Apat ka Butang nga Dapat Mo Mahibaluan Parte sa Pagbulagay

DAW pareho bala sa sini ang inyo pag-asawahay? Mahimo nga naguba na ang imo pagsalig sa imo tiayon ukon indi ka na malipayon sa inyo pag-updanay tungod pirme lang kamo nagaaway. Kon amo, mahimo magsiling ka, ‘Wala na kami nagahigugmaanay’ ukon ‘Indi kami para sa isa kag isa’ ukon ‘Padasudaso lang ang amon pagpakasal.’ Mahimo nagapensar ka pa, ‘Maayo siguro magbulagay na lang kami.’

Antes magdesisyon nga tapuson ang inyo pag-asawahay, mamensar anay. Indi pirme masolbar sang pagbulagay ang mga palaligban. Sa baylo, ginatunaan lang ini sang lain naman nga mga problema. Sa iya libro nga The Good Enough Teen, si Dr. Brad Sachs nagpaandam: “Ginapaabot sang mga mag-asawa nga maayo ang resulta kon magbulagay sila. Mauntat na ang ila mga problema kag magatawhay na ang ila kabuhi. Pero wala ini nagakatabo sa mga nagabulagay, subong nga wala man sing perpekto nga pag-asawahay.” Gani, importante gid nga hibaluon mo anay ang matuod nga nagakatabo sa mga nagabulagay.

Ang Ginasiling sang Biblia Parte sa Pagbulagay

Ginapakita sang Biblia nga ang pagbulagay isa ka serioso nga butang. Nagsiling ini nga para kay Jehova nga Dios ang pagbulag sa asawa, nga mahimo sa tuyo nga mangasawa sing iban, isa ka pagluib kag ginadumtan gid niya. (Malaquias 2:13-16) Ang pag-asawahay permanente. (Mateo 19:6) Madamo nga pag-asawahay nga naguba bangod sa witiwiti nga mga rason ang nasalbar kuntani kon nangin mapinatawaron lang ang mga mag-asawa.—Mateo 18:21, 22.

Ginatugot sang Biblia ang pagbulag kag pagpangasawa liwat sa isa ka rason—ang seksuwal nga relasyon sa indi nila tiayon. (Mateo 19:9) Gani, kon nahibaluan mo nga ginluiban ka sang imo tiayon, may kinamatarong ka nga bulagan sia. Pero indi ka dapat magpaimpluwensia sa iban, kag wala ka man ginatudluan sini nga artikulo kon ano ang imo himuon. Ikaw lang ang makadesisyon bangod ikaw man ang maatubang sa mga resulta sini.—Galacia 6:5.

Ang Biblia nagasiling: “Ang mahalongon nagatan-aw sa iya paglakat.” (Hulubaton 14:15) Gani, bisan suno pa sa Biblia ang imo rason sa pagbulag, pamensara anay ini sing maayo. (1 Corinto 6:12) “Abi sang iban dapat magdesisyon sila dayon,” siling ni David nga taga-Britanya. “Pero naagyan ko na nga magdiborsio kag base sa akon eksperiensia, kinahanglan gid ang tion para makadesisyon sing maayo.”a

Binagbinagon naton ang apat ka importante nga butang nga dapat mo anay pamensaron. Makita mo nga ang apat ka indibiduwal nga ginsambit wala nagsiling nga sala ang ila desisyon. Pero suno sa ila ginsiling, ang mga problema masami nga nagautwas mga binulan ukon tinuig pa gani pagkatapos sang pagbulagay.

1 Problema sa Kuarta

Si Daniella nga taga-Italya 12 ka tuig na nga kasal sang natukiban niya nga may relasyon ang iya bana sa kaupod sini sa trabaho. “Sang natukiban ko ini,” siling ni Daniella, “anom ka bulan na nga nagabusong ang babayi.”

Nagdesisyon si Daniella nga magdiborsio. “Gintinguhaan ko nga salbaron ang amon pag-asawahay,” siling niya, “pero nagaluib gihapon ang akon bana.” Para kay Daniella husto ang iya desisyon. Pero, nagsiling sia: “Sang nagbulagay kami, namigado gid ako. Kon kaisa, wala ako sing palanyapunon. Nagainom na lang ako sing gatas.”

Naagyan man ini ni Maria nga taga-Espanya. “Wala ako ginsustentuhan sang akon bana,” siling niya, “kag kinahanglan ko magbakabaka para mabayaran ang iya mga utang. Naghalin man ako sa amon balay kag nagsaylo sa gamay nga apartment sa isa ka magamo nga lugar.”

Base sa sini nga mga eksperiensia, masami nga mga babayi gid ang nagakaapektuhan sang pagbulagay kon kuarta ang hambalan. Ginapakita sang pito ka tuig nga research sa Europa nga pagkatapos magbulagay, ang kita sang mga lalaki nagdugang sing 11 porsiento, samtang sa mga babayi naman nagnubo sing 17 porsiento. Si Mieke Jansen, nga nagdumala sini nga pagtuon, nagsiling: “Mabudlay gid ini para sa pila ka babayi bangod magluwas nga maatipan sila sang kabataan, maobra pa sila, kag magaantos sa kasakit nga resulta sang pagbulagay.” Suno sa Daily Telegraph sang London, ang pila ka abogado nagsiling nga bangod sa sini nga mga rason “nagakapilitan ang mga tawo nga mamensar gid anay antes magdesisyon nga magbulagay.”

Ang mahimo matabo: Kon magbulagay kamo, mahimo mabuhinan ang imo ginakita. Mahimo kinahanglan mo man magsaylo. Mahimo nga budlayan ka magsagod sa imo kaugalingon kag sa imo kabataan labi na gid kon ihatag sa imo ang kinamatarong sa pag-atipan sa ila.—1 Timoteo 5:8.

2 Pag-atipan sa Kabataan

“Na-shock gid ako sang natukiban ko nga nagaluib ang akon bana,” siling ni Jane nga taga-Britanya. “Naglalain pa gid ako sang nagdesisyon sia nga biyaan kami.” Gindiborsiohan ni Jane ang iya bana. Para sa iya, husto ang iya desisyon, pero nagsiling sia: “Ang isa ka kabudlayan nga gin-atubang ko amo ang mangin nanay kag tatay sa akon mga kabataan. Ako na tanan ang nagadesisyon.”

Naeksperiensiahan man ini sang isa ka diborsiada nga iloy sa Espanya nga si Graciela. “Sa akon ginhatag ang amon 16 anyos nga bata nga lalaki,” siling niya. “Pero wala gid ako makapreparar. Kabudlay gid magpadaku sang pamatan-on labi na gid kon ikaw lang isa. Adlaw-gab-i ako nga nagahibi. Pamatyag ko indi ako maayo nga iloy.”

Ang mga ginikanan nga pareho nga ginhatagan sing kinamatarong sa pag-atipan sa bata mahimo may dugang pa nga problema. Halimbawa, mahimo indi sila maghangpanay parte sa sensitibo nga mga butang pareho sang pagbisita, pagsuporta, kag pagdisiplina sa bata. Si Christine nga isa ka diborsiada nga iloy sa Estados Unidos, nagsiling: “Kabudlay gid makig-angot liwat sa tawo nga ginbulagan mo. Daw indi mo maintiendihan ang imo balatyagon, kag kon indi ka maghalong, mahimo masulay ka nga gamiton ang imo bata para makuha ang imo gusto.”

Ang mahimo matabo: Mahimo indi ka ugyon sa desisyon sang korte kon sin-o ang maatipan sang kabataan. Kon duha kamo ang ginhatagan sing kinamatarong, mahimo nga ang imo ginbulagan nga tiayon wala nagakooperar sa mga butang subong sang pagbisita, pagsuporta, kag iban pa.

3 Ang Epekto sang Pagbulagay sa Imo

Si Mark nga taga-Britanya indi lang makaisa ginluiban sang iya asawa. “Sang nadakpan ko na naman sia,” siling niya, “daw indi ko mabaton nga nahimo niya ini liwat.” Gindiborsiohan ni Mark ang iya asawa, pero palangga gihapon niya sia. “Abi sang mga tawo makabulig sila sa akon kon ginapakalain nila sia; pero indi ini matuod kay ginahigugma ko gihapon sia,” siling niya.

Si David nga ginsambit kaina naglalain man sang natukiban niya nga may iban nga lalaki ang iya asawa. “Daw indi ako makapati,” siling niya. “Handum ko gid nga makaupod sia kag ang amon kabataan tubtob buhi ako.” Gindiborsiohan ni David ang iya asawa, pero pagkatapos sini indi na sia sigurado kon ano ang matabo sa iya. “Ambot kon may magahigugma pa gid man sa akon sing tuodtuod ukon basi luiban naman ako kon mangasawa ako liwat,” siling niya. “Nadulaan na ako sing pagsalig.”

Kon nagbulagay kamo sang imo tiayon, normal lang nga daw indi mo mahangpan ang imo kaugalingon. Mahimo nga ginahigugma mo gihapon ining tawo nga sang una isa kamo ka unod. (Genesis 2:24) Sa pihak nga bahin, mahimo nga naugot ka sa natabo. “Bisan pila na ka tuig ang nagligad,” siling ni Graciela nga ginsambit kaina, “gapalibog ka man gihapon, daw nahuy-an, kag daw wala ka na sing mahimo. Madumduman mo gid ang malipayon ninyo nga mga tinion, kag dayon mamensar ka: ‘Sang una pirme n’ya ginahambal nga indi sia mabuhi kon wala ako. Buot silingon, nagabutig lang sia sadto? Ngaa natabo ini?’”

Ang mahimo matabo: Mahimo nga naugot ka gihapon kon madumduman mo ang indi maayo nga pagtratar sa imo sang imo tiayon. Kon kaisa naman, mahimo nga indi mo maagwantahan ang kasubo.—Hulubaton 14:29; 18:1.

4 Ang Epekto sang Pagbulagay sa Kabataan

“Sakitsakit gid,” siling ni José nga diborsiado nga amay sa Espanya. “Ang pinakamasakit gid kay natukiban ko nga ang kerido sang akon asawa amo ang bana sang akon manghod. Daw gusto ko na lang mapatay.” Nakita man ni José nga ang iya dos anyos kag kuatro anyos nga mga bata nga lalaki apektado man sa ginhimo sang ila iloy. “Indi nila mabaton ang natabo,” siling niya. “Indi nila mahangpan kon ngaa ang ila iloy nagapuyo upod sa ila tiyo kag kon ngaa kinahanglan kami magsaylo sa ginaistaran sang akon manghod kag iloy. Kon may laktan ako, mamangkot sila, ‘San-o ka mapuli?’ ukon masiling sila, ‘Tay, indi ka lang maglakat!’”

Sa masami, nagakalipatan nga ang mga kabataan nagakaapektuhan man sang pagbulagay. Pero kon pirme lang nagaaway ang mga ginikanan, matuod gid bala nga “mas maayo para sa kabataan” ang pagbulagay? Sang nagligad nga mga tinuig, ginapatihan nga mas maayo nga indi magbulagay kon indi gid man daku ang problema sang mag-asawa. Ang libro nga The Unexpected Legacy of Divorce nagsiling: “Ang mga mag-asawa nga indi na malipayon sa ila pag-asawahay mahimo makibot gid kon mahibaluan nila nga daw wala lang ini sa ila kabataan. Ok lang sa ila bisan pirme nagaaway ang ila mga ginikanan basta ululupod lang sila.”

Matuod, mabatyagan sang kabataan nga wala na nagasahuay ang ila mga ginikanan, kag daku gid ang halit sini sa ila hunahuna kag balatyagon. Pero sala ang pagpati nga para sa ila kaayuhan ang pagbulagay. “Kon nagaupod ang mag-asawa, mabuligan ang mga ginikanan nga mahatag ang malig-on kag nagakaigo nga disiplina nga kinahanglan sang kabataan, bisan pa nga may problema ang ila pag-asawahay,” siling nanday Linda J. Waite kag Maggie Gallagher sa ila libro nga The Case for Marriage.

Ang mahimo matabo: Daku gid ang halit sang pagbulagay sa inyo kabataan, labi na gid kon wala mo sila ginabuligan nga mangin suod gihapon sa ila amay ukon iloy.—Tan-awa ang kahon nga “Wala Ako sing Pakadtuan.”

Ginbinagbinag sini nga artikulo ang apat ka butang nga dapat mo anay pamensaron antes magdesisyon nga magbulagay. Subong sang ginsambit kaina, ikaw ang magadesisyon sang imo himuon kon nagluib ang imo tiayon. Ano man ang imo desisyon, dapat nahibaluan mo kon ano ang mga resulta sini. Hibalua kon ano nga mga kabudlayan ang imo maatubang, kag handai ini.

Sa tapos mo mabinagbinag ang tanan, mahimo nga para sa imo mas maayo nga salbaron ang inyo pag-asawahay. Pero posible bala ini?