Bug-os Kalibutan nga Epidemya sang Dumot

MAY nakabuhi nga gadya​—⁠ang gadya nga ginatawag dumot. Kag nagaluyong ini sa bug-os nga kalibutan.

Sa Balkans ginaantos gihapon sang isa ka probinsia didto ang resulta sang kasingki nga natabo kasan-o lang bangod sang ethnic cleansing (pagpapas sa minoridad nga rasa). Ang siniglo na nga mga kaawayon nagdul-ong sa tigdamo nga pagpamatay, panglugos, pagpanabog, pagpanunog kag pagpang-ati sa mga puluy-an kag mga minuro, pagpierde sa mga pananom kag mga kasapatan, kag tiggulutom. Madamo gihapon sing mga bomba nga nalubong sa duta.

Sa Sidlangan nga Timor, sa Bagatnan-sidlangan nga Asia, 700,000 ka hinadlukan nga katawhan ang napilitan sa pagpalagyo bangod sang kahadlok sa pagpamatay, pagpanakit, patarasak nga pagpangluthang, kag pagpanabog. Ginbiyaan nila ang duta nga ginguba kag gin-ati sang nagsalakay nga mga militia. “Daw subong ako sang ginaayam nga sapat,” tuaw sang isa ka biktima.

Sa Moscow nagwasaag ang isa ka apartment sang ginbombahan ini sang isa ka terorista. Nag-alapok ang mga bangkay sang 94 ka inosente nga mga tawo​—⁠ang iban sini mga bata​—⁠bangod sini nga pagbomba. Kapin sa 150 ang nahalitan. Pagkatapos sining makakulugmat nga hitabo, namangkot ang mga tawo, ‘Sin-o ang masunod?’

Sa Los Angeles, California, ginpaniro sang isa ka rasista ang isa ka grupo sang wala pa nagaeskwela nga Judiyo nga mga kabataan kag sang ulihi gintiro niya ang isa ka Pilipino nga kartero.

Ang dumot nagakaigo nga malaragway subong isa ka bug-os kalibutan nga epidemya. Halos adlaw-adlaw, ginawaragwag sang mga balita ang nagakalatabo kon ang kaakigon sa rasa, sa minoridad nga grupo, ukon sa relihion ginaupdan sang pagkamalinapason. Makita naton nga nagabinulagay ang mga pungsod, ang mga komunidad, kag ang mga pamilya. Makita naton ang mga pungsod nga nagapinatyanay. Makita naton ang makakulugmat nga kapintas nga ginahimo bangod lamang ang iban nga tawo “tuhay.”

Kon madakpan man ang gadya nga ginatawag dumot, dapat naton mahangpan kon paano nagsugod ining madumot nga kasingki. Yara bala sa gene sang tawo ang dumot? Matun-an bala ini nga panimuot? Posible bala nga matapna ang siklo sang dumot?

[Picture Credit Line sa pahina 3]

Kemal Jufri/Sipa Press