Kon Himuon Naton ang Kabubut-on sang Dios, Indi gid Niya Kita Pagbiyaan

Gin-asoy ni Grete Schmidt

NATAWO ako sa Budapest, Hun­gary, sang 1915. Nagabaskog sadto ang nahauna nga inaway kalibutanon, kag ang akon amay yara sa unahan nga linya sang armada sang Austria kag Hungary. Sang mapatay sia isa ka tuig sang ulihi, nagpauli si Nanay upod sa akon sa Yu­go­sla­via, diin nagapuyo ang iya mga paryente.

Sanglit wala mamana liwat si Nanay, dapat sia mangita sing trabaho, gani gintulin niya ako sa iya utod nga babayi. Ang akon tiya may uma nga mga 5 kilometros gikan sa siudad sang Maribor sa naaminhan sang Yu­go­sla­via. Didto ko ginhinguyang ang madamong makalilipay nga tinuig, nga pirme ginakalangkagan ang Domingo kon si Nanay mag-abot gikan sa Maribor agod magduaw. Sa amo man nga tion, nagtubo ang kalangkag ko sa isa ka amay.

Ang Relasyon sa Isa ka Amay

Katoliko ang akon mga paryente, kag sanglit ang langit kag impierno may importante nga papel sa Katoliko nga relihion, nag-utwas ang pagbangigay sa akon hunahuna. Wala ko ginkabig ang akon kaugalingon nga maayo gid para sa langit, apang indi naman malain gid agod tagudilian sa impierno. Ginhambalan ko ining problema upod kay bisan sin-o, gikan sa akon lola tubtob sa pari sang minuro.

Si Nanay amo gid ang akon ginatublag. Gani pagligad sang pila ka bulan, ginhatagan niya ako sing polyeto sa Slo­ve­nian, nga Where Are the Dead?, nga natigayon niya sa banwa. Wala ini mabasa ni Nanay, apang nagdumdom sia nga basi masabat sini ang akon mga pamangkot.

Wala pa gid ako sa akon bug-os nga kabuhi makabasa sing publikasyon nga subong sadtong polyeto! Wala lamang sini ginsabat ang akon mga pamangkot nahanungod sa kabuhi kag kamatayon kundi ginpakita man sini kon paano magpalambo sing suod nga kaangtanan sa akon langitnon nga Amay. Nag-order ako sing lima pa ka polyeto sa tuyo nga ipanagtag ini sa atubang sang simbahan.

Sa amon minuro ang mga babayi nagatambong sa mga serbisyo sang simbahan kon Domingo, apang ang mga lalaki nagapabilin sa guwa nga nagahambalanay sang ila paborito nga mga tema, ang ginasagod nga mga sapat kag pagpanguma. Sa amo, samtang ang pari nagasermon sa mga babayi sa sulod sang simbahan, nagasermon ako sa mga lalaki sa guwa. Kinse anyos lamang ako sadto, kag hayag gid nga nalingaw sila sa akon kapagsik subong pamatan-on, kay ginabayaran nila ang mga polyeto, kag ginagamit ko ang mga amot sa pagkuha sing bag-o nga suplay.

Nahibal-an wala madugay sang pari ang akon ginahimo kag ginhambal niya ang akon tiya. Sang masunod nga Domingo, nagpaandam sia gikan sa pulpito: “Sa pagkamatuod, wala sing isa sa aton minuro nga tuman ka ignorante nga magpati sa mga sugilanon sang isa ka tin-edyer.” Subong resulta, ginpamatukan ako sang tanan sa minuro. Bisan ang akon tiya nahuya kag ginpahibalo niya ang akon iloy nga indi na ako makapuyo upod sa iya.

Daw ginbiyaan gid ako, apang sa pagpangamuyo kay Jehova, nakasapo ako sing pagpalig-on kag nakatigayon liwat sing kusog. Nagsaylo ako sa akon iloy sa Maribor, kag malipayon kami. Bisan pa wala sia nagaambit sa akon espirituwal nga mga interes, gintugutan niya ako sa pagtambong sa mga miting sang diutay nga kongregasyon didto. Sang Agosto 15, 1931, ginsimbuluhan ko ang akon dedikasyon sa Dios paagi sa pagpabawtismo sa tubig.

Sa akon daku nga kasubo, si Nanay hinali nga nagmasakit kag napatay pagligad sang pila ka semana. Ang iya katapusan nga mga pulong sa akon nagpabilin nga natigib sa akon memorya: “Gretel, palangga ko, magpabilin ka sa imo pagtuo. Napat-od ko nga amo ina ang kamatuoran.” Sang mapatay sia, sa liwat ginbatyag ko nga ginbiyaan ako, apang ginpabaskog ako sang akon kaangtanan sa aton langitnon nga Amay.

Ginsapopo ako sang isa ka mag-asawa nga wala sing anak, kag nagtrabaho ako subong aprendis sa isa ka talyer nga ginadumalahan sang iya asawa. Sa materyal bugana ako, apang ang handum sang akon tagipusuon amo nga alagdon ang Dios sing bug-os-tion. Sa amon diutay nga kongregasyon sa Maribor, ang tanan kombinsido nga ang nabilin nga tion para sa sining sistema sang mga butang malip-ot na. (1 Corinto 7:29) Sing sekreto ginpangabay ko si Jehova sa akon mga pangamuyo nga palantangon ang iya pagpahilabot tubtob nga matapos ko ang akon pagkaaprendis. Nakatapos ako sang Hunyo 15, 1933, kag sang masunod gid nga adlaw, naglakat ako agod magsugod sa pagpayunir! Bangod sang akon pagkapamatan-on​—⁠17 lamang ako sadto⁠—​ginpunggan ako bisan sang pila ka kauturan, apang determinado ako.

Ang Nahauna nga mga Adlaw sang Pagpayunir

Ang akon nahauna nga asaynment amo ang Zagreb, isa ka siudad nga may mga 200,000 ka pumuluyo indi malayo gikan sa Maribor. Anom lamang ang manugbantala sa kongregasyon didto. Daku ang akon naton-an paagi sa pagpangabudlay upod kay Utod Tuc̀ek, ang nahauna gid nga payunir sa Yu­go­sla­via. Sang ulihi, nagpayunir ako nga isahanon sing halos isa ka tuig. Apang, sing amat-amat, dugang pa nga mga payunir ang nag-abot gikan sa Alemanya, kay ang pagbantala wala lamang madugay nga gindumilian didto sang Nazi nga pangulohan.

Ginbuligan ko ang pila ka mag-asawa nga mga payunir paagi sa pagbadbad para sa ila. Ang pagpanghikot upod sining hamtong nga mga Cristiano isa gid ka hamili nga eksperiensia para sa akon. Nagdugang ang akon ihibalo kag paghangop, kag ang akon apresasyon padayon nga nagbaskog para sa pribilehiyo nga magbantala sing maayong balita sang Ginharian.

Sa pagligad sang tion, nangin isa kami ka talalupangdon nga grupo sang 20 ka payunir nga nagaalagad sa Balkan ­States. Ang amon isa ka paninguha nga ipakilala ang Pulong sang Dios naghugpong sa amon, kag ang kada isa handa sa pagbulig sa kada isa sa tion sang pagkinahanglan. Kami tanan ginpahulag sang pagkahanda nga masapwan lamang sa tunga sang katawhan sang Dios. Ining pinasahi nga “wagkos sang paghiusa,” ang gugma, nagapadayon sa tunga sang mga katapo sadto sang grupo nga buhi pa karon.​—⁠Colosas 3:⁠14.

Ang kabuhi sang isa ka payunir bugana sa eksperiensia kag nagatanyag sing nanunaytuhay nga mga butang subong sang mga panganod sa langit. Ginpabugana kami sang hamili nga eksperiensia nga makilala ang kadutaan kag ang mga tawo nga sang una wala namon mahibal-i, lakip ang ila mga kinabatasan kag ang ila dalanon sang pagkabuhi. Luwas pa, naeksperiensiahan namon kon paano si Jehova nagaatipan para sa iya matutom nga mga alagad, subong ginapasalig sa aton ni Pablo sa Efeso 3:​20: ‘Suno sa iya gahom nga nagapanghikot sa akon, nagahimo sia sing lakas kabugana labaw sa tanan nga aton ginapangayo ukon ginahunahuna.’

Ang mahigugmaon nga pag-atipan ni Jehova ginpasundayag sang ginduaw kami ni Utod Honeg­ger gikan sa Swit­zerland kag dapat maglakat sing tubtob sa 40 kilometros agod malab-ot ang mga minuro sa palibot sang Zagreb. Napanilagan niya nga ginahukas namon ang amon mga sapatos kag ginapas-an ini sa tion nga makahalin na kami sa siudad agod indi madali maguba ang suwelas. Gani ginbaklan niya kami sing 12 ka bisikleta, bisan pa, siling niya sang ulihi, naubos tanan ang iya kuwarta! Sa pagkamatuod ginapahulag ni Jehova ang tagipusuon sang mga ­matarong. Ang mga bisikleta, kaangay sang regalo gikan sa langit, nangin matutom nga kaupod namon sa tion sang 25 ka tuig nga pagpayunir.

Isa ka bes, si Willi kag si Elisabeth Wilke kag ako nag-abot sa isa ka daku nga minuro sang Croatian, nga sa diin nagpanghikot kami sing isa-isa​—⁠gikan sa nabaw-ing nga mga bahin padulong sa sentro sang minuro. Nagtanyag kami sing polyeto nga Righteous Ruler, nga naglaragway kay Jesucristo sa titulo nga pahina. Isa lamang ka tuig antes sini, sang 1934, ang hari sang Yu­go­sla­via, si Alexander, ginpatay, kag ang iya anak nga si Peter nagbulos sa iya sa trono. Apang, mas gusto sang mga taga-minuro ang autonomiya sang sa monarka gikan sa Serbia (bagatnan sang Yugo­slavia).

Sa tapos sang mga duha ka oras nga pagbantala, nabatian namon ang magahod nga kinagula gikan sa plasa sang minuro. Didto, nakita namon ni Brother Wilke si Sister Wilke nga ginalibutan sang isa ka grupo sang mga 20 ka lalaki kag babayi, ang iban naarmasan sing mga karit, kag ang iban masako sa pagsunog sang amon mga polyeto. Si Sister Wilke indi makahambal maayo sang ila hambal agod mapaathag sa ila kag madula ang suspetsa sang mga taga-minuro.

“Mga babayi kag mga lalaki,” singgit ko, “ano ang inyo ginahimo?”

“Indi namon luyag si Hari Peter!” sabat nila sa halos isa ka tingog.

“Kami man,” sabat ko.

Nakibot, gintudlo sang mga tawo ang laragway sa polyeto kag namangkot, “Ti ngaa ginapasayod ninyo sia?” Nasal-an nila si Jesucristo nga si Hari Peter!

Nahusay ang sayop nga paghangop, kag ginhatag ang maid-id nga panaksi tuhoy kay Hari Jesucristo. Ang iban nga nagsunog sang ila mga polyeto nangabay sing bag-o. Ginbiyaan namon ang minuro nga malipayon, nagabatyag nga ang maamligon nga kamot ni Jehova nangin sa amon.

Sang ulihi nagpadayon kami sa pagbantala sa Bosnia, ang sentral nga bahin sang Yu­go­sla­via. Didto, halos katunga sang mga pumuluyo ang Muslim, kag sa liwat gin-atubang kami sing bag-ong mga kinabatasan kag sing madamo man nga disparatis. Sa mga minuro, ang mga tawo wala pa gid makakita sing babayi nga nagabisikleta, gani ang amon pag-abot daw nagtuga sing hinuringhuring kag pag-usisa. Ang relihioso nga mga lider nagpalapnag sing huringhuring nga ang babayi nga nagabisikleta nagadala sing malain nga kapalaran sa minuro. Sa tapos sadto ginabilin na namon ang amon bisikleta sa guwa sang mga minuro kag nagasulod nga nagatiil.

Sanglit ang amon literatura gindumilian na karon, pirme kami ginapadulog sang mga polis. Sa masami, ginamanduan kami nga maghalin sa probinsia. Ginaupdan kami sing duha ka polis tubtob sa dulunan, kalayuon nga halin sa 50 tubtob 100 kilometros. Nakibot gid sila nga maayo gid kami nga mga siklista, nga makadungan kami sa ila walay sapayan sang kamatuoran nga dala namon ang amon mga panapton kag literatura kag diutay nga pugon. Ang amon mga manugdul-ong nalipay pirme kon makakita sing kalan-an sa dalanon, kag sa masami ginaagda nila kami sa pag-inom ukon bisan sa pagkaon. Naluyagan namon ining mga okasyon, kay ang amon diutay nga allow­ance wala nagatugot sina nga mga ekstra. Sa pagkamatuod, ginhimuslan namon ang kahigayunan sa pagsugid sa ila nahanungod sa amon paglaum, kag sa masami nagabaton sila sang pila sang “ginadumilian” nga mga publikasyon. Sa masami, nagabulagay kami nga maayo ang relasyon.

Nian nag-abot ang tuig 1936. Nagabantala kami sa Serbia sang makalab-ot sa amon ang balita nga ang internasyonal nga kombension hiwaton sa Lucerne, Swit­zer­land, sa Septiembre. May espesyal nga bus nga magahalin sa Maribor, apang 700 kilometros ang kalayuon sadto gikan sa amon nahamtangan​—⁠isa ka malawig nga pagsakay sa bisikleta! Apang, nagsugod kami sa pagkinot sang amon kuwarta kag, sang ulihi sadto nga tuig, naglakbay kami.

Nagapangayo kami sing permiso gikan sa mga mangunguma nga magpaligad sang gab-i sa ila kamalig sa baylo nga magbayad sing kuwarta sa isa ka balay para sa mga bisita. Sa aga, nagapamangkot kami kon mahimo kami makabakal sing gatas gikan sa ila, apang sa masami ginahatagan lamang nila kami kag kon kaisa may dugang pa nga pamahaw. Ginpakitaan kami sing daku gid nga tawhanon nga kaluoy, kag nagapabilin ini nga isa ka makalilipay nga bahin sang amon memorya bilang mga payunir.

Antes maghalin sa Maribor pakadto sa Lu­cerne, dugang pa nga mga payunir ang nag-abot gikan sa Alemanya. Lakip sa ila amo si Alfred ­Schmidt, nga nag-alagad sing walo ka tuig sa Bethel sa Mag­de­burg, Alemanya. Isa ka tuig sang ulihi nangin asawa niya ako.

Nakatambong ang halos tanan nga payunir sa Yu­go­sla­via sa kombension sa Lucerne. Amo yadto ang akon nahauna, kag nalipay gid ako sa gugma kag pag-ulikid nga ginpakita sang Swiso nga kauturan, luwas pa sa pagkahamuot sa katahom sang siudad sang Lucerne. Wala gid ako maghunahuna nga 20 ka tuig sang ulihi, magapayunir ako diri!

Pagpanghikot sa Idalom sang mga Pagdumili

Wala madugay sa tapos kami makapauli gikan sa matahom nga Switzerland padulong sa Yu­go­sla­via, naeksperiensiahan namon ang matuod nga paghingabot. Gindakop kami kag ginbilanggo sa mayor nga bilangguan sa Bel­grade. Ang utod nga amo ang may salabton sa hilikuton sa Yu­go­sla­via nangayo sing permiso nga duawon kami, apang wala sia pagtuguti. Apang, nakighambal sia sa manugdumala sang bilangguan sa mabaskog nga tingog agod nga mabatian namon sia, kag ang tingog lamang niya isa na ka daku nga pagpalig-on sa amon.

Pagligad sang pila ka adlaw, gindala kami nga may posas ang amon mga kamot sa dulunan sang Hungary; ang amon literatura kag ang amon kuwarta ginkompiskar. Sa amo, nag-abot kami sa Bu­da­pest nga halos wala sing kuwarta, apang madamo sing kuto nga nagatapik sa amon subong handumanan gikan sa bilangguan. Wala madugay nakita namon ang iban pa nga mga payunir kag nag-upod kami sa ila sa pagbantala didto.

Kada Lunes kami nga mga payunir sa Bu­da­pest nagatipon sa Turk­ish bath, kag samtang nagaatipan sang amon lawas, ang mga utod nga mga babayi kag mga lalaki painay nga ‘nagapalig-onanay . . . ang tagsatagsa paagi sa pagtuo sang kada isa.’ (Roma 1:12) Ang pagtipon sing regular nangin paagi man sa pag-usisa kon ang isa nagmasakit ukon nabilanggo.

Daw wala pa kami maanad sa bag-o nga mga palibot sang, pagligad sang anom ka bulan, ang amon visa sa pagpuyo sa Hun­gary natapos. Samtang, si Alfred kag ako ginkasal. Karon nakabaton kami sing instruksion nga magkuha sing visa para sa Bulgaria. Ang payunir nga mag-asawa didto gintabog, kag ang napulo ka libo ka polyeto nga ila gin-order handa na sa diutay nga imprintahan sa Sofia. Ang mga literatura sang mag-asawa ginsunog sa publiko, gani nahibaluan namon kon ano nga sahi sang pagtratar ang paabuton namon.

Nakakuha kami sang ulihi sing tatlo ka bulan nga visa sa Bul­garia. Maagi kami sa Yu­go­sla­via sa gab-i, kag gintabo kami sang isa ka responsable nga utod sa ginkasugtan na nga estasyon nga dala ang kuwarta nga ibakal sa mga polyeto. Sang ulihi, nag-abot kami sa Sofia kag nakakita sing nagakaigo nga kuwarto.

Ang Sofia isa ka moderno nga siudad nga may mga 300,000 ka pumuluyo, apang wala sing Saksi didto. Pagkabuwas sang amon pag-abot, nagkadto kami sa imprintahan. Nabatian sang tag-iya ang pagdumili sa amon literatura kag ang pagtabog sa mag-asawa nga nag-order sa mga polyeto, gani sang mahibal-an niya nga nagkari kami agod baklon ini, halos ginhakos niya kami. Ginsulod namon ang mga polyeto sa mga bag kag nagpadalagan sang amon salakyan nga nagalabay sa pila ka polis, nga, masiling ko sing makalilipay, indi makabati sang madasig nga pitik sang amon tagipusuon!

Ang amon masunod nga problema amo kon sa diin taguon ang mga polyeto kag kon paano ipahamtang ining daku nga kantidad sa tatlo ka bulan lamang. Ginkulbaan gid ako sa sadtong madamo nga polyeto! Wala pa gid ako makakita sing subong sadto kadamo. Apang sa liwat si Jehova amo ang amon Manugbulig. Nakatigayon kami sing daku nga kadalag-an, nakapahamtang kami sing tubtob sa 140 kada adlaw, kag sa sulod sang pila lamang ka semana, nag-abot si Brother kag Sister Wilke sa pagbulig sa amon.

Apang, isa ka adlaw, diutayan lang matabo ang isa ka malain nga butang. Nagabantala ako sa isa ka duog sang patikang nga sa diin ang tagsa ka ganhaan may saway nga plato nga may ngalan ni Dr. Kwan. Pagligad sang mga duha ka oras, nasugata ko ang isa ka tigulang na nga lalaki nga nag-usisa sa akon sing suspetsuso. Namangkot sia kon nahibaluan ko kon sa diin ako.

“Wala ko mahibal-an sing sibu kon ano ini nga sahi sang tinukod, apang natalupangdan ko nga ang tanan nga maayong mga abogado daw nagtingob sang ila mga opisina diri,” sabat ko.

“Yari ikaw sa Min­is­try of In­te­rior,” sabat niya.

Bisan pa diutayan lang magdulog ang akon tagipusuon, nagsabat ako sing kalma: “Ay, amo gali nga mainabyanon gid sa akon ang tanan nga tawo diri!” Daw naghumok ang iya panimuot bangod sining ginhambal ko, kag ginbalik niya sa akon ang akon pasaporte sa tapos mausisa ini sing maid-id. Naglakat ako nga nakaginhawa sing madalom, kag nagapasalamat kay Jehova sa iya pag-amlig.

Sang ulihi, ang tanan nga polyeto napahamtang, kag nag-abot ang adlaw nga biyaan namon ang “duta sang mga rosas,” ang Bulgaria. Mabudlay biyaan ang mainabyanon gid nga mga tawo, apang ang memorya tuhoy sa ila nagpabilin sa amon tagipusuon.

Sanglit may Aleman kami nga pasaporte, nakabalik kami sa Yu­go­sla­via, apang gintugutan kami sa pagtener sa malip-ot lamang. Sa tapos sadto, agod indi madakop, nagatulog kami sa nanuhaytuhay nga duog kada gab-i. Nagkabuhi kami sing subong sini sing halos anom ka bulan. Nian, sa ulihi nga katunga sang 1938, nakabaton kami sing sulat gikan sa talatapan sang Sosiedad sa Bern, Swit­zer­land, nga nagasugo sa amon sa pagkadto sa Swit­zer­land. Naagaw na sang Nazi nga armada ang Aus­tria, kag ang politikal nga pag-ipit nagabaskog. Sa kamatuoran, ginhatag na sang pangulohan sang Yugoslavia ang pila sang Aleman nga mga payunir sa mga Nazi.

Gani naglakbay kami sang akon bana nga indi magkaupod padulong sa Swit­zer­land. Si Alfred nag-agi sa Italya kag ako sa Aus­tria. Malipayon nga nagkitaay kami kag ginpadala sa pagpanghikot sa uma sang Sosiedad, sa Chanélaz, kag sang ulihi sa Beth­el sa Bern. Isa ini ka bag-o gid nga eksperiensia para sa akon. Nagtuon ako karon sa pag-areglar sang mga kuwarto suno sa paagi sang mga Swiso, kag gin-apresyar ko ang organisasyon ni Jehova sing kapin sa bisan anong tion.

Ang Nagapabaskog nga Gahom ni Jehova

Sa tapos mag-alagad sa Bethel sa tion sang Inaway Kalibutanon II kag sa tapos sadto, sang 1952 si Alfred kag ako nagsulod liwat sa payunir nga hilikuton, ang hilikuton nga nagdihon sang amon kabuhi. Wala kami sing anak, apang sa pagligad sang mga tinuig, nakabaton kami sing madamo nga pagpabutyag sing gugma gikan sa amon espirituwal nga mga anak. Halimbawa, sang Pebrero 1975 nakabaton kami sang masunod nga sulat:

“Nadumduman ko ang adlaw sang ang isa ka maalam kag bukay sing buhok nga lalaki nagduaw sa isa ka batinggilan nga manuglaygay sang Evan­gel­ical nga Iglesia kag nagtanyag sa iya sing pagtuon sa Biblia. Sa tuyo nga mangusisa kag magmulay, ang akon pamilya kag ako nagsugot kag gin-usisa namon ang tagsa ka punto subong sang mga taga-Berea, tubtob ginbaton namon nga gindala mo sa amon ang kamatuoran. . . . Daw ano ka maluluy-on nga Amay si Jehova nga Dios! Dapat ihatag sa iya ang kadayawan kag kadungganan kag pasalamat sa tanan niya nga pagkaayo kag kaluoy. Apang luyag man namon pasalamatan kamo, mahal namon nga Alfred kag Gretel, gikan sa alibutod sang amon tagipusuon, bangod sang pagpailob nga ginpakita ninyo sa amon. Kabay nga pakamaayuhon kamo sing bugana ni Jehova bangod sina. Nagalaum kami sing sinsero nga hatagan man niya kami sing kusog sa pagbatas.”

Sang Nobiembre 1975 ang akon bana nga si Alfred hinali nga napatay bangod sa atake sa tagipusuon. Sa 38 ka tuig nag-alagad kami kay Jehova sing tingob, nga nagabatas sang kalipay kag kabudlayan sang pagpayunir. Nagpasuod ini sang amon relasyon. Apang, sang mapatay sia ang pagbatyag sang pagkawalay unod kag ­ginbiyaan naghil-ob liwat sa akon. Apang pa­agi sa pagdangop kay Jehova, sa liwat napalig-on ako.

Ang akon relasyon sa aton langitnon nga Amay nagpabaskog sa akon sing kapin sa 53 ka tuig sa bug-os tion nga pag-alagad sa iya. Kag ang akon balatyagon amo gihapon ang ginsiling ni Jesucristo: “Indi ako isa lamang, kay ang Amay kaupod nakon.”​—⁠Juan 16:⁠32.

[Piktyur sa pahina 23]

Si Alfred kag si Frieda Tuc̀ek nga nagpayunir sa Yugoslavia nga may kompleto nga kasangkapan, sang 1937

[Piktyur sa pahina 25]

Si Alfred kag si Grete Schmidt nga nagpayunir sa Mostar, ang Islamiko nga bahin sang Yugoslavia, sang 1938