Ang Katapusan nga Puluy-an sang Nagakaubos nga mga Sapat kag Tanom

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA ESPANYA

YARA sa katalagman nga maubos ang mga tanom kag mga sapat sa bilog nga kalibutan. Ginabulubanta sang pila ka mga scientist nga linibo ka mga sapat kag tanom ang nagakaubos kada tuig. Maayo na lang kay ang mga kabukiran nagahatag sing proteksion sa mga tanom kag mga sapat nga madamo pa sang una. Apang bisan sa sini nga mga lugar, nabutang gihapon sila sa katalagman bangod sang polusyon kag pag-abuso sang tawo. Makita gid ini nga kahimtangan sa Europa bangod isa ini sa may pinakamadamo nga pumuluyo sa bilog nga kalibutan.

Sa Pyrenees, nga amo ang kabukiran nga dulunan sang Pransia kag Espanya, may pila ka mga parke sa diin ang mga sapat kag mga tanom sa sini nga lugar ginaproteksionan. Sa sini nga mga lugar, makita sang mga tawo ang katapusan nga puluy-an sang mga sapat kag tanom nga madali na lang maubos. Tan-awon naton kon ano ang aton makita sa sini nga mga parke.

Mga Espesyi nga Yara sa Katalagman

Kabulakan. Ang pila sa pinakamatahom nga ilahas nga mga bulak nagatubo sa bukid nga nagataas sing 1,500 metros. Madamo sang mga snow gentian kag mga trumpet gentian (1), nga may asul nga mga bulak ang nagatubo sa bukid nga wala sing mga kahoy. Sa ubos sini, nagatubo sa mga beech tree ang mga orkidyas nga lady’s-slipper (2). Ginatos ka tawo nga nanamian sa tanom ang nagakadto diri kada tuig, amo nga may guardia ini sa sulod sang 14 ka oras kada adlaw agod masiguro nga indi maguba ukon paggabuton ini nga mga bulak.

Mga alibangbang. Ang wala pa maguba nga mga kabukiran nga madamo sing alpine kag ilahas nga mga bulak amo ang nangin puluy-an sang matahom nga mga alibangbang. Nagalupadlupad sa mga kabulakan ang daku nga alibangbang nga Apollo (3) nga may mga pintokpintok nga pula sa iya mga pakpak. Ang blue kag copper nga pamilya sang Lycaenidae nga isa ka sahi alibangbang, pirme nagahapon sa magagmay nga mga bulak (4) . Makita man ang painted-lady kag tortoiseshell nga mga alibangbang nga nagalupadlupad sa mas mataas nga mga lugar.

Kasapatan. Sang una, madamo sang dalagku nga mga sapat sa Europa ang nagalagaw sa sining malapad nga kontinente. Apang ang iban gin-ayam tubtob halos maubos. Ang mga lobo, oso, lynx (sahi sang kuring) (5), bison, chamois, kag kanding sa bukid (6) nagakabuhi karon sa pila lamang ka mga kabukiran ukon sa pinakaaminhan nga bahin. Ang matahom nga mga kasapatan diri sa Pyrenees nagapahanumdom sa aton nga madamo anay sang ilahas nga mga sapat sa sini nga mga kabukiran. Ang pila ka mga bisita nagahunahuna kon ano ayhan ang matabo sa sining nabilin nga mga tanom kag mga sapat.

Makasalig gid kita nga ang Manunuga nga si Jehova, nga amo ang Tag-iya sang “mga kataasan sang kabukiran,” nagaulikid gid sa ilahas nga mga tanom kag mga sapat nga yara sa sini. (Salmo 95:4) Sa isa sa mga salmo, ang Dios nagsiling: “Akon ang tagsa ka sapat sa kagulangan, kag ang kahayupan sa linibo nga kabakoloran. Nakilala ko ang tanan nga pispis sang kabukiran.” (Salmo 50:10, 11) Ang pag-ulikid ni Jehova sa duta kag sa tanan nga mga tinuga sa sini nagapamatuod nga indi gid niya pagtugutan nga maubos ang mga kasapatan sa mga kabukiran.

[Credit Line sang retrato sa pahina 17]

La Cuniacha