Masaligan nga Bulig Para sa mga Pamilya
“Bunayag isiling nga may krisis sang mga pamilya sa Amerika. Wala na sing iban pa nga mahinakop bangod sa kataason sang diborsio,kadamuon sang di-legal nga mga anak, [kag] mga kaso sang pag-abuso sa kabataan kag tiayon.”
INING mga pulong sang komentarista sa telebisyon sa Estados Unidos nga si Tom Brokaw maaplikar man sa kalabanan nga mga pungsod. Ano ang buot silingon sini nga krisis?
Sa madamo nga paagi ang pamilya amo ang sadsaran nga bahin sang katilingban. Kon ang pamilya yara sa katalagman, ang katilingban yara man sa katalagman. Dugang pa, ang pamilya amo ang tuburan sang pagsakdag sa kabataan sa emosyon kag pinansial. Diri nila matun-an ang nahauna kag labing importante nga mga leksion sa kabuhi. Kon ang pamilya yara sa katalagman, ano ang matun-an sang kabataan? Diin ang ila kalig-unan? Mangin ano sila nga sahi sang mga adulto sa pagdaku nila?
May bulig bala para sa pamilya sa sining tion sang krisis? Huo. Ang pamilya isa ka institusyon nga gintukod mismo sang Dios. (Genesis 1:27, 28) Kag naghatag sia sing masaligan nga panuytoy sa pamilya sa iya Pulong, ang Biblia. (Colosas 3:18-21) Matuod, indi naton mabag-o ang katilingban sa kabug-usan, apang sarang naton maaplikar ang laygay sang Biblia sa aton mismo pamilya. Luyag namon sugiran kamo sang pila ka tawo nga naghimo sini kag sang maayo nga mga resulta nga ila natigayon.
Pagtapna sa Diborsio
Sa pila ka pungsod mga 50 porsiento sang tanan nga pag-asawahay ang nagadangat sa diborsio. Isa ini ka daku nga kapaslawan sa tawhanon nga mga relasyon! Matuod, madamo sang nangin solo nga ginikanan bangod sa sini nga rason ang may makadalayaw nga hinimuan sa pagpadaku sa ila kabataan. Apang ang kalabanan pat-od nga magaugyon nga mas maayo kon malubad sang mag-asawa ang ila mga problema kag magpabilin nga nagaunungay.
Ang pag-asawahay sang isa ka magtiayon sa Solomon Islands malapit na mabugto. Ang bana, nga anak nga lalaki sang isa ka pangulo, masingki kag may madamo nga bisyo. Mabudlay gid ang kabuhi sang iya asawa nga nagtinguha pa gani sia nga manginmatay. Nian, ang bana nagsugot nga magtuon sing Biblia upod sa mga Saksi ni Jehova. Natun-an niya nga ang bisan sin-o nga luyag magpahamuot sa Dios indi lamang dapat maghibalo kon ano ang sayop kundi dapat man ‘magdumot kon ano ang malaut.’ (Salmo 97:10) Nagalakip ini sa pagdumot sang mga butang subong sang pagbutig, pagpangawat, kasingki, kag pagpahubog. Ginpamatian niya ini nga laygay kag sang ulihi nalandas niya ang iya mga bisyo kag ang iya pagkamaakigon. Natingala ang iya asawa sa pagbag-o, kag nag-uswag sing daku ang ila pag-asawahay, bangod sang impluwensia sang Pulong sang Dios.
Sa Bagatnan nga Aprika ang isa ka babayi nga isa sang mga Saksi ni Jehova nakabati nga ang iya ama kag ang bana sini nagahunahuna nga magdiborsio. Nakighambal ang Saksi sa iya ama tuhoy sa pagtamod sang Dios sa pag-asawahay kag ginpakita sa iya ang libro nga natig-uluhan Ang Sekreto sang Kalipay sa Pamilya. Ini nga libro, nga ginbalhag sang mga Saksi ni Jehova, nagapadaku sang mga prinsipio sang Biblia nga maaplikar sa pag-asawahay, labi na kon paano makabulig ang Biblia sa mga mag-asawa nga malubad ang ila mga problema. Ginbasa sang ama kag sang iya bana ang libro kag gintinguhaan sing sinsero nga iaplikar ang laygay sang Biblia nga ginaunod sini. Subong resulta, namat-od sila nga indi magdiborsio—isa pa ka pag-asawahay nga naluwas bangod sang pag-aplikar sang mga prinsipio sa Biblia.
Magkatuhay sing Relihion
Ano kon ang magtiayon magkatuhay sing relihion? Realistiko nga nagalaygay ang Biblia sa mga Cristiano nga magminyo “lamang sa Ginuo.” (1 Corinto 7:39) Apang, kon kaisa, ang isa ka tiayon nagabaylo sing relihion. Matapos na bala bangod sini ang pag-asawahay? Indi gid man.
Sa Botswana, ginpamangkot ang isa ka babayi nga nangin isa sang mga Saksi ni Jehova kasan-o lang kon paano ang iya bag-o nga pagtuluuhan nagpabag-o sa iya. Ginpangabay niya ang iya bana sa pagsabat para sa iya, kag amo sini ang iya ginsiling: “Sugod sang nangin isa sang mga Saksi ni Jehova ang akon asawa, nakita ko ang madamo positibo nga pagbag-o sa iya. May malig-on, maalamon nga kabaskog sia karon nga wala anay. May kabaskog sia kag kombiksion sa pag-untat sa pagpanigarilyo, isa ka sayop nga tubtob karon indi ko malandas. Ang akon asawa labi pa gid nga nagmahigugmaon kag nagmapinalanggaon sa akon kabataan kag sa akon, kag subong man sa iban. Labi sia nga nangin mapainumuron, ilabi na sa kabataan. Nakita ko sia nga nagahinguyang sing tion sa iya ministeryo, nagatinguha nga buligan ang iban agod mapauswag ang ila kabuhi. Nakita ko man ang positibo nga mga pagbag-o sa akon kaugalingon. Nagapati ako nga ini tanan bangod sang iya halimbawa.” Daw ano kaayo nga epekto sang mga prinsipio sa Biblia sa sini nga pag-asawahay! Madamo sang di-Saksi ang may kaanggid nga mga komento tuhoy sa ila Saksi nga mga tiayon.
Kon Patumbayaan sang Amay ang Iya mga Responsabilidad
Ang relasyon sa tunga sang isa ka amay sa iya kabataan isa ka yabi sa pagtukod sing mabakod nga mga pamilya. Si apostol Pablo naglaygay: “Kamo, nga mga amay, dili ninyo pagpaakiga ang inyo mga anak, kundi padayon sila nga padakua sa disiplina kag sa nagatadlong nga panghunahuna ni Jehova.” (Efeso 6:4) Indi katingalahan, nian, nga ang isa ka artikulo sa The Wilson Quarterly nagpabangod sang madamo nga mga problema sa katilingban sa mga amay nga wala nagahimo sang ila obligasyon. Ang artikulo nagsiling: “Sa tungatunga sang katuigan 1960 kag 1990, ang porsiento sang mga kabataan nga nagakabuhi nga nahamulag sa ila kinaugali nga amay nagdamo sing kapin sa pilo . . . Ang pagnubo sang pag-atipan sang amay isa ka daku nga puwersa sa likod sang makahaladlok gid nga mga problema nga nagasalot sa katilingban sang Amerika.”
Nagakahulugan bala ini nga yadtong wala ginatuytuyan sang ila mga amay pat-od nga mapaslawan? Indi. Ang salmista sang una nagsiling: “Kon magbiya sa akon ang akon amay kag akon iloy, nian si Jehova mismo magasapupo sa akon.” (Salmo 27:10) Nangin matuod ini sa isa ka nuebe-anyos nga bata nga lalaki sa Thailand. Napatay ang iya iloy sang lapsag pa sia, kag ang iya amay, nga indi gusto sa iya, nagbiya sa iya sa iya lola. Bangod nagabatyag nga wala ginakinahanglan kag wala ginapalangga, ang bata nga lalaki nangin rebelyuso kag nakilala subong isa ka hurong. Ginapahog pa gani niya ang iya lola. Ang duha ka bug-os tion nga ebanghelisador sang mga Saksi ni Jehova, nga nakatalupangod sa iya nga pirme nagatindog sa guwa sang Kingdom Hall, nag-agda sa iya isa ka adlaw sa ila puluy-an.
Ginsugiran nila sia tuhoy sa Dios— nga Sia, kaangay sang isa ka amay, nagahigugma sang iya kabataan. Ginhambalan man nila ang tuhoy sa dutan-on nga Paraiso nga ginsaad sang Dios sa matutom nga mga tawo. (Bugna 21:3, 4) Ini tanan nagpainteres sa bata nga lalaki, kag nagbalik sia kada adlaw sa pagtuon sing dugang pa. Ang mga Saksi nagsiling sa iya nga dapat sia mag-untat sa pagkahurong kon luyag gid niya nga mangin Amay ang Dios. Suno ini sa pinamulong ni Pablo sa mga taga-Roma: “Sa masarangan ninyo, magpakighidait sa tanan nga tawo.” (Roma 12:18) Kinahanglan man nga makig-angot sia sing malulo sa iya lola. (1 Timoteo 5:1, 2) Wala madugay, gin-aplikar niya ang mga prinsipio sang Biblia—pat-od nga nagpauswag sang iya kabuhi sa pamilya upod sa iya lola. (Galacia 5:22, 23) Nagdayaw gid ang mga kaingod sa mga pagbag-o nga ila nakita sa iya amo nga luyag nila nga ang ila kabataan magtuon sing Biblia upod sa mga Saksi ni Jehova!
Isa ka Mahidaiton nga Espiritu
Si apostol Pablo nagsulat sa mga taga-Colosas: “Panapti ninyo ang inyo kaugalingon sing gugma, kay amo ini ang himpit nga higot sang paghiusa. Subong man, pahikuta ang paghidait ni Cristo sa inyo tagipusuon.” (Colosas 3:14, 15) Ang mahidaiton nga espiritu kag ang tudok nga gugma pat-od nga magahugpong sa pamilya. Kag makakay-o ini sang madugay na nga mga pagbinahinbahin sa pamilya. Si Rukia, nga nagapuyo sa Albania, wala nagabugno sa iya manghod nga lalaki sing kapin sa 17 ka tuig bangod sang sinuay sa pamilya. Sang nagtuon sia sing Biblia sa mga Saksi ni Jehova, natun-an niya nga ang tagsa ka alagad sang Dios ginapalig-on nga palambuon ang paghidait upod sa iban. “Pangitaon niya ang paghidait kag sundon ini.”—1 Pedro 3:11.
Narealisar ni Rukia nga kinahanglan makighidait sia sa iya manghod nga lalaki. Nangamuyo sia sa bug-os nga gab-i, kag pagkaaga, nga nagakubakuba ang iya dughan, nagkadto sia sa balay sang iya manghod nga lalaki. Ang hinablos ni Rukia ang nagbukas sang ganhaan, kag nakibot nga namangkot: “Ano ang ginahimo mo diri?” Kalmado nga nangabay si Rukia nga makigkita sa iya manghod nga lalaki, nagapaathag nga luyag niya makighidait sa iya. Ngaa? Bangod narealisar niya karon nga amo ini ang kabubut-on sang Dios. Ang iya manghod nga lalaki nagsugot, kag ang ila pagbalikay gintandaan sing mga hakos kag luha sang kalipay—isa ka pamilya nga nahiusa bangod sa pagsunod sa mga prinsipio sang Biblia.
Malain nga Kaupdanan
“Sa karon, ang kinaandan nga bata nagatan-aw sing pito ka oras sa telebisyon kada adlaw. Sa tapos makaeskwela sa elementarya, makakita sia sing kapin sa walo ka libo nga pagpatay kag isa ka gatos ka libo nga buhat sang kasingki.” Amo sini ang siling sang libro nga The 7 Habits of Highly Effective Families. Ano ang epekto sa bata sini nga pagkanadayag? Ang “mga eksperto” wala nagaugyunay tuhoy sa sini, apang ang Biblia mabaskog nga nagapaandam batok sa malain nga mga pagpakig-upod. Halimbawa, ini nagasiling: “Sia nga nagapakig-angot sa mga buangbuang magaantos.” (Hulubaton 13:20) Nagasiling man ini: “Ang malain nga kaupdanan nagadunot sang mapuslanon nga mga batasan.” (1 Corinto 15:33) Ang kabuhi sa pamilya mapauswag kon maalamon nga tamdon naton ini nga prinsipio nga matuod kon bala nagapakig-upod man kita sa mga tawo mismo ukon sa programa sa telebisyon.
Ang isa ka iloy sa Luxembourg nagtuon sa Biblia upod sa mga Saksi ni Jehova. Isa ka adlaw ginsugiran niya ang Saksi nga kon gab-i ang iya duha ka bata nga babayi nga nagaedad sing pito kag walo ka tuig tama ka makiawayon kag masingki. Ginpamangkot sang Saksi kon ano ang ginahimo sang mga bata nga babayi kon gab-i. Nagsiling ang iloy nga nagalantaw sila sing telebisyon samtang nagahimos sia sang kusina. Ano nga mga programa? “O, pila ka cartoon,” sabat sang iloy. Sang ginhinambit sang iya bisita nga ina nga mga programa masami nga masingki, nagsaad ang iloy sang kabataan nga babayi nga bantayan sila.
Pagkasunod nga adlaw, nagsugid ang iloy nga nakibot sia sa mga cartoon nga ginatan-aw sang iya kabataan nga babayi. Ginapaguwa sa sini ang ginhimohimo nga mga monster gikan sa malayo nga kahawaan nga mapintas nga nagalaglag sang tanan nga butang nga ila maagihan. Ginpaathag niya sa iya mga anak nga babayi nga ginadumtan ni Jehova ang kasingki kag wala sia malipay kon tan-awon naton ina nga kapintas. (Salmo 11:5) Ang mga bata nga babayi, nga luyag pahamut-an si Jehova, nag-ugyon nga maghimo na lang sing pila ka drowing kag painting sa baylo nga maglantaw sing telebisyon. Sa gilayon, ang ila agresibo nga paggawi nagbag-o, kag nag-ayo ang atmospera sa pamilya.
Pila lamang ini sang mga halimbawa nga nagapakita nga ang pag-aplikar sang mga prinsipio sang Biblia nagapauswag sang kabuhi sa pamilya. Ang laygay sang Biblia maaplikar sa tanan nga sahi sang kahimtangan. Masaligan ini kag may mabaskog nga epekto para sa kaayuhan. (Hebreo 4:12) Kon tun-an sang katawhan ang Biblia kag tilawan sing sinsero nga iaplikar ang ginasiling sini, nagabakod ang mga pamilya, nagauswag ang mga personalidad, kag malikawan ang mga sayop. Bisan isa lang ka miembro sang isa ka pamilya ang magsunod sang laygay sang Dios, nagaayo ang mga butang. Sa pagkamatuod, sa tanan nga bahin sang kabuhi, dapat naton tamdon ang Pulong sang Dios subong sang ginhimo sang salmista nga nagsulat: “Ang imo pulong suga sa akon tiil, kag kapawa sa akon banas.”—Salmo 119:105.
[Retrato sa pahina 5]
Ang mga problema sa pamilya sarang malubad kon ang tanan nga nadalahig sinsero nga mag-aplikar sang mga prinsipio sang Biblia