Ang Trinidad—Ginatudlo Bala Ini sa Biblia?

“Ang Katolikong Pagtuluuhan amo ini, nga ginasimba namon ang isa ka Dios sa Trinidad kag ang Trinidad nga may Paghiusa. . . . Gani ang Amay Dios, ang Anak Dios, kag ang Espiritu Santo Dios. Apang indi sila Tatlo ka Dios, kundi Isa ka Dios.”

SA SINING pinamulong ginalaragway sang Atanasiano nga Kredo ang pangunang doktrina sang Cristiandad​—⁠ang Trinidad.⁠a Kon isa ikaw ka katapo sang simbahan, Katoliko ukon Protestante, ayhan ginsilingan ikaw nga amo ini ang labing importante nga panudlo nga dapat mo patihan. Apang mapaathag mo bala ang doktrina? Ang pila sang labing intelihente nga mga tawo sa Cristiandad nagtu-ad nga indi nila mahangpan ang Trinidad.

Ngaa, nian, nagapati sila sa sini? Bangod bala kay ginatudlo sang Biblia ang doktrina? Ang anhing Anglikano nga obispo nga si John Robinson naghatag sing makapahunahuna nga sabat sa sining pamangkot sa iya labing mabakal nga libro nga Honest to God. Sia nagsulat:

“Sa buhat ang popular nga pagbantala kag panudlo nagahatag sing labaw sa kinaugali nga pagtamod kay Cristo nga indi mapamatud-an gikan sa Bag-ong Testamento. Nagasiling lamang ini nga si Jesus Dios, sa paagi nga ang mga termino nga ‘Cristo’ kag ‘Dios’ mabulubaylo. Apang ini nga paggamit indi makita sa Biblia. Ang Bag-ong Testamento nagasiling nga si Jesus amo ang Pulong sang Dios, nagasiling ini nga ang Dios yara kay Cristo, nagasiling ini nga si Jesus amo ang Anak sang Dios; apang wala ini nagasiling nga si Jesus Dios, amo lang sina.”

Si John Robinson isa ka kontrobersial nga tawo sa Iglesia sang Anglikano. Walay sapayan, husto bala sia sa pagsiling nga ang “Bag-ong Testamento” wala magsiling nga “si Jesus Dios, amo lang sina”?

Kon Ano ang Ginasiling sang Biblia

Mahimo sabton sang iban ina nga pamangkot paagi sa pagbalikwat sa una nga bersikulo sang Ebanghelyo ni Juan: “Sa ginsuguran amo ang Pulong, kag ang Pulong kaupod sa Dios, kag ang Pulong Dios.” (Juan 1:​1, King James Version) Ina bala wala nagasumpakil sa ginsiling sang Anglikano nga obispo? Wala gid. Subong gid sang nahibal-an ni John Robinson, ang pila ka modernong manugbadbad wala nagaugyon sa pagbadbad sang King James Version sa sina nga teksto. Ngaa? Bangod sa ekspresyon nga “ang Pulong Dios” sa orihinal nga Griego, ang tinaga para sa “Dios” wala sing de­finite ar­ticle nga “ang.” Sa mas nauna nga ekspresyon nga “ang Pulong kaupod sa Dios,” ang tinaga para sa “Dios” de­finite, kon sayuron, ini may de­finite ar­ticle. Indi mahimo nga ang duha ka tinaga may pareho sing kahulugan.

Busa, ginapalutaw sang iban nga mga badbad ang qualitative nga aspeto sa ila mga badbad. Halimbawa, ang iban nga mga badbad nagabadbad sang ekspresyon nga “ang Pulong balaan.” (An American Translation, Schonfield) Ang Mof­fatt nagabadbad sini nga “ang Logos balaan.” Apang, nagapakita nga ang “balaan” indi ang labing nagakaigo nga badbad diri, si John Robinson kag ang Britanikong kritiko sang teksto nga si Sir Fred­e­rick Kenyon nagpakita nga kon amo ina ang buot ipadaku ni Juan, kuntani gingamit niya ang Griegong tinaga para sa “balaan,” ang theiʹos. Ang New World Translation, nagatamod sing husto sang tinaga nga “Dios” subong in­defi­nite, subong man nagapalutaw sang qualitative nga aspeto nga ginpakita sang Griegong Kasulatan, nagagamit sang in­defi­nite article sa Ingles: “Ang Pulong isa ka dios.”

Si Propesor C. H. Dodd, direktor sang proyekto nga New English Bible, nagakomento sa sining paagi: “Ang posible nga badbad . . . amo, ‘Ang Pulong isa ka dios’. Tuhoy sa tinaga-por-tinaga nga pagbadbad wala sing sayop sa sini.” Apang, wala ginbadbad sang The New English Bible ang bersikulo sa sinang paagi. Sa baylo, ang Juan 1:1 sa sinang bersion mabasa: “Sang ang tanan nga butang nagsugod, ang Pulong amo na. Ang Pulong nagpuyo kaupod sa Dios, kag kon ano ang Dios, amo ang Pulong.” Ngaa wala ginpili sang komite sa pagbadbad ang mas simple nga badbad? Si Propesor Dodd nagasabat: “Ang rason kon ngaa indi ini mabaton amo nga supak ini sa karon nga Johan­nine nga panghunahuna, kag sa pagkamatuod sa Cristianong panghunahuna sa kabilugan.”​—⁠Technical Papers for the Bible Translator, Tomo 28, Enero 1977.

Ang Putli nga Kahulugan sang Kasulatan

Makasiling bala kita nga ang ideya nga si Jesus isa ka dios kag indi pareho sa Dios nga Manunuga supak sa Johan­nine (kon sayuron, kay apostol Juan) nga panghunahuna, subong man sa Cristianong panghunahuna sa kabilugan? Usisaon naton ang pila ka teksto sa Biblia nga nagapatuhoy kay Jesus kag sa Dios, kag tan-awon naton kon ano ang ginhunahuna sa sadtong mga teksto sang pila ka komentarista nga nagkabuhi sa wala pa mahimo ang Atanasia­no nga Kredo.

“Ako kag ang Amay isa.”​—⁠JUAN 10:30.

Si Novatian (c. 200-258 C.E.) nagkomento: “Sanglit nagsiling Sia sing ‘isa’ ka butang,[⁠b] pahangpa ang mga erehes nga wala Sia magsiling sing ‘isa’ ka persona. Ang pagbutang sa isa sa neuter (indi babayi ukon lalaki nga sahi), nagapakita sang sosyal nga pagkaisa, indi sang personal nga paghiusa. . . . Dugang pa, ang pagsiling Niya sing isa, nagapatuhoy sa paghisugot, kag sa pareho nga paghukom, kag sa mahigugmaon nga pag-updanay mismo, kay sing makatarunganon ang Amay kag ang Anak isa sa paghilisugot, sa gugma, kag sa pagpalangga.”​—⁠Treatise Concerning the Trinity, kapitulo 27.

“Ang Amay daku pa sa akon.”​—⁠JUAN 14:28.

Irenaeus (c. 130-200 C.E.): “Mahimo naton matun-an paagi sa Iya [Cristo] nga ang Amay labaw sa tanan nga butang. Kay ‘ang Amay,” siling Niya, ‘daku pa sa akon.’ Busa, ang Amay ginpahayag sang aton Ginuo nga labaw kon tuhoy sa ihibalo.”​—⁠Against Heresies, Tulun-an II, kapitulo 28.8.

“Ini nagakahulugan sing kabuhi nga walay katapusan, ang pagkuha nila sing ihibalo tuhoy sa imo, ang lamang matuod nga Dios, kag tuhoy sa isa nga ginpadala mo, si Jesucristo.”​—⁠JUAN 17:⁠3.

Clement sang Alexandria (c. 150-215 C.E.): “Sa pagkilala sa dayon nga Dios, ang taghatag kon ano ang dayon, kag paagi sa ihibalo kag paghangop sa pagpanag-iya sa Dios, nga amo ang una, kag pinakamataas, kag isa, kag maayo. . . . Nian sia nga nagakabuhi sing matuod nga pagkabuhi ginasugo nga kilalahon una Sia ‘nga wala sing nakakilala, luwas kon ipakilala (Sia) sang Anak.’ (Mat. 11:27) Ang masunod nga dapat tun-an amo ang pagkadaku sang Manluluwas sunod sa Iya.”​—⁠Who Is the Rich Man That Shall Be Saved? VII, VIII.

“Isa ka Dios kag Amay sang tanan, nga sa ibabaw sang tanan kag yara sa tanan kag sa sulod sang tanan.”​—⁠EFESO 4:⁠6.

Irenaeus: “Kag busa isa ka Dios nga Amay ang ginpahayag, nga labaw sa tanan, kag yara sa tanan, kag sa sulod sang tanan. Ang Amay labaw gid sa tanan, kag Sia ang Ulo ni Cristo.”​—⁠Against Heresies, Tulun-an V, kapitulo 18.2.

Ining unang mga manunulat maathag nga nakahangop nga ining mga bersikulo nagalaragway sa Amay subong supremo, nga labaw sa tanan nga butang kag sa tanan nga tawo lakip kay Jesucristo. Ang ila mga komento wala nagapahangop nga nagpati sila sa Trinidad.

Ginapahayag sang Balaan nga Espiritu ang Bug-os nga Kamatuoran

Si Jesus nagsaad sa iya mga disipulo nga pagkatapos sia mapatay kag mabanhaw, ang balaan nga espiritu igahatag sa ila subong mananabang. Sia nagsaad: “Kon inang isa mag-abot, ang espiritu sang kamatuoran, magatuytoy sia sa inyo sa bug-os nga kamatuoran, . . . kag ipahayag niya sa inyo ang mga butang nga magaabot.”​—⁠Juan 14:​16, 17; 15:26; 16:⁠13.

Sang mapatay si Jesus, ina nga saad natuman. Ginarekord sang Biblia kon paano ang bag-ong mga doktrina ginpahayag ukon gin-athag sa Cristianong kongregasyon paagi sa bulig sang balaan nga espiritu. Ining bag-ong mga panudlo ginsulat sa mga tulun-an nga sang ulihi nangin ikaduhang bahin sang Biblia, ang Cristianong Griegong Kasulatan, ukon “Bag-ong Testamento.” Sa sining pagbaha sang bag-ong kasanagan, may ginpahayag bala nahanungod sa pagluntad sang isa ka Trinidad? Wala. Tuhay gid nga butang ang ginapahayag sang balaan nga espiritu nahanungod sa Dios kag kay Jesus.

Halimbawa, sang Pentecostes 33 C.E., pagkatapos napasagahay ang balaan nga espiritu sa mga disipulo nga nagtipon sa Jerusalem, si apostol Pedro nagpanaksi sa kadam-an sa guwa nahanungod kay Jesus. Nagpamulong bala sia nahanungod sa Trinidad? Binagbinaga ang pila sang iya mga pinamulong, kag magdesisyon para sa imo kaugalingon: “Si Jesus . . . , ang tawo nga ginpamatud-an sing dayag sang Dios sa inyo paagi sa mga buhat nga gamhanan kag kalatingalahan kag mga tanda nga ginhimo sang Dios paagi sa iya sa tunga ninyo.” “Ining Jesus ginbanhaw sang Dios, kag sa sina nga katunayan mga saksi kami tanan.” “Ang Dios naghimo sa iya nga Ginuo kag Cristo, ining Jesus nga ginlansang ninyo.” (Binuhatan 2:​22, 32, 36) Wala gid nagatudlo sang Trinidad, ining mga pinamulong sang napuno sang espiritu nga si Pedro nagpatalupangod sang pagkakubos ni Jesus sa iya Amay, nga sia isa ka instrumento para sa katumanan sang kabubut-on sang Dios.

Wala madugay pagkatapos, isa pa ka matutom nga Cristiano ang nagpamulong nahanungod kay Jesus. Si Esteban gindala sa atubangan sang Sanhedrin sa pagsabat sang mga panumbungon. Sa baylo, ginbaliskad ni Esteban ang sitwasyon, nagsumbong nga ang mga nag-akusar sa iya kaangay sang ila mabinatuon nga mga katigulangan. Sang ulihi, ang rekord nagasiling: “Sia, nga puno sang balaan nga espiritu, nagtangla sa langit kag nakakita sang himaya sang Dios kag kay Jesus nga nagatindog sa tuo sang Dios, kag sia nagsiling: ‘Yari karon! Nakita ko ang mga langit nga nabuksan kag ang Anak sang tawo nga nagatindog sa tuo sang Dios.’ ” (Binuhatan 7:​55, 56) Ngaa ginpakilala sang balaan nga espiritu si Jesus nga “Anak sang tawo” lamang nga nagatindog sa tuo sang Dios kag indi bahin sang dios-ulo nga katupong sang iya Amay? Sing maathag, wala sing ideya si Esteban nahanungod sa Trinidad.

Sang gindala ni Pedro kay Cornelio ang maayong balita nahanungod kay Jesus, may isa pa ka kahigayunan agod ipahayag ang doktrina sang Trinidad. Ano ang natabo? Ginpaathag ni Pedro nga si Jesus “Ginuo sang tanan.” Apang nagpadayon sia sa pagpaathag nga ini nga pagkaginuo naghalin sa mataas pa nga ginhalinan. Si Jesus amo “ang Isa nga ginsugo sang Dios sa paghukom sa mga buhi kag mga patay.” Pagkatapos nabanhaw si Jesus, ang iya Amay “naghatag sa iya [nagtugot sa iya] nga magpadayag” sa iya mga sumulunod. Kag ang balaan nga espiritu? Yari ini sa sining paghambalanay apang indi subong ikatlo nga persona sang Trinidad. Sa baylo, “ginhaplasan sang Dios [si Jesus] sing balaan nga espiritu kag gahom.” Busa, ang balaan nga espiritu, sa baylo nga isa ka persona, ginapakita subong indi persona, kaangay sang “gahom” nga ginsambit man sa sinang bersikulo. (Binuhatan 10:​36, 38, 40, 42) Usisaa sing maayo ang Biblia, kag makita mo ang dugang pa nga pamatuod nga ang balaan nga espiritu indi isa ka personalidad kundi isa ka aktibo nga kusog nga nagapuno sa mga tawo, nagapahulag sa ila, nagapahalipay sa ila, kag sarang mapasagahay sa ila.

Sa katapusan, si apostol Pablo may maayong kahigayunan nga mapaathag ang Trinidad​—⁠kon kuntani isa ini ka matuod nga doktrina⁠—​sang nagbantala sia sa mga taga-Atenas. Sa iya pamulongpulong, ginpatuhuyan niya ang ila halaran nga “Sa Dios nga Wala Makilal-i” kag nagsiling: “Ang ginahatagan ninyo sing diosnon nga debosyon nga wala ninyo makilal-i, ini ang ginabantala ko sa inyo.” Ginbantala bala niya ang Trinidad? Wala. Ginlaragway niya ang “Dios nga naghimo sang kalibutan kag sang tanan nga butang nga yara sa sini, subong nga ining Isa amo, ang Ginuo sang langit kag duta.” Apang kamusta si Jesus? “Nagtangdo [sia] sing isa ka adlaw nga hukman niya ang napuy-an nga duta sa pagkamatarong paagi sa tawo nga iya gintangduan.” (Binuhatan 17:​23, 24, 31) Wala gid sing pagpahangop sa Trinidad didto!

Sa katunayan, ginpaathag ni Pablo ang tuhoy sa mga katuyuan sang Dios nga nagahimo nga imposible nga si Jesus kag ang iya Amay magkatupong nga mga bahin sang isa ka Trinidad. Sia nagsulat: “ ‘Ang tanan nga butang ginpasakop [sang Dios] sa idalom sang mga tiil [ni Jesus].’ Apang sang nagsiling sia nga ‘ang tanan nga butang ginpasakop,’ maathag nga wala malakip ang isa nga nagpasakop sang tanan nga butang sa iya. Kon napasakop na ang tanan nga butang sa iya, nian ang Anak man magapasakop sa iya nga nagpasakop sang tanan nga butang sa iya, agod nga ang Dios mangin tanan sa tanan.” (1 Corinto 15:​27, 28) Busa, ang Dios mangin labaw gihapon sa tanan, lakip kay Jesus.

Kon amo, ginatudlo bala ang Trinidad sa Biblia? Wala. Husto si John Robinson. Wala ini sa Biblia, ni bahin ini sang “Cristianong panghunahuna.” Ginakabig mo bala ini subong importante sa imo pagsimba? Dapat. Si Jesus nagsiling: “Ini nagakahulugan sing kabuhi nga walay katapusan, ang pagkuha nila sing ihibalo tuhoy sa imo, ang lamang matuod nga Dios, kag tuhoy sa isa nga ginpadala mo, si Jesucristo.” (Juan 17:⁠3) Agod masimba naton ang Dios sing hanuot, kinahanglan nga makilala naton sia subong nga sia gid, subong sang ginsugid niya sa aton. Nian makasiling gid kita nga yara kita sa tunga sang “matuod nga mga sumilimba” nga “nagasimba sa Amay sa espiritu kag kamatuoran.”​—⁠Juan 4:⁠23.

[Mga footnote]

[Blurb sa pahina 28]

Ang putli nga kahulugan sang Kasulatan maathag nga nagapakita nga si Jesus kag ang iya Amay indi isa ka Dios

[Blurb sa pahina 29]

Ngaa wala ginpahayag sang balaan nga espiritu nga si Jesus ang Dios pagkatapos sang Pentecostes 33 C.E.?