Mag-andam Batok sa Pagpahambog
GINATAMOD sang madamo karon ang pagpahambog subong isa ka maayong kinaiya. Ang pagpadayawdayaw sang isa sang iya kusog, mga kalantip, kag mga hinimuan nangin uso. Ang iban nagapati nga kinahanglanon ang pagpahambog agod may mahimuan. Ginabatyag sang iban nga ginapauswag sini ang pagbatyag sing katakus sa kaugalingon. Ang magasin nga Time nagsiling: “Ang pagkasulundon sang kaugdang, bisan pa indi gid lipas na, daw halos kinaraan na.” Ang manunulat nga si Jody Gaylin nagkomento: “Sing dimakalilipay, ang walay huyahuya nga pagpahambog . . . amo ang pinakabag-o nga uso. Ang pagpakighambal sa isa ka abyan ukon kasuod may bag-o nga kaupod: pagpadayawdayaw.”
Ang ginailog-ilog nga mga tawo nagpahamtang sing talaksan. Ayhan nabatian mo ang ginsiling sang isa anay ka kampeon sa boksing: “Indi aksidente nga ako ang labing bantog nga tawo sa kalibutan sa sining tion sa maragtas.” Nahibaluan man sing lapnag ang ginsiling sang isa ka katapo sang musikal nga grupo nga Beatles: “Mas popular kami karon sangsa kay Jesucristo.” Bisan pa para sa iban ina nga mga komento ginhambal nga wala sing malain nga kahulugan, ginkabig sang iban ang mga naghambal sini subong mga ililugon sa pagbayaw sa kaugalingon nga takus sundon.
Ang pagkalapnag sang pagpahambog nagapautwas sing pamangkot: Maayo bala nga ipabugal ang mga pagkabutang kag mga ikasarang sang isa ka tawo? Matuod, kinaugali lamang nga ipabugal sang isa ang iya mga nahimuan kag ipaambit pa gani ini sa iya suod nga mga abyan kag mga paryente. Apang ano ang masiling sa mga tawo nga nagasunod sa halambalanon, “Kon may yari ka sini, ipakitakita ini”? Dugang pa, ano ang masiling sa mga tawo nga, bisan pa wala sing dayag nagapahambog, malalangon nga ginapat-od nila nga mahibaluan sang iban ang ila kusog kag mga nahimuan? Maayo bala, ukon kinahanglanon gid bala, subong sang ginasiling sang iban, ina nga pagpasayod sa kaugalingon?
Ang Epekto sa mga Kaangtanan
Binagbinaga ang epekto sa imo sang pagpahambog sang iban. Halimbawa, ano ang ginasabat mo sa masunod nga mga pinamulong?
“Ang mga libro nga wala ko pa masulat mas maayo sangsa mga libro nga nasulat na sang iban nga mga tawo.”—Kilala nga awtor.
“Kon didto lang ako sang panahon sang pagpanuga, nakahatag kuntani ako sing pila ka mapuslanon nga mga ideya para sa mas maayo nga kahimusan sa uniberso.”—Isa ka hari sang Edad Media.
“Indi mahimo nga may Dios bangod, kon may yara, indi ako magpati nga indi ako Sia.”—Pilosopo sang ika-19 nga siglo.
Luyag mo bala magpalapit sa sining mga indibiduwal bangod sang ila mga komento? Sa banta mo ayhan maluyagan mo nga mangin kaupod sila? Mahimo nga indi. Sa masami, ang pagpahambog—sing hungod ukon sing lahog-lahog lamang—nagahimo sa iban nga mahilasan, maugot, kag mahisa pa gani. Amo sini ang nangin epekto sini sa salmista nga si Asa, nga nagtu-ad: “Nahisa ako sa mga matinaastaason.” (Salmo 73:3) Sa pagkamatuod, indi naton luyag nga kita ang bangdan sang paglain sang buot sang aton mga abyan kag mga kaupod! Ang Unang Corinto 13:4 nagasiling: “Ang gugma . . . wala nagapabugal.” Ang diosnon nga gugma kag pagkasensitibo sa mga balatyagon sang iban magapahulag sa aton nga likawan ang pagpakitakita sang aton mga kalantip kag mga pagkabutang.
Kon ang isa ka tawo may pagpugong sa iya kaugalingon kag maugdang maghambal, ginahimo niya ang iban sa palibot niya nga mangin komportable kag maaliwanay sa ila kaugalingon. Isa ini ka bilidhon nga ikasarang. Ayhan amo sina ang ginahunahuna sang isa ka Britanikong manghimanwa nga si Lord Chesterfield sang ginlaygayan niya ang iya anak nga lalaki: “Mangin mas maalam sangsa iban nga mga tawo kon mahimo mo; apang indi sila pagsugiri sina.”
Indi palareho ang mga dulot sang mga tawo. Ang butang nga mahapos para sa isa ka tawo mabudlay para sa iban. Ang gugma magapahulag sa isa ka tawo nga magpakita sing simpatiya sa mga tawo nga wala sing dulot sa mga butang nga may mga abilidad sia. Mahimo gid nga ang isa naman ka indibiduwal may mga dulot sa iban nga mga bahin. Ginsilingan kita ni apostol Pablo: “Paagi sa dibagay nga kaayo nga ginhatag sa akon nagasiling ako sa tagsatagsa sa inyo nga dili maghunahuna sing kapin sa iya kaugalingon sangsa nagakaigo hunahunaon; kundi maghunahuna agod makatigayon sing isa ka maligdong nga hunahuna, ang kada isa suno sa kadakuon sang pagtuo nga ginhatag sa iya sang Dios.”—Roma 12:3.
Ang Pagpahambog Nagagikan sa Kaluyahon
Samtang ang iban mahimo nga magapalayo gikan sa mga hambog, kay nagabatyag nga kubos sila sa atubangan sining mga tawo, lain naman ang reaksion sang iban. Nagahinakop sila nga ang mga hambog wala sing salig sa kaugalingon. Ginapaathag sang manunulat nga si Frank Trippett kon ngaa ang isa ka tawo nga nagapahambog mahimo, sing makahalam-ot, nagapanubo sang iya kaugalingon sa atubangan sang iban: “Nahibaluan sang tanan nga ang pagpahambog masami nga nagapatimaan sing natago nga mga kaluyahon.” Sanglit madamo ang maathag nga makakita kon ano ang sa likod sang maskara sang isa nga hambog, indi bala maalamon nga likawan ang mahangin nga pagpadayaw sa kaugalingon?
“Apang Matuod Ini!”
Amo sini ang ginasiling sang iban agod pakamatarungon ang ila paghimaya sa kaugalingon. Ginabatyag nila nga sanglit matuod nga may dulot sila sa pila ka bahin, mangin salimpapaw kon magpakunokuno sila sing lain.
Apang matuod bala ang ila pagpahambog? Ang pagtamod sa kaugalingon ginapasad sa personal nga opinyon kag mga balatyagon. Ang ginahangop naton subong isa ka talalupangdon nga kusog sa aton kaugalingon mahimo nga ordinaryo lamang para sa iban. Ang kamatuoran nga ginabatyag sang isa ka tawo nga dapat niya ipakita ang iya ikasarang mahimo pa gani magpahangop nga indi gid sia tuman kabaskog—indi sia tuman kabaskog nga matalupangdan sang iban nga wala sing pasayod. Ginakilala sang Biblia ang tawhanon nga huyog nga madaya sang kaugalingon sang maglaygay ini: “Ang nagahunahuna nga nagatindog sia mag-andam nga indi sia mapukan.”—1 Corinto 10:12.
Bisan pa kon ang isa ka tawo dikinaandan nga may kinaadman sa isa ka partikular nga bahin, nagapakamatarong bala ini sang pagpahambog? Wala, bangod ang pagpahambog nagahimaya sa mga tawo, samtang ang bisan anong kinaadman nga yara sa aton naghalin sa Dios. Sia dapat ang hatagan sing himaya. Ngaa abi padunggan kita sa butang nga natawhan naton? (1 Corinto 4:7) Luwas pa, subong nga may kusog kita, may mga kaluyahon man kita. Ang pagkabunayag bala nagakahulugan nga dapat naton ipatalupangod ang aton mga sala kag mga sayop? Pila lamang ka hambog ang magahunahuna nga dapat amo sini. Mahimo nga si Hari Herodes Agrippa I matuod gid nga may dulot sa paghambal sing maayo. Apang ang iya kakulang sing kaugdang nagdul-ong sa isa ka makahuluya nga kamatayon. Ginapakita sadtong malaw-ay nga hitabo kon daw ano ka makangilil-ad ang pagpabugal sa atubangan sang Dios, subong man sang madamo nga tawo.—Binuhatan 12:21-23.
Ang mga kinaadman kag mga kusog masami nga mahibaluan lang sa ulihi nga wala sing sobra nga pagpasayod sa kaugalingon. Kon makilala sang iban ang mga kinaiya ukon mga nahimuan sang isa ka tawo kag dayawon ini, mas maayo ang epekto sini sa ginadayaw. Ang Hulubaton 27:2 maalamon nga nagasiling: “Magdayaw sa imo ang iban, kag indi ang imo kaugalingon nga baba; ang dumuluong, kag indi ang imo kaugalingon nga bibig.”
Kinahanglanon Bala Agod may Mahimuan?
Ginabatyag sang iban nga kinahanglanon ang masinaligon nga pagpasayod sa kaugalingon agod may mahimuan ikaw sa mapaindis-indison nga katilingban karon. Nagakabalaka sila nga kon indi sila maghambal kag ipasayod ang ila mga kusog, indi sila matalupangdan, indi sila pag-apresyahon. Ang halimbawa sang ila kabalaka amo ining komento gikan sa magasin nga Vogue: “Sang una gintudlo sa aton nga ang kaugdang isa ka maayong kinaiya, apang karon natun-an na naton nga ang paghipos mahimo nga isa ka sablag.”
Para sa mga nagahandum sa pag-uswag suno sa mga talaksan sining kalibutan, mahimo nga makatarunganon ini nga kabalaka. Apang tuhay ang kahimtangan sang isa ka Cristiano. Nahibaluan niya nga naluyagan kag ginapili nga gamiton sang Dios ang mga ikasarang sang mga tawo nga mapainubuson, indi bugalon. Busa, indi kinahanglan nga maggamit ang Cristiano sing binugalon nga mga taktika. Matuod, ang isa ka indibiduwal nga sobra ang kompiansa sa kaugalingon mahimo nga sa umalagi dayawon sia bangod sang iya pagkaepektibo ukon mabaskog nga impluwensia. Apang sa ulihi makilala sia kag paubson, mahuy-an pa gani. Subong gid ini sang ginsiling ni Jesucristo: “Ang bisan sin-o nga magpakataas sang iya kaugalingon paubson, kag ang bisan sin-o nga magpaubos sang iya kaugalingon pataason.”—Mateo 23:12; Hulubaton 8:13; Lucas 9:48.
Mga Bentaha sang Kaugdang
Si Ralph Waldo Emerson nagsulat: “Ang tagsa ka tawo nga makilala ko amo ang akon superyor sa pila ka paagi. Sa sina, may matun-an ako sa iya.” Nagahisanto ang iya komento sa ginbugna sang Dios nga laygay ni apostol Pablo nga ang mga Cristiano “dili maghimo sing bisan ano gikan sa pagkamaiyaiyahon ukon pagpadayawdayaw, kundi sa pagpaubos magbilang sa iban nga mataas pa sa inyo kaugalingon.” (Filipos 2:3) Ining maugdang nga pagtamod nagabutang sa isa sa kahimtangan nga makatuon gikan sa iban.
Gani bantayi nga ang imo kusog indi mangin imo kaluyahon. Indi pagtuguti nga pakanubuon ang imo mga ikasarang kag mga nahimuan paagi sa pagpahambog. Idugang sa imo maayong mga kinaiya ang kaugdang. Amo gid ini ang nagabayaw sang katakus sang isa sa atubangan sang iban. Nagabulig ini sa isa nga makatigayon sing mas maayo nga mga kaangtanan sa iya mga isigkatawo kag nagadul-ong sa kahamuot ni Jehova nga Dios.—Miqueas 6:8; 2 Corinto 10:18.