Balik sa Yab-ok—Paano?
“YAB-OK ka kag sa yab-ok ka magabalik.” Sang nabatian sang unang tawo, nga si Adan, yadtong mga tinaga, nahibaluan niya kon ano ang dapat paabuton. Ginhimo sia gikan sa yab-ok sang duta kag magabalik na lamang sia sa yab-ok. Mapatay sia bangod ginlapas niya ang iya Manunuga, si Jehova nga Dios.—Genesis 2:7, 15-17; 3:17-19.
Ginapakita sang Biblia nga ang mga tawo human sa yab-ok. Ini man nagasiling: “Ang kalag nga nagapakasala—ini mismo mapatay.” (Ezequiel 18:4; Salmo 103:14) Ang kamatayon nagdala sing kalisod sa minilyon kag sulit-sulit nga nagbangon sing mga problema nahanungod sa kon paano himuson ang mga bangkay sang tawo.
Nagligad kag Karon nga mga Batasan
Paano ginhimos ang mga bangkay sang tawo sa tunga sang katawhan sang Dios sadtong una nga panahon? Sa nahaunang mga pahina sini, ginahinambitan sang Biblia ang nanuhaytuhay nga mga paagi sa paghimos sa patay, lakip na ang paglubong sa duta. (Genesis 35:8) Si patriarka Abraham kag ang iya asawa, si Sara, subong man ang ila anak nga si Isaac kag ang apo nga si Jacob ginlubong sa lungib sang Macpela. (Genesis 23:2, 19; 25:9; 49:30, 31; 50:13) Ang mga hukom sang Israel nga sanday Gideon kag Samson ginlubong sa ‘mga lulubngan sang ila mga amay.’ (Hukom 8:32; 16:31) Nagapanugda ini nga ang pangpamilya nga mga lulubngan ginpakamaayo sa tunga sang katawhan anay sang Dios. Sang napatay si Jesucristo sadtong nahaunang siglo C.E., ang iya lawas ginhamyang sa isa ka bag-ong nagikab nga bato nga lulubngan. (Mateo 27:57-60) Kon amo, kinaandan na nga ang mga bangkay sang tawo ginlubong sa duta ukon ginsulod sa pantyon. Ginahimo gihapon ini sa madamong duog sa bug-os nga duta.
Apang, sa iban nga mga bahin sang kalibutan karon, bangod sang malubha nga kakulang sing espasyo kag mataas nga bili sang lote, ang pagtigayon sing mga lulubngan labi nga nagabudlay. Gani, ang iban nga mga tawo nagabinagbinag sang iban pa nga mga paagi sa paghimos sa mga bangkay sang tawo.
Ang pagsab-ug sang mga abo pagkatapos masunog ang mga bangkay sang tawo nangin labi ka kinaandan. Sa Inglaterra mga 40 porsiento sang mga patay ang ginasunog. Sa Sweden, diin kapin sa 80 porsiento sang mga napatay sa mga dakbanwa ang ginasunog, ginpili ang partikular nga mga kagulangan agod sab-ugan sang mga abo. Kag sa Shanghai kag sa iban pa malapit sa baybay nga mga dakbanwa sang Tsina, ang mga gobierno sang dakbanwa nagaorganisar sing tingob nga pagsab-ug sa dagat sing pila ka beses sa isa ka tuig.
Diin mahimo isab-ug ang mga abo? Indi lamang bisan diin. Nahangawa ang iban nga ang pagsab-ug sang mga abo basi makahalit sa palibot. Apang, ang matuod, paagi sa pagsunog sa bangkay, ang posible nga katalagman sang mga epidemia nadula. Ang iban nga mga patyo sa Inglaterra kag mga memorial park sa Estados Unidos nagapain sing kahilamnan ukon mga hardin sang mga bulak subong mga duog nga salab-ugan. Sa pagkamatuod, ang mga Cristiano labi na nga interesado tuhoy sa Makasulatanhon nga pagtamod sa pagsunog sang bangkay kag sa pagsab-ug sang mga abo.
Ano ang Makasulatanhon nga Pagtamod?
Sa isa ka pahibalo batok sa “hari sang Babilonia,” si manalagna Isaias nagsiling: “Ginsubol ikaw nga wala sing duog nga lulubngan para sa imo.” (Isaias 14:4, 19) Ang pagsab-ug sang abo dapat bala ipaanggid sa subong sina nga pagpakanubo? Indi, kay ang pagsunog sa bangkay kag ang pagtago ukon ang pagsab-ug sang abo wala ginahinambitan.
Si Jesucristo nagpamulong tuhoy sa dutan-on nga pagbanhaw sa mga patay sa tion sang iya Milenyo nga Paggahom sang nagsiling sia: “Ang tanan yadtong sa handumanan nga mga lulubngan makabati sang [akon] tingog kag magaguwa.” (Juan 5:28, 29) Apang, agod mabanhaw ang isa ka tawo, indi kinahanglan ang isa ka espesipiko nga lulubngan subong sang ginapakita sang isa pa ka matagnaon nga paglaragway sa pagkabanhaw. Ang Bugna 20:13 nagasiling: “Kag ginhatag sang dagat ang mga patay nga yara sa iya, kag ginhatag sang kamatayon kag sang Hades ang mga patay nga yara sa ila.” Gani, ang importante indi ang kon diin ukon paano ang isa ka tawo ‘nagabalik sa yab-ok.’ Sa baylo, ini amo ang kon bala dumdumon sia sang Dios kag banhawon. (Job 14:13-15; ipaanggid ang Lucas 23:42, 43.) Si Jehova wala gid nagakinahanglan sing matahom nga mga lulubngan agod buligan sia sa pagdumdom sa mga tawo. Ang pagsunog wala nagapugong sa pagbanhaw sa isa ka tawo. Kag kon ang pagsab-ug sang mga abo ginahimo nga may nagakaigo nga motibo kag nga wala sing mga seremonya sang butig nga relihion, nahisuno ini sa mga Kasulatan.
Yadtong namat-od nga isab-ug ang mga abo dapat magsunod sa layi sang pungsod. Nagakaigo man para sa ila nga binagbinagon ang balatyagon sang mga namatyan kag sang iban pa. Ang mga alagad ni Jehova dapat maghalong nga ang paghimo nila sing Makasulatanhon nga kahilwayan sa sining bahin wala nagapasipala sa maayong ngalan sang mga Cristiano. Importante ini ilabi na sa mga kadutaan diin ang pagsunog sang bangkay kag ang pagsab-ug sang mga abo ginatugot sang kasuguan apang wala ginabaton sing bug-os sa komunidad. Siempre pa, ang isa ka Cristiano magapahilayo sa mga rito ukon mga kinabatasan nga napasad sa pagpati sa pagkadimamalatyon sang tawhanon nga kalag.
Indi Na Kinahanglan ang Lulubngan!
Ang pila nga nagasakdag sang pagsab-ug sang mga abo nagasiling nga nagakahulugan ini sing kahilwayan gikan sa paglubong sa mga lulubngan. Apang, ang nagahatag sing daku gid nga paumpaw amo ang katumanan sang saad sang Biblia nga “tuhoy sa katapusan nga inaway, ang kamatayon pagadulaon.”—1 Corinto 15:24-28.
Nagakahulugan ini nga ang mga lulubngan, mga pantyon, bisan ang pagsunog sang bangkay kag ang pagsab-ug sang mga abo, mangin mga butang sang nagligad. Huo, ang kamatayon wala na. Sa idalom sang inspirasyon sang Dios si apostol Juan nagsulat: “Nabatian ko ang mabaskog nga tingog gikan sa trono nga nagasiling: ‘Yari karon! Ang kayangkayang sang Dios upod sa mga tawo, kag magapuyo sia kaupod nila, kag sila mangin iya katawhan. Kag ang Dios gid magaupod sa ila. Kag pahiran niya ang tagsa ka luha sa mga mata nila, kag wala na sing kamatayon, ukon kalisod ukon paghibi ukon kasakit pa. Ang nagligad nga mga butang nagtaliwan.’ ”—Bugna 21:3, 4.
Ini tanan mahanabo kon ang tawhanon nga kamatayon nga bunga sang kasal-anan ni Adan dulaon sing bug-os sa idalom sang Ginharian sang Dios. Sina nga tion ang matinumanon nga katawhan indi na mahimo nga magabalik sa yab-ok.
[Mga retrato sa pahina 29]
Kinaandan nga mga paagi sa paghimos sa mga bangkay sang tawo
[Retrato sa pahina 31]
Ang pagsab-ug sang mga abo sa Sagami Bay, Hapon
[Credit Line]
Sa maaayong kabubut-on sang Koueisha, Tokyo