“Tudlui Kami Kon Paano Mangamuyo”

“GINUO, tudlui kami kon paano mangamuyo.” Ginpangabay ina sang isa sang mga disipulo ni Jesucristo. (Lucas 11:⁠1) Ang wala mahingadli nga disipulo maathag nga isa ka tawo nga may tudok nga apresasyon sa pangamuyo. Ginakilala man sang matuod nga mga sumilimba karon ang pagkaimportante sini. Ti, ang pangamuyo amo ang paagi nga sa kalalangan sini may kahigayunan kita nga pamatian sang Labing Mataas nga Personahe sa uniberso! Kag hunahunaa lamang! Ginahatagan sing personal nga igtalupangod sang “Manugpamati sang pangamuyo” ang aton mga palaligban kag mga kabalaka. (Salmo 65:⁠2) Sing labi pa ka importante, paagi sa pangamuyo, makapasalamat kag makadayaw kita sa Dios.​—⁠Filipos 4:⁠6.

Apang, ang mga tinaga “tudlui kami kon paano mangamuyo” nagapautwas sing pila ka importante nga mga pamangkot. Sa bug-os nga kalibutan ang lainlain nga mga relihion nagagamit sing madamong paagi sa pagpalapit sa Dios. Apang may husto bala kag sayop nga paagi sa pagpangamuyo? Bilang sabat, tan-awon anay naton ang pila sa popular nga relihiosong mga kustombre may kaangtanan sa pangamuyo. Talupangdon naton ang mga ginahimo sa Latin Ameri⁠ka.

Mga Imahen kag “mga Patron”

Sa kabilugan, ang mga pungsod sa Latin Amerika tuman ka relihioso. Halimbawa, sa bug-os nga Mexico mapanilagan sang isa ang popular nga kinabatasan sa pagpangadi sa “mga patron.” Sa pagkamatuod, kinabatasan na para sa mga banwa sa Mexico ang may “mga patron” nga para sa ila ginahiwat ang mga kapiestahan sa pat-od nga mga adlaw. Ang Mexicano nga mga Katoliko nagapangadi man sa nanuhaytuhay nga mga imahen. Apang, agod mahibaluan kon diin nga “santo” ang pangadian, nasandig ini sa kon ano nga sahi ang buot nga ipangabay sang sumilimba. Kon ang isa nagapangita sing palangasaw-on ukon palamanhon, mahimo sia magsindi sing kandila kay “San” Antonio. Ang isa nga manuglakbay sa awto mahimo magtugyan sang iya kaugalingon kay “San” Chris­topher, ang patron sang mga manlalakbay, ilabi na sang mga motorista.

Apang, diin naghalin ining mga kustombre? Ginapakita sang maragtas nga sang mag-abot ang mga Katsila sa Mex­i­co, nasapwan nila ang pumuluyo nga debotado sa pagsimba sa paganong mga dios. Sa iya libro nga Los Aztecas, Hombre y Tribu (Mga Aztec, ang Tawo kag ang Tribo), si Victor Wolf­gang von Hag­en nagsiling: “May personal nga mga dios, ang tagsa ka tanom may dios, ang tagsa ka hilikuton may dios ukon diosa, bisan ang paghikog may dios. Si Ya­ca­te­cuh­tli amo ang dios sang mga negosyante. Sa sining madamo sing dios nga kalibutan, ang tanan nga mga dios may ginlaragway sing maathag nga mga huyog kag mga hilikuton.”

Ang pagkaanggid sining mga dios sa Katolikong “mga santo” talalupangdon gid nga sang gintinguhaan sang Katsila nga mga konkistador nga “himuon nga mga Cristiano” ang mga tumandok, ginliton lamang nila ang ila debosyon gikan sa ila mga idolo pakadto sa “mga santo” sang simbahan. Ginkilala sang isa ka artikulo sa The Wall Street Journal ang pagano nga mga ginhalinan sang Katolisismo nga ginahimo sa pila ka bahin sang Mex­i­co. Nagsiling ini nga sa isa ka duog, ang kalabanan sa 64 ka “santo” nga ginasimba sang pumuluyo may katumbas nga “espesipiko nga Mayan nga mga dios.”

Ang New Catholic Encyclopedia nagapangatarungan nga “sa ulot sang santo kag yadtong sa duta may napatok nga isa ka higot sang masinaligon nga pagkasuod, . . . isa ka higot nga, sa baylo nga nagapakubos sang kaangtanan kay Cristo kag sa Dios, nagapabakod kag nagapatudok sini.” Apang paano ang isa ka higot nga isa gid ka tanda sang paganismo makapatudok sang kaangtanan sang isa sa matuod nga Dios? Ang mga pangadi bala nga ginadulot sa sining “mga santo” nagapahamuot gid sa Dios?

Ang Ginhalinan sang Rosarito

Ang isa ka popular nga kustombre nagahilabot sa paggamit sang rosarito. Ginalaragway sang Diccionario Enciclopédico Hispano-Americano (Hispanic-American Encyclopedic Dictionary) ang rosarito subong isa ka “kulintas nga may kalim-an ukon isa ka gatos kag kalim-an ka uyas nga ginabahinbahin sing tignapulo sang iban pa nga mas dalagku kag ginatabid sa punta sang isa ka krusipiho, nga sa karon ginaunahan sang tatlo ka uyas.”

Nagapaathag kon paano ginagamit ang rosarito, ang isa ka Katolikong publikasyon nagasiling: “Ang Balaan nga Rosarito isa ka dagway sang mabaskog kag mahipos nga pagpangadi nahanungod sa mga Misteryo sang paggawad sa aton. May napulog-lima ini ka bahin. Ang tagsa ka bahin ginahuman sang pagbungat sang Pangamuyo sang Ginuo, napulo ka Maghimaya Ka Maria, kag isa ka Gloria Patri. Ang isa ka misteryo ginapamalandungan sa tagsa ka bahin.” Ang mga misteryo amo ang mga doktrina, ukon mga panudlo, nga dapat mahibaluan sang mga Katoliko, sa sining halimbawa nagapatuhoy sa kabuhi, pag-antos, kag kamatayon ni Cristo Jesus.

Ang The World Book Encyclopedia nagasiling: “Ang naunang mga porma sang pagpangadi nga nagagamit sang rosarito nagsugod sa Cristianismo sang Edad Media, apang naglapnag lamang sang dekada 1400 kag 1500.” Mga Katoliko lamang bala ang nagagamit sang rosarito? Indi. Ang Diccionario Enciclopédico Hispano-Americano nagasiling: “Ang kaanggid nga mga uyas ginagamit sa Islamiko, Lamaista kag Budhista nga pagsimba.” Sa pagkamatuod, ang Encyclopedia of Religion and Religions nagasiling: “Ginapanugda nga ginkuha sang mga Mohammedan ang ila rosarito gikan sa mga Budhista, kag sang mga Cristiano gikan sa mga Mohammedan sang panahon sang mga Krusada.”

Ang iban nagabais nga ang rosarito isa lamang ka bulig sa pagpanumdom kon ang pagsulit sang pila ka pangadi ginakinahanglan. Apang nahamuot bala ang Dios sa paggamit sini?

Indi kinahanglan nga dahumdahumon ukon baisan naton ang pagkanagakaigo ukon pagkamakatarunganon sining mga kustombre. Si Jesus naghatag sing awtoritatibo nga sabat sa pangabay nga tudluan ang iya mga sumulunod kon paano mangamuyo. Ang ginsiling niya magapasanag kag ayhan magapakibot sa pila ka bumalasa.

[Mga Retrato sa pahina 3]

Ang mga Katoliko nagagamit sang mga uyas sang rosarito. Ano ang ginhalinan sini?