Subong Isa ka Babayi nga Balo, Nakasapo Ako sing Matuod nga Paglipay

Panugiron ni Lily Arthur

Ang isa ka lamharon nga ministro sang mga Saksi ni Jehova nagapamalaybalay sa isa ka bahin sang Ootacamund, India. Suno sa kinabatasan wala ginbuksan sang mga babayi ang puwertahan sa sini nga dumuluong. Pagligad sang pila ka oras, kapoy kag maluya ang buot, nagliso sia agod magpauli. Apang nagdulog sia, bangod daw may nagatiklod sa iya nga magkadto sa masunod nga puwertahan. Binagbinaga kon ano ang natabo, subong ginlaragway sang babayi nga nagbukas sang puwertahan sa iya.

GINAKUGOS ang akon duha ka bulan nga bata nga babayi kag ang akon 22 ka bulan nga bata nga lalaki sa tupad ko, ginbuksan ko sa gilayon ang puwertahan kag nakita ko ang dumuluong nga nagatindog didto. Sang gab-i antes sini natublag gid ako sing dako. Sa pagpangita sing lugpay, nangamuyo ako: “Langitnon nga Amay, lipaya ako palihog paagi sa imo Pulong.” Karon, sa akon kakibot, ang dumuluong nagpaathag: “Ginadalhan ko ikaw sing isa ka mensahe sang paglipay kag paglaum gikan sa Pulong sang Dios.” Ginbatyag ko nga sia isa gid ka manalagna nga ginpadala sang Dios. Apang ano ang akon kahimtangan nga nagtiklod sa akon sa pagpangayo sing bulig sa pangamuyo?

Pagtuon sang mga Kamatuoran sang Biblia

Natawo ako sang 1922 sa minuro sang Gudalur sa matahom nga Nilgiri Hills sang bagatnan nga India. Napatay ang akon iloy sang tres anyos pa lang ako. Sang ulihi, si Tatay, nga isa ka Protestante nga klerigo, nangasawa liwat. Sang makahambal na kami, gintudluan sa gilayon ni Tatay ang akon mga utod nga mga lalaki kag mga babayi kag ako sa pagpangamuyo. Sa edad nga apat, samtang si Tatay nagapungko adlaw-adlaw sa atubangan sang iya lamesa nga nagabasa sang Biblia, nagalumpagi man ako sa salog nga nagabasa sang akon kaugalingon nga Biblia.

Pagdaku ko, nangin manunudlo ako. Nian, sang 21 anyos na ako, ginhimos sang akon amay ang akon pagpamana. Ang akon bana kag ako ginpakamaayo sing isa ka anak nga lalaki, si Sunder, kag sang ulihi sing isa ka anak nga babayi, si Rathna. Apang, sang matawo si Rathna, ang akon bana nagmasakit sing grabe, kag wala madugay napatay sia. Sa edad nga 24, hinali ako nga nangin balo, nga may salabton sa duha ka bata pa nga mga anak.

Sa tapos sadto nangamuyo ako sa Dios nga lipayon ako paagi sa iya Pulong, kag sang masunod nga adlaw ang ministro sang mga Saksi ni Jehova nagduaw. Ginpasulod ko sia kag ginbaton ko ang libro nga “Pakamatuora ang Dios.” Sadto nga gab-i samtang ginabasa ko ini, pirme ko makita ang ngalan nga Jehova, nga para sa akon butang nga makatilingala. Sang ulihi nagbalik ang ministro kag ginpakita niya sa akon sa Biblia nga amo ini ang ngalan sang Dios.

Wala madugay natun-an ko man nga ang mga panudlo subong sang Trinidad kag kalayuhon nga impierno wala napasad sa Biblia. Ang paglipay kag paglaum nag-abot sa akon sang matun-an ko nga sa idalom sang Ginharian sang Dios ang duta mangin isa ka paraiso kag ang napatay nga mga hinigugma magabalik paagi sa pagkabanhaw. Labi ka importante, nakilal-an ko kag ginhigugma ang matuod nga Dios, si Jehova, nga nagsabat sang akon pangamuyo kag nagbulig sa akon.

Pagpaambit sang Bag-o Masapwan nga Ihibalo

Nagsugod ako sa pagpalibog kon ngaa wala ko mabasahi ang mga bersikulo sa Biblia nga may ngalan sang Dios. Kag ngaa wala ko makita sa akon kaugalingon nga pagbasa sang Biblia ang maathag nga paglaum sa kabuhi nga wala sing katapusan sa paraiso nga duta? Nagatudlo ako sa isa ka eskwelahan nga ginapalakat sang Protestante nga mga misyonero, gani ginpakita ko ang mga bersikulo sang Biblia sa manedyer sang eskwelahan. (Exodo 6:​3; Salmo 37:​29; 83:​18; Isaias 11:​6-9; Bugna 21:​3, 4) Ginsambit ko nga wala namon ini matalupangdi. Apang sa akon kakibot wala sia mahamuot.

Nian ginsulatan ko ang prinsipal sa lain nga banwa, nga ginabalikwat ining mga bersikulo sang Biblia. Nangabay ako sing kahigayunan nga makighambal sa iya. Nagsabat sia nga ang iya amay, nga isa ka kilala nga klerigo gikan sa Inglaterra, amo ang makighambal sa akon. Ang utod nga lalaki sang prinsipal isa ka kilala nga obispo.

Ginhanda ko ang tanan nga punto kag mga kasulatan kag gindala ko ang akon “Pakamatuora ang Dios” nga libro kag ang akon kabataan sa masunod nga banwa. May kapagsik nga ginpaathag ko kon sin-o si Jehova, nga wala sing Trinidad, kag ang iban pa nga mga butang nga natun-an ko. Namati sila sa sulod sang isa ka tion apang wala gid sila magtingog. Nian ang klerigo gikan sa Inglaterra nagsiling: “Mangamuyo ako para sa imo.” Nian ginpangamuyuan niya ako kag ginpalakat ako.

Pagpanaksi sa Kalye

Isa ka adlaw gin-agda ako sang ministro sang mga Saksi ni Jehova nga magpanaksi sa kalye paagi sa mga magasin nga Lalantawan kag Magmata! Ginsilingan ko sia nga isa ini ka butang nga indi ko gid mahimo. Abi mo, sa India malain gid ang pensaron sang mga tawo sa isa ka babayi nga nagatindog sa kalye ukon nagapamalaybalay. Magadala ini sing kahuy-anan sa dungog sang babayi kag bisan sa iya pamilya. Sanglit ginahigugma ko gid kag ginatahod ang akon amay, indi ko luyag nga pakahuy-an sia.

Apang ginpakitaan ako sang ministro sang isa ka bersikulo sa Biblia nga nagasiling: “Anak ko, magmaalam ka, kag pasadyaha ang akon tagipusuon, agod nga masabat ko sia nga nagapakahuya sa akon.” (Hulubaton 27:​11, King James Version) Sia nagsiling: “Pasadyahon mo ang tagipusuon ni Jehova paagi sa pagpakita sing dayag nga ikaw para sa iya kag sa iya Ginharian.” Bangod sang handum ko nga pasadyahon ang tagipusuon ni Jehova sing labaw sa bisan anong butang, ginkuha ko ang akon bag sang mga magasin kag nag-upod sa iya sa pagpanaksi sa kalye. Bisan sa karon indi ko mahanduraw kon paano ko ini nahimo. Natabo ini sang 1946, mga apat ka bulan sa tapos ako makit-an.

Napalig-on sa Paglandas sang Kahadlok

Sang 1947, ginbaton ko ang trabaho sa pagtudlo sa baryo sang Madras, sa Sidlangan nga baybayon sang India, kag nagsaylo ako didto upod sa akon kabataan. Isa ka diutay nga grupo sang mga walo ka Saksi ni Jehova ang regular nga nagatipon sa banwa. Agod makatambong sa sining mga miting, nagalakbay kami sing 16 ka milya. Sa India sadto anay, ang mga babayi masami nga wala nagalakbay sing isahanon. Nagasalig sila sa mga lalaki sa pagpaupod sa ila. Indi ako makahibalo kon paano magsaka sa bus, kon paano mangayo sing tiket, kon paano manaug sa bus, kag iban pa. Ginbatyag ko nga dapat ko alagdon si Jehova, apang paano? Gani nangamuyo ako: “Jehova nga Dios, indi ako mabuhi nga wala nagaalagad sa imo. Apang imposible gid para sa akon subong isa ka Indian nga babayi ang mamalaybalay.”

Naglaum ako nga kuntani tugutan ako ni Jehova nga mapatay agod nga mahilway ako sa sini nga pagsumpakilay. Apang, namat-od ako nga magbasa sing Biblia. Natabuan nga nabuksan ko ini sa tulun-an ni Jeremias, nga sa diin nagasiling ini: “Dili ka magsiling, ‘Bata ako.’ Kundi sa bisan kay sin-o nga ipadala ko ikaw, magkadto ka; kag ang bisan ano nga isugo ko sa imo, ihambal mo. Dili ka mahadlok bangod sa ila, kay ‘ako nagaupod sa imo sa pagluwas sa imo.’ ”​—⁠Jeremias 1:​7, 8.

Ginbatyag ko nga si Jehova nagapakighambal sa akon sa pagkamatuod. Gani nagpakaisog ako kag sa gilayon nagkadto ako sa akon makina kag nagtahi sing bag nga sudlan ko sing mga magasin. Sa tapos sang hanuot nga pangamuyo, nagpamalaybalay ako nga isahanon, napahamtang ko ang tanan ko nga literatura, kag nakaumpisa pa ako sing pagtuon sa Biblia sadto nga adlaw. Nangin determinado ako nga unahon si Jehova sa akon kabuhi, kag ginpahamtang ko ang akon bug-os nga pagsalig kag kompiyansa sa iya. Ang pagbantala sa publiko nangin isa ka regular nga bahin sang akon kabuhi walay sapayan sang pagpakahuya. Walay sapayan sang pagpamatok, ang akon ginhimo nakahatag sing mabaskog nga impresyon sa iban.

Ginailustrar ini sang ang akon anak nga babayi kag ako nagpamalaybalay sa Madras madamo nga tuig sang ulihi. Ang isa ka Hindu nga lalaki, isa ka hukom sang Mataas nga Hukmanan, nga nagsayop sa akon edad, nagsiling: “Nakilala ko na ining mga magasin bisan sa wala pa kamo matawo! Sang katluan ka tuig nga nagligad may isa ka babayi nga regular nga nagatindog sa ­Mount Road kag ginatanyag ini.” Nagkuha sia sing suskripsion.

Sa isa ka balay, ginpasulod kami sang isa ka Hindu Brahman, isa ka retirado nga opisyal kag nagsiling: “Sang nagligad nga madamo nga tinuig may babayi nga nagatanyag sing Ang Lalantawan sa ­Mount Road. Kuhaon ko ang ginatanyag ninyo sa akon bilang pagtahod sa iya.” Nagyuhom ako bangod ako yadtong babayi nga ginapatuhuyan nila nga duha.

Napalig-on kag Ginpakamaayo

Ginsimbuluhan ko ang akon dedikasyon kay Jehova sang Oktubre 1947 paagi sa pagpabawtismo sa tubig. Sadto nga tion ako lamang ang babayi nga Saksi nga nagahambal sing Tamil sa bug-os nga estado, apang sa karon ginatos ka Tamil nga mga babayi ang matutom, kag aktibo nga mga Saksi ni Jehova.

Sa tapos ako mabawtismuhan, nag-abot ang pagpamatok gikan sa tanan nga bahin. Ang akon utod nga lalaki nagsulat: “Naglabang ka sa tanan nga nagakaigo kag desente.” Nakabaton man ako sing pagpamatok gikan sa eskwelahan nga akon ginaobrahan kag gikan sa komunidad. Apang labi pa ako nga nag-unong kay Jehova paagi sa padayon kag hanuot nga pangamuyo. Kon makamata ako sa tungang gab-i, ginasindihan ko dayon ang parol kag magtuon.

Bangod napalig-on ako, yara ako sa mas maayo nga posisyon sa paglipay kag sa pagbulig sa iban. Ang isa ka tigulang nga Hindu nga babayi nga akon ginabuligan sa pagtuon nagtindog sing malig-on para sa pagsimba kay Jehova. Sang mapatay sia, ang isa pa ka babayi sa iya panimalay nagsiling: “Ang nagpahalipay sa amon amo ang iya katutom sa Dios nga ginpili niya nga simbahon tubtob sa katapusan.”

Ang isa pa ka babayi nga akon ginabuligan sa pagtuon wala gid nagayuhom. Ang iya guya pirme lang nagapabanaag sing kabalaka kag kasubo. Apang sa tapos ko sia matudluan tuhoy kay Jehova, ginpalig-on ko sia nga mangamuyo sa iya, kay nahibaluan niya ang aton mga problema kag nagaulikid sia sa aton. Sang masunod nga semana ang iya guya malipayon na. Amo yadto ang nahauna nga tion nga nakita ko sia nga nagyuhom. “Nagapangamuyo ako pirme kay Jehova,” paathag niya, “kag nakatigayon ako sing malinong nga hunahuna kag tagipusuon.” Gindedikar niya ang iya kabuhi kay Jehova kag nagapabilin sia nga matutom walay sapayan sang madamo nga mga kabudlayan.

Pagbalanse sang mga Salabton

Bangod may duha ako ka kabataan nga alatipanon, ginbatyag ko nga indi ko gid matuman ang akon handum nga alagdon si Jehova sing bug-os tion subong payunir. Apang nagbukas ang isa ka latagon sang pag-alagad sang kinahanglan ang isa sa pagbadbad sang literatura sang Biblia sa Tamil nga hambal. Sa bulig ni Jehova naatipan ko ina nga asaynment kag, sa amo man nga tion, nagatrabaho ako subong manunudlo, nagaatipan sang kabataan, nagahimo sang akon hilikuton sa sulod sang balay, nagatambong sa tanan nga miting, kag nagapakigbahin sa pag-alagad sa latagon. Sang ulihi, sang magdalagku na ang akon kabataan, nangin espesyal payunir ako, isa ka pribilehiyo nga ginakalipayan ko sa nagligad nga 33 ka tuig.

Bisan sang bata pa si Sunder kag si Rathna, ginpatudok ko sa ila ang gugma para kay Jehova kag ang handum nga unahon ang iya mga interes sa tanan nga bahin sang ila kabuhi. Nahibaluan nila nga ang nahauna nga persona nga dapat hambalon nila sa pagbugtaw amo si Jehova, kag Sia ang katapusan nga dapat nila hambalon antes magtulog. Kag nahibaluan nila nga ang paghanda para sa Cristianong mga miting kag pag-alagad sa latagon indi dapat pagkalimtan bangod sang tulumanon sa eskwelahan. Samtang ginapalig-on ko sila nga himuon ang ila labing masarangan sa ila pag-eskwela, wala gid ako mag-insister nga makakuha sila sing mataas nga grado, kay basi himuon nila ini nga labing importante nga butang sa ila kabuhi.

Sa tapos sila mabawtismuhan, gingamit nila ang ila mga bakasyon sa eskwelahan sa pagpayunir. Ginpalig-on ko si Rathna nga mangin maisog, indi magmahuluy-on subong ko anay. Sang matapos niya ang iya pag-eskwela sa hayskol kag ang komersial nga paghanas, nagpayunir sia, kag sang ulihi nangin espesyal payunir sia. Nian, namana sia sing nagalakbay nga manugtatap, nga si Richard Gabriel, nga nagaalagad karon subong coor­dinator sang Komite sang Sanga para sa Watch Tower Society sa India. Sila kag ang ila anak nga babayi, nga si Abigail, nagapangabudlay sing bug-os tion sa sanga sa India, kag ang ila gamay nga anak nga lalaki, nga si Andrew, isa ka manugbantala sang maayong balita.

Apang, sa edad nga 18, ginpasubo gid ni Sunder ang akon tagipusuon sang mag-untat sia sa pagpakig-upod sa mga Saksi ni Jehova. Ang nagsunod nga mga tinuig nangin pag-antos para sa akon. Padayon ako nga nakitluoy kay Jehova nga patawaron niya ako sa bisan ano man nga sayop nga nahimo ko sa pagpadaku sa iya kag ibalik si Sunder sa husto nga pamensaron agod nga manumbalik sia. Apang, sang ulihi, nadula ko ang bug-os nga paglaum. Nian isa ka adlaw pagligad sang 13 ka tuig nag-abot sia kag ginsilingan ako: “Mommy, indi magkasubo, wala sing malain nga matabo sa akon.”

Wala madugay sa tapos sadto, naghimo si Sunder sing pinasahi nga mga panikasog agod mangin hamtong sa espirituwal. Nag-uswag sia tubtob sa punto nga gintugyanan sia nga atipanon ang isa ka kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova. Sang ulihi ginbiyaan niya ang iya mataas sing suweldo nga trabaho agod magpayunir. Karon sia kag ang iya asawa nga si Esther nagaalagad sa sining hilikuton sa Banga­lore sa bagatnan nga bahin sang India.

Tubtob Kabuhi nga Paglipay

Masami ko ginapasalamatan si Jehova nga gintugutan niya ako sa pag-atubang sing pag-antos kag mga kabudlayan sa sulod sang nagligad nga mga tuig. Kon wala ini nga mga eksperiensia wala ko kuntani matigayon ang pinasahi nga pribilehiyo nga matilawan sa sina nga kasangkaron ang pagkaayo ni Jehova, ang iya kaluoy, kag ang iya mahigugmaon nga pag-atipan kag pagtagad. (Santiago 5:11) Makalilipay basahon sa Biblia ang nahanungod sa pag-atipan kag kabalaka ni Jehova sa “ilo kag balo nga babayi.” (Deuteronomio 24:​19-21) Apang wala ini kon ipaanggid sa paglipay kag kalipay nga maeksperiensiahan sing aktuwal ang iya pag-atipan kag kabalaka.

Nakatuon ako nga magsalig kag magkompiyansa sing bug-os kay Jehova, nga wala nagasandig sa akon kaugalingon nga paghangop, kundi sa tanan nakon nga dalanon ginatalupangod ko sia. (Salmo 43:​5; Hulubaton 3:​5, 6) Subong isa ka hoben nga balo nga babayi, nangamuyo ako sa Dios nga lipayon ako paagi sa iya Pulong. Karon, sa edad nga 68, masiling ko gid nga bangod sang paghangop sa Biblia kag pag-aplikar sang laygay sini, nakasapo ako sing paglipay nga indi matakus.

[Retrato ni Lily Arthur sa pahina 25]

[Retrato sa pahina 26]

Si Lily Arthur upod sa mga katapo sang iya pamilya