Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Paano Ako Mangin Mainabyanon Pa?

“Indi ako palaistorya. Nagabatyag ako nga kon may ihambal ako, basi likawan ako. Ang akon iloy mahuluy-on katama, kag sa banta ko amo ina kon ngaa nangin mahuluy-on man ako.”—Artie.

GINAHANDUM mo bala kon kaisa nga kuntani indi ikaw tanto ka mahuluy-on—kag labi pa ka mainabyanon kag mabinugnuhon? Subong sang ginpatalupangod sang amon nagligad nga artikulo sa sining serye, ang pagkamahuluy-on isa ka kinaandan nga kinaiya.a Gani wala gid man sing malain sa imo kon may huyog ikaw nga mangin hipuson, serioso, ukon indi palaistorya. Apang ang sobra nga pagkamahuluy-on mahimo nga mangin problema gid. Sa pinakakubos, makaupang ini sa imo sa pagkalipay sa mga pag-abyanay. Kag mabudlayan man ikaw nga mangin komportable ukon maggawi sing nagakaigo sa mga pagtinipon.

Bisan ang mga hamtong masunson nga nagapakig-away sa pagkamahuluy-on. Si Barryb isa ka gulang sa Cristianong kongregasyon. Apang may huyog sia nga maghipos kon yara sa grupo. Sia nagbaton: “Pamatyag ko wala ako sing ikasarang sa paghambal sing bisan ano nga butang nga importante.” Amo man sini ang problema sang iya asawa nga si Diane. Ang iya solusyon? Sia nagsiling: “Luyag ko makig-upod sa mga tawo nga mainabyanon bangod ginabatyag ko nga mahimo sila mangibabaw sa paghambalanay.” Ano ang pila ka paagi agod ikaw mangin mainabyanon pa?

Untati ang Pagpakanubo sa Imo Kaugalingon

Una, dapat mo usisaon ang pagtamod mo sa imo kaugalingon. Pirme mo bala ginapakanubo ang imo kaugalingon, ginasilingan ang imo kaugalingon nga indi ka maluyagan sang iban ukon nga wala ikaw sing bisan ano nga butang nga takus ihambal? Ang negatibo nga balatyagon tuhoy sa imo kaugalingon makaupang lamang sa imo nga mangin mainabyanon. Ti, si Jesus nagsiling: “Higugmaon mo ang imo isigkatawo subong sang imo kaugalingon”—indi nga sa baylo sang imo kaugalingon! (Mateo 19:19) Gani maayo kag nagakaigo nga higugmaon mo ang imo kaugalingon sa makatarunganon nga kasangkaron. Makahatag ini sa imo sing kompiansa nga mahimo kinahanglan mo sa pagpalapit sa iban.

Kon nagabatyag ikaw sing manubo nga pagpabalor-sa-kaugalingon, mahimo masapwan mo nga mabuligon ang pagbasa sa kapitulo 12, “Why Don’t I Like Myself?,” sa libro nga Questions Young People Ask—Answers That Work.c Ina nga impormasyon magabulig sa imo nga makita nga may mga kinaiya kag ikasarang ikaw nga nagahimo sa imo nga makawiwili kag kalahamut-an. Ang katunayan nga ikaw isa ka Cristiano nagapakita nga ang Dios may nakita nga maayong butang sa imo! Kay man, si Jesus nagsiling: “Wala sing tawo nga makakari sa akon luwas kon buyukon sia sang Amay, nga nagpadala sa akon.”—Juan 6:44.

Magpakita Sing Interes sa Iban

Ang Hulubaton 18:1 nagapaandam: “Ang isa nga nagapain sang iya kaugalingon magapangita sang iya makagod nga handum.” Huo, kon nagaisahanon ka lamang, mahimo gid nga hatagan mo sing daku kaayo nga igtalupangod ang imo kaugalingon. Ang Filipos 2:4 nagapalig-on sa aton ‘nga ituon ang mata, indi sa personal nga interes sang aton kaugalingon lamang nga mga butang, kundi sa personal man nga interes sang iban.’ Kon ginatuon mo ang imo igtalupangod sa mga intereses kag kinahanglanon sang iban, indi ikaw tanto ka mabinalak-on-sa-kaugalingon. Kag kon labi ikaw nga nagaulikid sa iban, mahimo gid nga labi ikaw nga mapahulag sa pag-una nga pangilalahon sila.

Halimbawa, binagbinaga si Lidia, isa ka babayi nga nakilal-an subong simbulo sang pagkamainabyanon kag pagkamaabiabihon. Ginasugiran kita sang Biblia nga sa tapos niya nabatian ang mga pinamulong ni apostol Pablo kag nabawtismuhan, nakitluoy sia kay Pablo kag sa iya mga kaupod: “Kon ginhukman ninyo ako nga matutom kay Jehova, sulod kamo sa akon balay.” (Binuhatan 16:11-15) Walay sapayan nga isa ka bag-uhan nga tumuluo, naghimo si Lidia sing una nga tikang agod makilala ining mga kauturan—kag wala sing duhaduha nga nakabaton sia sing madamo nga mga pagpakamaayo subong resulta. Sang ginpaguwa sa bilangguan sanday Pablo kag Silas, diin sila nagkadto? Sing makawiwili, nagbalik sila sa puluy-an ni Lidia!—Binuhatan 16:35-40.

Subong man, masapwan mo nga ang kalabanan nga mga tawo magabalos sa imo ginapakita nga interes sa ila. Paano mo masugdan ang paghimo sini? Yari ang pila ka mabuligon nga mga panugda.

● Magsugod paagi sa paghimo sing magagmay nga mga tikang. Ang pagkamainabyanon wala nagakahulugan nga mangin sobra ka mahilabtanon sa iban ukon tuman ka sosyal. Panikasugi nga makighambal sa mga indibiduwal, isa sa kada tion. Mahimo mo mangin tulumuron nga sugilanunon ang di-magkubos isa ka tawo sa kada pagtambong mo sa Cristianong miting. Tinguhai nga magyuhom. Hanasa nga mahuptan ang pagtulukay.

● Sugdi ang paghambalanay. ‘Paano?’ mahimo ipamangkot mo. Bueno, kon interesado gid ikaw sa iban, masami nga indi mabudlay ang pagpangita sing mga butang nga mahambalan. Ang isa ka pamatan-on sa Espanya nga si Jorge nagsiling: “Natalupangdan ko nga ang pagpangamusta lamang sa iban ukon ang pagpamangkot sa ila tuhoy sa ila trabaho nagabulig sa imo nga makilala sila sing maayo.” Ang pamatan-on nga si Fred nagapanugda: “Kon indi mo mahibaluan kon ano ang isiling, sugdi ini paagi lamang sa pagpamangkot sa mga tawo.” Sa pagkamatuod, indi mo luyag nga batyagon sang mga tawo nga ginausisa mo sila. Kon daw indi luyag sang tawo nga magsabat sa mga pamangkot, tinguhai nga magpaambit sing pila ka impormasyon tuhoy sa imo kaugalingon.

Si Mary, nga ginikanan sang isa ka tin-edyer, nagsiling: “Nasapwan ko nga ang labing maayo nga paagi agod mangin komportable ang mga tawo amo ang pahambalon sila tuhoy sa ila kaugalingon.” Ang pamatan-on nga si ­Kate nagadugang: “Makabulig ang pagdayaw sa mga tawo tuhoy sa ila panapton ukon sa iban pa nga butang. Ginapabatyag mo sila nga naluyagan sila.” Siempre pa, mangin maminatud-on, kag likawi ang pagpanginto. (1 Tesalonica 2:5) Kinaandan na nga ginaapresyar sang mga tawo ang sinsero nga mga pulong nga mainayuhon kag matahom.—Hulubaton 16:24.

● Mangin maayo nga manugpamati. “Magmadagmit sa pagpamati, magmahinay sa paghambal,” siling sang Biblia. (Santiago 1:19) Ti, ang paghambalanay isa ka pagbayluhanay—indi isa ka nagaisahanon nga buhat. Gani kon nahuya ka sa paghambal, mangin bentaha gid ini sa imo! Ginaapresyar sang mga tawo ang maayo nga mga manugpamati.

● Magbuylog. Sa tapos malantip ang arte sang pagpakighambal sa iban, himulati ang pagpakighambal sa mga grupo. Sa liwat, ang Cristianong mga miting maayo nga mga duog sa pagtigayon sining ikasarang. Kon kaisa ang labing mahapos nga paagi sa pagbuylog sa paghambalanay amo ang pagbuylog sa isa nga nagahambalanay na. Sa pagkamatuod, kinahanglan diri ang paghantop kag maayo nga pagginawi. Indi magsaligbat sa maathag nga pribado nga paghambalanay. Apang kon maathag nga ang ginahambalan sang grupo indi man gid serioso, tinguhai nga mangin bahin sini. Mangin mataktikanhon; indi magsaligbat kag panikasugan nga kontrolon ang pag-istoryahanay. Tinguhai nga mamati sa pila ka tion. Kon komportable na ikaw, ayhan mahimo ka na makakomento.

● Indi magpaabot sing kahimpitan sa imo kaugalingon. Kon kaisa ang mga pamatan-on nagakabalaka sing tuman tuhoy sa paghambal sing sayop. Ang isa ka bata nga babayi sa Italya nga si Elisa naghinumdom: “Pirme ako ginakulbaan nga kon may ihambal ako, mangin sayop ini.” Apang, ginapahanumdom kita sang Biblia nga kita tanan indi himpit, gani ang himpit nga paghambal indi gid posible para sa aton. (Roma 3:23; ipaanggid ang Santiago 3:2.) Siling ni Elisa: “Narealisar ko nga sila akon mga abyan. Gani mahangpan nila kon makahambal ako sing sayop.”

● Hupti ang imo pagkapalalahog. Matuod, ang indi hungod nga paghambal sing butang nga di-nagakaigo makahuluya. Apang subong sang ginsiling ni Fred, “kon magrelaks ka lang kag kadlawan ang imo kaugalingon, magalipas ini gilayon. Ginapadaku mo lamang ang magagmay nga problema kon ginatugutan mo ang imo kaugalingon nga magpalibog, malugaw-an, ukon mahangawa.”

● Mangin mapailubon. Hisayri nga indi tanan magpakita gilayon sing maayo nga reaksion. Ang makasalaw-a nga pagdulog sa makadali sang paghambalanay wala gid man nagakahulugan nga wala ka maluyagan sang isa ukon nga dapat mo na untatan ang panikasog nga makighambal. Kon kaisa masako lamang ang mga tawo—ukon mahuluy-on man kaangay sa imo. Sa amo nga mga kahimtangan, mahimo makabulig ang paghatag sing dugang pa nga tion sa isa agod mapahamtang sia upod sa imo.

● Tinguhai nga makighambal sa mga may edad na. Kon kaisa ang mga may edad na, ilabi na ang hamtong nga mga Cristiano, mahinuklugon gid sa mga pamatan-on nga nagapanikasog nga madaug ang pagkamahuluy-on. Gani indi mahadlok nga sugdan ang isa ka paghambalanay upod sa mas tigulang nga tawo. Siling ni Kate: “Makarelaks ako upod sa mga may edad na bangod nahibaluan ko nga indi sila maghukom, magyaguta, magmulay ukon magpakahuya sa akon kaangay sang mahimo himuon sang katubotubo ko nga mga kabataan.”

Ginapahulag Sang Gugma

Bisan pa ining mga panugda mahimo makabulig, wala sing mahapos nga paagi sa paglandas sing pagkamahuluy-on. Sa ulihi, indi lamang ini isa ka butang sang pag-aplikar sa pila ka maalamon nga teknik ukon pamaagi. Ang yabi sa paglandas sa pagkamahuluy-on amo ang ‘higugmaon ang imo isigkatawo subong sang imo kaugalingon.’ (Santiago 2:8) Huo, tun-i nga mag-ulikid sa iban nga mga tawo—ilabi na ang imo Cristianong kauturan nga lalaki kag babayi. (Galacia 6:10) Kon may yara ikaw matuod nga gugma sa imo tagipusuon, malandas mo ang kahadlok kag pagkawalay kompiansa kag manikasog nga makigkomunikar sa iban. Subong sang ginsiling ni Jesus, “sa kabuganaan sang tagipusuon nagapamulong ang baba.”—Mateo 12:34.

Si Barry, nga ginsambit sa umpisa, nagsiling: “Kon labi ko nga makilala ang iban nga tawo, mas mahapos sa akon ang pagpakighambal sa ila.” Buot silingon, kon labi ikaw nga mangin mainabyanon, mangin mas mahapos ini para sa imo. Kag samtang may natigayon ka nga bag-ong mga abyan kag nagabatyag nga labi nga ginabaton sang iban, walay duhaduha nga magabatyag ikaw nga ang mga resulta takus gid sa panikasog!

[Mga footnote]

[Laragway sa pahina 15]

Magmatumato kag magbuylog sa mga paghambalanay!