Pag-alagad kay Jehova sa Panag-on kag sa Dipanag-on

Subong gin-asoy ni Hal Bentley

NATAPOS na ang mga paghanda para sa isa ka sirkito nga asambleya sang mga Saksi ni Jehova sa isa ka diutay nga minuro sang Nyasaland (karon Malawi). Ginahimo sang mga manugtatap sang sirkito kag distrito ang katapusan nga pag-usisa sa plataporma nga human sa kugon kag kawayan kag ang kugon nga mga payag para sa mga dalayunan. Sa hinali, ginlibutan sila sang isa ka akig nga grupo nga nagapanago sa katamnan sa malapit. Ginsunog sang grupo ang mga payag kag ang plataporma kag ginpilit nila ang duha ka utod nga magkadto sa mga balay nga ila ginateneran.

Ang asawa sang manugtatap sang distrito, si Joyce Bentley, nagadalagan nga nagkadto agod tan-awon kon ano ang nagakatabo. Sia man ginwahig. Ang lider sang grupo nagsinggit nga ang mzungu (puti nga tawo) dapat maglakat sa gilayon. Wala kami pagtuguti sang grupo nga panguhaon ang amon mga pagkabutang kundi pilit kami nga ginpasakay sa amon Land-Rover. Ginlibutan nila ang salakyan​—⁠mga lalaki, mga babayi, kag kabataan​—⁠nga nagasinggit sing “Pitani mzungu” (Lakat ka, puti nga tawo) kag “Kwacha” (Kahilwayan). Ginpaabot-abot namon nga baliskaron nila ang Land Rover, gani nangamuyo kami sing hipos kay Jehova. Apang nagdiutay ang kadam-an, kag nagkadto kami sa pinakamalapit nga estasyon sang polis, sa Mzimba, mga 50 kilometros ang kalayuon.

Sang ulihi nagbalik kami, nga kaupod ang isa lamang ka polis. Bangod sang kagamo sa iban nga mga duog, sia lamang ang makuha. Pag-abot namon sa duog nga sa diin ginsalakay kami sang akig nga grupo, nakita namon ang bandera sang Malawi Congress Party nga gintakod sa guwa kag ang mga letra nga M.C.P. nga ginkurit sa lunang nga pader. Apang, sa tapos makighambal ang polis sa lokal nga mga tawo, gintugutan nila kami nga ikarga ang amon pagkabutang sa Land-Rover.

Nakita man namon ang manugtatap sang sirkito, si Right­well Moses, subong man ang iya asawa. Nanago sia sa katamnan sang magsalakay ang grupo. Apang si Right­well diutayan lang malunod sa malapit nga suba. Ginpanguha man sang grupo ang tanan nga kalan-on para sa asambleya. Nian ginpamartsa nila ang kauturan nga lalaki sa isa ka direksion kag ang kauturan nga babayi kag ang kabataan sa tuhay nga direksion sing pila ka kilometro tubtob nga kinapoy ang grupo kag ginbiyaan nila sila.

Isa ini sang madamong hitabo nga nagresulta sa pagdumili sang hilikuton sa Malawi, kag nagdul-ong sa mapintas nga paghingabot sa mga Saksi ni Jehova, nga naglakip sang mga pagpatay, mapintas nga pagpanakit, paglugos sa mga babayi, kag pagkabilanggo.

Ngaa Didto Kami sa Malawi?

Sang Hunyo 28, 1916, natawo ako sa siudad sang Leeds, sa Yorkshire, Inglaterra, ang kamanghuran sa lima ka mag-utod. Indi kami relihioso nga pamilya kag wala kami nagasimba.

Sang 1939, sang magdabdab ang Inaway Kalibutanon II, napatay ang akon mga ginikanan. Sang Hunyo 1940, sang 24 anyos pa lang ako, nangin soldado ako, kag sa masunod nga lima ka tuig, nagpangalagad ako sa nanuhaytuhay nga mga bahin nga nagagamit sing mekanikal nga mga armas. Sa sulod sadtong tinuig, samtang nagapungko ako sa atubangan sang machine gun sa aminhan-sidlangan nga baybayon sang Inglaterra kag nagatangla sa mabituon nga langit, pirme ko ginahunahuna ang Dios kag nagapalibog ako kon ngaa ginatugutan sang Magbubuhat sining makapulunaw nga katahom ang kasingki, pagpaagay sing dugo, kag pag-antos sa tunga sang katawhan. Wala ko masapwan ang sabat sa madamo nga pamangkot nga madugay na nagapalibog sang ulo ko tubtob nakaguwa ako sa army.

Sang isa ka matugnaw nga gab-i sang tigtulugnaw sadto nga tuig, may nanuktok sa akon puertahan. Sang ginbuksan ko ini nakita ko ang isa ka tigulang nga lalaki nga nagahambal tuhoy sa Biblia. Nagdul-ong ini sa pagtuon sa Biblia kag wala madugay sa akon pagpabawtismo sang Abril 1946. Sang 1949 nag-untat ako sa pagtrabaho kag nangin payunir nga ministro sang mga Saksi ni Jehova.

Nian nag-alagad ako sa London Bethel sing kapin sa tatlo ka tuig, kag sang 1953 gin-agda ako nga mag-eskwela sa ika-23 nga klase sang Watchtower Bi­ble ­School of Gil­ead sa ­South ­Lansing, Nueva York, agod hanason subong misyonero. Sang matapos ini, nangin misyonero ako sa Nyasaland. Nian ginpadala ako sa hilikuton sa distrito. Sa lima ka tuig ginlakbay ko ang kalabaon kag kasangkaron sadtong matahom nga pungsod subong isa ka soltero. Naglapit ang akon buot sa katawhan, nga tuman ka malipayon kag maabiabihon bisan pa ang kalabanan sa ila may diutay lamang nga materyal nga mga butang luwas sa ila kamaisan, pila ka manok kag mga kanding ukon mga baboy. Ang iban maayo nga mangingisda. Nagpuyo ako sa ila diutay nga puluy-an nga human sa lunang kag tukon kag nagpanlakaton upod sa ila sa pagbantala gikan sa minuro pa minuro. Naluyagan ko man ang pagpakig-upod sa ila sa mga asambleya nga dayag sa hangin, kon magpungko sila upod sa ila mga pamilya nga nagapamati sing maayo sa mga humalambal, bisan pa kon kaisa, nagaulan!

Kon magtener ako sa isa ka minuro, ang tanan, bata kag tigulang, nagakari sa akon kag ang kada isa sa ila nagatamyaw sa akon, nga nagasiling: “Moni, muli bwanji?” (Hello, kamusta ka?) Bisan kon maglakat ako gikan sa minuro pa minuro, ang mga tawo nagauntat sa pagpanarol sa ila uma kag magsinggit sing panamyaw sa akon.

Ang tagsa ka kongregasyon nga ginaduaw ko upod sa manugtatap sa sirkito nagpatindog sing balay nga para gid sa akon. Kon kaisa mabakod ini nga nahuman sang mga kahoy nga may nipa nga atop, nga gin-apresyar ko gid sing daku. Apang natukiban ko nga ang bag-o nga nipa nga atop indi sa gilayon makabato sa ulan!

Isa ka bes ginpatindugan ako sang kauturan sing balay nga nahuman sang pulos madamol nga hilamon nga ginatawag elephant grass. Tatlo ang kiliran sini, kag ang ikap-at amo ang akon Land-Rover. Makit-an ini sa nalupyakan sang Suba sang Shire, nga sa diin mainit sa bug-os nga tuig, kag ang mga lamok nagarelyibo sa pagtrabaho, kon sa aton pa, kay wala nila ginapapahuway ang isa sa adlaw ukon gab-i! Kon wala sing moskitero kag bulong batok sa lamok, halos imposible nga makapadayon ka sa imo hilikuton.

Nagbuylog ang Akon Tubtob-buhi nga Kaupod

Sang 1960 nagbuylog ang akon asawa, si ­Joyce Shaw, nga isa ka misyonero sa Ecuador. Huo, sa tapos mahinguyang ang regalo sang pagkasoltero sing pila ka tuig, ginpakamaayo ako sing isa pa ka regalo​—⁠ang pag-asawahay​—⁠nga ginaapresyar ko gihapon sing daku pagligad sang 30 ka tuig. Si Joyce kag ako ginpakamaayo sing madamo nga makalilipay nga mga eksperiensia.

Sang isa ka bes, ginagamit ang mga tukon kag kugon, ang kauturan nagtukod sing taytay patabok sa sapa. Ginhimo ini agod makatabok ako sa minuro nga sa diin luyag nila nga ipaguwa ko ang pelikula sang Sosiedad nga “The New ­World So­ciety in Ac­tion.” Apang ang bagon sang Land-Rover nakasangit sa isa ka tukon sang taytay. Wala mahadlok, ginhukas sang mga utod nga lalaki ang bagon, kag ginpatabok ako sa taytay, dayon gintulod nila ang bagon patabok. Madinalag-on ang pagpaguwa namon sang pelikula.

Kon kaisa ang mga suba tuman kasangkad nga taytayan. Kon amo sini, ginahaw-as sang kauturan ang tanan nga butang gikan sa Land-Rover​—⁠ang diutay nga generator, projector, mga pelikula, katre⁠—​kag dayon mag-ubog patabok sa suba, samtang ako ginapas-an sang mabakod nga mga abaga sang isa sang mga utod nga lalaki. Si Joyce ginahakwat sang duha ka utod nga babayi. Ang iban nga suba kadalom gid. Ginatabok namon ini paagi sa ginhimohimo nga sakayan nga nahuman sang mabakod nga kahoy nga plataporma sa walo pa napulo ka dalagku nga dram. Dayon ginaguyod kami patabok sang duha ka sakayanon paagi sa kalat.

Ang kauturan sa Malawi mabinuligon gid kag maluluy-on kag gintahod gid nila kami sing hanuot. Sa isa ka duog namahog ang lokal nga mga tawo nga sunugon nila ang balay nga amon ginaistaran, gani nagpulaw ang kauturan sa bug-os nga gab-i agod masiguro ang amon kalig-unan. Bisan antes sang pagdumili sa mga Saksi ni Jehova sang 1967, may yara na makatalagam nga mga kahimtangan, lakip ang isa nga ginlaragway sa umpisa sining sugilanon. Madamo sang kauturan nga mga lalaki kag mga babayi sa Malawi ang handa sa pagtaya sang ila kabuhi para sa amon.

Sang isa ka bes nagpamalaybalay ako upod sa isa ka utod nga lalaki nga may daku nga bukol sa iya agtang. Ginbakol sia sang pila ka adlaw antes sini. Sa isa ka balay kalma nga naghatag sia sing maayong panaksi sa isa ka tagbalay. Sang makalakat na kami, ang utod nagsiling: “Amo ato ang tawo nga nagbakol sa akon sing todo!” Nadumduman ko ang ginhambal ni Pablo: “Dili magbayad sa bisan kay sin-o sing malaut sang malaut . . . Dag-a ang malaut paagi sa maayo.”​—⁠Roma 12:​17-21.

Pagpasangkad sang Amon Pag-alagad

Samtang sa ­Malawi pa kami, si Joyce kag ako masunson nga nagaduaw sa kaiping nga Mozambique. Ang iya ihibalo sa Espanyol, nga natun-an niya sang nagaalagad sia sa Ecuador, nakabulig gid, kay mahangpan sia sang Portuges nga katawhan. Sang ulihi makahambal na kami sing Portuges. Padayon nga ginduaw namon ang Mozambique gikan sa amon masunod nga teritoryo, ang Zimbabwe. Ang Iglesia Katolika batok gid sa pagbantala nga hilikuton kag nagpukaw ini sing kagamo. Apang sa sulod sang nagsunod nga napulo ka tuig, masami namon naeksperiensiahan ang mahigugmaon nga pag-atipan kag pag-amlig ni Jehova samtang ginapangita namon didto ang tulad-karnero nga mga tawo.

Sa tion sang isa sang amon mga pagduaw sa Mozambique, ginduaw namon ang isa ka interesado nga babayi sa aminhan sang pantalan sang Beira. Ginsulatan sia sang iya utod nga babayi sa Portugal kag ginsugid sa iya ang pila sang dalayawon nga mga butang nga natun-an niya gikan sa mga Saksi ni Jehova. Gin-usisa ini sang babayi sa iya Biblia kag nagsugod na gani sia nga isugid sa iya mga kaingod ang nahanungod sini. Apang ang direksion lamang sa amon amo ang ngalan sang garahe nga ginaobrahan sang iya bana.

Sang nagahinampot kami sa ganhaan sang talyer, may tawo nga namangkot kon may maibulig sia sa amon. Nangabay kami nga makita ang bana sang babayi. Gintudlo niya ang isa ka mekaniko nga nagakay-o sang awto kag sa gilayon naglakat sia. Nagpakilala kami sa mekaniko kag nagsiling nga luyag namon duawon ang iya asawa. Ginanerbios gid sia. Samtang ginaupdan niya kami padulong sa iya puluy-an, ginpaathag niya nga ang tawo nga una namon nahambal naglakat agod ireport ang amon pag-abot sa lokal nga hepe sang P.I.D.E. (mga sekreta). Nahulog kami sa tugalbong! Ginpaathag man niya nga ang iya asawa, bangod sang iya pagbantala, ginabantayan sang polisiya sa pila ka tion kag nakuha nila ang sulat nga nagasugid sa iya nga manug-abot kami agod duawon sia. Ginkuha nila ang iya Biblia, apang maalamon nga gintago niya ang isa pa ka Biblia! Nagdala man sila sing Katoliko nga obispo agod hayluhon sia nga mag-untat sa paghambal nahanungod kay Jehova kag sa Ginharian!

Sang makita namon ang interesado nga babayi, nadaug sia sang iya emosyon kag ginhakos niya si Joyce. Nakitluoy sia sa iya bana nga padayunon kami sa ila, apang wala sia magsugot kag nagbalik sia sa iya trabaho. Ginhimo namon ang amon labi nga masarangan sa amon malip-ot nga pagduaw, nga ginahatag sa iya ang pagpalig-on gikan sa Biblia kag gindayaw namon sia sa iya malig-on nga pagtindog. Agod indi na madugangan pa ang iya mga problema, naglakat kami dayon apang nangako kami nga mabalik kami kon mag-ayoayo na ang kahimtangan. Sang maghalin kami sa balay kag sang ginapuno namon sing gasolina ang amon tangke sa garahe, natalupangdan namon nga ginabantayan kami, apang wala kami pagdakpa. Nian nagkadto kami sa Beira kag ginduaw ang diutay nga kongregasyon didto antes kami magbalik sa Zimbabwe. Pagligad sang pila ka bulan nagbalik kami kag nagkaon kami sa balay sang interesado nga babayi upod sa iya bana kag anak nga babayi. Sang ulihi ginbawtismuhan sia sang magduaw sia sa Portugal kag nangin makugi nga manugbantala sang Ginharian.

Sa unhan pa sang aminhan pirme namon ginaduaw ang mga duog subong sang Que­li­mane, Nam­pula, kag Nacala, isa ka diutay nga pantalan. Sa Nacala masunson namon ginaduaw ang pamilya sang Soares. Si G. Soares una nga nakabati sang kamatuoran sa Portugal. Apang sang magsaylo sia sa Mozambique, ang kauturan gikan sa Lourenço Marques (karon Maputo), kapital sang Mozambique, nagtuon upod sa iya kag sa iya pamilya. Gin-apresyar gid nila sing daku nga handa kami sa paglakbay sing ginatos ka kilometro sa pagduaw sa isa ka malayo nga pamilya. Nag-uswag sila sing maayo. Sang ulihi nagsaylo sila sa Bagatnan nga Aprika, nga sa diin ang ila anak nga babayi, si Manuela, nagaalagad sa Bethel subong manugbadbad para sa Portuges.

Madamo nga beses nga naduaw namon ang kongregasyon sa Lourenço Marques. Nagakinahanglan ini sing paglakbay sang kapin sa 1,100 kilometros gikan sa Blan­tyre sa batsehon nga dalan. Makaduha kami nga naaberiya kag ginguyod padulong sa Salisbury (karon Harare). Sa gihapon, makalilipay gid nga makita ang diutay nga grupo sa Lou­renço Marques nga nagtubo kag nangin isa ka kongregasyon walay sapayan sang ila pagpanghikot sa idalom sang pagdumili. Ang diutay nga mga sirkito nga asambleya regular nga ginahiwat. Apang dapat ini hiwaton sa katamnan nga subong bala isa sila ka daku nga grupo nga nagapiknik. Pila ka beses nga ang asambleya ginhimos sa pihak sang dulunan sa Nelspruit sa Bagatnan nga Aprika. Nakabulig ini sa kauturan sang Maputo nga apresyahon ang organisasyon ni Jehova kag mag-uswag sa espirituwal.

Ang Kongregasyon sang Beira nagbakod man. Bangod sang politikal nga kagamo sa Mozambique, ang kauturan gikan sa sadto nga pungsod naaplaag karon sa Portugal, Bagatnan nga Aprika, Canada, Brazil, Estado Unidos, kag sa iban pa nga mga duog. Ang tanan nga dungog nagakadto kay Jehova, nga ‘nagpatubo sang binhi.’ (1 Corinto 3:​6, 7) Huo, sa napulo ka tuig nakatigayon kami sing pribilehiyo nga mabuligan ang kauturan sa Mozambique sa idalom sang Portuges nga paggahom. Sa pagbalikid, nagakatingala kami sa paagi nga ginbuksan ni Jehova ang ganhaan para sa amon agod himuon ini.

Sa isa ka okasyon, samtang nagaduaw kami sa Nampula sa aminhan, gindakop kami sang isa ka katapo sang P.I.D.E. Ang tanan namon nga literatura, lakip ang Biblia, ginkuha, kag ginsilingan kami nga indi na kami pagtugutan nga magbalik sa Mozambique. Walay sapayan sina, sa bulig ni Jehova madamo nga beses pa nga nakasulod kami sa pungsod. Sa kada tion nga makalab-ot kami sa dulunan, ginapangayo namon ang iya bulig kag pagtuytoy agod nga mahimo namon ang iya kabubut-on kag mahatag ang ginakinahanglan gid nga pagpalig-on kag paghanas sa aton kauturan sa sadto nga pungsod.

Sang 1979 ginsaylo kami sa Bo­tswana. May masangkad ini nga duta, mga katunga sang kadakuon sang Bagatnan nga Aprika. Sanglit ang malapad nga bahin isa ka desyerto, ang Kalahari, wala pa sa isa ka milyon ang mga pumuluyo. Nakatigayon kami diri sing pribilehiyo nga makabulig sa pagtukod sing Kingdom Hall kag sang puluy-an sang mga misyonero sa Gaborone, ang kapital. Ang isa pa ka pribilehiyo amo ang makabulig sa nagahambal sing Portuges nga mga refugee gikan sa Angola kag magtuon sang Biblia upod sa ila.

Nabuligan man namon ang pila ka pamatan-on gikan sa Zimbabwe. Daw subong bala nga sa sining kaiping nga pungsod, ang mga Saksi ni Jehova, paagi sa pinasahi nga kahimusan, gintugutan sa pagtudlo sang Kasulatan sa pila ka eskwelahan. Napukaw sini ang interes sining mga pamatan-on. Sang magsaylo sila sang ulihi sa Botswana, ginkontak namon sila, kag nangabay sila sing pagtuon sa Biblia. Apang, namatok ang ila mga ginikanan, gani nagakadto sila sa puluy-an sang mga misyonero agod magtuon. Nag-uswag sila kag nangin bawtismado nga mga Saksi.

Samtang ginabalikid ko ang 41 ka tuig sang bug-os tion nga pag-alagad sa walo ka pungsod, nagapasalamat gid ako kay Jehova bangod sang madamo nga pagpakamaayo nga naagom ko. Indi mahapos ang inagihan ko, apang isa gid ka daku nga kalipay para kay Joyce kag sa akon nga mabuligan ang madamo sa pagtindog sing malig-on para sa Ginharian kag makita ang maayong pag-uswag walay sapayan sang madamo nga mga problema kag mabaskog nga pagpamatok. Sa pagkamatuod isa gid yadto ka ‘pagbantala sang pulong, kag pagkamadagmit sa sini sa panag-on kag sa dipanag-on.’ Huo, ang bug-os tion nga pag-alagad isa ka bugana nga eksperiensia kag daku nga pribilehiyo nga amon ginarekomendar sa mga makapasibu sang ila kabuhi agod mahimo ini.​—⁠2 Timoteo 4:⁠2.

[Mapa sa pahina 21]

(For fully formatted text, see publication)

ANGOLA

ZAMBIA

MALAWI

Mzimba

Blantyre

MOZAMBIQUE

Nacala

Beira

Maputo

ZIMBABWE

Harare

NAMIBIA

BOTSWANA

Gabarone

SOUTH AFRICA

INDIAN OCEAN

600 km

400 mi

[Piktyur sa pahina 24, 25]

Kon ang suba madalom gid, ginabutong kami sang duha ka sakayanon paagi sa kalat

[Piktyur ni Hal kag Joyce Bentley sa pahina 23]