Ang Resibo nga Nagapamatuod sa Rekord sang Biblia

Ang Resibo nga Nagapamatuod sa Rekord sang Biblia

◼ Ang 5.5 sentimetros kalapad nga tapitapi nga daga nakutkutan sang dekada 1870 malapit sa isa ka lugar nga ginatawag karon Baghdad, Iraq. Sang 2007, nakita ni Michael Jursa, isa ka propesor sang Unibersidad sang Vienna, sa Austria, ini nga tapitapi samtang naga-research sia sa British Museum. Natukiban ni Jursa ang ngalan nga Nebo-sarsequim (Nabu-sharrussu-ukin, sa Babilonianhon nga pagkasulat), isa ka opisyal sang Babilonia nga ginsambit sa Biblia sa Jeremias 39:3.a

Si Nebo-sarsequim amo ang isa sa mga kumander ni Hari Nabocodonosor sang ginlaglag ang Jerusalem sang 607 B.C.E., kag suno sa tapitapi, sia ang ginatawag nga “pangulo nga eunuco.” Dugang pa, isa lang ang nagapangulo nga eunuco sa kada tion, kag isa ini ka mabakod nga ebidensia nga ang Sarsequim nga ginsambit sa resibo amo man ang Sarsequim nga ginsambit sa Biblia.

Ginrekord sang tapitapi ang bulawan nga ginpadala ni Nebo-sarsequim sa templo ni Marduk, ukon Merodac, ang pangulo nga diosdios sang Babilonia, nga ginsambit man sa Biblia. (Jeremias 50:2) Ang resibo may petsa nga ika-10 nga tuig, ika-11 nga bulan, kag ika-18 nga adlaw sang paggahom ni Nabocodonosor. Apang, ini nga mga bulawan, wala sing kahilabtanan sa pagsalakay sa Jerusalem, nga natabo mga pila pa ka tuig sang ulihi. (2 Hari 25:8-10, 13-15) Wala sapayan sini, “ang pagkatukib sa sini nga tapitapi, sa diin makita naton nga ginsambit ang isa ka tawo sa Biblia nga nagahimo sang kinaandan nga pagbayad para sa templo sa Babilonia kag nagsambit pa sang espesipiko nga petsa, tumalagsahon gid,” siling ni Propesor Jursa. Ini nga tapitapi ginkabig nga isa sa labing importante nga mga tukib sa moderno nga arkeolohiya sa Biblia kag “nagapamatuod nga ang mga kasaysayan nga narekord sa mga libro sa Daan nga Katipan matuod gid nga natabo,” siling sang pamantalaan sang Britanya nga Telegraph.

Apang, ang pagkamaminatud-on sang Biblia wala nasandig sa arkeolohiya. Ang labing makapakumbinsi nga ebidensia masapwan mismo sa Biblia, ilabi na sa mga impormasyon nga abanse sini nga ginsugid. (2 Pedro 1:21) Halimbawa, nagsiling si Jehova nga Dios paagi kay propeta Isaias nga ang tanan nga manggad sa Jerusalem “dalhon sa Babilonia.” Ginsugid niya ini sing kapin sa 100 ka tuig antes ini natabo. (Isaias 39:6, 7) Si propeta Jeremias abanse man nga ginsilingan sang Dios: “Itugyan ko ang tanan nga manggad sini nga banwa [Jerusalem] . . . sa kamut sang ila mga kaaway, kag himoon sila nila nga inagaw, kag kuhaon sila, kag dalhon sila sa Babilonia.”—Jeremias 20:4, 5.

Isa sa sini nga mga kaaway amo si Nebo-sarsequim, kag nasaksihan man niya ang katumanan sang hitabo nga abanse nga ginsugid sang Biblia. Ang matuod, nakahibalo man sia ukon wala, nangin bahin sia sang katumanan sini.

[Nota]

a Sa New World Translation, ang Jeremias 39:3 mabasa sing, “Samgar-nebo, Sarsequim, Rabsaris,” pagkatapos sang punctuation sang Hebreo nga Masoretic text. Apang ang Hebreo nga consonantal text mahimo badbaron sing “Samgar, Nebo-sarsequim ang Rabsaris [ukon, ang Pangulo nga Opisyal sa Palasyo],” nga nahisuno gid sa cuneiform nga tapitapi.

[Credit Line sang retrato sa pahina 11]