TOPIKO SA KOBER

Ano Gid ang Halloween?

Ginahiwat man bala sa inyo lugar ang Halloween? Bantog gid ini sa Estados Unidos kag sa Canada nga ginahiwat kada Oktubre 31. Makita man ang pareho nga kustombre sang Halloween sa iban nga bahin sang kalibutan. Bisan pa lain ang tawag sini sa iban nga lugar, pareho ini sa pila ka paagi: ang pagpakig-angot sa kalibutan sang mga espiritu nga nagalakip sang murto, engkanto, manughiwit, kag bisan pa gani sang yawa kag mga demonyo.—Tan-awa ang kahon nga “Mga Selebrasyon Pareho sang Halloween sa Bilog nga Kalibutan.”

MAHIMO nga wala ka nagapati sa espiritu nga mga tinuga. Mahimo nga nagapakigbahin ka sa Halloween kag sa pareho sini nga mga okasyon bangod nasadyahan ka lang kag agod tudluan ang imo kabataan nga gamiton ang ila imahinasyon. Pero, madamo ang nagatamod sini nga mga selebrasyon nga makahalalit bangod:

“Ang Halloween” paathag sang Encyclopedia of American Folklore, “naangot sa posible nga pagpakig-angot sa gamhanan nga mga espiritu, kag ang kalabanan sini nagapamahog kag nagapahadlok.” (Tan-awa ang kahon nga “Ang Halloween Pagligad sang mga Tinuig.”) Sing kaanggid, madamo sang selebrasyon ang pareho sa Halloween nga may pagano nga ginhalinan kag may kaangtanan sa pagsimba sa mga katigulangan. Bisan subong, ang mga tawo sa bilog nga kalibutan nagagamit sini nga mga higayon para magpakig-angot kuno sa espiritu sang mga patay.
Bisan pa masami nga ginatamod ang Halloween nga selebrasyon sa Amerika, kada tuig nagadamo ang nagaselebrar sini sa iban nga pungsod. Pero madamo ang bag-o lang nagselebrar sini nga wala makahibalo sang pagano nga ginhalinan sang mga simbulo, dekorasyon, kag kustombre sang Halloween, nga kalabanan sini naangot sa indi kinaandan nga mga tinuga kag espiritismo.—Tan-awa ang kahon nga “Diin Ini Naghalin?”
Linibo ka sumulunod ni Wicca, nga nagasunod sa dumaan nga ritwal sang mga Celt, ang nagatawag gihapon sang Halloween sa dumaan nga ngalan sini nga Samhain kag ginakabig ini nga pinakasagrado nga gab-i sa bilog nga tuig. “Ang mga Cristiano ‘wala makahibalo nga ginasaulog nila ang amon kapiestahan upod sa amon. . . . Nanamian kami sini,’” siling sang pamantalaan nga USA Today sang ginsulat sini ang ginhambal sang nagapangangkon nga manughiwit.
Ang mga selebrasyon pareho sa Halloween wala nahisuno sa panudlo sang Biblia. Ang Biblia nagapaandam: “Dapat wala sing isa sa inyo nga . . . magpamakot, magpangbabaylan, magsaysay sang kahulugan sang mga palatandaan, magpanghiwit, magpangbarang, maghimo sang mga ginahimo sang espiritista, kag magpakigsugilanon sa kalag sang mga patay.”—Deuteronomio 18:10, 11, Ang Pulong sang Dios; tan-awa man ang Levitico 19:31; Galacia 5:19-21.

Mahimo mangin malipayon ang mga pamilya bisan wala nagapakigbahin sa indi maayo nga mga selebrasyon

Suno sa nabinagbinag naton, mas maayo kon mahibaluan mo ang malaut nga mga ginhalinan sang Halloween ukon ang pareho sini nga mga selebrasyon. Kon maintiendihan mo ini, mahimo nga indi ka man makigbahin sa sini nga kapiestahan pareho sa ginahimo sang madamo.

“Ang mga Cristiano ‘wala makahibalo nga ginasaulog nila ang amon kapiestahan upod sa amon. . . . Nanamian kami sini.’”—Ang USA Today sang ginsulat sini ang ginhambal sang nagapangangkon nga manughiwit

DIIN INI NAGHALIN?

Ang Ginhalinan sang Pila ka Kustombre kag Simbulo sang Halloween

BAMPIRA, WEREWOLF, MANUGHIWIT, ZOMBIE: Madugay na ini nga ginaangot sa kalibutan sang malaut nga mga espiritu.

DULSE: Ginahatagan sang mga Celt sang una ang malaut nga mga espiritu sang mga matam-is para indi sila pagtandugon. Sang ulihi, ginsilingan sang simbahan ang mga nagaselebrar nga magkadto sa mga balay kon All Hallows’ Eve para magpangayo sing pagkaon kabaylo sang pangamuyo para sa mga patay. Sang ulihi, ini nga kustombre nangin trick or treat sang Halloween.

KOSTYUM: Ang mga Celt nagasuksok sang makahaladlok nga mga maskara agod masal-an sila sang malaut nga mga espiritu nga mga espiritu man kag pabay-an na lang sila. Amat-amat nga ginsimpon sang simbahan ang pagano nga mga kustombre sang Tigkalalag kag Todos Los Santos. Sang ulihi, ang mga nagaselebrar nagakadto sa mga balay nga nagasuksok sang mga kostyum sang santos, anghel, kag demonyo.

KALABASA: Sang una, ginadispley ang nakortehan kag may kandila nga singkamas para indi magpalapit ang malaut nga mga espiritu. Sa iban, ang kandila sa sulod sang singkamas nagarepresentar sang kalag nga yara sa purgatoryo. Sang ulihi, masami na nga ginagamit ang kalabasa.

ANG HALLOWEEN PAGLIGAD SANG MGA TINUIG

KATUIGAN 400 B.C.E.

Ginaselebrar sang mga Celt ang kapiestahan sang Samhain sa katapusan sang Oktubre, kag nagapati sila nga ang mga kalag kag mga demonyo nagalagaw sa duta sing mas masunson sangsa iban nga adlaw.

ANTES SANG KATUIGAN 100 C.E.

Ginsakop sang mga Romano ang mga Celt kag ginsunod ang espiritistiko nga mga ritwal sang Samhain.

KATUIGAN 600 C.E.

Ginsiling nga si Pope Boniface IV amo ang nag-umpisa sang selebrasyon nga Todos Los Santos kada tuig para padunggan ang mga martir.a

KATUIGAN 1000 C.E.

Ginbutang sa Nobiembre 2 ang Tigkalalag para dumdumon ang mga patay.

MGA 1700 C.E.

Ang ngalan sang kapiestahan nga Hallowe’en (Hallow Evening) ginbalhag nga Halloween.

KATUIGAN 1800 C.E.

Gindala sang linibo ka taga-Ireland nga nagsaylo sa Estados Unidos ang mga kustombre sang Halloween nga sang ulihi ginsimpon sa kaanggid nga mga kustombre sang mga naghalin sa Britanya, Germany, Aprika, kag iban pa nga bahin sang kalibutan.

KATUIGAN 1900 C.E.

Nangin bantog nga kapiestahan ang Halloween sa Estados Unidos.

KATUIGAN 2000 C.E.

Ang mga ginagamit sa Halloween nangin negosyo sa bilog nga kalibutan nga nagaganar sing binilyon ka dolyar.

a Ang hallow isa ka karaan nga tinaga nga nagakahulugan sing “santo.” Ang All Hallows’ Day (nga kilala man nga Todos Los Santos) amo ang kapiestahan nga nagapadungog sa patay nga mga santo. Ang gab-i antes sang All Hallows’ Day ginatawag nga All Hallow Even, nga sang ulihi ginpalip-ot nga Halloween.