Basaha ang Pulong sang Dios kag Alagda Sia sa Kamatuoran
“Tudlui ako sang imo dalanon, O Jehova. Magalakat ako sa imo kamatuoran.” —SALMO 86:11.
1. Sing kinahanglanon, ano ang ginsiling sang nahaunang guwa sini nga magasin tuhoy sa kamatuoran?
SI Jehova nagapadala sang kapawa kag kamatuoran. (Salmo 43:3) Nagahatag man sia sa aton sing ikasarang sa pagbasa sang iya Pulong, ang Biblia, kag sa pagtuon sang kamatuoran. Ang nahauna nga guwa sini nga magasin—Hulyo 1879—nagsiling: “Ang kamatuoran, kaangay sang kubos nga diutay nga bulak sa kamingawan sang kabuhi, ginapalibutan kag halos ginalumos sang dagaya nga pagtubo sang mga gamhon sang kasaypanan. Kon luyag mo ini makita dapat ka pirme magbantay. Kon luyag mo makita ang katahom sini dapat mo ipahigad ang mga gamhon sang kasaypanan kag ang mga talungon sang pagkapanatiko. Kon luyag mo ini panag-iyahan dapat ka magduko agod makuha ini. Indi mangin kontento sa isa ka bulak sang kamatuoran. Kon ang isa bastante na kuntani wala na sing gindugang pa. Magpadayon sa pagtipon, magpadayon sa pagpangita.” Ang pagbasa kag pagtuon sa Pulong sang Dios nagabulig sa aton nga matigayon ang sibu nga kamatuoran kag makalakat sa iya kamatuoran.—Salmo 86:11.
2. Ano ang resulta sang ginbasa ni Esdras kag sang iban pa ang Kasuguan sang Dios sa mga Judiyo sa dumaan nga Jerusalem?
2 Sa tapos mapatindog liwat ang mga pader sang Jerusalem sadtong 455 B.C.E., ginbasa ni Esdras nga saserdote kag sang iban pa ang Pulong sang Dios sa mga Judiyo. Ginsundan ini sang makalilipay nga Piesta sang mga Payagpayag, pagtu-ad sang mga sala, kag paghimo sing “malig-on nga katipan.” (Nehemias 8:1–9:38) Aton mabasa: “Nagbasa sila sa tulun-an, sa kasuguan sang matuod nga Dios, sing maathag, kag ginhatag nila ang kahulugan, sa bagay nga mahangop sang katawhan ang pagbasa.” (Nehemias 8:8) Ang iban nagapanugda nga wala mahangpi sing maayo sang mga Judiyo ang Hebreo kag ginhimo ang paglubad sini sa Aramaiko. Apang wala ginapakita sang teksto ang pagpaathag lamang sa Hebreo nga hambal. Ginpaathag ni Esdras kag sang iban pa ang Kasuguan agod mahangpan sang katawhan ang mga prinsipio sini kag maaplikar ini. Ang Cristianong mga publikasyon kag mga miting nagabulig man nga ‘mahangpan’ ang Pulong sang Dios. Gani amo sini ang ginahimo sang gintangdo nga mga gulang, nga “sampaton sa pagpanudlo.”—1 Timoteo 3:1, 2; 2 Timoteo 2:24.
Mapinadayunon nga mga Benepisyo
3. Ano ang pila ka kapuslanan nga matigayon gikan sa pagbasa sa Biblia?
3 Kon ang Cristianong mga pamilya nagabasa sing ulupod sang Biblia, mahimo nga maagom nila ang mapinadayunon nga mga benepisyo. Mangin pamilyar sila sa mga kasuguan sang Dios kag matun-an ang kamatuoran tuhoy sa mga doktrina, matagnaon nga mga butang, kag iban pa nga mga tema. Sa tapos mabasa ang isa ka bahin sang Biblia, ang ulo sang panimalay mahimo makapamangkot: Paano kita sini dapat maapektuhan? Sa anong paagi ini nagaangot sa iban nga mga panudlo sang Biblia? Paano naton magamit ining mga punto sa pagbantala sang maayong balita? Ang pamilya makatigayon sing daku pa nga paghangop sa pagbasa sa Biblia kon nagapanalawsaw sila paagi sa paggamit sang Watch Tower Publications Index ukon sang iban pa nga mga indese. Ang duha ka tomo sang Insight on the Scriptures sarang magamit sing mapuslanon.
4. Paano gin-aplikar ni Josue ang instruksion nga narekord sa Josue 1:8?
4 Ang mga prinsipio nga makuha sa Kasulatan makatuytoy sa aton sa kabuhi. Dugang pa, ang pagbasa kag pagtuon sa ‘balaan nga mga sinulatan makapaalam sa aton sa kaluwasan.’ (2 Timoteo 3:15) Kon magpatuytoy kita sa Pulong sang Dios, magalakat kita sing padayon sa iya kamatuoran kag ang aton matarong nga mga handum matuman. (Salmo 26:3; 119:130) Apang, dapat naton pangitaon ang paghangop, kaangay sang ginhimo sang nagbulos kay Moises, nga si Josue. Ang “tulun-an sang kasuguan” indi magbulag sa iya baba, kag basahon niya ini sa adlaw kag gab-i. (Josue 1:8) Ang indi pagpabulag sang “tulun-an sang kasuguan” sa iya baba nagkahulugan nga si Josue indi magauntat sa pagsugid sa iban sang makapasanag nga mga butang nga ginasiling sini. Ang pagbasa sa Kasuguan sa adlaw kag gab-i nagkahulugan nga dapat ini pamalandungan ni Josue, tun-an ini. Si apostol Pablo naglaygay man kay Timoteo nga ‘ukuran’—pamalandungan—ang iya paggawi, ministeryo, kag panudlo. Subong Cristianong gulang, si Timoteo labi na nga dapat maghalong nga ang iya kabuhi huwaran kag nga gintudlo niya ang Makasulatanhon nga kamatuoran.—1 Timoteo 4:15.
5. Ano ang kinahanglanon agod masapwan naton ang kamatuoran sang Dios?
5 Ang kamatuoran sang Dios isa ka hamili nga bahandi. Agod makita ini, kinahanglan ang pagkutkot, dalayon nga pagpangita sa Kasulatan. Paagi lamang sang mangin subong sang bata nga mga bumulutho sang Dakung Instruktor nga matigayon naton ang kaalam kag mahangpan ang matinahuron nga kahadlok kay Jehova. (Hulubaton 1:7; Isaias 30:20, 21) Sa pagkamatuod, dapat naton ini pamatud-an sing Makasulatanhon. (1 Pedro 2:1, 2) Ang mga Judiyo sa Berea “labi pa ka dungganon sangsa mga yadto sa Tesalonica, kay ginbaton nila ang pulong sing hanuot, nga ginausisa ang mga Kasulatan adlaw-adlaw kon ining mga butang [nga ginsiling ni Pablo] matuod.” Ang mga taga-Berea gindayaw sa baylo nga ginsaway tungod sang paghimo sini.—Binuhatan 17:10, 11.
6. Ngaa masiling ni Jesus nga indi mapuslanon ang pagpangita sang pila ka Judiyo sa Kasulatan?
6 Si Jesus nagsiling sa pila ka Judiyo: “Ginausisa ninyo ang mga Kasulatan, bangod nga nagahunahuna kamo nga paagi sa ila may kabuhi kamo nga walay katapusan, kag ini sila amo ang nagasaksi nahanungod sa akon. Apang indi kamo buot magkari sa akon agod nga may kabuhi kamo.” (Juan 5:39, 40) Gin-usisa nila ang Kasulatan upod ang husto nga tulumuron—nga magatuytoy ini sa ila sa kabuhi. Sa pagkamatuod, ang mga Kasulatan nagaunod sing Mesianikong mga tagna nga nagtudlo kay Jesus subong ang paagi sang kabuhi. Apang ginsikway sia sang mga Judiyo. Busa ang pag-usisa sa mga Kasulatan indi mapuslanon para sa ila.
7. Ano ang kinahanglan agod mag-uswag sa paghangop sa Biblia, kag ngaa?
7 Agod mag-uswag sa aton paghangop sa Biblia, kinahanglan naton ang espiritu sang Dios, ukon aktibo nga kusog. “Ang espiritu nagausisa sang tanan nga butang, bisan ang mga kadadalman sang Dios” agod mahatag ang kahulugan sini. (1 Corinto 2:10) ‘Dapat pat-uron [sang mga Cristiano sa Tesalonica] ang tanan nga butang’ sa bisan anong mga tagna nga ila nabatian. (1 Tesalonica 5:20, 21) Sang nagsulat si Pablo sa mga taga-Tesalonica (mga 50 C.E.), ang lamang nga bahin sang Griegong Kasulatan nga nasulat amo ang Ebanghelyo ni Mateo. Gani mapat-od sang mga taga-Tesalonica kag mga taga-Berea ang tanan nga butang, ayhan paagi sa pagtan-aw sa Griegong Septuagint nga badbad sang Hebreong Kasulatan. Dapat nila basahon kag tun-an ang mga Kasulatan, kag amo man kita.
Kinahanglanon Para sa Tanan
8. Ngaa ang gintangdo nga mga gulang dapat mangin sampaton sa ihibalo sa Biblia?
8 Ang gintangdo nga mga gulang dapat mangin sampaton sa ihibalo sa Biblia. Dapat sila mangin “sampaton sa pagpanudlo” kag ‘dapat manguyapot sing malig-on sa matutom nga pulong.’ Ang manugtatap nga si Timoteo ‘naggamit sing husto sang pulong sang kamatuoran.’ (1 Timoteo 3:2; Tito 1:9; 2 Timoteo 2:15) Gintudluan sia sang iya iloy, si Eunice, kag sang iya lola, si Loida, sang balaan nga mga kasulatan kutob sa pagkalapsag, ginpatudok sa iya ang ‘disalimpapaw nga pagtuo,’ walay sapayan nga ang iya amay ditumuluo. (2 Timoteo 1:5; 3:15) Dapat padakuon sang tumuluo nga mga amay ang ila mga anak “sa disiplina kag panghunahuna ni Jehova,” kag ilabi na sang mga gulang nga mga amay nga ‘may kabataan nga nagatuo nga wala ginasumbong nga mapinatuyangon ukon balingag.’ (Efeso 6:4; Tito 1:6) Walay sapayan sang aton mga kahimtangan, nian, dapat naton binagbinagon sing serioso ang kinahanglanon nga basahon, tun-an, kag iaplikar ang Pulong sang Dios.
9. Ngaa dapat tun-an ang Biblia kaupod sang mga masigka-Cristiano?
9 Dapat man naton tun-an ang Biblia may kaangtanan sa mga masigkatumuluo. Luyag ni Pablo nga hambalan sang mga Cristiano sa Tesalonica sa isa kag isa ang iya laygay. (1 Tesalonica 4:18) Agod mapauswag ang aton paghangop sa kamatuoran, wala na sing butang nga mas maayo pa sangsa buylugan ang iban nga debotadong mga estudyante sa pag-usisa sa mga Kasulatan. Ang hulubaton matuod: “Ang salsalon nagapatalom sang salsalon. Sa amo ang tawo nagapatalom sang nawong sang iban.” (Hulubaton 27:17) Ang salsalon nga gamit magatuktukon kon wala ginagamit kag ginapatalom. Sa kaanggid, dapat kita magtipon sing tayuyon kag palig-unon ang isa kag isa paagi sa pagpaambit sang ihibalo nga natigayon naton gikan sa pagbasa, pagtuon, kag pagpamalandong sa Pulong sang Dios sang kamatuoran. (Hebreo 10:24, 25) Dugang pa, isa ini ka paagi sa pagpat-od nga nagabenepisyo kita gikan sa mga pag-iwag sang espirituwal nga kapawa.—Salmo 97:11; Hulubaton 4:18.
10. Ano ang kahulugan sang paglakat sa kamatuoran?
10 Sa pagtuon naton sa mga Kasulatan, makapangamuyo kita sing nagakaigo sa Dios kaangay sang ginhimo sang salmista: “Ipadala ang imo kapawa kag ang imo kamatuoran. Patuytuya sila sa akon.” (Salmo 43:3) Kon luyag naton matigayon ang kahamuot sang Dios, dapat kita maglakat sa iya kamatuoran. (3 Juan 3, 4) Nagalakip ini sang pagtuman sa iya mga sugo kag sa pag-alagad sa iya sing matutom kag hanuot. (Salmo 25:4, 5; Juan 4:23, 24) Dapat kita mag-alagad kay Jehova sa kamatuoran, subong sang ginpahayag sang iya Pulong kag ginpaathag sang mga publikasyon sang “matutom kag mainandamon nga ulipon.” (Mateo 24:45-47) Nagakinahanglan ini sing sibu nga ihibalo sa Kasulatan. Paano, nian, naton dapat basahon kag tun-an ang Pulong sang Dios? Dapat bala kita magsugod halin sa Genesis kapitulo 1, bersikulo 1, kag padayon sa 66 ka tulun-an? Huo, ang tagsa ka Cristiano nga may kompleto nga Biblia sa iya hambal dapat magbasa sini halin sa Genesis tubtob Bugna. Kag ang aton tulumuron sa pagbasa sang Biblia kag sang Cristianong mga publikasyon amo dapat ang magpauswag sang aton paghangop sa madamong Makasulatanhon nga kamatuoran nga ginhimo sang Dios nga matigayon paagi sa ‘matutom nga ulipon.’
Basaha ang Pulong sang Dios sing Mabaskog
11, 12. Ngaa mapuslanon nga basahon sing mabaskog ang Biblia sa mga miting?
11 Mahimo kita magbasa sing mahipos kon nagaisahanon. Apang, sadtong dumaan nga tion, ang pribado nga pagbasa ginahimo sing mabaskog. Samtang nagasakay sa kangga ang Etiopianhon nga eunuco, nabatian sia ni Felipe nga ebanghelisador nga nagabasa gikan sa tagna ni Isaias. (Binuhatan 8:27-30) Ang Hebreong tinaga nga ginbadbad nga “pagbasa” nagakahulugan gid sing “paglawag.” Gani yadtong sa primero indi makabasa sing mahipos kag makahangop sang ginabasa indi dapat malas-ayan sa pagmitlang sang tagsa ka tinaga sing mabaskog. Ang importante amo ang pagtuon sang kamatuoran paagi sa pagbasa sang nasulat nga Pulong sang Dios.
12 Mapuslanon nga basahon sing mabaskog ang Biblia sa Cristianong mga miting. Ginlaygayan ni apostol Pablo ang iya masigkamanugpangabudlay nga si Timoteo: “Mag-ukod ka sa pagbasa sa dayag, sa pagpangwali, sa pagpanudlo.” (1 Timoteo 4:13) Si Pablo nagsiling sa mga taga-Colosas: “Kon mabasa ining sulat sa tunga ninyo, ipabasa man sa kongregasyon sang mga taga-Laodicea kag tatapa ninyo nga mabasa man ninyo ang sulat gikan sa Laodicea.” (Colosas 4:16) Kag ang Bugna 1:3 nagasiling: “Malipayon ang nagabasa sing mabaskog kag ang mga nagapamati sang mga pulong sining tagna, kag nagabantay sang mga butang nga nasulat sa sini; kay malapit na ang gintalana nga tion.” Busa, ang isa ka humalambal sa publiko dapat magabasa sang mga teksto gikan sa Biblia sa pagsakdag sang iya ginahambal sa kongregasyon.
Paagi sang Pagtuon Suno sa mga Tema
13. Ano ang labing mauswagon nga paagi sang pagtuon sa mga kamatuoran sang Biblia, kag ano ang makabulig sa aton sa pagpangita sang mga kasulatan?
13 Ang pagtuon suno sa mga tema amo ang labing mainuswagon nga paagi sang pagtuon sang Makasulatanhon nga mga kamatuoran. Ang mga konkordansia, nga nagalista sang mga tinaga sa Biblia sing alpabetiko sa ila konteksto suno sa tulun-an, kapitulo, kag bersikulo, nagapahapos sang pagpangita sang mga teksto nga may kaangtanan sa isa ka tema. Kag ining mga kasulatan sarang mapahisanto sa isa kag isa bangod ang Awtor sang Biblia wala nagasumpakil sa iya kaugalingon. Paagi sa balaan nga espiritu, gin-inspirar niya ang mga 40 ka lalaki sa pagsulat sang Biblia sa kapin sa 16 ka siglo, kag ang pagtuon sa sini suno sa mga tema amo ang napamatud-an na nga epektibo nga paagi sa pagtuon sang kamatuoran.
14. Ngaa dapat tun-an ang Hebreo kag Cristianong Griegong Kasulatan?
14 Ang aton apresasyon sa kamatuoran sang Biblia dapat magpahulag sa aton nga basahon kag tun-an ang Cristianong Griegong Kasulatan upod ang Hebreong Kasulatan. Magapakita ini kon paano ang Griegong Kasulatan naangot sa katuyuan sang Dios kag magahatag sing kapawa sa mga tagna sang Hebreong Kasulatan. (Roma 16:25-27; Efeso 3:4-6; Colosas 1:26) Ang New World Translation of the Holy Scriptures daku gid nga bulig may kaangtanan sini. Ginhanda ini sang dedikadong mga alagad sang Dios, nga naghimulos sa dugang nga ihibalo nga matigayon na nahanungod sa orihinal nga teksto sang Biblia subong man sang ginhalinan kag mga ekspresyon idiomatiko sini. Ang mga bulig sa pagtuon sang Biblia nga gin-aman paagi sa “matutom kag mainandamon nga ulipon” kinahanglanon man.
15. Paano mo pamatud-an nga nagakaigo ang magbalikwat gikan sa lainlain nga mga bahin sang Biblia?
15 Ang iban mahimo magasiling, ‘Linibo ang ginabalikwat sang inyo mga publikasyon gikan sa Biblia, apang ngaa ginakuha ninyo ini sa lainlain nga mga bahin sang Biblia?’ Paagi sa pagbalikwat gikan sa lainlain nga bahin sang 66 ka tulun-an sang Biblia, ang mga publikasyon nagakuha sing pila ka inspirado nga mga saksi sa pagpamatuod sang kamatuoran sang isa ka panudlo. Si Jesus mismo naggamit sining paagi sa pagpanudlo. Sang ginhatag niya ang iya Sermon sa Bukid, nagbalikwat sia sing 21 ka beses gikan sa Hebreong Kasulatan. Yadtong diskurso nagaunod sang tatlo ka binalikwat gikan sa Exodo, duha gikan sa Levitico, isa gikan sa Numeros, anom gikan sa Deuteronomio, isa gikan sa Ikaduhang Hari, apat gikan sa Salmo, tatlo gikan sa Isaias, kag isa gikan sa Jeremias. Paagi sa paghimo sini, ‘nagpanikasog lang bala [si Jesus] nga pamatud-an ang bisan anong butang?’ Wala, kay ‘nagtudlo sia subong isa ka tawo nga may awtoridad, kag indi subong sang mga escriba.’ Ina bangod ginsakdag ni Jesus ang iya panudlo paagi sa awtoridad sang nasulat nga Pulong sang Dios. (Mateo 7:29) Amo man si apostol Pablo.
16. Anong Makasulatanhon nga mga pagbalikwat ang ginhimo ni Pablo sa Roma 15:7-13?
16 Sa teksto sang kasulatan nga masapwan sa Roma 15:7-13, si Pablo nagbalikwat halin sa tatlo ka bahin sang Hebreong Kasulatan—ang Kasuguan, ang mga Manalagna, kag ang mga Salmo. Ginpakita niya nga ang mga Judiyo kag mga Gentil magahimaya sa Dios, kag busa dapat abiabihon sang mga Cristiano ang katawhan sang tanan nga kapungsuran. Si Pablo nagsiling: “Magbinatunay kamo, subong nga si Cristo man nagbaton sa aton, nga sa himaya sang Dios. Kay nagasiling ako sa inyo nga si Cristo nangin ministro gid sa mga nasirkunsidar tungod sa pagpakita sang pagkamaminatud-on sang Dios, agod nga mapamatud-an ang mga saad nga ginhimo Niya sa mga patriarka, kag agod nga ang mga pungsod maghimaya sa Dios tungod sang iya kaluoy. Subong sang nasulat na [sa Salmo 18:49]: ‘Busa magadayaw ako sa imo sa tunga sang mga pungsod kag magaamba sa imo ngalan.’ Kag liwat ginasiling niya [sa Deuteronomio 32:43]: ‘Magkalipay, kamo nga mga pungsod, kaupod sang iya katawhan.’ Kag liwat [sa Salmo 117:1]: ‘Dayawa si Jehova, tanan nga pungsod, kag magdayaw ang tanan nga katawhan sa iya.’ Kag liwat si Isaias [11:1, 10] nagsiling: ‘Magalutaw ang gamut ni Jesse, sia nga nagatindog sa paggahom sa mga pungsod; sa iya ang mga pungsod magalaum.’ Kabay ang Dios sang paglaum magapuno sa inyo sing bug-os nga kalipay kag paghidait sa pagtuo, agod nga magbugana kamo sa paglaum sa gahom sang balaan ng espiritu.” Sa kalalangan sining paagi suno sa tema, ginpakita ni Pablo kon paano magbalikwat sing mga kasulatan agod ipasad ang mga kamatuoran sang Biblia.
17. Nahisuno sa anong sulundan ang mga Cristiano nagabalikwat gikan sa lainlain nga bahin sang bug-os nga Biblia?
17 Ang nahaunang inspirado nga sulat ni apostol Pedro nagaunod sang 34 ka binalikwat gikan sa napulo ka tulun-an sang Kasuguan, sang mga Manalagna, kag sang mga Salmo. Sa iya ikaduhang sulat, anom ka beses nga nagbalikwat si Pedro gikan sa tatlo ka tulun-an. Ang Ebanghelyo ni Mateo may 122 ka binalikwat gikan sa Genesis tubtob Malaquias. Sa 27 ka tulun-an sang Griegong Kasulatan, may 320 ka direkta nga mga binalikwat gikan sa Genesis tubtob sa Malaquias subong man ginatos ka iban pa nga pagpatuhoy sa Hebreong Kasulatan. Nahisuno sa sulundan nga ginpahamtang ni Jesus kag ginsunod sang iya mga apostoles, kon ang modernong-adlaw nga mga Cristiano nagatuon suno sa tema sa isa ka Makasulatanhon nga tema, nagabalikwat sila gikan sa lainlain nga mga bahin sang bug-os nga Biblia. Nagakaigo gid ini sa sining “katapusan nga mga adlaw,” nga ang kalabanan sa Hebreo kag Griegong Kasulatan nagakatuman. (2 Timoteo 3:1) Ginagamit sang ‘matutom nga ulipon’ sing subong sina ang Biblia sa mga publikasyon sini, apang wala ini sing ginadugang ukon ginabuhin sa Pulong sang Dios.—Hulubaton 30:5, 6; Bugna 22:18, 19.
Maglakat Pirme sa Kamatuoran
18. Ngaa dapat kita ‘maglakat sa kamatuoran’?
18 Indi kita dapat magbuhin sing bisan ano nga butang gikan sa Biblia, kay ang bug-os nga hubon sang Cristianong mga panudlo sa Pulong sang Dios amo “ang kamatuoran” ukon “ang kamatuoran sang maayong balita.” Ang pagsunod sa sining kamatuoran—ang “paglakat” sa sini—kinahanglanon para sa kaluwasan. (Galacia 2:5; 2 Juan 4; 1 Timoteo 2:3, 4) Sanglit ang Cristianismo amo ang “dalan sang kamatuoran,” paagi sa pagbulig sa iban sa pagpauswag sang mga interes sini, kita mangin “mga masigkamanugpangabudlay sa kamatuoran.”—2 Pedro 2:2; 3 Juan 8.
19. Paano kita “padayon nga magalakat sa kamatuoran”?
19 Agod “padayon [kita] nga maglakat sa kamatuoran,” dapat naton basahon ang Biblia kag himuslan ang espirituwal nga bulig nga ginaaman sang Dios paagi sa ‘matutom nga ulipon.’ (3 Juan 4) Kabay nga himuon naton ini para sa aton kaugalingon nga kaayuhan kag agod makatudlo sa iban tuhoy kay Jehova nga Dios, kay Jesucristo, kag sa balaan nga katuyuan. Kag magpasalamat kita nga ang espiritu ni Jehova nagabulig sa aton nga mahangpan ang iya Pulong kag magmadinalag-on sa pag-alagad sa iya sa kamatuoran.
Ano ang Imo mga Sabat?
◻ Ano ang pila ka mapinadayunon nga mga kapuslanan sang pagbasa sa Biblia?
◻ Ngaa dapat tun-an ang Biblia kaupod sang mga masigkatumuluo?
◻ Ngaa nagakaigo ang magbalikwat gikan sa lainlain nga mga bahin sang bug-os nga Biblia?
◻ Ano ang kahulugan sang ‘paglakat sa kamatuoran,’ kag paano naton ini mahimo?
[Retrato sa pahina 17]
Mga ginikanan, tudlui ang inyo mga kabataan sang Kasulatan
[Retrato sa pahina 18]
Sa iya Sermon sa Bukid, si Jesus nagbalikwat gikan sa lainlain nga mga bahin sang Hebreong Kasulatan