Ang Matagnaon nga Higante—Ano ang Kahulugan sang Iya Pagkapukan?

ANO ang nakita ni Nabokodonosor, ang gamhanan nga gumalahom sang Babilonia, sa iya katulogon sang nagligad nga kapin sa 2,500 ka tuig? Kon makadumdum sia pagbugtaw niya, mahibaloan bala niya nga sa isa ka larawan nakita niya ang sumaryo sang palaabuton sang kalibutan?

Sang magbugtaw sia, ginpatawag ni Hari Nabokodonosor sang Emperyo sang Babilonia ang iya mga astrologo kag mga maalamon. Luyag niya nga ipahanumdum nila sa iya ang iya damgo kag ipaathag ini.

Apang sin-o ang makapaathag sang butang nga wala niya mahibaloi? Ang mga maalamon naligban. Apang, ginpahanabo ni Jehova nga madumduman kag mapatpat sang Judiyong tinapok nga si Daniel ang damgo kag sa amo masugid sa hari ang palaabuton nga mga hitabo. Sundan naton ang paathag ni Daniel nahanungod sini nga damgo, sanglit nagaapektar ini sa aton mismo tion.

Isa ka Makatalanhaga nga Larawan

Si Daniel nagsugod paagi sa paglaragway sa isa ka daku nga larawan nga ang ulo bulawan nga bus-og, ang dughan kag butkon pilak, ang tiyan kag mga paa saway, ang mga batiis salsalon, kag ang mga tiil bahin nga salsalon kag bahin nga daga. Ang bato nagtiphag sa tiil sang larawan kag nagdugmok sini. Pagkatapos, ang bato nangin daku nga bukid kag naghil-ob sang bug-os nga duta. (Daniel 2:31-35) Amo ini ang damgo nga nalipatan sang hari! Ano ang kahulugan sini tanan?

Ginsugiran ni Daniel ang hari nga ang mga bahin sang larawan nagarepresentar sa mga kagamhanan sang kalibutan nga magasinundanay. Madamong mga eskolar sang relihion ang nagaugyon sa ginsiling sang isa ka eksiklopedia sa Biblia: “Ang sentro nga kamatuoran sang (Daniel, kapitulo 2) amo nga sa pila ka adlaw ang ginharian sang Dios magabulos sa tanan nga tawhanon nga emperyo.” San-o magaabot ina nga adlaw? Ang tagna ni Daniel nagahatag sing importante nga impormasyon nga may kahilabtanan sa sina nga pamangkot.

Ang Ulo kag ang Lawas

“Ikaw, O hari, hari sang mga hari, nga sa imo ang Dios sang langit naghatag sang ginharian, sang gahom, kag sang kabakud, kag sang himaya, . . . ikaw amo ang ulo nga bulawan.” Busa, ang ulo nagarepresentar kay Hari Nabokodonosor kag sa dinastiya sang mga hari nga nagsugod paagi sa iya.—Daniel 2:37, 38.

“Madason sa imo magalutaw ang isa pa ka ginharian nga kubus sa imo; kag isa pa nga ikatlo nga ginharian nga saway, nga magagahom sa bug-os nga duta.” (Daniel 2:39) Sunod sa Babilonia, ang Emperyo sang Medo-Persia amo ang nangin dominante nga kagamhanan sa kalibutan sa rekord sang Biblia. Ginsundan ini sang Emperyo sang Gresya, nga, sa idalom ni Alejandro nga Daku, nagpasangkad sang iya pagginahom sa teritoryo nga mas daku pa sang sa bisan anong nagligad nga emperyo sang kalibutan.

“Ang Ikap-at nga Ginharian”—Ang Yabi sa Misteryo

Ang nahaunang tatlo ka ginharian nagguwa kag nian nadula sa danyag subong dalagkung kagamhanan sa kalibutan subong gid sang gintagna ni Daniel sa idalom sang inspirasyon sang Dios. Apang para sa aton importante gid nga makilala ang “ikap-at nga ginharian.” Ngaa? Bangod sa tion sining ginharian nga ang gindamgo nga larawan napukan, kag dapat naton hibaluon kon ano ang nadalahig sa iya pagkapukan. Pamati samtang si Daniel nagahatag sing dugang nga impormasyon.

“Kag ang ikap-at nga ginharian mangin mabakud subong sang salsalon. Sanglit nga ang salsalon nagadugmok kag nagalandas sang tanan nga butang, kag, subong sang salsalon nga nagaligis sini tanan sa ila, magadugmok ini kag magaligis.” (Daniel 2:40) Ining ikap-at nga ginharian nagarepresentar lamang bala sa Emperyo sang Roma, nga nagsunod sa Gresya subong ang dominante nga kagamhanan sa kalibutan? Wala, bangod sang lainlain nga rason.

Ang tolon-an mismo ni Daniel nagahatag sa aton sang tion nga nahuman ining larawan, kay ini nagsiling: “[Ang Dios] nagpakilala kay Hari Nabokodonosor sang mahanabo sa ulihi nga mga adlaw.” (Daniel 2:28) Ining mga pinamulong nagapakita nga ang katapusan nga katumanan sang palanan-awon mangin sa malayo nga palaabuton, pagkatapos sang tion sang mga emperyo sang Gresya kag Roma.

Si apostol Juan, ang isa pa ka manunulat sang Biblia, nagsambit man sang “mga hari,” ukon mga kagamhanan sa kalibutan. Nahanungod sa ila, sia nagsulat: “May pito ka hari: ang lima sa ila napukan, ang isa amo karon, kag ang isa wala pa mag-abot.” Sa wala pa magapasilabot ang Ginharian sang Dios, isa pa ka kagamhanan sa kalibutan ang magaabot (pagkatapos sang Emperyo sang Roma, nga ‘amo anay’ sang adlaw ni Juan). Inang kagamhanan sa kalibutan malakip man sa “ikap-at nga ginharian” sang tagna ni Daniel. (Bugna 17:10-14; Daniel 2:40) Gikan sa maragtas, ano ang naton-an naton nahanungod sini?

Gintukod sang mga pagpangdaug militar, ang Kagamhanan sa Kalibutan sang Roma wala matapos paagi sa pagpahalin sa iya katapusan nga emperador sa Roma sang Aleman nga lider nga si Odoacer, sang 476 C.E. Sa sulod sang madamong siglo, ang Roma padayon nga naghikot sang iya pagkagamhanan sang sa Europa sa politika, kag labi na sa relihion bangod sang feu­dal system nga nagahimo sa tanan nga sakop anay sang iya ginuo, nian sang hari, kag sang papa. Matuod, ang papa nagapamat-od sang importante nga mga bagay subong katapusan nga hukmanan kag makapatiku sa mga hari sa iya kabubut-on paagi sa ekskomunikasyon kag paagi sa pagdumili.a Ang The Columbia History of the World nagasiling: “Ang iglesia amo ang labing daku nga pangulohan sang Europa.”

Sang 1534 si Hari Henry VIII sang Inglaterra naghimo sang iya kaugalingon nga pangulo sang Iglesia sang Inglaterra, nga hilway sa Roma. Gani ginbugto niya ini nga kaangtanan. Apang ginsugdan man niya nga palsipikahon ang panguna nga kagamitan militar sang kagamhanan sang Britanya, subong sang ginasiling ni Eric Delderfield sa iya libro Kings and Queens of England: “Ginpadayon ni Henry ang ginhimo sang iya amay nga pagtuga sing epektibo nga Navy. . . . Sang mapatay sia, si Henry nagdugang sing mga kawaloan ka barko sa kusog sang Navy kag sa amo nagsugod ang paghangkat sa pagkasupremo sa dagat sang Espanya.”

Sa sulod sang mga siglo ang kagamhanan sang Britanya nangin daku nga emperyo nga ginlaragway ni Daniel Webster, isa ka bantog nga Amerikanong politiko sang ika-19 ka siglo, subong “ang kagamhanan nga, sa tuyo nga magpangdaug kag magpangmierde, ang Roma sa putokputokan sang iya himaya indi mapaanggiran,—ang kagamhanan nga nagsakop sa kadaygan sang bug-os nga globo bangod sang iya mga pagkabutang kag mga estasyon militar.” Sang ulihi ang Emperyo sang Britanya suod nga naangot sa politika kag militar sang iya anay mga kolonya sa Naaminhan nga Amerika. Gani ang ikapito nga hari sang Bugna 17:10 nagguwa, ang Anglo-Amerikanong Doble nga Kagamhanan sa Kalibutan.

Suno sa ginsiling nahanungod sa gindamgo nga larawan, “ang kaliwat sang mga tawo,” ukon kinaandan nga mga tawo, may mas daku nga papel sa pangulohan sa panahon sining katapusan nga “hari.” (Daniel 2:42, 43) Ang modernong maragtas nagapalig-on nga natabo gid matuod ini, sa pagtal-us sang mga demokrasya ukon ‘mga pangulohan sang tawo’ sa madamong hari, reyna, ukon iban pa awtokrata nga kagamhanan. Sa mga pangulohan sa karon, nga ginarepresentar sang napulo ka tudlo sa tiil sang larawan, ang iban kaangay sang salsalon, kon sayuron, mapiguson ukon mapintas. Apang ang iban, subong sosyalistiko ukon demokratiko nga pagginahom, mas matapok, kaangay sang daga.

Ang Pagkapukan

Subong sang ginpakita sa tagna ni Daniel, kon ang mga pangulohan nga ginarepresentar sang mga tiil magagahom—kag nagakahulugan ina sa aton tion—ang katapusan sang daku nga larawan nagahilapit. Mapukan ini, indi bangod sang pagkatapok sang tiil nga ginahuman sang salsalon nga ginsimponan sang daga, kundi bangod nga naigo kag gindugmok sang simbuliko nga bato. Ano ang ginarepresentar sina nga “bato”? Ang Mesianikong Ginharian nga “magadugmok kag magapapas sini tanan nga ginharian” kag mangin ‘ang daku nga bukid kag naghil-ob sang bug-os nga duta.’—Daniel 2:34, 35, 44.b

“Ang damgo matuod, kag ang iya interpretasyon masaligan,” siling ni Daniel. (Daniel 2:45) Ang nahauna nga katumanan sining duha ka tagna—ang isa nahanungod sa pagkalaglag sang Babilonia kag ang isa nahanungod sa pagbinuslanay sang kagamhanan sa kalibutan—nagapasalig sa aton nga ang nabilin pa nga matuman mahanabo sa aton tion. Magalakip ini sa paglaglag sa gindamgo nga matagnaon nga larawan paagi sa pagpasilabot sang Ginharian sang Dios.

Ang iban pa nga mga tolon-an sang Biblia nagaunod sang importante nga mga tagna nahanungod sa mga katuyoan sang Dios. Ang Lalantawan, sa mga guwa sini, nagahinun-anon sang madamo sini kag nagapaathag sang kahulugan sini para sa aton tion. Gani kon ikaw indi pa regular nga nagabasa sini nga balasahon, ngaa indi ini paghimuon? Sa amo mahibaloan mo ang labi pa nahanungod kay Jehova nga Dios, ang “Manugpahayag sang mga tinago,” kag ang dimaisip nga mga pagpakamaayo nga pahanabuon sang iya Ginharian sa dili madugay sa duta.—Daniel 2:28.

[Mga footnote]