Pag-una sa Ginharian sa Alemanya Pagkatapos sang Inaway

Panugiron ni Gertrud Poetzinger

Sa anong prinsipio naton ipasad ang aton mga desisyon sa kabuhi? Ang labing maayong manunudlo sa tanan, si Jesucristo, nagsiling sa iya mga disipulo nga ‘pangitaon anay ang Ginharian sang Dios.’ Kon himuon nila ina, ang tanan iban pa nga kinahanglanon nila pagaihatag. (Mateo 6:33) Kutob sang akon pagkapamatan-on nasapwan ko nga ang pagbutang sang akon mga lulan kay Jehova, pagpahayag sang iya mga binuhatan kag pag-una sang intereses sang Ginharian sa kabuhi tunay na ‘magapamanggaranon sa aton’ sa espirituwal nga paagi. (Hulubaton 10:22; Salmo 55:22; 71:5; 73:28) Ang masunod nga personal nga eksperiensia gikan sa makakulonyag nga kapitulo sang akon kabuhi magapakita sining prinsipio.

TEMPRANO sang 1945 sadto. Manugtapos na ang inaway Kalibutanon II sa Europa. Ang panikasog sa inaway sang Aleman nagluya, kag ang panimuot sang mga tawo kag bisan sang pangulohan nagbag-o. Sa baylo nga paabuton ang kadalag-an, ginasigahum ang kapierdehan. Bangod sini ang pag-ipit sang mga Nazi nga manughingabot sa mga Saksi ni Jehova nabuhinan man.

Isa ako sa madamung babaying mga Saksi nga ginsaylo halin sa Ravensbrück nga kampo konsentrasyon agod magtrabaho subong mayordomo sa puluy-an sang opisyales sang Nazi. Isa ka hapon, ginpalapitan ako sing pribado sang opisyal sang SS nga sa iya akon ginatatap ang iya duha ka bata. Kiener ang iya ngalan.

“Nabatian mo bala nga ang mga Ruso nagaabante sa nasidlangan nayon?” pamangkot niya sing pasapayan. Sang magsabat ako nga nabatian ko, namangkot sia: “Ano ang himuon mo kon mag-abot sila diri?” Nagatulok sa iya mata, nagsabat ako: “Bueno, mga kaaway namon sila kag mga kaaway namon kamo. Gani ano ang kinatuhayan sina?” Huo, paagi sa sina nga kasidla ginbuligan kami ni Jehova nga magpadayon nga magtindog nga maisog subong Cristianong walay ginadampigan kag mga sumalakdag sang Ginharian sa sadtong mabudlay nga mga adlaw.—Juan 15:19.

Madinalag-on nga Pagpalagyo

Indi lamang kinunokuno ang mga balita sang pag-isol sang Aleman. Sang talipuspusan sang Abril, ginhimus ni Kiener ang pagpalagyo sang iya asawa kag sang ila kabataan pa bagatnan. Sa pangabay ko ginpaupod niya ako sa ila. Ginhatagan ako ni Kiener sing sibilyan nga panapton nga inugsuksok agod indi mamutikan nga may labot sia sa organisasyon sang Nazi. Nagsakay kami sa isa ka trak padulong sa naaminhan Bavarianhon nga ulumhan, malapit nayon sa Amerikano sang sa Ruso.

Amo sadto ang una nga tion nga wala ako sa mga kampo konsentrasyon sa sulod sang pito ka tuig kag tunga. Apang wala pa matapos ang inaway, kag grabe ang tension. Samtang nagadalagan ang trak, ang iskwadron sang inug-away nga mga eroplano sang Allied nagasurip sa amon. Yara ako sa atubangan kupod sang duha ka bata kag sang tsuper. Sigurado sia nga ang mga eroplano magabalik kag pabarakan ang trak sing machine-gun. Nangamuyo ako sing hugot sa akon tagipusuon: “Jehova, pagkatapos maamligan mo ako tubtob karon, palihug indi ako pagtugoti nga mapatay sing subong sini karon!” Subong sang ginasigahum, ang inug-away nga mga eroplano nagbalik dayon agod pasuripan kami uli. Ginpadasig sang tsuper ang dalagan sang makina, apang siempre wala sing paglaum nga maunahan ang eroplano. Sing hinali, may isa ka diutay nga dalan pakadto sa kakahoyan. Madasig nga nagliko dayon ang tsuper kag nagkadto sa kakahoyan. Sanglit madabong ang mga dahon, indi makita sa ibabaw ang trak, kag ginligaran lang kami sang mga eroplano.

May iban pa nga subong sina nga hitabo samtang nagainaway. Apang, ang katapusan sang inaway, nga natabo napulo ka adlaw lamang pagkatapos sini nga hitabo, nagdala sing lainlain nga hangkat.

Pagtatap sa Mas Dalagku nga mga Responsabilidad

Si Mrs. Kiener, ang iya kabataan kag ako nag-istar upod sa madamu pa nga mga takas sa isa ka diutay nga minuro sang Mönchsdeggingen, malapit sa Nördlingen. Sang gin-untat sing opisyal ang inaway sa isa ka semana, ginpahibalo ko sia nga magalakat na ako. Halangpunon nga nasuboan sia. Sin-o pa ang iya masaligan? Karon ang bilog nga pungsod batok sa mga Nazi kag sa ila mga pamilya. Apang may mas dalagku ako nga responsabilidad. Sang matapos ang inaway kinahanglan para sa mga Saksi ni Jehova nga organisahon liwat ang hilikuton nga pagbantala sang Ginharian. Dapat ko man pangitaon ang akon bana, si Martin.

Tatlo ka bulan kag tunga lamang nga ginkasal kami sang ginkuha sa akon si Martin kag ginpadala sang ulihi sa Dachau nga kampo konsentrasyon. Sang ulihi pa gid, gindakop man ako kag ginlupot sang ulihi sa kampo sang Ravensbrück. Mga duha na ka tuig kutob sang may balita ako gikan sa akon bana, kag siam ka malawig nga tinuig ang nagligad kutob sang magbulagay kami. Buhi pa bala si Martin? Kon buhi sia, kamusta ayhan sia?

Isa ka Dimalipatan nga Adlaw

Tion na agod maglakat ako. 4:30 sadto sang kaagahon. Ang akon pamahaw isa ka kihad sang makabulusog, maitom nga tinapay. Naglakat ako nga wala sing kuarta, wala sing kupon agod rasyonan sang pagkaon kag wala sing pagkabutang luwas sa diutay nga puyopuyo sang bata nga sa sini akon ginsulod ang pila ka tinapay kag personal nga mga kagamitan. Nagligad ang isa ka adlaw nga nagalakat ako sa dalan padulong sa Munich, ang tumandok nga banwa sang akon bana kag posible nga lugar nga makita sia kon buhi gihapon sia.

Kasisidmon na kag yara ako sa ilaya sang isa ka minuro. May ginpatuman nga curfew, kag imposible ang magpagab-i sa guwa nga indi madakop. Gani nagpahigad ako sa dalan nga nagapangamuyo: “Jehova, palihug buligi ako. Sa sulod sang mga tinuig nga gin-alagad ko ikaw, wala pa gid ako mangabay sing duog nga matulogan sa gab-i.” Sang makatapos ako makapangamuyo nagbalik ako sa dalan kag nagpanghulonghulong, apang amo gihapon ang tanan.

Sang manugpasulod na ako sa minuro, ang una nga balay nga nakita ko may kudal palibot sa lagwerta. Sa ganhaan akon makita ang isa ka babayi nga nagapanglagwerta, kag ginpamangkot ko sia: “Puede bala nga may madayonan diri sa isa ka gab-i?” Ginhimutaran niya ako kag mahalungon nga nagsabat nga dapat ako maglibot sa likod sang balay kag pamangkuton ang iya bana, kay madamudamu na ang nagadayon didto.

Naglibot sa likod sang balay, nagsulod ako kag nakita sang isa ka daku nga panihapon sang manamit nga pagkaon sang mga Aleman nga nahanda sa atubangan sang akon itololok. Siam ka tawo ang nagalingkod sa lamesa, nga manugkaon na. Naurongan ako sa makadali, kay wala pa gid ako sing nakaon kutob sadto nga kaagahon. Ang tag-iya sang balay nagtulok kag nagsiling sing malig-on, “Bueno, indi lang magtulotindog dira! Ang makaon sang siam puede makaon sang napulo!”

Apang, antes magkaon, akon ginpamangkot ang tag-iya kon bala makahinguyang ako sing isa ka gab-i didto. Nagpasugot sia, kag ginpakita sang iya asawa ang isa ka tejeras malapit sa hagdanan sa pasilyo. Hahunahuna ko ang madamung lalaki sa sulod sang balay apang ginsilingan sia nga maayo ang tejeras. Dayon naglakat sia agod magsimba.

Samtang nagakaon, isa ka batabata nga babayi nga nagadayon man sa sina nga balay ang namati sing maukod sa hambalanay, nga madasig nga nagdul-ong sa pagpanaksi nahanungod sa Ginharian sang Dios. Mabudlay hantupon kon ano gid ang iya reaksion, kag sang ulihi nagkadto na sia sa iya hulot.

Nagpauli gid man sang ulihi ang tag-iya nga babayi kag gin-agda niya ako sa salas. Ginpakita niya sa akon ang Aleman nga Elberfelder nga Edisyon sang Biblia, nga madamu sing makita nga ngalan sang Dios, si Jehova. “Natigayon ko ini sa isa ka Estudyante sang Biblia sang nagligad nga tinuig,” siling niya. “Puede mo bala ako masugiran kon matuodtuod ini nga Biblia? Pirme ko ini ginabasa, apang indi ko ini mahangpan. Mahimu bala nga paathagan mo ako nahanungod sini?”

Gab-i na sadto, apang ang amon hambalanay naglawig sing gulogab-i na katama. Sang magtungang-gab-i na, ang batabata nga babayi nga sang nagakaon namati sa diskusyon nahanungod sa ginharian nagbuylog sa amon, nagsiling nga indi sia makatulog bangod ginahunahuna niya ang amon ginhambalan. Nagsiling pa sia nga may ihatag sia sa akon agod ibulig sa akon paglakbay. Sa sina gintunghol niya sa akon ang 20 ka marks—daku na nga kantidad sadto anay.

Ginsilingan ko sila nga magakadto ako sa Munich kag magalakat ako kon mahimu pa lang sa kaagahon. Ginpamangkot ako sang tag-iya nga babayi kon san-o ko luyag magbugtaw, ginsilingan ko sia nga alas singko, bisan pa nga pasado alas dose na. Nian sang manugkadto na ako sa tejeras sa pasilyo, ginpunggan niya ko, nga nagasiling: “Indi ka magatulog dira. Kari ka.” Ginbuksan niya ang ganhaan sa hall, nga makita ang napunihan sing matahom nga hulot para sa bisita nga may engkahi nga kurtina kag matahom nga lino sa komportable nga higdaan. “Diri ka magatulog,” siling niya.

Lain nga Sahi sang Hangkat

Sang magbugtaw ako sing alas singko pagkaaga, nagapungko na ang mag-asawa nga tag-iya sa kusina kag nagahulat na ang pamahaw para sa akon. Sang makakaon na kami, ginkuha niya ang akon diutay nga puyopuyo kag ginpuno ini sing sandwich. Sang ulihi, sila sang iya bana nagpaalam sa akon sa atubang sang balay, nagababay tubtob indi ko na sila makita sa malayo.

Nadumduman ko ang katunayan nga sang nagligad lamang nga mga 24 ka oras ginbayaan ko si Mrs. Kiener, ang asawa sang opisyal sang SS, nga halos wala sing materyal nga aman. Ang akon lamang determinasyon amo ang pag-una sa Ginharian ni Jehova kag ang paghimulos sang akon bag-o nga kahilwayan sa sina nga katuyoan. Apang, antes ako makaabot sa Munich, ang laygay ni Jesus nga unahon indi lamang ang Ginharian sang Dios kundi ang “iya pagkamatarong” man ginhangkat.—Mateo 6:33.

Mga hapon na sadto, kapoy kag masakit ang tiil, gintilawan ko nga magsakay sa isa ka trak sang mga Amerikano nga nagakarga sang iban pa nga mga takas pakadto sa Munich. Nagdulog ang isa, kag sa akon diutay nga nahibal-an nga Ingles ginpahibalo ko sa tsuper ang akon pangabay. Siling niya puno na sa likod, apang makasakay ako upod sa iya sa atubang, kag ginbaton ko ang iya tanyag.

Sang nagahinampot na kami sa Munich, nagdulog sing madamung beses ang tsuper, nagapanaug ang mga pasahero kada dulog. Sang manugsulod na kami sa siudad, ginliko niya ang trak sa isa ka dalan padulong sa tiilan sang bungyod. Nadiparahan ini, gintinguhaan ko nga ipaathag sa iya nga luyag ko magkadto sa siudad. “Indi!” siling niya. “Magakadto kita sa kabukiran.”

Narealisar ko nga wala na ang tanan iban pa nga pasahero. Gintilawan ko nga buksan ang ganhaan apang indi ko mahibal-an kon paano. Nagalikoliko ang dalan padulong sa mga bungyod, kag samtang nagadalagan sa utal-utal nga Ingles ginsugiran ko ang tawo nga indi ko luyag makigbahin sa kon ano ang iya ginahunahuna. Apang padayon sia nga nagmaneho tubtob nakalab-ot kami sa isa ka diutay nabaw-ing nga lugar sa kakahoyan. Ginpadulog niya ang trak kag nagguwa, nagpalapit sa akon nayon kag ginbuksan ang ganhaan. Nanaug ako kag nagtindog nga ginaatubang sia. Nagsugod sia sa paghambal kon daw ano katahom ang adlaw kag kon daw ano katahom ang lugar, kag nga wala sing makakita sa amon.

“Huo,” siling ko, “matahom ini nga lugar, kag mahimu nga wala sing tawo diri, apang si Jehova nga Dios nakakita sa aton, kag si Jehova maga . . . sa akon kag sa imo.” Apang indi ko madumduman sa Ingles ang tinaga nga “silot.” Gani ginsenyasan ko sia nga indi kag nagsinggit sing mabaskog! Nag-epekto ini, kay ang iya panimuot hayag nga nagbag-o. Nagdulog sia sing makadali, nga nagahunahuna, dayon ginpabalik ako sa trak. Sa walay hambal, nagmaneho sia tubtob sa sentro sang Munich diin nagdulog sia kag namangkot kon malapit na ini. Ginsilingan ko sia nga huo. Sa liwat ginbuksan niya ang ganhaan gikan sa guwa, kag sa liwat nagtindog ako nga nagaatubang sa iya. Apang, sini nga tion, ginkuha niya ang akon kamut kag nagsiling: “Isa ikaw ka matarong nga babayi. Ipangamuyo ako, agod ang akon asawa mangin subong katutom sa imo.”

Sa gilayon, ginsugdan ko ang pagpayunir, bug-os tion nga nagbantala sa Munich. Gintinguhaan ko nga pakig-angotan ang madamung masigka Saksi agod buligan nga masugdan liwat ang amon mga miting kag iban pa nga hilikuton, sanglit halos tanan sang amon hilikuton sa pagbantala ang Ginharian naupangan sang inaway kag paghingabot.

Ang Akon Bana Buhi!

Dili madugay sa tapos makaabot sa Munich, natukiban ko nga si Martin buhi matuod kag maayo. Ginsaylo sia gikan sa palatyan nga kampo sa Mauthausen, Austria, apang nasalbar sia. Kaupod ang mga isa ka gatos iban pa nga mga Saksi, magahulathulat anay sia didto tubtob maproseso ang ila papeles. Dapat nila ipakilala ang ila kaugalingon subong mga indibiduwal nga ginhingabot sang pangulohan ni Hitler. Kon wala sinang mga papeles indi posible para sa ila nga maglakbay ukon magtigayon sing nagakaigo nga mga aman.

Sang mahibal-an ang nahanungod sa ila kahimtangan, personal nga ginkadtoan ko ang kumandante militar sang Amerika sa Munich kag nagsiling: “Ang akon bana yadto didto sa kampo konsentrasyon sa Austria, kag luyag ko nga magpadala ikaw sing salakyan didto kag dalhon sia pabalik!” Subong sang natabo, ginpadala sang ulihi sang kumandante ang duha ka bus didto kag gindala ang tanan nga mga Saksi pabalik.

Ginsugata ang Bag-ong Hangkat

Gin-atubang ko karon ang isa pa ka hangkat. Ang akon bana manugpauli! Apang diin kami maistar? Nagaistar ako sa isa ka balaybalay sang kagamitan sa likod sang balay, nagatulog sa isa ka bangko nga ginalibotan sang tanan nga kagamitan sa pagpanghardin. Kinahanglan namon ang isa ka duog nga ilistaran, apang nahibal-an ko nga dapat anay unahon sang mga alagad ni Jesus ang Ginharian.

Gani sa pangamuyo namat-od ako nga kuhaon ang isa ka bug-os nga adlaw gikan sa akon pagpayunir agod gamiton sa pagpangita sing nagakaigo nga ilistaran. Nagkadto ako sa ginapalakat sang Amerika nga awtoridad sa pagbalay kag nakatigayon sing listahan sang mga apartment. Sugod sa kaagahon sang adlaw nga napili, ginkadtoan ko ang tanan nga nalista. Manugtunod na ang adlaw kag yara ako sa atubangan sang katapusan nga balay nga nalista, bag-o lang ginsilingan nga, kaangay sang iban, wala na sing lugar. Ano ang himuon ko?

Nangayo ako sing bulig kay Jehova sa pangamuyo. Total, nahibal-an niya kon ano ang kinahanglan kag magaatipan sadtong nagauna sang Ginharian. Ginkuha ko ang isa ka adlaw sa akon pagpayunir apang wala ako sing natigayon. Sang makatapos ako pangamuyo, sa liwat daw wala sing nagbag-o. Apang may pagsalig ako kay Jehova, ang “Manugpamati sang pangamuyo.” (Salmo 65:2) Gani ang lamang nga himuon amo ang magpadayon sa paglakat kag magpangita sing sabat. Ginhimu ko ini, sing literal, kag dili malayo sa akon nakita ko ang tatlo ka babayi nga nagasugilanonay sa higad sang dalan. Nagpalapit sa ila, ginpamangkot ko sila kon bala matudloan nila ako sang may lugar nga apartment.

Ang isa sa ila nagbalikid kag prangka nga nagsiling: “Lakat ka lang kag mangita sing kinaugalingon!” Nakibot ako sa iya pagkawalay katahuran, apang naghunahuna ako: ‘Ayhan amo ini ang sabat! Magasugod ako diri mismo sa sining bangga kag magasugod sa pagpamalaybalay.’ Nagkadto sa nahaunang balay, nagtimbre ako kag gintamyaw ako sang isa ka babayi sa sining mga pulong: “Mahimu nga naghalin ikaw sa awtoridad sa pagbalay!” Walay sapayan, ang iya numero wala sa akon listahan. Ginpasulod niya ako pakadto sa ikaduha-sing-panalgan nga apartment kag ginbuksan ang ganhaan sang isa ka matahom nga hulot nga may diutay nga kusina sa pihak sang hall—kag makita sing matahom ang Bavarian Alps!

Bugana nga pagpakamaayo Bangod sang Katutom

Kami ni Martin nagsaylo sa sinang apartment. Kutob sa ginsugoran, siempre pa, masako kami sa hilikuton sa Ginharian. Nagpadayon ako sa pagpayunir, kag si Martin nagsugod sa paghimu sing kahimusan nga duawon ang mga grupo sang mga Saksi malayo sa Munich agod palig-unon sila sa espirituwal. Ginhimu niya ining isa ukon duha ka adlaw nga ekskursion sing isahanon, sanglit ang paglakbay tuman gihapon kabudlay.

Kis-a, nagpauli si Martin gikan sa isa ka paglakbay samtang manuglakat ako agod mag-alagad sang 9:00 s.a. Ginpangabay niya ako nga siguraduhon nga ihanda ang matinlo nga panapton kag bisan ano pa nga kinahanglanon niya bangod manuglakat sia sina nga hapon sa isa pa ka paglakbay. Siling ko magabalik-duaw anay ako kag magahiwat sing pila ka pagtuon sa Biblia sa balay kag magabalik ako sa udto agod himuson ang iya panyaga kag buligan sia sa pag-empaki. Nagligad ang udto, apang wala pa ako kag indi pa handa ang iya matinlo nga mga medyas kag iban pa nga butang sa maleta. Alas kuatro, dayon alas 8:00 s.g., kag sang ulihi nagpauli ako alas 11 sadto nga gab-i nga malipayon bangod sang matahom nga mga eksperiensia nga naagom ko sadto nga adlaw. Nian may nadumduman ako! Bangod sang akon kapagsik sa pag-alagad kag sa akon makakulonyag nga pagtuon sa Biblia sadto nga adlaw, nalipatan ko si Martin kag ang iya paglakbay. Sadto anay, wala ako maanad nga maabtan si Martin sa balay!

Natural, ina nga pagkamalinapaton wala magdugay. Pirme lang nga wala si Martin, kag namutikan ko katama ang iya pagkawala sa tupad ko. Nahidlaw sa iya, masami ako nga nagahibi. Apang, bangod indi ko luyag nga makita sang kasera nga nagahibi luwas sa akon pirme nga pagkamalipayon, nagkadto ako sa malapit nga sementeryo, nagpungko sa isa ka tuod kag naghibi didto. Siling ko: “Madamu ang nagakadto diri kag nagahibi!” Gani kinaandan kay bisan sin-o nga himuon ko man ini! Apang wala mapauswag sang paghibi ang kahimtangan.

Madamu ako kaayo sing matahom nga mga eksperiensia sa paghiwat sing 22 ka pagtuon sa Biblia upod sa mga pamilya sa dimagkubos makaisa kada semana! Apang luyag ko ipaambit ining matahom nga mga butang sa akon bana. Yari na si Martin kag maayo sing lawas, apang indi gihapon kami magkaupod. Gani ginpangamuyo ko kay Jehova ang nahanungod sini. Gintu-ad ko man ang akon kasubo kay Brother Erich Frost, nga manugtatap sadto anay sa hilikuton nga pagbantala sa Alemanya. Ginsilingan ko sia nga ang pagbalik sang akon bana nagkahulugan lamang nga labhan ko ang iya medyas kag pangsulod nga panapton. Abi ni Brother Frost napalig-on niya ako sa pagsiling nga dapat ako magmalipayon nga sa magkubos nahimu ko ini. Apang indi ako kontento sa sina nga sabat! Walay sapayan, nagbatas ako.

Pila ka tion sang ulihi, gin-agda si Martin sa Magdeburg agod hanason subong alagad sa mga kautoran, nga amo sadto anay ang pagtawag sa manugtatap sa sirkito. Ginpahibalo ni Brother Frost nga may pinasahi sia nga butang para kay Gertrud. Nabaton ang tuytuy gikan sa ulong-talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn nga ang tanan nga mga asawa nga nagaalagad anay subong payunir sarang makabuylog sa ila mga bana sa pagduaw sa lainlain nga mga kongregasyon sa hilikuton nga paglakbay. Sa liwat ginsabat ang akon pangamuyo.

Sa pagpanumdum

Samtang akon ginadumdum ang madamung inagihan sang akon bana kag ako, kombinsido ako nga nahibaloan sang aton langitnon nga Amay ang mga butang nga ginakinahanglan naton kag batunon naton ini sa nagakaigo nga tion kon ginauna gid naton ang Ginharian sa aton kabuhi. Nakita ko man nga wala ko mabaton ang mga butang nga wala ko gid ginakinahanglan.—Mateo 6:32.

Halos 31 ka tuig pagkatapos sang inaway nalakbay ko ang kasangkaron kag kalabaon sang Alemanya upod sa akon bana samtang iya ginduaw kag ginbuligan sa espirituwal ang Cristianong mga kongregasyon sa sadtong pungsod. Apang, kutob sang 1978, nangabudlay ako sa bug-os kalibutan nga ulong-talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Brooklyn, Nueva York, diin nagaalagad si Martin subong katapo sang Nagadumala nga Hubon sang mga Saksi ni Jehova. Bisan 72 anyos na ako karon, mapasalamaton gid ako kay Jehova nga daku gihapon ang akon kusog—sampat agod gamiton sa tanan nga adlaw sa pag-alagad sa Ginharian!