Ano ang Natabo sa Tawhanon nga Kinaugali?
“Ngaa ginapintasan ang mga bata sa aton karon nga dag-on? Ngaa ginapintasan ang mga sapat? Ngaa may kasingki? . . . Ngaa ang mga tawo nagabuhat sing terorismo? Ngaa nagadroga ang mga tawo? . . . Ngaa, kon may yara ka na sang tanan nga butang, ang iban nga tawo nagaliso sa sadsaran nga mga butang nga nagapahuyang sa bug-os nga sibilisasyon?”
INA nga mga pakiana mabaskog nga ginpamangkot sang primer ministro sang Britanya. Mahimo nga ginpamangkot mo man ini sa madamo nga beses. Nakasapo ka bala sing makaalayaw nga mga sabat?
Sa pagpaathag sang kahulugan sang iya mga pamangkot, ang primer ministro nagsiling: “Sa sulod sang mga tinuig sang hoben pa ako kag yara sa politika upod ang akon tanan nga paglaum kag mga damgo kag mga ambisyon, nagdumdom ako kag ang madamo sang akon mga kadungan nga kon mag-edad-edad na kami nga may yara na kami matahom nga balay, maayo nga edukasyon, rasonable nga talaksan sang pagkabuhi, nian ang tanan nga butang mangin malig-on kag dapat nga mangin maayo kag mas mahapos ang aton palaabuton. Nahibaluan naton nga indi subong sini. Ginaatubang naton ang matuod nga mga problema sang tawhanon nga kinaugali.”—Italiko amon.
Ang tawhanon nga kinaugali mahimo ipaathag subong “ang kabilugan sang sadsaran nga mga disposisyon kag mga batasan sang mga tawo.” Sing maathag, ang nagasumpakilay nga mga disposisyon kag mga batasan mahimo bangdan sing mga problema sa personal, nasyonal, ukon internasyonal nga kasangkaron. Apang tubtob sa ano gid nga kasangkaron balasulon ang tawhanon nga kinaugali sa makatalagam nga mga huyog karon sa kasingki, terorismo, pagnegosyo sing droga, kag sang iban nga mga butang kaangay sini?
Ang tawhanon nga kinaugali lamang bala ang balasulon sa mga kahimtangan nga ‘nagapahuyang sa bug-os nga sibilisasyon’? Ukon may iban pa bala nga mga kabangdanan nga dapat naton binagbinagon kon ngaa ang mga tawo mahapos gid nga mabuyok sa makapanubo, sakon nga mga buhat samtang sarang nila matinguhaan ang mas mataas kag mas halangdon nga mga tulumuron? Tan-awon naton.