Ang Paggamit kag Sayop nga Paggamit sang Relihiosong mga Laragway

ANG danyag amo sa St. Petersburg, Rusya. Agosto 2, 1914 ang petsa. Ang malipayon nga katawhan nga nagawagayway sang mga laragway nagtipon sa palasyo sang czar. Isa ka altar ang ginpatindog sa sentro sang daku nga hall. Ang paint­ing sang isa ka babayi nga nagakugos sang bata nagatindog sa altar. Ining laragway ginatawag nga “Vla­dimir Moth­er of God.” Ginatamod ini sang kadam-an subong ang pinakabalaan nga bahandi sa Rusya.

Sa katunayan, ang laragway ginapatihan nga nagamilagro. Sang 1812, sang ang Ruso nga mga hangaway nagmartsa batok kay Napoléon, si Heneral Kutuzov nangadi sa atubangan sini. Karon, pagkatapos madalahig ang iya pungsod sa inaway, si Czar Nicholas II nagatindog sa atubangan sini. Ginabayaw ang iya tuo nga kamot, nanumpa sia: “Hanuot ko nga ginasumpa nga indi ako makighidait tubtob may isa pa ka kaaway nga nabilin sa duta sang Rusya.”

Pagligad sang duha ka semana ang czar naghimo sing peregrino pa Moscow agod pangayuon ang pagpakamaayo sang Dios sa iya tropa. Sa Katedral sang As­sump­tion, nagluhod sia kag nangadi sa atubangan sang dalagku nga mga laragway nga may mga hiyas​—⁠ang iskren nga may mga paint­ing ni Jesus, Maria, mga anghel, kag “mga santos.”

Wala mabaliskad sining relihioso nga mga buhat ang kapahamakan. Wala pa apat ka tuig, ang Ruso nga mga hangaway namatyan sing kapin sa anom ka milyon kag nawasi ang kalabanan nila nga teritoryo. Dugang pa, ang czar, ang iya asawa, kag ang ila lima ka kabataan ginpamatay sing mapintas. Sa tal-us sang siniglo na kadugay nga monarkiya, ang pungsod ginsugdan nga gamhan sang isa ka rebolusyunaryo nga gobierno nga batok sa relihion. Ang pagsalig ni Czar Nicholas sa mga laragway napamatud-an nga walay pulos.

Apang, tubtob karon sa Rusya kag sa iban nga mga kadutaan, minilyon ang padayon nga nagasimba sa mga laragway. Nagapautwas ini sang importante nga mga pamangkot. Paano ginatamod sang Dios ang mga buhat sang debosyon nga ginhimo sa atubangan sinang mga laragway? Kag kamusta ang kinabatasan nga pagpakabit sini sa mga dingding sang mga balay?

Ano ang Ginasiling sang Biblia?

Sang si Jesus yari sa duta, gintuman niya ang Sugo sang Dios nga ginhatag paagi kay Moises. Naglakip ini sang ikaduha sang ginatawag nga Napulo ka Sugo, nga nagasiling: “Dili ka maghimo nga sa imo sing larawan nga tinigban ukon bisan ano nga kaangay sang bisan anong butang nga yara sa langit sa ibabaw ukon yara sa tubig sa idalom sang duta. Dili ka magyaub sa ila ukon mag-alagad sa ila, kay ako si Jehova nga imo Dios isa ka Dios nga nagakinahanglan sing eksklusibo nga debosyon.”​—⁠Exodo 20:​4, 5.

Sing nahisuno, si Jesus wala magsimba sa Dios sa bulig sang mga laragway ukon mga istatwa nga ginhimo sang tawhanon nga mga kamot. Sa baylo, ang iya pagsimba naghisanto sa ginsiling sang iya Amay: “Ako amo si Jehova. Ina amo ang akon ngalan; kag indi ko pag-ihatag sa iban ang akon himaya, ukon ang akon pagdayaw sa mga larawan nga tinigban.”​—⁠Isaias 42:⁠8.

Isa pa, si Jesus nagpaathag kon ngaa ang Dios dapat simbahon nga wala sing bulig nga materyal nga mga butang. “Ang takna nagaabot,” siling niya, “nga ang matuod nga mga manugsimba magasimba sa Amay sa espiritu kag kamatuoran, kay, ang Amay nagapangita sing subong nga mga manugsimba sa iya. Ang Dios Espiritu, kag ang mga nagasimba sa iya kinahanglan magsimba sa espiritu kag kamatuoran.”​—⁠Juan 4:​23, 24.

Kaangay ni Jesus, ang iya matuod nga mga disipulo nagtudlo sa iban sang husto nga paagi sa pagsimba. Halimbawa, namulongpulong anay si apostol Pablo sa kadam-an sang Griegong mga pilosopo nga naggamit sang mga idolo sa pagsimba sa ila dikitaon nga mga dios. Ginsugiran niya sila nahanungod sa Manunuga sang tawo kag nagsiling: “Indi kita dapat maghunahuna nga ang Pagkadios kaangay sa bulawan ukon pilak ukon bato nga tinigib sang arte kag hunahuna sang tawo.” Sang ulihi, ini man nga apostol nagpaathag nga ang mga Cristiano “nagalakat sa pagtuo, indi sa panulok” kag ang mga Cristiano dapat ‘maglikaw sa idolatriya.’​—⁠Binuhatan 17:​16-31; 2 Corinto 5:7; 1 Corinto 10:⁠14.

Ang isa ka eksperiensia sa kabuhi ni apostol Pedro nagapakita nga maabtik sia sa pagtadlong sang bisan ano nga buhat nga mahimo magdul-ong sa idolatriya. Sang ang Romanong opisyal sang hangaway nga si Cornelio nagyaub sa iya tiilan, si Pedro namatok. Ginpatindog niya si Cornelio, nga nagasiling: “Tindog ka; ako tawo man.”​—⁠Binuhatan 10:⁠26.

Tuhoy kay apostol Juan, daku gid ang iya kahayanghag sa balaan nga mga palanan-awon nga nagyaub sia sa tiilan sang anghel. “Maghalong!” laygay sang anghel. “Dili ka gid maghimo sina! Ako masigkaulipon mo kag sang imo mga kauturan nga mga manalagna kag sang mga nagabantay sang mga pulong sining tulun-an. Simbaha ang Dios.” (Binuhatan 22:​8, 9) Ginpasalamatan sang apostol ini nga laygay. Sing mahigugmaon, ginrekord niya ang natabo para sa aton kaayuhan.

Apang ano ang kaangtanan sang nasambit na nga mga eksperiensia sa paggamit sang relihioso nga mga laragway? Ti, kon sala para kay Cornelio ang magyaub sa isa sang mga apostoles ni Cristo, kamusta ang pagsimba sa walay kabuhi nga mga laragway sang “mga santos”? Kag kon sala para sa isa sang mga apostol ni Cristo ang magyaub sa atubangan sang buhi nga anghel, nian kamusta ang pagsimba sa walay kabuhi nga mga laragway sang mga anghel? Sa pagkamatuod, ina nga mga buhat supak sa paandam ni Juan: “Mga anak, bantayi ang inyo kaugalingon gikan sa mga diosdios.”​—⁠1 Juan 5:⁠21.

Subong Mapunihon nga mga Bulig sa Pagtudlo

Wala ini nagakahulugan nga ang pagpanag-iya lamang sang laragway sang pila ka danyag sa Biblia idolatroso. Ginagamit sining magasin ang mga laragway sang mga hitabo sa Biblia subong mga bulig sa pagtudlo. Subong man, ang mga danyag sang mga hitabo sa Biblia sarang magamit sa pagpuni sang mga dingding sang mga balay kag mga tinukod. Apang, ang matuod nga Cristiano indi luyag magbutang sang isa ka laragway nga kilala nga ginasimba sang iban, ukon magpakabit sia sa iya dingding sing laragway nga nagarepresentar sing sayop sa Biblia.​—⁠Roma 14:⁠13.

Ang kalabanan nga mga larawan sang Cristiandad nagalaragway sang matipulon nga kapawa sa palibot sang ulo ni Jesus, Maria, mga anghel, kag “mga santos.” Ginatawag ini nga halo. Diin maghalin ang halo? “Ang ginhalinan sini indi Cristiano,” ginabaton sang The Catholic Encyclopedia (1987 nga edisyon), “kay gingamit ini sang paganong mga manugdibuho kag mga iskultor sa pagrepresentar sa simbulo sang dakung dignidad kag gahom sang nanuhaytuhay nga mga diosdios.” Dugang pa, ang libro nga The Christians, ni Bamber Gascoigne, nagalakip sang isa ka retrato nga ginkuha sa Capi­toline Museum sa Roma sang dios-adlaw nga may halo. Ining dios ginsimba sang paganong mga Romano. Sang ulihi, paathag ni Gas­coigne, “ang halo sang adlaw ginhulam sang Cristiandad.” Huo, ang halo ginaangot sa paganong pagsimba sa adlaw.

Ang mga laragway bala nga nagasamo sang mga hitabo sa Biblia kag sang mga simbulo sang paganong pagsimba sa diosdios nagakaigo ipakabit sa dingding sang isa ka Cristianong puluy-an? Indi. Ang Biblia nagapaandam: “Ano bala ang pagsinanto sang templo sang Dios sa mga diosdios? . . . ‘ “Busa guwa kamo sa tunga nila, kag magpain kamo gikan sa ila,” siling ni Jehova, “kag dili kamo magtandog sang dimatinlo nga butang”; “kag batunon ko kamo.” ’ ”​—⁠2 Corinto 6:​16, 17.

Samtang nagaligad ang tion, wala gintuman sang nagaangkon nga mga Cristiano inang laygay. Nagluntad ang apostasya, subong sang gintagna ni Jesus kag sang iya mga apostoles. (Mateo 24:24; Binuhatan 20:​29, 30; 2 Pedro 2:⁠1) Sang temprano nga bahin sang ikap-at nga siglo C.E., ginhimo ni Constantino nga emperador sang Roma ang apostata nga Cristianismo nga relihion sang Estado. Karon madamong pagano ang nagsugod sa pagtawag sang ila kaugalingon nga “mga Cristiano.” Ang kinaandan nga buhat sa tunga nila amo ang pagsimba sa mga laragway sang emperador. Ginpakabit man nila ang mga laragway sang ila mga katigulangan kag sang iban pa nga bantog nga mga tawo. “Nahisuno sa kulto sang emperador,” paathag ni John Taylor sa iya libro nga Icon Painting, “ang katawhan nagsimba sang iya larawan nga ginpinta sa kambas kag kahoy, kag malip-ot ang distansia halin diri sini tubtob sa pagsimba sa mga laragway.” Busa, ang paganong pagsimba sa mga laragway ginbuslan sang pagsimba sa mga laragway ni Jesus, Maria, mga anghel, kag “mga santos.”

Paano Ini Ginpaathag sang mga Lider sang Iglesia?

Suno sa The Encyclopedia of Religion, gingamit sang mga lider sang iglesia ang daan na nga mga pangatarungan sang paganong mga pilosopo. Ang mga lalaki kaangay nanday Plu­tarch, Dio Chry­sostom, Max­im sang Tiro, Cel­sus Por­phyry kag Julian nagbaton nga ang mga idolo wala sing kabuhi. Apang ginpaathag sining mga pagano nga ang paggamit sining mga idolo mga bulig sa pagsimba sa ila dikitaon nga mga dios. Ang Ruso nga iconograpo nga si Leo­nid Ouspen­sky nagbaton sa libro nga The Meaning of Icons: “Ang mga Amay sang Iglesia naggamit sang instrumento sang Griegong pilosopiya, nagpasibu sang paghangop sini kag lengwahe sa Cristianong teolohiya.”​—⁠Ipaanggid ang Colosas 2:⁠8.

Nasapwan sang madamong tawo nga ang teolohiko nga paathag para sa pagsimba sa mga laragway mabudlay hangpon. “Ang kinatuhayan sa ulot sang pagsimba sa laragway sa kon ano ang ginarepresentar sini, ukon ang pagsimba sini . . . mabudlay hangpon sang bisan sin-o luwas sa mga may mataas sing edukasyon,” siling ni John Taylor sa Icon Painting.

Sa pihak nga bahin, ang ginasiling sang Biblia nahanungod sa relihiosong mga laragway mahapos hangpon. Binagbinaga si Emilia, nga nagaistar sa Jo­hannes­burg, South Africa. Isa sia anay ka debotada nga Katoliko kag nagaluhod kag nagapangadi anay sa atubangan sang mga laragway. Nian, isa ka Saksi ni Jehova ang nanuktok sa iya ganhaan. Nalipay sia makita sa iya Portugues nga Biblia nga ang Dios may ngalan, si Jehova. (Salmo 83:​18, Almeida) Samtang nagatuon sang Biblia, namangkot sia: “Ano ang dapat ko himuon agod mapahamut-an si Jehova?” Ginpakita sang Saksi ang mga laragway nga nagakabit sa iya dingding kag ginpangabay nga basahon niya ang Salmo 115:​4-8. Sadto nga gab-i sang magpauli ang bana ni Emilia, ginsugiran niya sia nga luyag niya dulaon ang iya relihiosong mga laragway. Nagpasugot ang iya bana. Pagkadason nga adlaw, ginpagisi niya sa iya duha ka anak nga lalaki, si Tony kag si Manuel, ang mga laragway kag ginsunog ini. Sa karon, pagligad sang mga 25 ka tuig, ginhinulsulan bala ini ni Emilia? Wala. Sa katunayan, kaupod sang iya pamilya, nabuligan niya ang madamo sang iya mga kaingod nga mangin malipayon nga mga sumilimba ni Jehova.

Ang kaanggid nga mga eksperiensia madamong beses nga ginsulit. Subong resulta sang bug-os kalibutan nga paghimo sang disipulo nga hilikuton sang mga Saksi ni Jehova, minilyon ang nagatuon sa pagsimba sa Dios “sa espiritu kag sa kamatuoran.” Makaeksperiensia man kamo sing pagpakamaayo gikan sa sining superyor nga paagi sang pagsimba bangod, subong sang ginsiling ni Jesus, “ang Amay nagapangita sing subong nga mga manugsimba sa iya.”​—⁠Juan 4:​23, 24.

[Piktyur sa pahina 26]

Si Czar Nicholas II nga nagabendisyon sang iya tropa paagi sa isa ka laragway

[Credit Line]

Retrato ni C.N.