Sa Dili Madugay​—⁠Isa ka Kalibutan nga Wala sing Inaway!

SANG Disiembre 24, 1914, ang lamharon nga Britanikong soldado nga si Jim ­Prince naglakat tabok sa dulunan agod makighambal sa isa ka Aleman nga soldado. “Saxon ako. Anglo-Saxon ka. Ngaa bala nagaaway kita?” pamangkot sang Aleman sa iya. Mga tinuig sang ulihi, si Prince nagtu-ad: “Indi ko gihapon masabat yadto nga pamangkot.”

Sa isa ka dikinaandan nga semana sang 1914, ang mga soldado sang Britaniko kag Aleman nga mga hangaway nag-ulupod, naghampang sing soccer, kag nagbayluhanay pa gani sing mga regalo sa Krismas. Yadtong umalagi nga pag-untat sang pag-inaway, siempre pa, indi opisyal. Indi luyag sang mga heneral nga matukiban sang ila mga tropa nga ang “mga kaaway” indi gali ang malain nga gadya nga ginlaragway sa propaganda sa inaway. Ang Britanikong soldado nga si Albert Moren nagsaysay sang ulihi: “Kon ang umalagi nga pag-untat sang pag-inaway naglawig sing isa pa ka semana, mabudlay gid kuntani nga sugdan liwat ang inaway.”

Ginpakita sadtong kinaugali nga umalagi nga pag-untat sang pag-inaway nga bisan ang madamong hanas nga mga soldado naluyag sang paghidait sa baylo sang inaway. Ang kalabanan nga mga soldado nga nakahibalo sang kangidlis sang inaway magatugyan sang Kinatsila nga hulubaton: “Pakadtua sa inaway ang walay hinalung-ong kon ano ang inaway.” Sa walay duhaduha, ang bug-os kalibutan nga surbe nga ginhimo sa kabilugan nga populasyon nagapakita nga ginapakamaayo sang kalabanan ang paghidait sangsa inaway. Apang paano ining bug-os uniberso nga handum sa paghidait mapadapat sa walay inaway nga kalibutan?

Antes madula ang inaway, ang mga panimuot dapat bag-uhon. Ang konstitusyon sang UN Edu­ca­tional, Scien­tific, and Cul­tural Organi­zation nagasiling: “Sanglit ang mga inaway ­nagasugod sa hunahuna sang mga tawo, sa hunahuna sang mga tawo dapat tukuron ang pagpangapin sa paghidait.” Apang ang karon nga katilingban, diin lapnag ang dipagsalig kag dumot, labi nga nagasingki, indi labi nga nagalinong.

Walay sapayan, ang Dios mismo nagsaad nga sa pila ka adlaw ang paghidait mapatudok sa hunahuna sang matarong nga mga tawo. Paagi sa iya manalagna nga si Isaias, sia nagsiling: “Sia [ang Dios] magahukom sa tunga sang mga pungsod kag magahusay nahanungod sa madamong mga katawhan. Kag ang ila mga espada salsalon nila nga mga punta sang arado kag ang ila mga bangkaw nga mga galab nga inughagbas. Ang pungsod indi magbayaw sing espada batok sa pungsod, kag indi na sila magtuon sing inaway.”​—⁠Isaias 2:⁠4.

Pagpasanyog sing Paghidait sa Hunahuna

Mahanabo bala inang talalupangdon nga pagbalhin sa hunahuna? Makatuon gid bala ang katawhan nga pangapinan ang paghidait sa baylo nga himayaon ang inaway? Binagbinaga ang halimbawa ni Wolfgang Kusserow. Sang 1942 ginpugutan sing ulo sang mga Nazi ining 20-anyos nga Aleman bangod ‘indi [sia] magtuon sang inaway.’ Ngaa ginpili niya nga mapatay? Sa isa ka nasulat nga pamulong, ginbalikwat niya ang Makasulatanhon nga mga prinsipio subong sang, “Higugmaon mo ang imo isigkatawo subong sang imo kaugalingon” kag, “Ang tanan nga nagagamit sing espada sa espada mapatay.” (Mateo 22:39; 26:52) Nian talangkod sia nga namangkot: “Ginpasulat bala ini tanan sang aton Manunuga para sa mga kahoy?”

Ang pulong sang Dios, nga narekord sa Biblia, “gamhanan” kag nagpahulag sa sining lamharon nga Saksi ni Jehova nga maglakat sa paghidait, walay sapayan sang mga resulta. (Hebreo 4:12; 1 Pedro 3:11) Apang indi lamang si Wolfang Kusserow ang naglakat sa paghidait. Sa libro nga The Nazi Persecution of the Churches 1933-45, si J. S. Conway nagasambit sang opisyal nga mga archive sang Nazi nga nagapamatuod nga ang mga Saksi ni Jehova subong isa ka grupo nagdumili sa pag-uyat sing armas. Subong sang ginapakita ni Conway, yadtong maisugon nga tindog nagkahulugan sang paglagda nila sang ila kaugalingon nga kamatayon.

Ang mga Saksi ni Jehova karon padayon nga nagalakat sa paghidait, bisan ano man ang ila rasa ukon nasyonalidad. Ngaa? Bangod natun-an nila gikan sa Biblia nga dapat salsalon sang matuod nga mga alagad sang Dios ang ila mga espada nga mga punta sang arado. Si Alejandro, isa ka taga-Argentina nga pamatan-on nga lalaki nga nagsaylo sa Israel sang 1987, personal nga makapamatuod sa sining katunayan.

Sa sulod sang tatlo ka tuig si Alejandro nagpuyo sa isa ka kibbutz samtang nagaeskwela sa unibersidad kag nagatrabaho sa lainlain nga mga otel kag mga restawran. Sini nga tion, nagsugod sia sa pagbasa sang Biblia kag nangita sing katuyuan sa kabuhi. Labaw sa tanan, nahidlaw sia nga makita ang isa ka kalibutan diin mahimo maagom sang mga tawo ang paghidait kag katarungan. Si Alejandro​—⁠isa ka Judiyo​—⁠nagtrabaho upod sa mga Judiyo kag mga Arabo apang nagpakamaayo nga wala sing dampigan sa duha.

Sang 1990 ang isa ka abyan nga nagatuon sang Biblia upod sa mga Saksi ni Jehova nag-agda kay Alejandro sa isa ka adlaw nga asambleya sa Haifa. Natingala nga makita ang 600 ka Judiyo kag Arabo nga malipayon nga nagainupdanay sa asambleya, nahunahuna niya sa iya kaugalingon, ‘Amo ini ang husto nga paagi sang pagkabuhi para sa mga tawo.’ Sa sulod sang anom ka bulan, sia mismo nangin Saksi kag nagahinguyang karon sang kalabanan niya nga tion sa pagbantala sang mensahe sang Biblia tuhoy sa paghidait.

Kon Paano Paluntaron sang Dios ang Paghidait

Makatalandog man ini nga mga halimbawa, indi ini ang kinaandan nga mga hitabo sa kalibutan karon. Bisan pa nga ang karon nga sistema nagawakal lamang sang paghidait, ginabunyagan sini ang mga binhi sang inaway. Luyag mo bala magpuyo sa isa ka kalye diin ang mga pumuluyo nagagasto sa ulot sang 7 kag 16 ka porsiento sang ila kinitaan sa armas kag pangamlig sa balay? Sa katunayan, amo gid sina ang ginahimo sang mga pungsod paagi sa mga ginagasto sa militar sining ulihi nga mga tinuig. Sing dimakakilibot, ang tagna ni Isaias nagapakita nga ang katawhan sa kabilugan indi gid magasalsal sang ila mga espada nga mga punta sang arado tubtob ‘makighusay [ang Dios] sa madamo nga mga tawo.’ Paano niya ini himuon?

Ang pangunang paagi sa pagpakighusay amo ang Ginharian sang Dios. Si manalagna Daniel nagtagna nga ‘ang Dios sang langit magapatindog sing ginharian nga indi na gid malaglag.’ Ini nga Ginharian, dugang niya, ‘magadugmok kag magapapas sining tanan nga ginharian [kalibutanon nga mga gobierno], kag ini magapadayon tubtob sa tion nga dinapat-od.’ (Daniel 2:44) Ining mga tinaga nagapakita nga tukuron sing malig-on sang Ginharian sang Dios ang pagkontrol sini sa bug-os nga duta. Paagi sa pagdula sa pungsudnon nga mga dulunan, dulaon sang Ginharian ang mga inaway. Isa pa, sanglit ang mga sakop sini mangin ‘mga tawo nga tinudluan ni Jehova,’ ang ila paghidait ‘magabugana.’ (Isaias 54:13) Indi katingalahan nga si Jesus nagsugo sa aton nga mangamuyo sa Dios: “Magkari ang imo ginharian”!​—⁠Mateo 6:⁠10.

Pagdula sa Relihiosong mga Sablag

Dulaon man sang Dios ang relihiosong mga sablag sa paghidait. Ang relihion amo ang ginbangdan sang pinakamadugay nga armadong inaway sa maragtas​—⁠mga Krusada, ukon “Balaan nga mga Inaway,” nga ginlansar ni Papa Urbano II sang 1095 C.E.⁠a Sa aton siglo ang mga klerigo kilala sa pagpukaw kag sa pagkuha sing popular nga mga supurta para sa mga inaway, bisan yadtong may sekular gid sing kinaugali.

Nagapatuhoy sa papel sang Cristianong mga iglesia sa ngalan lamang sadtong Inaway Kalibutanon I, ang istoryador nga si Paul John­son nagsulat: “Ang mga klerigo indi makasarang, kag sa kalabanan dihanda, sa pag-una sang Cristianong pagtuo sa nasyonalidad. Ginpili sang kalabanan ang mas mahapos nga paagi kag gintupong ang Cristianismo sa patriotismo. Ang Cristianong mga soldado sang tanan nga denominasyon ginlaygayan nga magpinatyanay sa ngalan sang ila Manluluwas.”

Mas madamo ang nahimo sang relihion sa pagdabdab sang inaway sangsa pagpauswag sang paghidait. Sa katunayan, ginalaragway sang Biblia ang butig nga relihion subong “makihilawason” nga nagasugyot sa mga gumalahom sang kalibutan. (Bugna 17:​1, 2) Ginhukman sia sang Dios subong ang pangunang may kasal-anan nga may salabton sa pagpatulo sang dugo sang tanan nga ginpamatay sa duta. (Bugna 18:24) Gani, dulaon sing lubos ni Jehova nga Dios ini nga sablag sa paghidait.​—⁠Bugna 18:​4, 5, 8.

Bisan madula ang nagabahinbahin nga mga elemento subong sang politika kag butig nga relihion, ang paghidait indi gid matigayon kon indi madula ang pinakadakung manugsugyot sang inaway sa tanan​—⁠si Satanas nga Yawa. Amo ina ang katapusan nga hilikuton nga pagahimuon sang Ginharian sang Dios sa iya programa sang pagpaluntad sang bug-os nga paghidait sa duta. Ang tulun-an sang Bugna sa Biblia nagapaathag nga si Satanas ‘pagadakpon’ kag ‘pagagapuson’ kag ‘pagaitagbong . . . sa kadadalman’ agod “indi na niya pagdayaan ang mga pungsod.” Pagkatapos sina laglagon sia sing bug-os.​—⁠Bugna 20:​2, 3, 10.

Ang saad sang Biblia tuhoy sa pagdula sa inaway indi walay pulos nga damgo. Ang kahimusan ni Jehova nga Dios para sa paghidait ginsugdan na. Ang iya Ginharian gintukod na sa mga langit kag handa na sa pagpatuman sang dugang pa nga mga tikang sa paggarantiya sang tugob-globo nga paghidait. Samtang, minilyon sang mga Saksi ni Jehova, nga nagasakdag sa sining langitnon nga panguluhan, ang nakatuon sa pagkabuhi sa paghidait.

Sing maathag, nian, may maligdong kita nga mga rason sa pagpati nga ang mga inaway malikawan. Subong man, mapaabot naton ang tuman na kalapit nga adlaw nga dulaon sing dayon ni Jehova ang inaway. (Salmo 46:⁠9) Pat-uron niya nga sa dili madugay magaluntad ang isa ka kalibutan nga wala sing inaway.

[Footnote]

[Piktyur sa pahina 7]

Mahimo ka mabuhi sa bag-ong kalibutan nga wala sing inaway