Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa
◼ Naghulid bala ang lamharon nga Judiyong babayi nga si Ester sa Persianhon nga hari agod makuha ang iya pabor kag sa amo makatigayon sing mga bentaha?
Mahimo nga ginhinakop ini sang iban gikan sa sekular nga report, apang ginasumpakil sang masaligan nga rekord sa Biblia ini nga haumhaom.
Ang Judiyong istoryador nga si Flavius Josephus nagahatag sing sekular nga report nga ang Persianhon nga reyna nga si Vasti nangindi sa pag-atubang sa iya bana, nga si Asuero. Bangod sini, maakigon nga ginsikway sang hari, mahimo gid nga si Xerxes I sang ikalima nga siglo B.C.E., si Vasti kag nagsugot nga mangita sa bug-os nga emperyo sing bag-o nga hara. Gintipon ang matahom nga lamharon nga mga ulay kag ginhatagan sing malawig nga tion sa pagpatahom.
“Nian, sang ginhunahuna [sang eunuco sang hari] nga ang mga ulay nahatagan na sing nagakaigo nga pag-atipan . . . kag nagakabagay na karon nga magkadto sa katre sang hari, nagpadala sia sing isa kada adlaw agod maghulid sa hari, nga, sa tapos sang paghulid sa iya, sa gilayon ginapabalik niya sia sa eunuco. Apang, sang magkari si Ester sa iya, nahamuot sia sa iya kag dayon, bangod naghigugma sia sa iya, ginhimo niya sia nga iya legal nga asawa kag ginhiwat ang ila kasal.”—Jewish Antiquites, Tulun-an XI, 184-202, ginbadbad ni Ralph Marcus, (Tulun-an 11, kapitulo 6, parapo 1, 2, subong ginbadbad ni William Whiston).
Ining sekular nga rekord makadul-ong sa isa sa paghunahuna nga ang mga ulay naghulid sa hari kag ang lamang nga kinatuhayan sa bahin ni Ester amo nga ang iya imoralidad nagdul-ong sa kasal kag sa iya pagkahara. Apang, ang Biblia, nagahatag sing kapin ka sibu kag makaalayaw nga impormasyon.
Sa tapos malaragway ang mga paagi sang pagpatahom, ang Biblia nagasiling: “Sa sini nga bagay nagkadto ang [tagsa ka] dalaga sa hari. Nagkadto sia sa gab-i, kag sa aga nagbalik sia sa ikaduha nga balay sang mga babayi sa pagtatap ni Saasgas nga eunuco sang hari nga bantay sang mga kerida. Indi na sia magsulod sa hari, luwas ang hari mahamuot sa iya kag tawgon sia sa ngalan.”—Ester 2:13, 14.
Ang Kasulatan nagasiling nga si Ester “gindala” sa “balay sang mga babayi” para sa malawig nga kahimusan sa pagpatahom: “Nian si Ester gindala kay Hari Asuero . . . Kag ginhigugma sang hari si Ester labaw sa tanan nga babayi, kag nakaagom sia sing kahamuot kag mahigugmaon nga kaluoy sa itululok niya labi pa sa tanan nga ulay. Kag ginpahamtang niya ang korona nga harianon sa iya ulo kag ginhimo sia nga hara sa tal-us ni Vasti.”—Ester 2:8, 9, 16, 17.
Natalupangdan mo bala gikan sa kasaysayan sang Biblia kon sa diin gindala ang mga babayi sa tapos nila mahinguyang ang gab-i upod sa hari? ‘Sa ikaduha nga balay sang mga babayi, sa pagtatap sang bantay sang mga kerida,’ Gani nangin mga kerida sila. Si Mardoqueo, ang manunulat sang tulun-an nga Ester sang Biblia, isa ka Hebreo, kag sa tunga sang iya katawhan sadto, ang kerida ginakilala sa katilingban subong ikaduha nga asawa. Ang balaan nga sugo nagatugot nga ang isa ka Israelinhon nga lalaki sarang makakuha sing dumuluong nga babayi nga nabihag sa tion sang inaway, kag sia mangin kerida niya, ukon ikaduha nga asawa, nga may mga kinamatarong kag legal nga proteksion. (Deuteronomio 21:10-17; ipaanggid ang Exodo 21:7-11.) Ang kabataan nga matawo sa sining legal nga kerida legal kag makatigayon sing panublion. Ang 12 ka anak ni Jacob, ang katigulangan sang 12 ka tribo sang Israel, mga anak sang iya mga asawa kag legal nga mga kerida.—Genesis 30:3-13.
Ang paagi amo nga sa tapos makaupod sang Persianhon nga hari ang mga ulay, nagkadto sila sa balay sang mga kerida. Ginapakita sini nga sila nangin iya ikaduha nga mga asawa.
Kamusta si Ester? Ang Biblia wala nagasiling nga nagtulog sia upod sa hari kag sa amo natigayon ang iya kahamuot. Wala ini nagasiling nga gindala sia sa balay sang mga kerida, kundi nagasiling lamang ini: “Nian si Ester gindala kay Hari Asuero sa iya harianon nga balay . . . Kag ginhigugma sang hari si Ester labaw sa tanan nga babayi.” Dumduma nga antes sini, bisan pa wala niya ginkompromiso ang iya pagkaputli kag pagkaulay, natigayon niya ang “mahigugmaon nga kaluoy” ni “Hegai nga manugbantay sang mga babayi.” Dugang pa: “Si Ester nakaagom sing kahamuot sa itululok sang tanan nga nakakita sa iya.” (Ester 2:8, 9, 15-17) Gani maathag nga nahamuot ang hari kay Ester kag natigayon niya ang iya pagtahod, subong nga natigayon man niya ang pagtahod sang iban.
Daw ano ka mapinasalamaton kita nga natigayon naton ang mga kamatuoran kag ang paghantop nga ginaaman para sa aton sang Biblia! Bisan pa linibo ka tuig na ang nagligad sang matabo ini, may rason kita sa pagsalig nga si Ester naghikot sing nagakaigo kag nahisanto sa diosnon nga mga prinsipio.