Codex Bezae—Isa ka Pinasahi nga Manuskrito

SI Théodore De Bèze, isa ka bantog nga Pranses nga eskolar sang Cristianong Griegong Kasulatan, isa ka suod nga kaupod kag salili sang Protestanteng repormador nga si John Calvin. Sang tuig 1562, si Beza, subong sang kinaandan nga pagkilala sa iya, naghatag sing kapawa sa dikinaandan karaan nga manuskrito. Nagsiling sia nga nakuha niya ini gikan sa monasteryo ni “San” Ireneo sang Lyons, Pransya, sa tapos gin-ati sang ­mga Huguenot ang siudad. Wala mahibal-i ang ginhalinan sini, apang mahimo nga ­Aminhan nga Aprika ukon Egipto ang ginhali­nan.

Ang codex may takus nga beinte-singko por beinte sentimetros kag ginakilala nga napetsahan kutob sang ikalima nga siglo C.⁠E., mas ulihi diutay sang sa Sinaitic, sa Vatican, kag sa Alexandrine nga mga manuskrito. Ini may 406 ka panid kag nagaunod lamang sang apat ka Ebanghelyo kag Mga Binuhatan sang mga Apostoles, nga may mga kal-ang. Apang ang Codex Bezae mahimo nga sing orihinal nagalakip sang iban nga mga sulat, kay may isa ka pidaso sang ikatlo nga sulat ni Juan. Ang mga Ebanghelyo ni Mateo kag ni Juan nagauna sadtong kay Lucas kag kay Marcos.

Ang manuskrito isa ka unang halimbawa sang duha sing lengwahe nga teksto, Griego sa wala nga pahina kag Latin sa tuo. Mahimo nga isa ini ka kopya sang papiro nga manuskrito nga may dumaan nga teksto, kaanggid sa iban nga papiro sang ikatlo ukon ikaapat ka siglo nga kilala subong P²⁹, P³⁸, kag P⁴⁸.

Nasulat sa madukot, elegante nga uncials (kapital), ang Codex Bezae indi dalayon sa pahina. Nahamtang ini sa mga linya nga indi palareho ang laba, agod ang katapusan sang tagsa ka linya nagarepresentar sang pagdulog sa pagbasa. Ang Latin dikinaandan nga nasulat sa estilo sang Griegong letra, kag ang teksto ginpasibu sa Grieong pagbasa sa madamong kaso. Ang Griegong teksto, sa pihak nga bahin, tuhay katama kag gintadlong sang mada­mong kamot, lakip ang iya sang orihinal nga escriba.

Ang Codex Bezae may opisyal nga pagkilala nga “D.” Tuhay gid ini kag hilway sa tanan iban pa dalagku nga mga manuskrito. Subong sang ginapakita sang foot­note sang New World Translation of the Holy Scriptures, ang codex kon kaisa nagaugyon kag sa iban nga tion wala nagaugyon sa Sinaitic (א), sa Vatican (B), kag sa Alexandrine (A) nga mga codex. Ang daku nga balor sini nga codex nasandig sa pagkompirma sini sa iban importante nga mga manuskrito sa baylo sang iya pagkapinasahi sa paglaktaw kag pagdugang.​—⁠Tan-awa ang mga foot­note sa New World Translation of the Holy Scriptures​—⁠With References, sa Mateo 23:​14; 24:​36; 27:​49; Marcos 7:​16; 9:​44, 46; 11:​26; Lucas 15:​21; Juan 5:⁠4.

Walay sapayan sang dikinaandan nga pagbasa kag pagkananuhaytuhay, ang Codex Bezae isa pa ka matahom nga ebidensia sang pagtipig sa Biblia tubtob sa adlaw naton.

[Piktyur ni Théodore de Bèze sa pahina 24]

[Picture Credit Lines sa pahina 24]

Ibabaw: Sa pahanugot sang mga Tiglawas sang Cambridge University Library

Wala: Sa maayong kabubut-on sang Trustees of the British Museum