Gindesinyo Bala Ini?
Ang Dalayawon nga Kabakod sang Tul-an
● Ang tul-an ginakabig subong “obra maestra nga tuman kabakod kag tuman kahunit ang pagkadesinyo.” Ngaa?
Binagbinaga: Ginabulubanta nga ang lawas sang tawo may mga 206 ka tul-an kag 68 ka lutalutahan. Ang pinakamalaba nga tul-an ara sa aton paa, kag ginatawag ini nga femur; kag ang pinakagamay naman amo ang stapes nga ara sa sulod sang aton dulunggan. Subong makita naton sa isa ka sampaton nga gymnast, ang lawas makahulag kag makahimo sang sarisari nga posisyon bangod sang mga tul-an, maskulo, labotlabot, kag mga lutalutahan. “Ang kamalagku pa lang makakumbinsi na sa tanan nga ang nagdesinyo sa aton lawas (bisan sin-o man sia sa pagpati sang tagsatagsa) tuman gid kaalam!” siling sang National Space Biomedical Research Institute.
Masarangan man sang tul-an ang grabe nga puersa. “Ang pagkahuman [sang tul-an] pareho sa pagkahuman sang ginkabilyahan nga semento,” siling sini nga organisasyon. “Ang kabilya amo ang nagahawid para indi maglitik ang semento, samtang ang semento, balas, kag bato amo naman ang nagadala sang bug-at. Pero ang ikasarang sang tul-an labaw pa sa ginkabilyahan nga semento.” “Kon mailog lang tani namon ini,” siling ni Robert O. Ritchie, isa ka propesor sa University of California, Berkeley, U.S.A., nga nagatuon parte sa mga materyales.
Indi kaangay sang semento, ang tul-an isa ka importante nga bahin sang madamo nga buhi nga butang. Dalayawon gid ini. May ikasarang ini nga mag-ayo. Ang pagtubo sini maapektuhan man sang mga hormone, kag importante gid ini sa pagpatubas sang selula sang dugo. Kaangay sang mga maskulo, amat-amat man ini nga nagapag-on samtang nagabug-at pa gid ang ginadala sini. Amo nga mas mabug-at ang tul-an sang mga atleta sangsa mga nagapungko lang pirme.
Ano sa banta mo? Natabuan lang bala ang kabakod sang tul-an? Ukon may nagdesinyo sini?
[Retrato sa pahina 25]
Tul-an (ginpadaku)
[Picture Credit Lines sa pahina 25]
Leg bone: © MedicalRF.com/age fotostock; close-up: © Alfred Pasieka/Photo Researchers, Inc.; gymnast: Cultura RF/Punchstock