Ang Makugi nga mga Saksi ni Jehova Nagamartsa!
ANG unang-siglo nga mga saksi ni Jehova mga tawo nga masidla kag makugi sa pagpanghikot. Gintuman nila nga may kalangkag ang sugo ni Jesus: “Lakat kamo . . . himuon nga mga disipulo ang katawhan sang tanan nga kapungsoran.”—Mateo 28:19, 20.
Apang paano naton nahibaluan nga gintuman sing hanuot sang unang mga sumulunod ni Cristo ang sugo? Ti, ang tolon-an nga Mga Binuhatan sang mga Apostoles sa Biblia nagapamatuod nga sila makugi nga mga saksi ni Jehova, tunay nga nagamartsa!
MGA BENEPISYO KAG IBAN NGA MGA BAHIN
Ang pagkaanggid sa lengwahe kag estilo sa ulot sang ikatlo nga Ebanghelyo kag sang tolon-an sang Mga Binuhatan nagatudlo sa isa ka manunulat—si Lucas, “ang hinigugma nga manugbulong.” (Colosas 4:14) Ang pila sang pinasahi nga mga bahin sini amo ang mga paghambalanay kag mga pangamuyo nga gintipigan sa Mga Binuhatan. Mga 20 porsiento sang tolon-an ang ginaunod sang mga pamulongpulong, subong sang ginhatag nanday Pedro kag Pablo bilang pagsakdag sa matuod nga pagtuo.
Ang tolon-an sang Mga Binuhatan ginsulat sa Roma sang mga 61 C.E. Ayhan amo ina kon ngaa wala sini pagsambita ang pag-atubang ni Pablo kay Cesar ukon ang paghingabot nga ginhimo ni Nero batok sa mga Cristiano sang mga 64 C.E.—2 Timoteo 4:11.
Kaangay sang Ebanghelyo ni Lucas, ang Mga Binuhatan gindirekta kay Teofilo. Ginsulat ini sa pagpabakud sang pagtuo kag sang balita nahanungod sa paglapnag sang Cristianismo. (Lucas 1:1-4; Binuhatan 1:1, 2) Ang tolon-an nagapamatuod nga ang kamot ni Jehova yara kaupod sang iya matutom nga mga alagad. Nagapaalisto ini sa aton nahanungod sa gahom sang iya espiritu kag nagapabakud sang aton pagsalig sa inspirado nga tagna sang Dios. Ang Mga Binuhatan nagabulig man sa aton sa pagbatas sang paghingabot, nagapahulag sa aton nga mangin nagasakripisyo sa kaugalingon nga mga Saksi ni Jehova, kag nagatukod sang aton pagtuo sa paglaum sang Ginharian.
MARAGTASON NGA PAGKASIBU
Subong kaupod ni Pablo, ginrekord ni Lucas ang ila mga paglakbay. Nakigsugilanon man sia sa mga saksi. Ini nga mga butang kag maid-id nga panalawsaw nagahimo sang iya mga sinulatan nga isa ka obra maestra kon nahanungod sa maragtason nga pagkasibu ang nahilabtan.
Busa, ang eskolar nga si William Ramsay makasiling: “Si Lucas isa ka istoryador nga primera-klase: indi lamang nga masaligan ang pagpamulong niya sang katunayan, nawili sia sa matuod nga kahulugan sang maragtas . . . Ini nga awtor dapat ibutang upod sa labing bantog nga mga istoryador.”
SI PEDRO—ISA KA MATUTOM NGA SAKSI
Ang hatag-Dios nga hilikuton nga pagbantala sang maayong balita sarang lamang mahimo sa gahom sang balaan nga espiritu ni Jehova. Busa, sang ang mga sumulunod ni Jesus nakabaton sing balaan nga espiritu, sila nangin mga saksi niya sa Jerusalem, Judea, kag Samaria kag “tubtob sa pinakaukbong nga bahin sang duta.” Sang Pentecostes 33 C.E., napuno sila sang balaan nga espiritu. Sanglit alas 9:00 s.a. pa lamang ini, pat-od gid nga indi sila hubog, subong sang ginahunahuna sang iban. Si Pedro naghatag sing makapulukaw nga panaksi, kag 3,000 ang nabawtismuhan. Gintinguhaan sang relihioso nga mga manugpamatok nga pahipuson ang mga manugbantala sang Ginharian, apang bilang sabat sa pangamuyo, ginpaposible sang Dios nga ang iya mga saksi magapamulong sang iya pulong nga may kasidla. Ginpahog liwat, sila nagsabat: “Kami kinahanglan magtuman sa Dios sang sa mga tawo.” Ang hilikuton nagpadayon samtang sila padayon nga nagbantala sa balay kag balay.—1:1–5:42.
Ang pagsalig sa espiritu ni Jehova nagapaposible sa iya mga saksi nga mabatas ang paghingabot. Gani, pagkatapos si Esteban nga matutom nga saksi ginbato tubtob kamatayon, ang mga sumulunod ni Jesus nag-alaplaag, apang nagpalapnag lamang ini sang pulong. Si Felipe nga ebanghelisador nagpayunir sa Samaria. Sing makakilibot, ang mapintas nga manughingabot nga si Saulo sang Tarsus nakombertir. Subong si apostol Pablo, nabatyagan niya ang init sang paghingabot sa Damasco apang nakaeskapar sa tuyo sang mga Judiyo nga patyon sia. Sing malip-ot, si Pablo nakig-upod sa mga apostoles sa Jerusalem kag nian nagpadayon sang iya ministeryo.—6:1–9:31.
Ang kamot ni Jehova kaupod sang iya mga saksi, subong sang padayon nga ginapakita sang Mga Binuhatan. Ginbanhaw ni Pedro si Dorcas (Tabitha). Naghulag sa isa ka panawagan, ginbantala niya ang maayong balita sa Cesaria kay Cornelio, sa iya panimalay, kag mga abyan. Ginbawtismuhan sila subong ang nahaunang mga Gentil nga nangin mga disipulo ni Jesus. Busa ang “kapitoan ka semana” natapos, nagadala sa aton sa 36 C.E. (Daniel 9:24) Wala madugay pagkatapos sadto, ginpatay ni Herodes Agripa I si apostol Santiago kag gindakop si Pedro. Apang ang apostol ginbuy-an sang anghel gikan sa bilanggoan, kag ang ‘pulong ni Jehova padayon nga nag-uswag kag naglapnag.’—9:32–12:25.
ANG TATLO KA MISYONERO NGA PAGLAKBAY NI PABLO
Nag-ilig ang pagpakamaayo sa mga naggamit sang ila kaugalingon sa pag-alagad sa Dios, subong sang ginhimo ni Pablo. Ang iya una nga misyonero nga paglakbay nagsugod sa Antioquia, Siria. Sa isla sang Cipre, ang proconsul nga si Sergio Paulo kag ang madamo pa nga iban nangin mga tumuluo. Sa Perga sa Pamfilia, si Juan Marcos nagkadto sa Jerusalem, apang sanday Pablo kag Bernabe nagkadto sa Antioquia sa Pisidia. Sa Listra, ang mga Judiyo nagpadabdab sang paghingabot. Bisan pa ginbunal kag ginbilin nga patay, si Pablo nag-ayo kag nagpadayon sang iya ministeryo. Sang ulihi, sila ni Bernabe nagbalik sa Antioquia sa Siria, nagatapos sang una nga paglakbay.—13:1–14:28.
Kaangay sang iya unang-siglo nga katumbas, ang Nagadumala nga Hubon sa karon nagalubad sang mga pamangkot upod ang panuytoy sang balaan nga espiritu. Ang sirkunsisyon indi ang iban sa “kinahanglanon nga mga butang,” nga nagalakip sang ‘paglihi sa mga butang nga ginhalad sa mga diosdios kag sa dugo kag sa nakuga kag sa pagkamakihilawason.’ (15:28, 29) Sang ginsugdan ni Pablo ang iya ikaduhang misyonero nga paglakbay, gin-updan sia ni Silas, kag ginbuylugan sila sang ulihi ni Timoteo. Ginhimo ang gilayon nga aksion sa panawagan nga magkadto sa Macedonia. Sa Filipos, ang pagpanaksi nagresulta sa kagubot kag pagkabilanggo. Apang sanday Pablo kag Silas nakabuhi paagi sa isa ka linog kag nagbantala sila sa manugbantay sang bilanggoan kag sa iya panimalay, kag sila nangin bawtismado nga mga tumuluo.—15:1–16:40.
Ang mga alagad ni Jehova dapat mangin makugi nga mga estudyante sang iya Pulong, kaangay ni Pablo kag sang nagausisa sang Kasulatan nga mga taga-Berea. Didto sa Areopago sa Atenas, nagpanaksi sia nahanungod sa pagkamanunuga ni Jehova, kag ang iban nangin mga tumuluo. Daku nga interes ang ginpakita sa Corinto amo kon ngaa nagpabilin sia sa sina nga siudad sa sulod sang 18 ka bulan. Samtang didto, ginsulat niya ang Nahauna kag Ikaduha nga Tesalonica. Nagbulag kanday Silas kag Timoteo, ang apostol nagsakay sa sakayan pakadto sa Efeso, nian nagdungka sa Cesaria, kag naglakbay pakadto sa Jerusalem. Sang nagbalik sia sa Antioquia sa Siria, ang iya ikaduhang misyonero nga paglakbay natapos.—17:1–18:22.
Subong sang ginpakita ni Pablo, ang pagpanaksi sa balay kag balay isa ka importante nga bahin sang Cristianong ministeryo. Ang ikatlo nga paglakbay sang apostol (52-56 C.E.) halos pag-asoy liwat sang iya ikaduha nga paglakbay. Ang ministeryo ni Pablo nagpukaw sing pagpamatok sa Efeso, diin ginsulat niya ang Nahaunang Corinto. Ang Ikaduhang Corinto ginsulat sa Macedonia, kag nagsulat sia sa mga taga-Roma samtang sa Corinto. Sa Mileto, si Pablo nagmiting sa mga gulang sa Efeso kag nagpamulong kon paano niya sila gintudluan sing dayag kag sa balay kag balay. Ang iya ikatlo nga paglakbay natapos pag-abot niya sa Jerusalem.—18:23–21:14.
WALAY PULOS ANG PAGHINGABOT
Wala mapahipos sang paghingabot ang matutom nga mga saksi ni Jehova. Gani sang hinali nga nagsalakay ang bug-os nga kadam-an batok kay Pablo sa templo sa Jerusalem, nagpanaksi sia sing masidla sa akig nga kadam-an. Napaslawan ang buko nga pagpatay sa iya sang ginpadala sia kay Gobernador Felix sa Cesaria upod ang isa ka guwardiya militar. Duha ka tuig nga ginbilanggo si Pablo samtang nagahulat si Felix sang hiphip nga wala gid mag-abot. Si Festus, nga nagbulos sa iya, nagpamati sang apelasyon ni Pablo kay Cesar. Apang, antes magkadto sa Roma, ang apostol naghimo sing makapulukaw nga pangapin sa atubangan ni Hari Agripa.—21:15–26:32.
Wala nahadlok sa mga pagtilaw, ang mga alagad ni Jehova padayon nga nagbantala. Amo man sini kay Pablo. Bangod sang iya pag-apelar kay Cesar, ang apostol nagkadto sa Roma kaupod ni Lucas sang mga 58 C.E. Didto sa Myra sa Lycia, nagsaylo sila sa isa ka sakayan. Bisan pa nalunod sila kag nagdungka sa isla sang Malta, sang ulihi gindala sila sa Italya sang isa pa ka sakayan. Bisan sa idalom sang guwardiya militar sa Roma, si Pablo nagduaw sa mga tawo kag nagbantala sang maayong balita sa ila. Sa sini nga pagkabilanggo, nagsulat sia sa mga taga-Efeso, mga taga-Filipos, mga taga-Colosas, kay Filemon, kag sa mga taga-Hebreo.—27:1–28:31.
PIRME NAGAMARTSA
Ang tolon-an sang Mga Binuhatan nagapakita nga ang hilikuton nga ginsugdan sang Anak sang Dios ginhimo sing matutom sang mga saksi ni Jehova sang unang siglo. Huo, sa idalom sang gahom sang balaan nga espiritu sang Dios, nagpanaksi sila sing makugi.
Bangod ang unang mga sumulunod ni Jesus mapangamuyuon nga nagsalig sa Dios, ang kamot Niya kaupod niya. Busa linibolibo ang nangin mga tumuluo, kag ‘ang maayong balita nagbantala sa tanan nga tinuga sa idalom sang langit.’ (Colosas 1:23) Sa pagkamatuod, sadto anay kag karon, ang matuod nga mga Cristiano napamatud-an nga makugi nga mga saksi ni Jehova nga nagamartsa!
[Kahon/Piktyur sa pahina 25]
SI CORNELIO NGA SENTURYON: Si Cornelio isa ka opisyal sang hangaway, ukon senturyon. (10:1) Ang suweldo sa isa ka tuig sang senturyon mga lima ka pilo sa iya sang soldado nga nagaaway sa impranteriya, ukon mga 1,200 ka denario, apang mahimo nga mas mataas pa. Pagretiro niya, nagabaton sia sing regalo nga kuwarta ukon duta. Ang iya panapton militar maduagon, halin sa pilak nga pandong tubtob sa daw palda nga panapton, isa ka maayong de-lana nga kapa, kag napunihan nga limbutong nga ginasuksok paubos sang tuhod. Ang hubon sang senturyon teoritiko nga ginahuman sang 100 ka tawo, apang kon kaisa may yara lamang 80 ukon kapin. Ang mga bag-ong soldado para sa “Italyano nga hubon” mahimo nga naghalin sa tunga sang Romanong mga banwahanon kag hilway nga mga tawo sa Italya.
[Kahon/Piktyur sa pahina 25]
PAGPANGAMUYO SA ATOP: Si Pedro indi salimpapaw sang nagpangamuyo sia sing isahanon sa atop. (10:9) Ang alubaybay sa palibot sang matapan nga atop mahimo nga nagtabon sa iya. (Deuteronomio 22:8) Ang atop isa man ka lugar sa pagrelaks kag sa pagpalagyo sa gahod sa dalan kon gab-i.
[Kahon sa pahina 25]
MGA DIOS SA DAGWAY SANG TAWO: Ang pag-ayo ni Pablo sa isa ka lupog nagpahunahuna sa mga pumuluyo sang Listra nga ang mga dios nagpakita subong mga tawo. (14:8-18) Si Zeus, ang pangulong Griego nga dios, may templo sa sina nga siudad, kag ang iya anak nga lalaki nga si Hermes, ang mensahero sang mga dios, kilala sa kaayo sa paghambal. Bangod abi sang mga tawo si Pablo amo si Hermes kay nanguna sia sa paghambal, gintamod nila si Bernabe nga si Zeus. Batasan na nga purungpurungan ang butig nga dios nga mga idolo sing bulak ukon dahon sang sipre ukon pino, apang ginsikway nanday Pablo kag Bernabe inang idolatroso nga buhat.
[Kahon/Piktyur sa pahina 25]
ANG MANUGBANTAY SANG BILANGGOAN NAGTUO: Sang ang linog nagbukas sang ganhaan sang bilanggoan kag naghubad sang gapus sang mga bilanggo, magahikog kuntani ang taga-Filipos nga manugbantay sang bilanggoan. (16:25-27) Ngaa? Bangod ang Romanong layi nagamando nga ang manugbantay sang bilanggoan amo ang magaantos sang silot sang nakapalagyo. Mahimo nga ginpakamaayo sang manugbantay sang bilanggoan ang maghikog sa baylo nga magaantos sing kamatayon, nga ayhan amo ang nagahulat sa iban nga mga bilanggo. Apang, ginbaton niya ang maayong balita, kag “sia upod ang iya bug-os nga panimalay nagpabawtismo sa gilayon.”—16:28-34.
[Kahon/Piktyur sa pahina 26]
APELA KAY CESAR: Subong isa ka Romano nga banwahanon kutob sang pagkatawo, si Pablo may kinamatarong sa pag-apelar kay Cesar kag ikasaba sa Roma. (25:10-12) Ang isa ka Romano indi mahimo nga gapuson, sakiton, ukon silotan nga wala sing kasaba.—16:35-40; 22:22-29; 26:32.
[Credit Line]
Musei Capitolini, Roma
[Kahon/Piktyur sa pahina 26]
MANUGBANTAY SANG TEMPLO NI ARTEMIS: Naakig sa pagbantala ni Pablo, gin-umpisahan sang manugsalsal sang pilak nga si Demetrio ang kagubot. Apang ginpapauli sang escribano ang kadam-an. (19:23-41) Ang mga manugsalsal sang pilak naghimo sing magamay nga pilak nga halaran sang pinakasagrado nga bahin sang templo diin ang istatwa sang madamo sing suso nga diosa sang pertilidad nga si Artemis nahamtang. Ang mga siudad nagapaindisanay para sa kadungganan nga mangin ne·o·koʹros, ukon “manugbantay sang templo” niya.
[Kahon/Piktyur sa pahina 26]
PROBLEMA SA DAGAT: Sang ang sakayan nga ginsakyan ni Pablo gindaldal sang mabaskog nga bagyo nga ginhingalanan kay Euroaquillo, ‘halos nila madaug ang bote.’ (27:15, 16) Ang bote isa ka diutay nga sakayan nga masami ginabutong sang sakayan. Ang sakayan nagadala sing mga lubid nga mawagkus sa sakayan agod pabakuron ini kag indi maano tuga sang mabaskog nga paghampak sang bagyo. (27:17) Ginabuhian sining mga marinero ang apat ka sinipit kag ginhubad nila ang mga higot sang mga bansalan, ukon mga bugsay, nga ginagamit sa pagpadalagan sa barko sa husto nga direksion. (27:29, 40) Ang barko nga Alexandria may larawan nga ulo sang “Mga Anak nga Lalaki ni Zeus”—sanday Castor kag Pollux, nga ginakabig nga patron sang mga marino.—28:11.