Astrolohiya sa mga Sinagoga?

Ang Biblical Archaeology Review sang Mayo/Hunyo 1984 nagreport sang pagkatukib sa napreserbar sing maayo nga mosaikong sinulatan sadtong isa ka arkeolohiko nga pagkutkut sa duog sang dumaan nga sinagoga. Nahamtang ini sa lugar nga kilala subong Ham­math Tibe­rias, sa punta sang Dagat nga Galilea. Ang nibel sang pagkutkut ginpetsahan sa ulot sang ikaduha kag ikalima ka siglo C.E. Subong sang ginasiling sang artikulo: “May dikinaandan nga kagumon nahanungod sa pagpetsa sa dumaan nga mga sinagoga.”

Apang ano ang dikinaandan sa mosaiko? “Tuhoy ini sa Griegong dios nga si Helios [ang adlaw dios] nga ginalibotan sang zodiac. . . . Ang ‘sign’ sang 12 ka bulan ginalaragway sa isa ka pikit sa palibot ni Helios.” Sa tapos mahambalan ang pamangkot sa kon bala ang sinulat ginhimo sang Judiyo ukon indi Judiyo, ang artikulo nagasiling: “Apang, ang mas daku nga problema amo, Ano ang ginahimo sang zodiac kag sang Griegong dios sa sinagoga? . . . Ang problema gin-updan sang kamatuoran nga ang zodiac kag si Helios nagahuman sa tema nga ginsulit sa madamong dumaan nga mga sinagoga, diin ang Ham­math Tibe­rias amo lamang ang pinakadumaan.”

Apang amo bala ini ang nahaunang tion nga ang mga Judiyo sang dumaan nga panahon nagsimpon sang paganong mga simbulo kag mga dios sa ila pagsimba? Indi, kay ginapakita sang Biblia nga sang panahon ni Hari Manases (716-661 B.C.E.), ang astrolohiya nagpangalapkap na sa Judiyong pagsimba. Ang kasaysayan sang Biblia nagasugid sa aton: “Kay ginpatindog niya liwat ang mataas nga mga dios nga ginlaglag ni Ezequias nga iya amay, kag nagpatindog sia sing mga halaran kay Baal kag naghimo sing balaan nga mga haligi, subong sang ginhimo ni Acab nga hari sang Israel; kag nagsimba sang bug-os nga kadam-an sang langit kag nag-alagad sa ila.”—2 Hari 21:3.

Sang ulihi, ang mapisan nga manugreporma nga si Hari Josias nagtinlo sining butig nga mga buhat. “Kag nagsugo ang hari kay Helcias nga pinakamataas nga saserdote kag sa mga saserdote nga sa ikaduha nga pasunod kag sa mga manugbantay sang atangan sa pagpaguwa gikan sa templo ni Jehova sang tanan nga gamit nga ginhimo tungod kay Baal kag sa balaan nga haligi kag sa bug-os nga kasoldadosan sang langit. Ginsunog niya sila sa guwa sang Jerusalem sa mga latagon sang Cedron, kag gindala ang mga abo nila sa Betel. Kag ginpahalin niya ang mga saserdote nga diwatahan nga gintakdungan sang mga hari sang Juda sa pagsunog sing incienso sa mataas nga mga duog sa mga siudad sang Juda kag sa mga duog palibot sa Jerusalem, kag sila man nga nagsunog sing incienso kay Bala, sa adlaw kag sa bulan kag sa mga konstelasyon sang zodiac kag sa bug-os nga kasoldadosan sang langit.”—2 Hari 23:4, 5.

Ano nga mga leksion ang ginatudlo sining matagnaon nga mga hitabo? Una, nga wala sing hulot para sa astrolohiya, horo­scopes, kag iban pa espiristiko nga mga buhat sa pagsimba sa matuod nga Dios, si Jehova. Ikaduha, nga tuman kahapos ang madala sa sining mga buhat kon ginapatumbayaan sang isa ang iya kaangtanan kay Jehova kag nagapamati sa pilosopiya kag sa ginatawag nga kaalam sang tawo. Nian mahapos ang ‘maghatag kag maghimo sing balaan nga pag-alagad sa tinuga sa baylo sang Isa nga nagtuga.’ Ang kal-ang sa sinang mga buhat amo ang ‘pagtuo sa Dios sa sibu nga ihibalo,’ sa pagkilala sing tunay sa Soberanong Ginuo sang uniberso, si Jehova, kag sa iya Anak, si Cristo Jesus.—Roma 1:20-25, 28; Juan 17:3.