Pirme Mo Bala Mahangpan ang Punto?

AKIG gid ang magulang nga utod. Ang iya naakigan amo ang iya manghod nga lalaki. Kag ang kabangdanan? Ginhatag sa iya utod ang pagkilala nga gindingot sa iya. Samtang nagasilabo ang iya kaakig, ginlaygayan sia sang isa ka maalamon nga abyan nga kontrolon ang iya nasaklaw nga mga balatyagon. Kay kon indi may malain nga matabo. Apang ginsikway sang lalaki ang maayong laygay. Sa baylo, ginpatay niya ang iya manghod nga lalaki.

Yadtong lalaki amo si Cain, ang kamagulangan nga anak sang aton unang mga ginikanan, nga sanday Adan kag Eva. Ginpatay ni Cain ang iya manghod nga si Abel sang ginbaton ni Jehova ang halad ni Abel kag ginsikway ang kay Cain. Ang maalamon nga abyan wala sing liwan kundi amo si Jehova nga Dios, nga naghatag sing mahigugmaon nga laygay nga ginsikway ni Cain. Subong resulta, ang pagpatay nagsalakay sa bag-o lang mag-umpisa nga pamilya sang tawo, kag ginpamatbatan si Cain nga mabuhi sa nabilin sang iya malawig nga kabuhi subong isa ka sinikway nga laaslaas. Daw ano ka makapasubo nga resulta bangod sang indi paghangop sa punto sang laygay!—Genesis 4:3-16.

Madamo nga siglo sa tapos ni Cain, si Hari David sang Israel nakahimo sing pakighilawas kay Bat-seba, ang asawa ni Uria nga Hitinhon, kag ang babayi nagmabdos. Gintinguhaan ni David nga husayon ang problema paagi sa paglaygay kay Uria nga maghiusa sa iya asawa. Sang mangindi sia, ginhimos ni David nga mapatay si Uria sa patag-awayan kag dayon pakaslan si Bat-seba agod malikawan nga mapatay sia subong isa ka makihilahion. Ang manalagna sang Dios nagkadto kay David kag ginpatalupangod sa iya ang pagkaserioso sang iya nahimo. Wala madugay nahangpan ni David ang punto sang laygay. Sa amo, bisan pa gin-antos niya sa nabilin sang iya kabuhi ang mga resulta sadto nga krimen, ginbaton ni Jehova ang iya tinagipusuon nga paghinulsol.—2 Samuel 11:1–12:14.

Ginapakita sining duha ka maragtason nga halimbawa ang pagkaimportante sang pagpamati sa laygay. Nagakahulugan ini sing kadalag-an ukon kapaslawan, kalipay ukon kasubo, kag sing kabuhi ukon kamatayon. Indi katingalahan nga ang Biblia nagasiling: “Ang dalanon sang buangbuang matarong sa iya kaugalingon nga mga mata, apang ang maalam nagapamati sa laygay.” (Hulubaton 12:15) Apang indi mahapos ang mamati sa laygay. Ngaa subong sini? Paano naton ang mapalambo ang maayong panimuot ni Hari David sa sini nga bahin kag malikawan ang malain nga halimbawa ni Cain?

Makabulig ang Pagkamapainubuson

Sa masami, nabudlayan ang mga tawo sa pagpamati sa laygay bangod indi nila mabaton ang kamatuoran nga nagakinahanglan sila sing bulig. Ukon kon nagakinahanglan man sila, indi nila mahangpan kon ngaa dapat sila magbaton sing laygay gikan sa sining tawo. Sa pagkamatuod, bugal ini, kag ang diutay nga pagpangatarungan makabulig sa paglandas sini. Halimbawa, si Pablo nagsiling: “Ang tanan nagpakasala kag nawad-an sang himaya sang Dios.” (Roma 3:23) Nagasugid ina sa aton nga ang tanan nagakinahanglan sing laygay sa tion kag tion. Nagasugid man ina sa aton nga bisan ang mga nagahatag sa aton sing laygay may mga kakulangan. Wala sing isa nga puwera. Gani indi pagtuguti ang ginahantop nga mga kakulangan sang isa ka tawo nga magpugong sa imo sa pagbaton sing bisan ano nga bulig nga mahimo mahatag niya.

Ginpadaku ni Jesus ang kinahanglanon nga awayon ang bugal sang ginsingganan niya ang iya mga sumulunod: “Kon indi kamo magliso kag mangin kaangay sang kabataan, indi kamo nga mas-a makasulod sa ginharian sang langit.” (Mateo 18:3) Ang kabataan makabatyag sing kalig-onan kon ang ila mga ginikanan nagalaygay kag nagatuytoy sa ila. Ginabatyag mo man bala ina kon may isa nga nagalaygay sa imo, narealisar nga ina nga laygay nagapamatuod sang gugma kag kabalaka sang isa ka tawo sa imo? (Hebreo 12:6) Si Hari David, nga ang iya mapainubuson nga kahanda sa pagbaton sang laygay nagbukas sang dalan agod batunon ni Jehova ang iya paghinulsol, napahulag sa pagsulat: “Kon sakiton ako sang matarong, ini mahigugmaon nga kaluoy; kag kon sabdunon niya ako, ini lana sa ulo.”—Salmo 141:5.

Inang mapainubuson nga panimuot makabulig sa aton kon ang laygay nga mabaton naton nagatandog sang mga bahin nga wala sing kasuguan. Halimbawa, kon ginalaygayan kita nga ang aton pagpamustura ukon pagpamayo nagapasandad sa iban sa kongregasyon, mahimo kinahanglan ang matuod nga pagkamapainubuson sa paghangop sa punto. Walay sapayan, ang pagsunod sini isa ka pagsunod sa laygay ni apostol Pablo: “Wala sing tawo nga magpangita sang iya kaugalingon nga kaayuhan, kundi ang kaayuhan sang iya isigkatawo.”—1 Corinto 10:24.

Sing makalilipay, nag-aman si Jehova sing Biblia, nga bugana sa maayo gid nga mga laygay. Sa kamatuoran, ang tinaga nga “laygay” sa nanuhaytuhay nga porma sini masapwan sa sini sing kapin sa 170 ka beses. Subong man, nagaaman sia sing mahigugmaon nga mga manugbantay agod magbulig sa aton sa pag-aplikar sining laygay. Ang pamilya nga kahimusan isa pa ka aman gikan kay Jehova sa paghatag sing mahigugmaon nga bulig paagi sa laygay gikan sa mga ginikanan nga nakahibalo sang ila mga salabton. Pamatian naton pirme sing mapainubuson ina nga laygay.

“Magmadagmit sa Pagpamati”

Ang Santiago 1:19 nagalaygay: “Ang tagsa ka tawo magmadagmit sa pagpamati, magmahinay sa paghambal, magmakuli sa pagpangakig.” Matuod ini labi na kon nagabaton kita sing laygay. Ngaa? Una, indi bala matuod nga sa masami nahibaluan naton ang aton kaugalingon nga mga kakulangan, kag wala kita nagakakibot kon ang isa ka nagakabalaka nga abyan magpatalupangod sini sa aton kag magtanyag sing laygay? Mangin mahapos gid para sa tanan nga nadalahig kon hantupon naton sa gilayon kon ano ang iya ginahambal kag mapainubuson nga batunon ang mahigugmaon nga bulig.

Kon ang isa ka abyan magpalapit sa aton nga may laygay, dapat naton dumdumon nga mahimo ginanerbios sia. Indi mahapos maghatag sing laygay. Mahimo nga ang manuglaygay nagpamensar sing maayo sang mga tinaga ukon paagi nga gamiton. Mahimo nga sugdan sang isa ka gulang ang paghambalanay paagi sa paghatag sa aton sing komendasyon sa pila ka bahin sang Cristianong pag-alagad nga maayo ang aton nahimuan. Apang bangod sini indi naton dapat duhaduhaan ang iya mga motibo kon magtanyag sia sing laygay. Ang isa nga nagatanyag sing laygay mahimo nga maghambal sa indi direkta nga paagi sa primero, sa pagtinguha nga mangin indi dimataktikanhon ukon tama ka prangka. Ang aton pagkamahinantupon sa paghangop dayon sa punto makabulig sa manuglaygay sa iya ginatinguhaan nga himuon kag mahimo nga indi na masaklaw ang aton mga balatyagon.

Kon kaisa ang manuglaygay mahimo nga maggamit sing halimbawa ukon paanggid agod buligan kita nga mahangpan ang punto. Ang isa ka pamatan-on nga lalaki indi pa nangin isa ka serioso nga manughimo sing sala, apang yara na sia sa sayop nga dalanon. Sa pagpangatarungan upod sa iya, ginpudyot sang isa ka may edad-edad nga Cristianong lalaki ang ruler sa ibabaw sang lamesa. Ginabalibali ang ruler nga ginauyatan niya, namangkot sia: “Kon balion ko ang ruler sing subong sini, makatakus pa bala ako sing diretso nga linya?” Nahangpan sang pamatan-on nga lalaki ang punto. Ginatinguhaan niya nga balion ang kasuguan agod magbagay sa iya kaugalingon nga mga kailigbon. Ang paanggid nakabulig sa iya sa pagsunod sa maalamon nga laygay sang Hulubaton 19:20: “Pamatii ang laygay kag batuna ang disiplina.”

Hantupa ang Indi Direkta nga Laygay

Ina nga pagkamahinantupon makabulig sa aton sa pagbenepisyo gikan sa indi direkta nga laygay, bisan pa wala sing magpasilabot nga iban. Natabo ini sa bahin sang isa ka pamatan-on nga lalaki sa Portugal. Nagatuon sia sing Biblia kag nakatigayon sing kopya sang libro nga Your Youth—Getting the Best out of It. Pagligad lamang sang pila ka adlaw, nagsiling sia nga nabasa na niya ang libro sing makatlo kag nakabulig ini sa iya. Sa anong paagi? Yari ang ginsiling sang pamatan-on:

“Wala gid ako sing matuod nga paglaum sa palaabuton, apang ang kapitulo 2 [“Why You Can Look to the Fu­ture With Con­fi­dence”] naghatag sa akon kabuhi sing katuyuan. Subong man, nagamas­tur­bate ako sa pila ka tuig na; wala sing may nagsugid sa akon nga indi ini kalahamut-an sa Dios subong man makahalit sa akon kaugalingon. Sa tapos mabasa ang kapitulo 5 [“Mas­tur­ba­tion and Homo­sex­ual­ity”], nagdesisyon ako nga untaton ini nga buhat. Ang kapitulo 7 [“Your ­Clothes and Ap­pear­ance Talk—­About You”] nakabulig sa akon nga pabilihan ang akon personal nga panagway, kag subong makita mo, nagpagunting na ako sang akon buhok.”

Nagpadayon sia: “Nagapanigarilyo ako sa sulod sang mga tinuig. Ang kapitulo 15 [“­Drugs—Key to Real Liv­ing?”] nagtadlong sa akon sa sini nga bahin. Nangamuyo ako kay Jehova, kag sugod sadto wala na ako makapanigarilyo. Abi mo, sa sulod sang isa ka tion may seksuwal ako nga relasyon sa akon nobya, apang ang kapitulo 18 [“Does Sex­u­al Mo­ral­ity Make Sense?”] nagpatalupangod sa akon sang pagtamod sang Dios sa sini nga butang. Ginhambalan ko na ini upod sa iya, kag namat-od sia nga utdon ang amon kaangtanan.”

Daw ano ka makalilipay nga makita ina nga mga pagbalhin sa sulod sang malip-ot lamang nga tion sa kabuhi sang isa ka pamatan-on nga tawo! Ano ang naghimo sini nga posible? Amo ang kamatuoran nga nahangpan niya ang iya nabasahan subong laygay nga naaplikar sa iya sing personal.

Ang Pagpamati sa Laygay Nagadala sing mga Kaayuhan

Ang laygay—kon bala nagaabot ini sa aton sing indi direkta paagi sa Biblia ukon sa literatura sa Biblia, ukon sing direkta gikan sa isa ka abyan—mapuslanon. Makita ini sa eksperiensia sang isa ka amay nga nangayo sing bulig gikan sa espirituwal nga mga gulang sa iya kongregasyon bangod ang iya 18 anyos nga anak nga lalaki wala nagasunod sa iya mga pagdisiplina. Ang Cristianong mga gulang mahigugmaon nga nangatarungan upod sa amay, nga makugi sa pag-alagad sa Dios apang maathag nga nagakinahanglan sing dugang pa nga pagkabalanse sa pagpakig-angot sa iya pamilya.

Ang mga pulong ni Pablo ginbasa sa iya: “Kag kamo, nga mga amay, dili ninyo pagpaakiga ang inyo mga anak, kundi sagura sila sa disiplina sa pagtuytoy ni Jehova sa hunahuna.” (Efeso 6:4) Ang amay ginpamangkot sa pagbinagbinag: Ang paagi bala nga gingamit niya sa pagpalig-on sa iya anak bisan pa maayo sing katuyuan, nagapaakig gali sa bata? Isa ini bala ka kaso sang pagpaabot sa anak nga magpakita sing kakugi nga pareho sa iya sang amay para sa Cristianong mga miting kag pag-alagad nga wala sing pagtinguha nga itanum ang gugma sa sina nga mga butang sa iya tagipusuon? Ginbuligan bala niya ang iya anak sa ‘pagtuon sa pagkahadlok kay Jehova nga iya Dios’?—Deuteronomio 31:12, 13.

Namati ang amay sa laygay kag gin-aplikar ini. Ang resulta? Ang iya 18 anyos nga anak nga lalaki nagatambong na karon sa Cristianong mga miting, kag ang amay nagadumala sing semanal nga pagtuon sa Biblia upod sa iya. Kag suno sa komento sang amay, “Mas maayo na karon ang amon relasyon subong mag-amay.” Huo, ang amay kag anak lunsay nakahangop sa punto sang laygay.

Indi maduhaduhaan nga kita tanan nagasala kag nagakinahanglan sing laygay sa tion kag tion. (Hulubaton 24:6) Kon mahangpan naton ang punto kag mamati sa maalamon nga laygay, makatigayon kita sing madamo nga pagpakamaayo. Lakip sa sini amo ang labing hamili nga pagpakamaayo sa tanan: ang pagpalambo kag paghupot sing may katuyuan kag personal nga kaangtanan sa aton mahigugmaon nga langitnon nga Amay, si Jehova. Sa amo, palanugon naton ang mga pulong ni Hari David: “Pakamaayuhon ko si Jehova, nga nagalaygay sa akon.”—Salmo 16:7.