Ang Panihapon sang Ginuo—Daw Ano Kasunson Ini Dapat Saulugon?

KRISMAS, Easter, mga adlaw sang “mga santos.” Madamong mga selebrasyon kag mga kapiestahan ang ginasaulog sang mga iglesia sang Cristiandad. Apang nakahibalo bala kamo kon pila ka selebrasyon ang ginsugo ni Jesucristo sa iya mga sumulunod nga saulugon? Ang sabat amo, Isa lamang! Wala na sang iban pa nga mga kapiestahan ang ginhatag sang Tagpasad sang Cristianismo.

Sing maathag, kon isa lamang ka selebrasyon ang ginsugdan ni Jesus, importante gid ini. Dapat ini saulugon sang mga Cristiano subong sang ginsugo gid ni Jesus. Ano ining pinasahi nga selebrasyon?

Ang Isa ka Selebrasyon

Ginpakilala ni Jesus ini nga selebrasyon sang adlaw nga napatay sia. Ginsaulog niya ang Judiyong kapiestahan sang Paskwa upod sang iya mga apostoles. Nian ginpasa niya sa ila ang walay tapay nga tinapay sang Paskwa, nga nagasiling: “Nagakahulugan ini sang akon lawas nga ginahatag tungod sa inyo.” Masunod, ginpasa ni Jesus ang tagayan sang alak, nga nagasiling: “Ining tagayan nagakahulugan sang bag-ong katipan sa akon dugo, nga ginaula tungod sa inyo.” Nagsiling man sia: “Padayon ninyo nga himua ini sa handumanan nakon.” (Lucas 22:​19, 20; 1 Corinto 11:​24-26) Ini nga selebrasyon ginatawag nga Panihapon sang Ginuo, ukon Memoryal. Amo lamang ini ang selebrasyon nga ginsugo ni Jesus sa iya mga sumulunod nga saulugon.

Madamong mga iglesia ang nagapangangkon nga ginasaulog nila ini nga selebrasyon dungan sa tanan iban pa nila nga mga kapiestahan, apang ginasaulog ini sang kalabanan nga tuhay sa ginsugo ni Jesus. Ayhan ang labing talalupangdon nga kinatuhayan amo ang pagkasunson sang selebrasyon. Ginasaulog ini sang iban nga mga iglesia sing binulan, semanal, bisan sing adlaw-adlaw. Amo bala sini ang tuyo ni Jesus sang ginsugo niya ang iya mga sumulunod: “Padayon ninyo nga himua ini sa handumanan nakon”? Ang The New English Bible nagasiling: “Himua ini subong handumanan sa akon.” (1 Corinto 11:​24, 25) Daw ano kasunson ginasaulog ang isa ka handumanan ukon isa ka anibersaryo? Sa kinaandan, sing makaisa lamang sa isa ka tuig.

Dumduma, man, nga ginsugdan ni Jesus ini nga selebrasyon kag nian napatay sia sa petsa nga Nisan 14 sang Judiyong kalendaryo.⁠a Amo yadto ang adlaw sang Paskwa, ang kapiestahan nga nagpahanumdom sa mga Judiyo sang daku nga pagluwas nga naeksperiensiahan nila sa Egipto sang ika-16 nga siglo B.C.E. Sadto nga tion, ang paghalad sang kordero nagresulta sa kaluwasan sang Judiyong panganay, samtang ginpatay sang anghel ni Jehova ang tanan nga panganay sang Egipto.​—⁠Exodo 12:​21, 24-27.

Paano ini nagabulig sa aton paghangop? Ti, ang Cristianong si apostol Pablo nagsulat: “Si Cristo nga aton paskwa nahalad na.” (1 Corinto 5:⁠7) Ang kamatayon ni Jesus mas daku pa nga halad sa Paskwa, nga naghatag sa katawhan sing kahigayunan para sa daku pa nga kaluwasan. Busa, para sa mga Cristiano, ginbuslan sang kamatayon ni Cristo ang Judiyong Paskwa.​—⁠Juan 3:⁠16.

Ang Paskwa isa ka tuigan nga selebrasyon. Sing makatarunganon, nian, ang Memoryal amo man. Ang Paskwa​—⁠ang adlaw nga napatay si Jesus​—⁠pirme nagatupa sa ika-14 nga adlaw sang Judiyong bulan nga Nisan. Gani, ang kamatayon ni Cristo dapat dumdumon sing makaisa sa isa ka tuig sa adlaw sa kalendaryo nga katumbas sa Nisan 14. Sa 1994 ina nga adlaw amo ang Sabado, Marso 26, pagtunod sang adlaw. Apang, ngaa wala ini ginhimo sang mga iglesia sang Cristiandad nga isa ka adlaw para saulugon sing pinasahi? Ang malip-ot nga pag-usisa sa maragtas magasabat sina nga pamangkot.

Yara sa Katalagman ang Apostoliko nga Kinabatasan

Wala sing duhaduha nga sang unang siglo C.E., ginsaulog sadtong mga gintuytuyan sang mga apostoles ni Jesus ang Panihapon sang Ginuo subong gid sang ginsugo niya. Apang, sang ikaduhang siglo, gin-islan sang iban ang tion sa pagsaulog sini. Ginhiwat nila ang Memoryal sa unang adlaw sang semana (ginatawag karon nga Domingo), indi sa adlaw nga katumbas sa Nisan 14. Ngaa ginhimo yadto?

Para sa mga Judiyo, ang isa ka adlaw nagasugod sa mga alas seis sang gab-i kag nagalawig tubtob sa amo man nga oras pagkadason nga adlaw. Si Jesus napatay sang Nisan 14, 33 C.E., nga naglawig halin sang Huebes sang gab-i tubtob sang Biernes sang gab-i. Ginbanhaw sia sa ikatlong adlaw, sang kaagahon sang Do­mingo. Luyag sang iban nga saulugon ang handumanan sang kamatayon ni Jesus sa isa ka pat-od nga adlaw sang semana kada tuig, sa baylo nga sa adlaw nga natabuan nga gintup-an sang Nisan 14. Ginkabig man nila ang adlaw sang pagkabanhaw ni Jesus nga mas importante sangsa adlaw sang iya kamatayon. Gani, ginpili nila ang Domingo.

Si Jesus nagsugo nga dumdumon ang iya kamatayon, indi ang iya pagkabanhaw. Kag sanglit ang Judiyong Paskwa nagatupa sa lainlain nga adlaw kada tuig suno sa Gregorianhon nga kalendaryo nga ginagamit naton karon, natural lamang nga amo man ini sa Memoryal. Busa ginsunod sang madamo ang orihinal nga kahimusan kag ginsaulog ang Panihapon sang Ginuo sa Nisan 14 kada tuig. Sang ulihi gintawag sila nga mga Quartodeciman, nga nagakahulugan sing “Mga Ikanapulog-apat.”

Ginkilala sang pila ka iskolar nga ining “Mga Ikanapulog-apat” nagasunod sang orihinal nga pagsulundan sang mga apostoles. Ang isa ka istoryador nagsiling: “May kaangtanan sa adlaw sang pagsaulog sang Pascha [ang Pani­hapon sang Ginuo], ang paggamit sang mga iglesia sang mga Quartodeciman sa Asia nagahisanto sa iya sang iglesia sa Jerusalem. Sang ika-2 nga siglo gindumdom sining mga iglesia ang pagtubos nga gindulot sang kamatayon ni Cristo sa ila Pascha sang ika-14 sang Nisan.”​—⁠Studia Patristica, Tomo V, 1962, pahina 8.

Ang Binais Nagainit

Bisan ginsunod sang madamo sa Asia Minor ang kinabatasan sang mga apostoles, ang Do­mingo gintalana para sa pagsaulog sa Roma. Sang mga tuig 155 C.E, si Polycarp sang Smirna, nga tiglawas sang mga kongregasyon sa Asia, nagduaw sa Roma agod hambalan ini kag ang iban pa nga mga problema. Sing masubo, wala sing kasugtanan ang nalab-ot nahanungod sini nga butang.

Si Irenaeus sang Lyons nagsulat: “Wala mahaylo ni Anicetus [sang Roma] si Polycarp nga indi pagsaulugon kon ano ang pirme nga ginsaulog niya kaupod ni Juan nga disipulo sang aton Ginuo kag sang iban pa nga mga apostoles nga ginpakig-updan niya; wala man mahaylo ni Polycarp si Anicetus nga saulugon ini, kay nagsiling sia nga dapat niya sundon ang kinabatasan sang mga gulang nga nauna sa iya.” (Eusebius, Tulun-an 5, kapitulo 24) Talupangda nga ginareport nga ginpasad ni Polycarp ang iya tindog sa awtoridad sang mga apostoles, samtang nag-apelar si Anicetus sa kinabatasan sang naunang mga gulang sa Roma.

Ini nga binais nag-init sang talipuspusan sang ikaduhang siglo C.E. Sang mga 190 C.E., ginpili si Victor nga obispo sang Roma. Nagpati sia nga ang Panihapon sang Ginuo dapat saulugon sa Domingo, kag ginpangabay niya ang supurta kon mahimo pa sang madamong iban pa nga mga lider. Gin-ipit ni Victor ang mga kongregasyon sa Asia nga sundon ang kahimusan sa Domingo.

Nagsabat tungod sa mga taga-Asia Minor, si Po­lyc­ra­tes sang Efeso wala magpadala sa sining pag-ipit. Sia nagsiling: “Ginasaulog namon ang adlaw nga wala ini ginahilabtan, ni ginadugangan, ni ginabuhinan man.” Nian ginlista niya ang madamong awtoridad, lakip si apostol Juan. “Sila tanan,” siling niya, “nagsaulog sang Pascha sa ikanapulog-apat nga adlaw suno sa Ebanghelyo, nga wala gid magsipak sa sini.” Si Po­lyc­ra­tes nagdugang: “Ako para sa akon bahin, mga kauturan, . . . wala mahadlok sa mga pamahog. Kay yadtong maayo pa sa akon nagsiling, Dapat namon tumanon ang Dios sangsa mga tawo.”​—⁠Eusebius, Tulun-an 5, kapitulo 24.

Wala malipay si Victor sa sining sabat. Ang isa ka maragtason nga sinulatan nagsiling nga “ginsikway [niya] ang tanan nga mga Iglesia sa Asia, kag ginpadala ang iya sirkular nga mga sulat sa tanan nga mga Iglesia nga suno sa iya opinyon, nga indi sila dapat makig-upod sa ila.” Apang, “ining matigdas kag masidla niya nga buhat wala pagbatuna sang tanan nga maalamon kag hanuot nga mga lalaki sa iya kaugalingon nga partido, ang pila sa ila nagsulat sing masakit sa iya, naglaygay sa iya . . . nga tipigan ang gugma, paghiusa, kag paghidait.”​—⁠Antiquities of the Christian Church ni Bingham, Tulun-an 20, kapitulo 5.

Nagsugod ang Apostasya

Walay sapayan sadto nga mga protesta, ang mga Cristiano sa Asia Minor labi nga napahilayo sa hulusayon kon san-o saulugon ang Panihapon sang Ginuo. Ang nanuhaytuhay nga mga paagi amat-amat nga ginbaton sa iban nga mga lugar. Ginsaulog sang iban ang bug-os nga panag-on halin sa Nisan 14 tubtob sa pagkadason nga Domingo. Ginsaulog sang iban pa ang okasyon sing mas masunson​—⁠kada semana kon Domingo.

Sang 314 C.E. gintinguhaan sang Konsilyo sang Arles (Pransya) nga ipilit ang Romanong kahimusan kag untaton ang bisan ano nga tal-us. Wala mag-ugyon ang nabilin nga mga Quartodeciman. Agod malubad ini kag ang iban pa nga mga butang nga nagabahinbahin sa nagapangangkon nga mga Cristiano sa iya emperyo, sang 325 C.E. ang paganong emperador nga si Constantino nagpatawag sing ekumeniko nga sinodo, ang Konsilyo sang Nicaea. Nagpapanaug ini sing dekrito nga nagsugo sa tanan sa Asia Minor nga magsunod sa Romanong kinabatasan.

Makawiwili talupangdon nga ang isa sang pangunang mga argumento nagpasanyog sang pag-untat sang pagsaulog sang Memoryal sang kamatayon ni Cristo suno sa petsa sang Judiyong kalendaryo. Ang A History of the Christian Councils, ni K. J. Hefele nagasiling: “Ginpahayag nga indi gid takus para sa sini, ang pinakabalaan sang tanan nga kapiestahan, nga magsunod sa kinabatasan (ang kalkulasyon) sang mga Judiyo, nga makahuluya nga nadalahig sa labing makangilidlis nga mga krimen, kag nga ang mga hunahuna nabulagan.” (Tomo 1, pahina 322) Ang mangin sa sina nga tindog gintamod subong “ ‘makahuluya nga pagpasakop’ sa Sinagoga nga nagpaakig sa Simbahan,” siling ni J. Juster, ginbalikwat sa Studia Patristica, Tomo IV, 1961, pahina 412.

Kontra gid ini sa Semitismo! Ang mga nagsaulog sang Memoryal sang kamatayon ni Jesus sa adlaw mismo nga napatay sia gintamod subong mga Judaizer. Ginkalimtan nga si Jesus mismo isa ka Judiyo kag nga ginhatagan niya sing kahulugan ang adlaw paagi sa paghalad sang iya kabuhi tungod sa katawhan. Sugod sadto, ang mga Quartodeciman ginpakamalaut subong mga erehes kag mga nagatuga sing pagbinahinbahin kag ginhingabot. Ang Konsilyo sang Antioquia sang 341 C.E. nagsugo nga sikwayon sila. Walay sapayan, madamo pa gihapon sila sang 400 C.E., kag dalayon sila nga nagdiutay pagkatapos sadto.

Kutob sadto nga mga adlaw, ang Cristiandad napaslawan sa pagbalik sa orihinal nga kahimusan ni Jesus. Si Propesor Wil­liam ­Bright nagbaton: “Sang ang pinasahi nga adlaw, ang Biernes Santo, gintigana sa pagdumdom sa Pasyon subong amo sina, ulihi na katama nga italana sa sini ang ‘paschal’ nga mga pagpakig-upod nga gin-angot ni San Pablo sa mahalaron nga kamatayon: hilway ini nga gin-aplikar sa kapiestahan mismo sang Pagkabanhaw, kag ang pagkagumon sa mga ideya makita mismo sa ritwal nga lengwahe sang Griego kag Latin nga Cristiandad.”​—⁠The Age of the Fathers, Tomo 1, pahina 102.

Kamusta Karon?

‘Pagkatapos sadto nga mga tinuig,’ ayhan ipamangkot mo, ‘importante gid bala kon san-o saulugon ang Memoryal?’ Huo, importante gid. Ang mga pagbalhin ginhimo sang matigdas sing panghunahuna nga mga tawo nga nagahingamo sing gahom. Ginsunod sang katawhan ang ila mga ideya sa baylo nga tumanon si Jesucristo. Maathag gid nga natuman ang paandam ni apostol Pablo: “Nahibaluan ko nga sa makataliwan na ako sudlon kamo [mga Cristiano] sang mga lobo nga mapintas kag indi magatratar sa panong sing mapinalanggaon, kag gikan sa inyo gid magalutaw ang mga tawo nga nagapamulong sing mga butang nga balingag sa pagpasunod sa ila sang mga disipulo.”​—⁠Binuhatan 20:​29, 30.

Ang pagkamatinumanon amo ang hulusayon. Ginpatok ni Jesus ang isa lamang ka selebrasyon para saulugon sang mga Cristiano. Maathag nga ginapaathag sang Biblia kon san-o kag kon paano ini dapat saulugon. Sin-o, nian, ang may kinamatarong sa pagbalhin sina? Ang unang mga Quartodeciman nag-antos sing paghingabot kag pagsikway sa baylo nga magkompromiso sa sini nga butang.

Ayhan interesado kamo makahibalo nga may yara gihapon mga Cristiano sa duta nga nagatahod sa mga luyag ni Jesus kag nagasaulog sang Memoryal sang iya kamatayon sa petsa nga ginpatok niya. Sini nga tuig, ang mga Saksi ni Jehova magatipon sa ila mga Kingdom Hall sa bug-os nga duta pasado alas 6:00 s.g. sa Sabado, Marso 26​—⁠nga ang ika-14 nga adlaw sang Nisan nagasugod. Nian himuon nila ang ginsiling gid ni Jesus nga dapat himuon sa sining labing makahulugan nga tion. Ngaa indi magsaulog sang Panihapon sang Ginuo upod sa ila? Paagi sa pagtambong, ginapakita man ninyo ang inyo pagtahod sa mga luyag ni Jesu­cris⁠to.

[Footnote]

[Kahon sa pahina 6]

“SINANG HAMILI NGA GAWAD”

Ang halad gawad ni Jesucristo labaw pa sa isa ka doktrina. Si Jesus nagsiling tuhoy sa iya kaugalingon: “Ang Anak sang tawo wala magkari nga pag-alagdon kundi sa pag-alagad kag sa paghatag sang iya kabuhi nga gawad sang madamo.” (Marcos 10:45) Sia man nagpaathag: “Ginhigugma gid sang Dios ang kalibutan [sang katawhan] sa bagay nga ginhatag niya ang iya bugtong nga Anak, agod nga ang bisan sin-o nga magtuo sa iya indi mawala kundi may kabuhi nga walay katapusan.” (Juan 3:16) Para sa mga patay, ang gawad nagabukas sing dalan para sa isa ka pagkabanhaw kag sing paglaum nga kabuhi nga dayon.​—⁠Juan 5:​28, 29.

Importante gid dumdumon ang kamatayon ni Jesus sa mga pagsaulog sang Panihapon sang Ginuo. Daku gid ang nahimo sang iya halad! Ang isa ka babayi nga ginhanas sang diosnon nga mga ginikanan kag nga naglakat sa kamatuoran sang Dios sa mga dekada nagpabutyag sang iya pasalamat sa sining mga pulong:

“Ginahulat namon ang Memoryal. Nangin labi ini nga pinasahi kada tuig. Madumduman ko nga sang nagligad nga 20 ka tuig nagatindog ako sa punerarya, nagatan-aw sa bangkay sang akon pinalangga nga amay kag tinagipusuon gid nga gin-apresyar ang gawad. Antes sina isa lamang ini ka ihibalo sa ulo. Aba, nahibaluan ko ang tanan nga mga Kasulatan kag kon paano ini ipaathag! Apang sang nabatyagan ko lamang ang masubo nga katunayan sang kamatayon nga ang akon tagipusuon makatarunganon nga nagkalipay sa kon ano ang mahimo sa aton sinang hamili nga gawad.”