Halin sa Pagsimba sa Emperador Padulong sa Matuod nga Pagsimba

PANUGIRON NI ISAMU SUGIURA

Bisan nga maathag na sang 1945 nga ang Japan malutos sa Inaway Kalibutanon II, nagsalig kami nga ang kamikaze (“hangin sang Dios”) magahuyop kag magalutos sa kaaway. Ang kamikaze nagapatuhoy sa mga bagyo sang 1274 kag 1281 nga makaduha nga nagguba sa nagsalakay nga mga bapor-de-gira sang mga Mongol sa baybayon sang Japan, nga bangod sini napilitan sila sa pag-isol.

BUSA, sang gin-anunsio ni Emperador Hirohito, sang Agosto 15, 1945, sa pungsod nga ang Japan nagsungka sa Alyado nga mga Kusog, narumpag ang mga paglaum sang isa ka gatos ka milyon ka tawo nga debotado sa iya. Bumulutho pa lang ako sadto, kag ang akon mga paglaum narumpag man. ‘Kon ang emperador indi ang buhi nga Dios, kon amo sin-o?’ palibog ko. ‘Sin-o ang dapat ko saligan?’

Apang, ang matuod, ang pagkalutos sang Japan sa Inaway Kalibutanon II nagbukas sang dalan para matun-an ko kag sang linibo pa ka Hapones ang tuhoy sa matuod nga Dios, nga si Jehova. Antes ko isugid ang mga pagbalhin nga ginhimo ko, pasugira ako anay sang akon namat-an nga relihion.

Namat-an nga Relihion

Natawo ako sa siudad sang Nagoya sang Hunyo 16, 1932, ang kinagot sa apat ka lalaki. Nagatrabaho si Tatay subong surbeyor sang duta para sa siudad. Si Nanay isa ka debotado nga tumuluo sang Tenrikyo, isa ka Shinto nga sekta, kag ang akon kamagulangan nga utod nga lalaki ginhanas nga mangin manunudlo sang Tenrikyo nga relihion. Malapit gid kami ni Nanay sa isa kag isa, kag ginaupod niya ako sa simbahan.

Gintudluan ako sa pagduko sang akon ulo kag sa pagpangadi. Ang Tenrikyo nga relihion nagatudlo sang pagtuo sa isa ka manunuga nga ginatawag si Tenri O no Mikoto, subong man sa napulo ka mas manubo nga diosdios. Ang mga miembro sini naghimo sing pagpang-ayo paagi sa pagtuo, kag ginpadaku ang pag-alagad sa iban kag ang pagpalapnag sa ila mga pagtuluuhan.

Subong isa ka bata, masyado ako ka mausisaon. Nahayanghag ako sa bulan kag sa dimaisip nga kabituunan sa langit sa kagab-ihon, kag nagapalibog ako kon daw ano kalapad ang langit. Nawili ako sa pagtan-aw sa pagtubo sang mga talong kag mga pipino nga gintanom ko sa magamay nga bahin sa ugsaran. Ang pagpanilag sa kinaugali nagpabakod sang akon pagtuo sa Dios.

Ang mga Tinuig sang Gira

Ang akon tinuig sa elementarya kutob sang 1939 tubtob 1945 kadungan sa panahon sang Inaway Kalibutanon II. Ang pagsimba sa emperador, nga isa ka importante nga bahin sang Shinto, ginpadaku sa amon pagtuon sa eskwelahan. Gintudluan kami sing shushin, nga nagalakip sang moral nga paghanas nga may nasyonalistiko kag militaristiko nga kahulugan. Ang mga seremonya sa pagpasaka sing bandera, pag-amba sing pungsudnon nga ambahanon, pagtuon sa mga dekrito sa edukasyon sang emperyo, kag pagsimba sa retrato sang emperador bahin tanan sang amon rutina sa eskwelahan.

Nagakadto man kami sa lokal nga altar sang Shinto agod makitluoy sa Dios para magdaug ang mga soldado sang emperyo. Ang akon duha ka magulang nga lalaki mga soldado. Bangod sang gintudlo sa akon tuhoy sa nasyonalismo kag relihion, nalipay ako makabalita tuhoy sa kadalag-an sang Hapones nga mga soldado.

Ang Nagoya amo ang sentro sang industriya sa paghimo sing eroplano sang Japan, gani ini ang panguna nga puntariya sang makusog nga pagsalakay sang Kusog sa Kahanginan sang Estados Unidos. Kon adlaw, ang isa ka hubon sang mga nagapamomba nga B-29 Superfortress nagalupad sa siudad sa kataason nga mga 9,000 metros, nagahulog sing ginatos ka tonelada nga bomba sa mga distrito sang pabrika. Kon gab-i naiwagan sang mga searchlight ang mga nagapamomba sa kanubuon nga 1,300 metros. Nasunog ang kabalayan bangod sang sunodsunod nga pagpamomba. Ang Nagoya lamang ginbombahan sing 54 ka beses sa katapusan nga siam ka bulan sang gira, nga nagresulta sa daku nga pag-antos kag sa pagkapatay sang sobra sa 7,700.

Sini nga tion, ginbombahan sang mga bapor-de-gira ang napulo ka siudad malapit sa baybay, kag ang mga tawo nagahuringhuring tuhoy sa posible nga paghugpa sang mga puwersa sang Estados Unidos malapit sa Tokyo. Ang kababayin-an kag kabataan nga lalaki ginhanas sa pagpakig-away paagi sa kawayan nga mga bangkaw agod amligan ang pungsod. Ang amon islogan amo ang “Ichioku Sougyokusai,” nga nagakahulugan sing “Maayo pa nga mapatyan sing isa ka gatos ka milyon ka tawo sangsa magsungka.”

Sang Agosto 7, 1945, ang ulong-dinalan sang isa ka pamantalaan nagreport: “Bag-o nga Sahi Sang Bomba Ginhulog sa Hiroshima.” Pagligad sang duha ka adlaw, isa pa ka bomba ang ginhulog sa Nagasaki. Mga bomba atomika ini, kag ginsugiran kami sang ulihi nga nagkutol ini sa kabug-usan nga kadamuon nga kapin sa 300,000 ka kabuhi. Nian, sang Agosto 15, pagkatapos sang paghanas sa pagmartsa nga may kahoy nga mga pusil, nabatian namon ang pamulongpulong sang emperador diin gin-anunsio niya ang pagsungka sang Japan. Ginkumbinsi kami nga magadaug kami, apang karon nalutos kami!

Isa ka Bag-o nga Paglaum ang Nagalambo

Samtang nagasugod ang pagpanakop sang Amerikano nga mga tropa, amat-amat namon nga ginbaton ang kamatuoran nga Estados Unidos ang nagdaug sa gira. Ginpakilala ang demokrasya sa Japan, subong man ang bag-ong konstitusyon nga naggarantiya sing kahilwayan sang relihion. Mabudlay ang pangabuhi, maiwat ang pagkaon, kag sang 1946 ang akon amay napatay bangod sang malnutrisyon.

Sadto man nga tion, ang Ingles ginsugdan nga itudlo sa eskwelahan nga akon ginaeskwelahan, kag ginsugdan sang NHK nga estasyon sa radyo ang Ingles nga programa. Sa sulod sang lima ka tuig ginpamatian ko adlaw-adlaw ining bantog nga programa nga may ginauyatan nga libro. Bangod sini, naghandum ako nga magpa-Estados Unidos sa pila ka adlaw. Bangod nalugaw-an sa Shinto kag Budhista nga mga relihion, nahunahuna ko nga basi masapwan ko ang kamatuoran tuhoy sa Dios sa mga relihion sa Nakatundan.

Sang maaga nga bahin sang Abril, 1951, nakilala ko si Grace Gregory, isa ka misyonera sang Watch Tower Society. Nagatindog sia sa atubangan sang estasyon sang tren sa Nagoya nga nagatanyag sing Ingles nga kopya sang Ang Lalantawan kag sang bukleta sa Hapones tuhoy sa isa ka tema sa Biblia. Nagdayaw ako sa iya pagkamapainubuson sa paghimo sina nga hilikuton. Nagkuha ako sing duha ka publikasyon kag gilayon nga ginbaton ang iya tanyag nga pagtuon sa Biblia. Nangako ako nga makadto sa iya balay para sa pagtuon sa Biblia pagligad sang pila ka adlaw.

Sang nakalingkod na ako sa tren kag ginbasa Ang Lalantawan, ang una nga tinaga sa una nga artikulo, “Jehova,” nagganyat sa akon. Wala pa gid ako anay makakita sina nga ngalan. Wala ako maglaum nga makita ko ini sa magamay nga Ingles-Hapones nga diksionaryo nga dala ko, apang didto ini! “Jehova . . . , ang Dios sang Biblia.” Nakilala ko karon ang Dios sang Cristianismo!

Sa sadtong una nga pagduaw sa puluy-an sang mga misyonero, nabalitaan ko ang tuhoy sa pamulongpulong sa Biblia nga ihatag ni Nathan H. Knorr, nga presidente sadto sang Watch Tower Bible and Tract Society, pagligad sang mga pila ka semana. Nagduaw sia sa Japan upod sang iya sekretaryo, nga si Milton Henschel, kag magakari sila sa Nagoya. Bisan pa nga diutay lamang ang akon ihibalo sa Biblia, naluyagan ko gid ang pamulongpulong, subong man ang pagpakig-upod sa mga misyonero kag sa iban pa nga nagtambong.

Sa sulod sang mga duha ka bulan, natun-an ko gikan sa akon pagtuon upod kay Grace ang sadsaran nga mga kamatuoran nahanungod kay Jehova, kay Jesucristo, sa gawad, kay Satanas nga Yawa, sa Armagedon, kag sa Paraiso nga duta. Ang maayong balita sang Ginharian amo gid ang sahi sang mensahe nga ginapangita ko. Sang nagsugod ako sa pagtuon, nagtambong man ako sa mga miting sang kongregasyon. Naluyagan ko ang mainabyanon nga palibot sa sining mga pagtilipon, diin ang mga misyonero nagapakigsimpon sing hilway upod sa mga Hapones kag nagalumpagi sa tatami (ginlala nga banig nga human sa dagami) upod sa amon.

Sang Oktubre 1951, ginhiwat ang nahauna nga sirkito nga asambleya sa Japan sa Nakanoshima Public Hall sa siudad sang Osaka. Wala pa sa 300 ang mga Saksi sa bug-os nga Japan; apang mga 300 ka tawo ang nagtambong sa asambleya, lakip ang halos 50 ka misyonero. May diutay pa gani ako nga bahin sa programa. Nagdayaw gid ako sa akon nakita kag nabatian amo nga namat-od ako sa akon tagipusuon nga alagaron si Jehova sa akon bug-os nga kabuhi. Pagkadason nga adlaw, ginbawtismuhan ako sa maalabaab nga tubig sa kaiping nga pangpubliko nga paliguan.

Ang Kalipay sang Pagpayunir

Luyag ko magpayunir, ang tawag sa bug-os tion nga mga ministro sang mga Saksi ni Jehova, apang may obligasyon ako nga magbulig nga suportahan ang akon pamilya. Sang nangisog ako nga sugiran ang akon boss sang akon handum, nakibot ako nga mabatian sia nga nagasiling: “Malipay ako makigkooperar sa imo kon ina ang magapahalipay sa imo.” Nagtrabaho ako sing duha lamang ka adlaw sa isa ka semana kag nakapiyanpiyan sa akon iloy sa mga galastuhon sa balay. Daw subong ako sa isa ka pispis nga nakaguwa sa hawla.

Sang nag-ayoayo na ang kahimtangan, nagsugod ako sa pagpayunir sang Agosto 1, 1954, sa isa ka teritoryo sa likod sang estasyon sang tren sa Nagoya, mga pila ka minuto nga lalakton malapit sa lugar nga una ko nga nakilala si Grace. Pagligad sang pila ka bulan, nakabaton ako sing asaynment nga mag-alagad subong espesyal payunir sa Beppu, isa ka siudad sa nakatundan nga isla sang Kyushu. Si Tsutomu Miura amo ang gintangdo subong akon kaupod.⁠a Sadto nga tion, wala pa sing kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova sa bug-os nga isla, apang karon ginatos na ini, nga nabahinbahin sa 22 ka sirkito!

Una nga Pagtilaw sa Bag-ong Kalibutan

Sang nagduaw liwat si Brother Knorr sa Japan sang Abril 1956, ginpangabay niya ako nga basahon sing mabaskog ang pila ka parapo halin sa Ingles nga Lalantawan nga magasin. Wala ako pagsugiri kon ngaa, apang pagligad sang pila ka bulan, nakabaton ako sing sulat nga nagaagda sa akon sa pag-eskwela sa ika-29 nga klase sang eskwelahan sang mga misyonero sa Gilead. Gani sang Nobiembre sadto nga tuig, makakulunyag ako nga naglakbay pakadto sa Estados Unidos nga nangin katumanan sang madugay ko na nga handum. Ang pagpuyo kag pagpangabudlay sa sulod sang pila ka bulan upod sa daku nga panimalay Bethel sa Brooklyn nagpabakod sang akon pagtuo sa kitaon nga organisasyon ni Jehova.

Sang Pebrero 1957, gindul-ong kami nga tatlo nga mga estudyante ni Brother Knorr sa kampus sang Eskwelahan Gilead sa South Lansing, sa naaminhan nga bahin sang estado sang New York. Sang masunod nga lima ka bulan sa Eskwelahan Gilead, samtang nagabaton ako sing instruksion gikan sa Pulong ni Jehova kag nagapuyo sa matahom nga mga palibot upod sa mga kabutho, una ko nga natilawan ang Paraiso nga duta. Napulo sang 103 ka estudyante, lakip na ako, ang ginpadala sa Japan.

Pagpabalor sa Akon mga Asaynment

Mga 860 ang Saksi sa Japan sang nagbalik ako sang Oktubre 1957. Gintangdo ako sa hilikuton nga nagalakbay subong manugtatap sang sirkito, apang ginhanas ako anay sing pila ka adlaw para sa sina nga hilikuton ni Adrian Thompson sa Nagoya. Ang akon sirkito nagatuptop sang lugar halin sa Shimizu, malapit sa Bukid Fuji, tubtob sa Shikoku Island kag lakip na ang dalagku nga mga siudad subong sang Kyoto, Osaka, Kobe, kag Hiroshima.

Sang 1961, gintangdo ako nga mangin manugtatap sang distrito. Nagkinahanglan ini sang paglakbay halin sa mayelo nga naaminhan nga isla sang Hokkaido pakadto sa subtropiko nga isla sang Okinawa kag bisan tubtob sa mga isla sang Ishigaki malapit sa Taiwan, nga may kalayuon nga mga 3,000 kilometros.

Nian, sang 1963, gin-agda ako sa napulo-ka-bulan nga kurso sang Eskwelahan Gilead sa Brooklyn Bethel. Sa tion sang pagtuon, ginpadaku ni Brother Knorr ang importansia sang nagakaigo nga panimuot sa mga gintangdo nga hilikuton. Nagsiling sia nga ang pagtinlo sing mga kasilyas isa ka asaynment nga subong ka importante sa pagtrabaho sa opisina. Kon ang mga kasilyas indi matinlo, siling niya, ang bug-os nga panimalay Bethel kag ang ila trabaho maapektuhan. Sang ulihi, ang pagtinlo sing mga kasilyas nangin bahin sang akon trabaho sa Bethel sa Japan, kag gindumdom ko yadto nga laygay.

Sang nagbalik ako sa Japan, gintangdo ako liwat sa nagalakbay nga hilikuton. Mga pila ka tuig sang ulihi, sang 1966, napangasawa ko si Junko Iwasaki, isa ka espesyal payunir nga nagaalagad sa siudad sang Matsue. Si Lloyd Barry, ang manugtatap sang sanga sadto sa Japan, ang naghatag sing makapalig-on nga pamulongpulong sa kasal. Pagkatapos sadto ginbuylugan ako ni Junko sa nagalakbay nga hilikuton.

Ang amon mga asaynment nagbalhin sang 1968 sang gintawag ako sa sanga talatapan sa Tokyo agod magtrabaho subong manugbadbad. Bangod kulang ang mga kuwarto sa Bethel, nagbiyahe ako halin sa Sumida Ward, Tokyo, kag si Junko nag-alagad subong espesyal payunir sa lokal nga kongregasyon. Sini nga tion, kinahanglan ang mas daku nga mga pasilidad sang sanga. Gani sang 1970 nabakal ang propiedad sa Numazu, nga indi malayo sa Bukid Fuji. Didto, ginpatindog ang tatlo-ka-panalgan nga pabrika kag ang isa man ka puluy-an. Antes ginsugdan ang pagpatindog, ang pila ka balay sa propiedad gingamit para sa Kingdom Ministry School, nga nagaaman sing paghanas para sa mga manugtatap sang kongregasyon. Pribilehiyo ko nga makatudlo sa eskwelahan, kag si Junko ang nagdigamo para sa mga estudyante. Nalipay ako nga makita ang ginatos ka Cristianong lalaki nga ginhatagan sing pinasahi nga paghanas para sa ministeryo.

Isa ka hapon, nakabaton ako sing isa ka importante nga telegrama. Naospital si Nanay kag wala ginalauman nga mabuhi pa. Nagsakay ako sa bullet train pakadto sa Nagoya kag dalidali nga nagkadto sa ospital. Wala sia sing pangalibutan, apang ginpaligad ko ang gab-i sa tupad niya. Napatay si Nanay sang kaagahon. Samtang nagasakay pabalik sa Numazu, indi ko mapunggan ang akon luha sang nadumduman ko ang mga kabudlayan nga naagihan niya sa iya kabuhi kag ang iya pagpalangga sa akon. Kon kabubut-on ni Jehova, makita ko sia liwat sa pagkabanhaw.

Naggutok na kami sang ulihi sa mga pasilidad sa Numazu. Gani ginbakal ang 7 ka ektarya nga lote sa Ebina City, kag ginsugdan ang pagtukod sing isa ka bag-ong complex sang sanga sang 1978. Karon ang bug-os nga espasyo sini nga propiedad napatindugan sing pabrika kag sing mga residence building, subong man sing Assembly Hall nga makapalingkod sa kapin sa 2,800. Ang pinakaulihi nga gindugang, nga nagalakip sa duha ka 13-ka-panalgan nga puluy-an kag lima-ka-lebel nga parking/service building, natapos sang maaga nga bahin sini nga tuig. Ang amon panimalay Bethel nagadamo karon sing mga 530, apang ang ginpadakuan nga mga pasilidad magatugot sa amon nga makapaigo sing mga 900.

Madamo nga Rason sa Pagkasadya

Makalilipay makita nga nagakatuman ang tagna sang Biblia, huo, nga makita ang ‘magamay nga mangin isa ka gamhanan nga pungsod.’ (Isaias 60:22) Madumduman ko nga ginpamangkot ako anay sang isa sang akon magulang nga lalaki sang 1951, “Pila ang mga Saksi sa Japan?”

“Mga 260,” sabat ko.

“Ina lang?” pamangkot niya sa daw nagapanghikay nga tuno sang tingog.

Nadumduman ko nga nakapamensar ako, ‘Mahibaluan sa ulihi kon pila kadamo nga tawo ang buyukon ni Jehova sa iya pagsimba sa sining pungsod sang mga Shinto kag mga Budhista.’ Kag ginsabat ini ni Jehova! Karon, wala na sing mga teritoryo sa Japan nga wala matangdo agod bantalaan, kag ang kadamuon sang matuod nga sumilimba nagadamo sing sobra sa 222,000 sa 3,800 ka kongregasyon!

Ang nagligad nga 44 ka tuig sang akon kabuhi sa bug-os tion nga ministeryo​—⁠32 upod sa akon mahigugmaon nga asawa​—⁠makalilipay gid. Sa sulod sang 25 sina nga tinuig, nag-alagad ako sa Translation Department sa Bethel. Sang Septiembre 1979, gin-agda man ako nga mangin katapo sang komite sang sanga sang mga Saksi ni Jehova sa Japan.

Isa ka pribilehiyo kag kabulahanan nga makahimo sing diutay nga bahin sa pagbulig sa sinsero, mahigugmaon sa paghidait nga katawhan sa pagkari sa pagsimba kay Jehova. Madamo ang nakahimo sang nahimo ko​—⁠nagbalhin halin sa paghatag sing debosyon sa emperador padulong sa pagsimba sa lamang matuod nga Dios, nga si Jehova. Handum ko gid nga buligan ang madamo pa sa pagdampig sa madaugon nga bahin ni Jehova kag sa pagtigayon sing kabuhi nga walay katapusan sa mahidaiton nga bag-ong kalibutan.​—⁠Bugna 22:⁠17.

[Footnote]

[Kapsion sa pahina 29]

Ang edukasyon sa eskwelahan nasentro sa pagsimba sa emperador

[Credit Line]

The Mainichi Newspapers

[Retrato sa pahina 29]

Sa New York upod si Brother Franz

[Retrato sa pahina 29]

Upod sa akon asawa, si Junko

[Retrato sa pahina 31]

Nagatrabaho sa Translation Department