Pagkaluwas Padulong sa Bag-ong Duta: Kapitulo 1
Ano ang Matabo sa Planeta nga Duta?
ANO ang ginatigana sang palaabuton para sa imo subong isa sang binilyon ka tawo nga nagakabuhi karon sa planeta nga Duta? Luyag mo bala nga ini mangin isa ka kabuhi nga may paghidait kag kalig-onan, sa tunga sang mga tawo nga matuod gid nga nagahigugmaanay sa isa kag isa? Ina kag ang dugang pa mangin imo. Apang indi ina ang palaabuton nga ginapaabot sang madamo. Ngaa indi?
2 Ang peligro sang nuklear nga inaway nagpautwas sing serioso nga mga duhaduha sa kon bala may palaabuton ang daku nga bahin sang tawhanon nga rasa. Sang ang bomba atomika una nga gingamit sa inaway sang 1945, kapin sa 70,000 ka lalaki, babayi kag kabataan ang hinali nga napatay. Linibolibo pa ang nakaeksperiensia sing masakit nga mga kamatayon sang masunod nga inadlaw kag tinuig. Apang karon ang isa lamang ka warhead may kusog nga katumbas sa tanan nga bomba nga ginhulog sa tion sang Inaway Kalibutanon II. Linaksalaksa ka nuklear nga mga hinganiban ang ginahanda agod magamit sa gilayon. Sa gihapon ang kalibutan nagagasto pa sing $2,000,000,000 kada adlaw sa palumba sa hinganiban nga nagapahadlok sa madamo nga tawo.
3 Apang ano kon ang matabo lamang isa ka “limitado nga nuklear nga inaway”? Makahaladlok gihapon ang mga resulta. Suno kay Carl Sagan, isa ka kilala nga sientipiko, kon gamiton sang mga pungsod ang diutay lamang nga bahin sang ila nuklear nga ikasarang, “indi maduhaduhaan nga ang aton sibilisasyon sa bilog nga globo malaglag. . . . Kag daw posible gid nga mapapas ang tawhanon nga espesyi.” Madamo nga tawo ang nagatinguha sa pagsikway sina nga mga posibilidad, apang wala ina nagadula sa katalagman. Ang nagadugang sing madasig nga grupo sang iban nga mga tawo nagporma sing survivalist societies. Sa paglaum nga ang iban maluwas, nagtukod sila sing mga duog nga dalangpan sa nabaw-ing nga mga duog kag gintagoan nila ini sing kalan-on kag mga bulong, subong man sing mga pusil sa pagtabog sa mga indi katapo.
4 Luwas sa nuklear nga inaway, ang mga sientipiko nagapaandam tuhoy sa posibilidad nga malaglag ang bilog nga globo bangod sang pag-abuso sa palibot. Ang pagdagta sa hangin nga aton ginaginhawa ginakabalak-an sing daku. Ang mga kagulangan ginaupaw sa makahaladlok nga kadasigon; apang importante ini sa iya sang duta siklo sang oksiheno, siklo sang ulan kag sa pagtipig sa duta. Bangod sang pagkawalay hinalung-ong kag kakagud, ang importante nga mga talamnan ginlaglag. Ang tubig ginadagtaan, sa masami paagi sa makamamatay nga mga kemikal. Apang ining mga manggad kinahanglanon sa pagsakdag sang kabuhi sang tawo.
5 Ang labi gid nga kabalak-an, mahimo batyagon mo, amo ang kamatuoran nga ang masingki nga krimen nagahimo sang mga tawo nga mga bilanggo sa ila kaugalingon nga mga puluy-an. Ang kagubot sa politika kag katilingban nagahimo sang kabuhi nga makatalagam. Ang lapnag nga pagkawalay trabaho kag ang nagatimbuok nga implasyon nagaresulta sa kapigaduhon kag kapaslawan. Ang pagkabuhi sa pamilya sang madamo indi makaalayaw; ang higot sang gugma nga dapat magwagkus sa pamilya masami nga wala. Bisan diin ang panimuot sang mga tawo amo ang “Ako anay!”
6 Sa diin, kon amo, makasapo ang isa sing malig-on nga sadsaran sa pagpaabot sing may kalig-onan nga kabuhi? Kon ang aton palaabuton subong mga pumuluyo sang duta nasandig lamang sa handa kag sarang mahimo sang mga tawo kag mga pungsod nga amo ang may salabton sa sining mga palaligban, ang palaabuton matuod gid nga madulom. Apang amo bala sina?
MGA KAMATUORAN NGA INDI DAPAT SIKWAYON
7 Sa ila mga kalkulasyon, masami gid nga wala ginabinagbinag sang mga tawo ang Manunuga sang duta kag sang katawhan. Apang paano naton mahibaloan kon ano ang Iya katuyoan? Ginasugiran kita sang Biblia. Sing makapila ini nga Tolon-an nagasiling nga ang ginaunod sini naghalin sa Dios kag gin-inspirar sang Dios. Matuod bala ini nga pangangkon? Kon amo, ang imo kabuhi nasandig sa paghikot nahisanto sa sini. Bangod sang pagkaimportante sini nga butang, ginapalig-on namon ikaw nga usisaon sing personal ang Biblia. Makita mo nga talalupangdon gid ang madamo nga tagna sini nga nagapakita sing detalyado nga ihibalo tuhoy sa palaabuton. Indi matupungan ang kaalam sini kon ginabinagbinag ang mga butang nga importante gid sa imo dayon nga kalipay. Nagasalig gid kami nga, kon binagbinagon mo ang pamatuod upod ang bukas nga hunahuna, marealisar mo nga ang Biblia may labaw sa kinaugali nga ginhalinan, gikan sa isa ka Dios nga nagahigugma gid sa katawhan.a Ang Biblia nagaunod sing impormasyon nga importante sa aton kaluwasan sa sining ital-ital nga tion sa maragtas sang tawo. Sing nagakaigo, amo ini ang tolon-an nga nasirkular sing labing lapnag sa duta.—Tan-awa ang 2 Pedro 1:20, 21; 3:11-14; 2 Timoteo 3:1-5, 14-17.
8 Ang nagabukas nga bersikulo sang Biblia nagasiling subong isa ka sadsaran nga kamatuoran nga “gintuga sang Dios ang mga langit kag ang duta.” (Genesis 1:1)b Bisan pa ginapasulabi sang iban nga mga tawo nga wala sing ngalan ang Dios, indi subong sini ang Biblia. Nagapakilala sa Manunuga paagi sa ngalan, ang Genesis 2:4 nagapahibalo sa aton nga “gintuga ni Jehova nga Dios ang duta kag langit.” (Tan-awa man ang Genesis 14:22; Exodo 6:3; 20:11.) Ang daku nga bahin sang Biblia orihinal nga ginsulat sa Hebreo, kag sa Hebreo nga teksto sang Biblia ang personal nga ngalan sang Dios naglutaw sing halos 7,000 ka beses subong isa ka balaan nga tetragrammaton (יהוה). Ang iban nga mga manugbadbad nagabadbad sini subong Yahweh, apang sa Ingles ang ginagamit sing kinaandan nga porma sang ngalan amo ang Jehova.
9 Ini nga ngalan wala ginhimuhimo sang debotado nga mga tawo. Ginpili ini sang Manunuga mismo. (Exodo 3:13-15; Isaias 42:8) Indi ini isa ka ngalan nga mahimo ibaylo sa Buddha, Brahma, Allah ukon Jesus. Sing nagakaigo ginpahanumdom ni manalagna Moises ang dumaan nga pungsod sang Israel: “Kilalaha sa sini nga adlaw, kag hupti sa imo tagipusuon nga si Jehova [Hebreo: יהוה] amo ang matuod nga Dios sa langit sa ibabaw kag sa duta sa idalom. Wala na gid sing iban.” (Deuteronomio 4:39) Amo ini ang Dios nga ginpangamuyoan ni Jesucristo, ang Isa nga iya gintawag subong “ang lamang matuod nga Dios.” Sa karon ginasimba Sia sang may ihibalo nga mga tawo gikan sa tagsa ka pungsod sa duta.—Juan 17:3; Mateo 4:8-10; 26:39; Roma 3:29.
10 Bangod sang kamatuoran nga si Jehova amo ang Manunuga sang duta, iya ang bug-os nga planeta, kag ang palaabuton sini yara sa iya mga kamut. (Deuteronomio 10:14; Salmo 89:11) Ang mga palaligban sang katawhan indi labaw sa masarangan sang Dios. Ang posibilidad nga matabo ang nuklear nga inaway nagapahadlok sa mga tawo. Apang kay sin-o kasugoan ang nagakontrol sa nuklear nga mga reaksion nga nagakatabo sa makapulunaw nga kasangkaron sa indi maisip nga binilyon sang mga bituon? Wala bala sing ihibalo kag gahom ang Dios nga kinahanglanon sa pag-amlig sang kabuhi sa planeta nga Duta? Subong man, ang mga palaligban nga nagresulta bangod wala sing hinalung-ong kag makagud nga gindagtaan sang mga tawo ang ila palibot indi magaupang sa katuyoan sang Labing Gamhanan nga Dios. Ang Isa nga may kaalam kag gahom sa pagtuga sang duta kag sang makawiwili nga mga porma sang kabuhi sa sini makahatag man sa ila sing natinloan nga umpisa kon amo ina ang iya kabubut-on. (Isaias 40:26; Salmo 104:24) Ano, kon amo, ang katuyoan ni Jehova may kaangtanan sa aton planeta nga puluy-an?
DAW ANO KADUGAY MAGAPABILIN ANG DUTA?
11 Katuyoan bala sang Dios nga laglagon ang duta kag ang tanan buhi nga butang sa sini? Ang iban nga mga astronomo nagateoriya nga sa ulihi ang aton adlaw magadaku kag lamunon sini ang duta. May yara man nagapangatarungan nga, bangod sang kinaugali sang pisikal nga uniberso, maabot ang tion sa ulihi nga ang adlaw indi na magasilak kag ang duta indi na magasakdag sang kabuhi. Apang husto bala sila? Ano ang ginasiling sang Manunuga—ang Isa nga nagpaluntad sang enerhiya kag materya, ang Isa nga naghimo sang kasugoan nga sa amo nasandig ang aton pagluntad?—Job 38:1-6, 21; Salmo 146:3-6.
12 Gin-inspirar ni Jehova ang maalam nga si Hari Solomon sa pagsulat nahanungod sa kalawigon sang kabuhi sang tawo kon ipaanggid sa kalawigon sang duta. Sa Manugwali 1:4 ginsulat ni Solomon ining mga pulong: “Ang isa ka kaliwatan nagataliwan, kag ang isa pa ka kaliwatan nagaabot; apang ang duta magapabilin tubtob sa tion nga walay latid.” Ang maragtas sang tawo nagapamatuod sa pagkamaminatud-on sini. Bisan pa ang isa ka kaliwatan sang katawhan ginbuslan sang isa pa gid, ang duta, ang globo nga aton ginapuy-an, nagapabilin gihapon. Apang tubtob san-o? Suno sa literal nga pagbadbad sang New World Translation of the Holy Scriptures, “tubtob sa tion nga walay latid.” Ano ang kahulugan sina?
13 Ang Hebreong tinaga nga ‘oh·lamʹ, nga ginbadbad diri “tion nga walay latid,” nagakahulugan sing hut-ong sang tion nga, gikan sa pagtamod sang karon, walay latid ukon indi makita apang malawig. Mahimo ina magkahulugan sing walay katubtuban. Amo bala sina sa sini? Ukon ginapakita bala sining ekspresyon nga ayhan sa pila ka indi pat-od nga tion sa palaabuton, nga karon lipod sa aton, ang duta malaglag? Ang iban nga mga butang nga suno sa Biblia magapadayon “tubtob sa tion nga walay latid” natapos. (Ipaanggid ang Numeros 25:13; Hebreo 7:12.) Apang ginaangot man sang Kasulatan ang ‘oh·lamʹ sa isa nga dayon—halimbawa, sa Manunuga mismo. (Ipaanggid ang Salmo 90:2 kag 1 Timoteo 1:17.) Wala kita ginabilin sa pagduhaduha sa kon ano ang kahulugan sang ekspresyon may kaangtanan sa duta. Sa Salmo 104:5 ginasilingan kita: “Ginpasad niya ang duta sa malig-on nga mga sadsaran; indi ini mationg tubtob sa tion nga walay latid, ukon sing dayon.”c—Tan-awa man ang Salmo 119:90.
14 Ang magapadayon sing dayon indi isa lamang ka baog kag indi mabungahon nga globo. Sa Jeremias 10:10-12 ginapahibalo kita: “Si Jehova amo ang Dios nga matuod. . . . Sia ang Magbubuhat sang duta paagi sa iya gahom, ang Isa nga nagapalig-on sang mabungahon nga duta paagi sa iya kaalam, kag ang Isa nga paagi sa iya paghangop naghumlad sang kalangitan.” Talupangda nga wala lamang niya ginhimo “ang duta” kundi ginpasad man niya sing malig-on “ang mabungahon nga duta.” Sa baylo sining naulihi nga ekspresyon, madamo nga manugbadbad ang nagabadbad sang Hebreong tinaga nga te·velʹ subong “kalibutan.” Apang, suno sa Old Testament Word Studies ni William Wilson, ang te·velʹ nagakahulugan sing “duta, nga matambok kag mapuy-an, ang sarang mapuy-an nga globo, kalibutan.” Tuhoy sa katuyoan ni Jehova sa sining matambok kag mapuy-an nga duta, ang Salmo 96:10 makapasalig nga nagapabutyag: “Si Jehova nagahari. Ang mabungahon nga duta ginapalig-on man agod nga indi ini mationg.”—Tan-awa man ang Isaias 45:18.
15 Sa amo ang aton planeta nga Duta nga aton ginapuy-an ang gintudlo ni Jehova sa iya mga sumulunod nga ipangamuyo sa Dios: “Magkari ang imo ginharian. Himuon ang imo kabubut-on, subong sang sa langit, amo man sa duta.”—Mateo 6:9, 10.
16 Indi kabubut-on ni Jehova nga ang duta puy-an sang mga tawo nga wala nagakilala sa Tag-iya sini kag wala sing gugma sa isa kag isa. Nanaad sia madugay na: “Kay utdon ang mga manughikot sing malaut, apang ang mga nagalaum kay Jehova magapanag-iya sang duta. Ang mga matarong magapanag-iya sang duta, kag magapuyo sa sini sing dayon.” (Salmo 37:9, 29) “Ang napuy-an nga duta nga magaabot,” nga ginahambal sang Biblia, puy-an sang mga tawo nga nagakahadlok sa Dios kag sinsero nga nagahigugma sa ila mga isigkatawo. (Hebreo 2:5; ipaanggid ang Lucas 10:25-28.) Daku gid ang mangin mga pagbalhin sa idalom sang langitnon nga Ginharian sang Dios amo kon ngaa ang Biblia nagahambal tuhoy sa “isa ka bag-ong duta”—indi isa ka tuhay nga globo, kundi isa ka bag-ong katilingban sang tawo nga magapuyo sa tunga sang tulad-paraiso nga mga kahimtangan nga gintuyo sang Manunuga sang katawhan kutob sang tion nga ginsugdan niya ang iya pagpanuga sa duta.—Bugna 21:1-5; Genesis 2:7-9, 15.
17 Kinahanglanon nga ang pagpalig-on sa “bag-ong duta,” unahan anay sang daku nga kalaglagan—nga labaw sa bisan ano nga naeksperiensiahan sang katawhan. Para sa kaayohan sang duta kag sang tanan nga nagapasalamat gid sa Manunuga sini, “laglagon [niya] ang mga nagalaglag sang duta.” (Bugna 11:17, 18) Malapit na gid ang tion sang Dios sa paghimo sini! Kon matabo na ini, lakip ka bala sa mga maluwas?—1 Juan 2:17; Hulubaton 2:21, 22.
[Footnotes]
a Tan-awa ang libro nga Is the Bible Really the Word of God?, nga ginbalhag sang Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
b Luwas kon ginpakita, ang mga teksto sang Biblia sa sini nga libro ginbalikwat gikan sa New World Translation of the Holy Scriptures, 1981 nga edisyon.
c Busa ginahangop sang iban nga mga lexicographer ang ‘oh·lamʹ nga ginagamit sa Manugwali 1:4 subong nagakahulugan “sing dayon.” Amo man sina ang pagbadbad sang The New English Bible, Revised Standard Version, The Jerusalem Bible, The Bible in Living English, King James Version kag sang iban pa.
[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]
1. Ano nga sahi sang palaabuton ang imo ginapaabot, kag ngaa?
2, 3. Paano ang pamahog sang nuklear nga inaway nagaimpluwensia sa pagtamod sang madamo nga tawo sa palaabuton?
4. Ngaa ginatamod nga isa ka serioso nga katalagman ang pag-abuso sa palibot?
5, 6. Ano pa nga mga kahimtangan ang nagapugong sa mga tawo sa pagpaabot sa kabuhi nga mangin malig-on kag malipayon?
7. (a) Ano ang pamatuod nga ang Biblia Pulong sang Dios? (b) Ngaa importante nga mahibaloan sang mga tawo kon ano ang ginasiling sang Biblia?
8. Ano ang ngalan nga ginapakilala sang Biblia para sa Manunuga sang planeta nga Duta?
9. (a) Kay sin-o naghalin ina nga ngalan sang Dios? (b) Daw ano ka importante sa aton ang ngalan sang Dios? (Joel 2:32; Miqueas 4:5)
10. Ngaa ang pamahog sang nuklear nga inaway kag ang halit nga ginatuga sang pagdagta indi makaupang sa katuyoan sang Dios para sa duta?
11. (a) Ano ang ginapatihan sang iban nga mga sientipiko nga matabo sa ulihi sa duta? (b) Sin-o ang labaw nga nakahibalo tuhoy sining mga butang sang sa ila, kag ngaa?
12. Paano napamatod-an nga matuod ang mga pulong sang Manugwali 1:4?
13. (a) Ano ang mahimo nga kahulugan sang “tion nga walay latid”? (b) Paano naton mapat-od nga ang duta magapabilin sing dayon?
14. Paano naton nahibaloan nga ang globo sa pila ka adlaw indi mangin isa ka baog nga kagulub-an?
15. Paano ining mga kamatuoran nagahisanto sa pangamuyo nga gintudlo ni Jesus sa iya mga sumulunod?
16. (a) Ano nga sahi sang katawhan ang magapuyo sa duta sa amo nga tion? (b) Ano ang “bag-ong duta” nga ginahambal sang Biblia?
17. Ngaa importante nga ton-an ang mga ginapatuman sang Dios para sa kaluwasan karon?