Mga Danyag Gikan sa Ginsaad nga Duta

Nalupyakan sang Ela—Sa Diin Ginpatay ni David ang Higante!

PILA lamang ka kasaysayan sa Biblia ang kapin ka makakulunyag sa kasaysayan nga nagalaragway kon paano ‘ginpamatud-an ni David, paagi sa labyog kag isa ka bilog nga bato, nga mas makusog sia sa Filistinhon’ nga higante nga si Goliat. (1 Samuel 17:50) Natabo ini sa Nalupyakan sang Ela.

Apang sa diin ina nga nalupyakan, kag ano ang hitsura sini? Ang paghibalo sini makabulig sa imo sa paghanduraw sining bantog nga pagdaug sang pamatan-on nga ginhaplas sadto subong palaabuton nga hari sang Israel. Naghimo sang ulihi ang Dios upod kay David sing katipan para sa ginharian nga makadala sa aton sing wala sing katapusan nga mga benepisyo, kag dapat ini maghatag sa aton sing dugang pa nga rason nga tun-an naton kon ano ang natabo sa Nalupyakan sang Ela.

Ang mga Filistinhon nagapuyo sa baybayon sang Canaan. Sakop sang mga Israelinhon ang kabukiran sang Judea (sa bagatnan sang Jerusalem). Gani mahanduraw mo na ini karon​—ang mga kaaway yara sa manubo nga bahin sa nakatundan, kag ang mga alagad sang Dios yara sa mataas nga bahin sa sidlangan. Sa ulot nila amo ang ginaagawan nga bahin, ang manubo nga mga pukatod nga ginatawag Sepela. Paano masalakay sang mga Filistinhon ang Israel? Ang lohiko nga alagyan amo ang nalupyakan sa sidlangan kag nakatundan nayon, isa ka daku nga alagyan nga ginatawag Nalupyakan sang Ela. May kalabaon ini nga halin sa kapatagan malapit sa ila siudad sang Gat kag Ekron, pataklad sa Sepela, tubtob sa kabukiran nga mga 24 kilometros sa bagatnan kag sidlangan nayon nga bahin sang Jerusalem kag Betlehem. Ang laragway (nga ginatan-aw sa bagatnan kag sidlangan nayon) nagapakita sang naibabaw nga punta sining nalupyakan. Makita mo sa gintaipan ang kabukiran sang Judea.a

Samtang ginatulok ini nga retrato, handurawa ang mga Filistinhon nga nakataklad sa sining tapan nga nalupyakan padulong sa kabukiran. Agod punggan sila, ang mga Israelinhon nag-agi sa bagatnan kag nakatundan nga bahin gikan sa Judea. Nagbantayanay sila diri. Ngaa? “Ang mga Filistinhon nagtindog sa pihak nga bukid, kag ang mga Israelinhon sa pihak man nga bukid, kay may nalupyakan sa ulot nila.”​—1 Samuel 17:3.

Bisan pa wala naton nahibal-an kon sa diin gid nga bahin sang nalupyakan natabo ini, handurawa ang mga Filistinhon sa pukatod sa ubos nga bahin sa tuo. Ang hangaway ni Saul yara sa pihak sang pukatod labang sa daw laya nga latagon. Wala sing bisan diin sa duha ka hangaway ang luyag magdulhog, magtabok sa nalupyakan, kag salakayon ang kontra sa mataas kag nakapangaman nga puwesto sini. Ang pagbantayanay nagdugay sing kapin sa isa ka bulan. Ano ang magautod sini?

Kada aga kag gab-i si Goliat, isa ka Filistinhon nga kampeon nga kapin sa dos punto siete metros sa kataason, nagatindog sa nalupyakan nga nagayaguta kag nagahangkat sa kampo ni Saul nga desisyonan ang kahimtangan paagi sa mano-mano nga pag-away. Apang wala sing bisan sin-o nga Israelinhon ang nangahas sa pagsabat sa iya. Sang ulihi, nag-abot ang isa ka pamatan-on nga manugbantay sing karnero nga nagahingalan kay David gikan sa Betlehem agod magdul-ong sing pagkaon para sa iya mga utod nga mga lalaki sa kampo. Ang iya reaksion sa sining nagapang-insulto nga hangkat? “Sin-o ining disirkunsidado nga Filistinhon nga maghangkat sia sa mga hangaway sang Dios nga buhi?” (1 Samuel 17:​4-30) Maathag nga ginahunahuna ni David ang pagtamod nga ginpakita sa tema nga teksto sang mga Saksi ni Jehova para sa 1990: “Magpakaisog kag magsiling: ‘Si Jehova amo ang akon manugtabang.’ ”​—Hebreo 13:​6; Salmo 56:​11; 118:6.

Sang mabatian ni Hari Saul nga ining pamatan-on, bisan pa wala sing armas kag indi hanas subong hangaway, magaatubang sa makapulunaw nga si ­Goliat, gintanyag niya ang iya espada. Nangindi si David, kay luyag niya nga atubangon ang higante nga ang iya dala lamang amo ang iya sungkod sa pagbantay, panit nga labyog, kag lima ka bilog nga bato nga iya nakit-an sa nalupyakan. Ano ang hitsura sang mga bato? Daw indi mahimo nga yadto nga mga bato subong lamang kadaku sa ubas ukon olivo. May mga bato para sa labyog nga nakit-an nga halin sa 5 pa 8 sentimetros sa diametro, subong kadaku sa laranghita. Sarang malabyog sang manuglabyog ina nga bato sa kadasigon nga halin sa 160 tubtob 240 kilometros por ora.

Mahimo nga nabasa mo na kon ano ang natabo sa nalupyakan, nga bug-os nga makita sang hangaway sang duha ka bahin. Si David nagsiling: “Ikaw nagakari sa akon nga may espada kag may bangkaw kag may sumbiling, apang ako nagakara sa imo sa ngalan ni Jehova sang mga kasoldadosan, nga imo ginhangkat.” Nian ginhatag ni Jehova ang kadalag-an. Mabaskog gid nga ginlabyog sang pamatan-on ang bato sa bagay nga nagsalop ini sa agtang ni Goliat kag napatay sia. Nian nagtaklad ang manugbantay sang karnero nga nagadalagan kag paagi sa espada mismo sang higante, gin-utod niya ang iya ulo.​—1 Samuel 17:​31-51.

Napalig-on sang pagtuo kag pagsalig ni David sa Dios, ginsalakay sang mga Israelinhon ang ila nangluya nga mga kaaway kag ginlagas sila tubtob sa Sepela kag pabalik sa Filistia.​—1 Samuel 17:​52, 53.

Handurawa ang kinalipay nga mahimo gid nga nabatian sa Juda! Ang katawhan sang Dios sa kabukiran makatulok sa nakatundan paubos sa Nalupyakan sang Ela kag Sepela, subong sang danyag nga makita karon sa ubos gikan sa duog malapit sa Hebron. Ang matahom nga mga bulak sang kahoy nga almendras magayon gid tulukon, apang ang katahom sang kadalag-an batok sa mga kaaway sang Dios labi pa katahom. Ang Israelinhon nga mga babayi nagakaigo lamang nga nagtu-aw: “Si Saul nagpatay sang iya linibo, kag si David sang iya linaksa,” lakip ang higante nga iya ginpatay sa Nalupyakan sang Ela.​—1 Samuel 18:7.

[Footnote]

[Credit Line sa pahina 16]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.