Ang Konsiensia—Isa Bala ka Lulan Ukon Isa ka Bentaha?
‘GINATUBLAG ako sang akon konsiensia!’ Sa tion kag tion, halos tanan kita makaeksperiensia sing pagtublag sang konsiensia. Ina nga balatyagon mahimo maglakip halin sa simple nga pagkahilas tubtob sa grabe nga kahuol. Ang natublag nga konsiensia mahimo gani nga makapung-aw ukon makapabatyag sa isa nga wala sia sing pulos.
Kon tamdon sa sini nga paagi, nian, indi bala nga ang konsiensia isa ka lulan? Mahimo nga amo sina ang ginabatyag sang iban. Ang nagligad nga mga kaliwatan sang mausisaon nga mga tawo nagatamod sang konsiensia subong duna, kinaugali nga ikasarang. Madamo ang nagabatyag nga isa ini ka manugtuytoy sa moral nga direkta nga ginhatag sang Dios. Sa amo, ang konsiensia gintawag nga “ang presensia sang Dios sa tawo,” “ang aton orihinal nga kinaugali,” kag ginatawag pa gani nga “ang tingog sang Dios.”
Apang sang nagligad lang nga mga tinuig, lapnag nga ginpatihan nga ang konsiensia isa ka natigayon nga ikasarang—resulta sang impluwensia sang mga ginikanan kag sang katilingban. Halimbawa, ang pila ka mga sikologo nagapangatarungan nga ang bata nakatuon sa pagsikway sing malain nga mga pamatasan bangod nahadlok lamang sia nga pagasilutan, nagapati nga ang ginatawag naton nga konsiensia amo lamang ang pagbaton sa personal nga mga pagtamod kag pagpati sang aton mga ginikanan. Ginatudlo sang iban ang kabug-usan nga naamot sang katilingban sa pagpaambit sing mga prinsipio kag mga talaksan. Ginatamod sang iban ang epekto sang konsiensia subong ang pagsumpakilay sang kon ano ang luyag naton buhaton kag kon ano ang ginapangayo sang mapiguson nga katilingban nga buhaton naton!
Walay sapayan sing mga teoriya tuhoy sa konsiensia, sa masami may mga tawo nga nagsupak sa mga ginikanan, mga pamilya, kag sa bug-os nga katilingban bangod ang ila konsiensia nagtulod sa ila nga buhaton ina. Ang iban gani handa nga isakripisyo ang ila nga kabuhi bangod lamang sa konsiensia! Kag walay sapayan sang nagkalainlain nga kultura sa kalibutan, ang mga buhat subong sang pagpatay, pagpangawat, pagpakighilahi, pagbutig, kag incesto ginakabig sang kalabanan nga sayop. Wala bala ini nagapamatuod nga ang konsiensia duna, kinaugali?
Ang Konsiensia—Ang Pagtamod Sang Biblia
Ang matuod nga awtoridad sa sini nga tema amo si Jehova nga Dios. Sa pagkamatuod, “sia [Dios] ang naghimo sa aton, kag dili kita.” (Salmo 100:3) Sia ang bug-os nga nakahangop sa aton pagkatawo. Ang Pulong sang Dios, ang Biblia, nagapaathag nga ang tawo ginhimo sa “larawan” sang Dios. (Genesis 1:26) Gintuga ang tawo upod ang igbalatyag sa kon ano ang husto kag kon ano ang sayop; sa ginsuguran, ang konsiensia duna na nga bahin sang kinaugali sang tawo.—Ipaanggid ang Genesis 2:16, 17.
Ginpat-od ini ni apostol Pablo sa iya sulat sa Roma, nga nagasiling: “Kon ang mga tawo sa kapungsuran nga walay kasuguan [sang Dios] nagahimo sa kinaugali sang mga butang sang kasuguan, ining mga tawo, bisan pa walay kasuguan, may kasuguan na sa ila kaugalingon. Sila ang nagapasundayag sing mga butang sang kasuguan nga nasulat sa ila mga tagipusuon, samtang ang ila konsiensia nagapanaksi sa ila kaugalingon kag, sa ila hunahuna, ginasumbong sila sini ukon ginapasaylo.” (Roma 2:14, 15) Talupangda nga madamo sadtong wala matudluan sing balaan nga Kasuguan nga ginhatag sa mga Judiyo ang padayon nga nagsunod sa kasuguan sang Dios, dili tungod sa pag-ipit sang katilingban, apang tungod sa “kinaugali”!
Sa baylo nga lulan, nian, ang konsiensia isa ka balaan nga dulot, isa ka bentaha. Matuod, mahimo ini makahatag sing kahuol. Apang kon sundon sing nagakaigo, mahimo ini makapadya sa aton sing tudok nga kaayawan kag paghidait. Mahimo ini makatuytoy, makaamlig, kag makapahulag sa aton. Ang The Interpreter’s Bible nagkomento: “Ang kapagros sa panghunahuna kag emosyon mahimo lamang mapreserbar kon ang indibiduwal manikasog nga iangot ang kal-ang sa tunga sang kon ano ang iya ginahimo kag kon ano ang iya ginabatyag nga dapat himuon.” Paano maangot ina nga kal-ang? Posible bala nga dihunon kag hanason ang aton konsiensia? Ini nga mga pamangkot pagabinagbinagon sa masunod nga artikulo.