Nagatinguha nga Mangin “Manugpangabudlay nga Wala sing Dapat Ikahuya”

PANUGIRON NI ANDRÉ SOPPA

Nagdabdab ang Inaway Kalibutanon II, nga nagresulta sa daku nga pagpinatyanay kag kalisod. Subong sig­nal­man sa Navy sang Alemanya nga nadestino malapit sa Nar­vik, sa Nor­way, nakit-an ko gid ang kapintas sang tawo sa iya isigkatawo. Sa kagab-ihon, samtang nagapatupling sa mga gibwangan, ang katahom sang kalangitan sa aminhan nagpahulag sa akon nga magpamalandong sing madalom tuhoy sa kabuhi. Napat-od ko nga ang Dios nga nagtuga sining mga butang indi balasulon sa kalautan sang inaway.

NATAWO ako sang 1923 sa gamay nga minuro sang ­Lassoth (­Poland karon), malapit sa dulunan sang ­Czech, kag nagdaku ako sa imol nga pamilya nga nagapuyo sa uma. Ang akon mga ginikanan mga Katoliko, kag ang relihion may daku gid nga bahin sa amon kabuhi. Apang, nagaduhaduha na ako sadto sa akon relihion. Sa amon minuro, may tatlo ka Protestante nga pamilya, kag ginsikway sila sang Katoliko nga komunidad. Indi ko mahangpan kon ngaa natabo yadto. Sa eskwelahan gintudluan kami sing katekismo. Apang isa ka adlaw sang ginpangabay ko ang pari nga ipaathag niya ang Trinidad, ginlapdusan niya ako sing napulo ka beses bilang sabat. Apang, sang 17 anyos ako napamatud-an ang akon hinakit sa simbahan bangod sang isa ka hitabo. Ang mga ginikanan sang akon iloy napatay isa ka bulan lamang ang lang-at, kag ang akon iloy wala sing kuwarta nga ibayad sa simbahan para sa duha ka serbisyo sa lubong. Gani ginpangabay niya ang pari kon puwede nga angan-anganon lang anay niya ang bayad. “May pagkabutang ang imo mga ginikanan, indi bala?” sabat niya. “Ibaligya ini, kag gamita ang kuwarta para sa lubong.”

Pila ka tuig antes sina, pagkatapos nga naggahom si Hitler sang 1933, gindilian na kami nga maghambal sing Polaco; dapat kami maghambal sing Aleman. Yadtong nagbalibad, ukon indi makahibalo maghambal sing Aleman, amat-amat nga nadula—gindala sila sa mga kampo konsentrasyon, siling sa amon sang ulihi. Bisan ang ngalan sang amon minuro gin-islan sing Aleman nga ngalan nga ­Grünfliess. Nag-untat ako sa pag-eskwela sa edad nga 14, kag bangod indi ako katapo sang Hitler ­Youth nga organisasyon, ginbudlayan ako sa pagpangita sing trabaho. Apang, sang ulihi, nakaobra ako subong temporaryo nga panday sa salsalon. Sang pagsugod sang inaway, ang mga simbahan nagpangamuyo para kay Hitler kag para sa mga hangaway sang Alemanya. Nagpalibog ako kon bala nagpangamuyo man sing subong sina ang kaaway.

Serbisyo sa Navy sang Alemanya

Sang Disiembre 1941, nagsulod ako sa Navy sang Alemanya, kag sang pagsugod sang 1942, gindestino ako sa baybayon sang ­Norway agod mag-alagad sa scout ship. Gindestino kami sa serbisyo subong convoy sa ulot sang ­Trondheim kag ­Oslo, nga ginaupdan ang mga barko nga nagadala sing mga hangaway, mga armas, ukon mga kargamento. Didto sa dagat nga nabatian ko ang duha ka tripulante nga nagasugilanon tuhoy sa katapusan sang kalibutan suno sa gintagna sang Biblia. Walay sapayan nga nahadlok maghambal sing dayag, ginsugiran nila ako nga ang ila mga ginikanan nagapakig-upod sa mga Saksi ni Jehova apang wala nila gin-ilog ang ila halimbawa. Amo yadto ang una nga tion nga nabatian ko ang tuhoy sa mga Saksi ni Jehova.

Pagkatapos sang inaway, gindala kami subong mga bilanggo sang mga taga-Britanya kag gintugyan sa mga Amerikano agod ibalik sa Alemanya. Kami nga nagapuyo karon sa Sobyet gindala sa isa ka prisuhan sa ­Liévin, naaminhan sang Pransia, agod magtrabaho sa mga minahan sang karbon. Natabo ini sadtong Agosto 1945. Madumduman ko pa nga ginpamangkot ko ang isa sang akon Pranses nga mga guardia kon ano ang iya relihion. “Katoliko,” sabat niya. Sanglit isa man ako ka Katoliko, ginpamangkot ko sia kon ngaa nangin magkaaway kami? “Indi importante nga mahangpan naton ini. Basta amo lang sina ang natabo,” sabat niya. Para sa akon kabuangan nga ang mga tawo nga may pareho nga relihion mag-inaway kag magpinatyanay.

Isa ka Silak sang Kasanag sa Minahan sang Karbon

Sa akon una nga adlaw sa minahan upod sa lokal nga mga minero, ginhatagan ako ni ­Evans ­Emiot sang iya tinapay. Tumandok sia sang Ohio, sa Estados Unidos, kag nagpuyo sia sa Pransia sa sulod sang pila ka tuig. Ginsugiran niya ako tuhoy sa isa ka kalibutan nga wala na sing inaway. Natingala ako sa iya kabuot. Indi sia masingki sa akon walay sapayan nga isa ako ka Aleman kag sia isa ka Amerikano. Wala na kami magkit-anay antes sa panugod sang 1948 sang ginhatagan niya ako sang isa ka bukleta nga natig-uluhan “The Prince of Peace.” Paagi sini natun-an ko gid man ang tuhoy sa maayo nga Dios nga nagadumot sa inaway—ang sahi sang Dios nga akon ginhanduraw samtang nagatan-aw sa kalangitan sa naaminhan. Determinado nga ginpangita ko ang relihion nga nagatudlo tuhoy sini. Apang bangod nagatrabaho si Evans sa lain nga bahin sang minahan, wala ko sia mapakig-angutan. Ginpalapitan ko ang tanan lainlain nga mga grupo sang relihion sa kampo nga bilangguan, nagapamangkot kon may nahibaluan sila tuhoy sa bukleta, apang wala gid sing resulta.

Sang ulihi, sang Abril 1948, ginpaguwa ako sa kampo nga bilangguan kag nangin hilway nga trabahador. Sang masunod mismo nga Domingo, nakibot ako sang mabatian ko ang tunog sang gamay nga lingganay sa kalye. Daku gid ang akon kalipay sang makit-an ko si Evans! Kaupod niya ang isa ka grupo sang mga Saksi ni Jehova nga nagasuksok sing mga karatula nga nagapahibalo sang tig-ulo sang isa ka pamulongpulong publiko. Ang Saksi nga nagapatunog sang lingganay amo si ­Marceau ­Leroy, isa karon ka katapo sang Komite sang Sanga sa Pransia. Ginpakilala ako sa nagahambal sing Aleman nga Polaco nga si ­Joseph ­Kulczak, nga nag-antos sa mga kampo konsentrasyon bangod sang iya pagtuo. Gin-agda niya ako nga magtambong sa miting sadto nga gab-i. Wala ko mahangpan ang kalabanan sang ginhambalan sa miting, apang sang ginbayaw sang tanan nga tumalambong ang ila kamot, ginpamangkot ko ang tawo sa tupad ko kon ngaa ginabayaw nila ang ila kamot. “Sila ang makadto sa ­Dunkerque sa masunod nga semana agod magbantala.” “Puwede bala ako makaupod?” pamangkot ko. “Aba, huo!” siling niya. Gani sang masunod nga Domingo nag-upod ako sa pagbantala sa pamalaybalay. Walay sapayan nga indi tanan nga ginduaw namon nagbaton sa amon, nalipay ako kag sang ulihi nagbantala na sing regular.

Natun-an Ko nga Kontrolon ang Akon Kaakig

Wala madugay sang ulihi, nagbantala ang mga Saksi sa mga tolda nga ginapuy-an sang mga bilanggo nga Aleman nga hilway na. Ginbudlayan ako bangod kilala ako didto nga mainiton ang ulo. Kon may magyaguta sa akon pagbantala, ginapahog ko sia nga nagasiling: “Kon indi ka maghalong, may matabo gid sa imo.” Isa ka bes samtang nagaobra sa minahan, ginsumbag ko pa gani ang isa nga nagyaguta kay Jehova.

Apang, sa bulig ni Jehova, nabag-o ko ang akon personalidad. Isa ka adlaw, samtang nagabantala kami sa sining mga tolda, gingamo sang isa ka grupo sang mga lalaki nga tuman ka hubog sa alkohol ang pila ka Saksi. Nakahibalo sang akon pagkamainiton, ginpunggan ako nga magpahilabot sang akon kaupod nga mga kauturan, apang nagapamahog nga ginpalapitan ako sang isa sa mga lalaki kag gin-uba ang iya jacket. Nanaug ako sa akon bisikleta, ginpauyatan ini sa iya, kag nagpamulsa. Nakibot sia sa sini amo nga namati sia sa akon ginhambal. Ginsilingan ko sia nga magpauli kag magtulog kag dayon magtambong sa pamulongpulong publiko. Amo gid ang natabo, sang alas 3:00 s.h., nagtambong sia! Sang ulihi, halos 20 ka bilanggo anay ang nagbaton sa mensahe. Tuhoy sa akon, nabawtismuhan ako sadtong Septiembre 1948.

Masako Apang Makapaladya nga Eskedyul

Ginhatagan ako sing pribilehiyo nga mag-atipan sa mga teritoryo nga amon ginabantalaan kag magpangita sing mga lugar nga makahiwat kami sing mga pamulongpulong publiko. Agod mahimo ini, nagabiyahe ako kon kaisa sing mga 50 kilometros sakay sa akon diutay nga motorsiklo, antes magtrabaho sa panggab-i nga relyebo sa minahan. Kag sa talipuspusan sang mga semana, nagakadto kami sa teritoryo sakay sa bus kag ginabilin ang duha ukon apat ka manugbantala upod sa humalambal. Sa dalagku nga mga banwa, kon makakita kami sing maayo nga lugar, ginasampawsampaw namon ang amon mga maleta agod gamiton subong speaker’s stand. Sa masami, nagasuksok kami sing mga karatula agod ipahibalo ang tema sang pamulongpulong publiko diin ginaagda namon ang mga tawo.

Nakilala ko si Jeannette Chauffour sadtong 1951, isa ka Saksi halin sa ­Reims. Nagluyagay kami gilayon sa una namon nga pagkit-anay, kag isa ka tuig sang ulihi, sang Mayo 17, 1952, nagpakasal kami. Nagsaylo kami sa ­Pecquencourt, isa ka minahan nga banwa malapit sa ­Douai. Apang, wala madugay, nagbalatian ako. Natukiban nga may ­silicosis ako, isa ka balatian sa respiratoryo tuga sang pagtrabaho sa minahan, apang wala ako makakita sing iban nga sahi sang trabaho. Gani, sang 1955, sadtong internasyonal nga asambleya sa ­Nuremberg, Alemanya, sang ginpangabay kami nga buligan ang isa ka gamay nga kongregasyon sa ­Kehl, isa ka gamay nga industriyal nga banwa sa ­Rhine, walay sablag nga nagsaylo kami didto. Sadto nga tion, may 45 lamang ka manugbantala sa kongregasyon. Sa sulod sang pito ka tuig nga nangabudlay kami sa sini nga kongregasyon, ang kadamuon sang manugbantala nag-uswag sa 95.

Dugang nga mga Pribilehiyo sa Pag-alagad

Sang makit-an namon nga mabakod na ang kongregasyon, nangabay kami sa Sosiedad sing asaynment sa Pransia subong mga espesyal payunir. Sa daku namon nga kakibot, gindestino kami sa Paris. Ang walo ka bulan nga pagtener namon didto makalilipay gid. Nakadumala kami ni ­Jeannette sing 42 ka pagtuon sa Biblia. Lima sa amon mga estudyante ang nabawtismuhan sang didto kami, kag 11 pa ang nagbaton sang ulihi sang kamatuoran.

Sanglit nagapuyo kami sa Latin Quarter, masami kami makasugata sing mga propesor halin sa unibersidad sang ­Sorbonne. Isa ka retirado nga propesor sa pilosopiya nga nagahimo sing ­faith heal­ing ang nagtuon sing Biblia kag sang ulihi nangin isa sang mga Saksi ni Jehova. Isa ka adlaw naghinun-anon ako tuhoy sa Biblia upod sa isa ka ­civil ­engineer nga suod sa Jesuita nga mga manunudlo. Nagkadto sia sa amon apartment sang alas tres sang hapon kag naghalin sang alas dies sadto nga gab-i. Sa amon kakibot, nagbalik sia sa amon balay pagligad sang isa ka oras kag tunga. Nasugilanon niya ang isa ka Jesuita nga wala makasabat sa iya mga pamangkot tuhoy sa tagna sang Biblia. Ala una sang aga na sia nakapauli, kag nagbalik naman sang alas siete. Sang ulihi, nangin isa man sia sang mga Saksi ni Jehova. Yadto nga kauhaw sa kamatuoran isa gid ka daku nga pagpalig-on sa amon sang akon asawa.

Pagkatapos makaalagad sa Paris, gin-agda ako nga mag-alagad subong nagalakbay nga manugtatap sa sidlangan nga bahin sang Pransia. Nalipay gid kami magduaw sa nagahambal sing Pranses kag Aleman nga mga kongregasyon, nga nagapalig-on sa mga kauturan. Samtang nagaduaw sa kongregasyon sang ­Rombas, sa ­Lorraine, nakilala ko si ­Stanislas ­Ambroszczak. Isa sia ka Polaco nga nagserbisyo anay sa submarino sang mga Alyado sang tion sang inaway kag nakig-away sa kadagatan sang Norway. Katapo kami sang magkaaway nga mga puwersa samtang nagapanakayon sa pareho nga kadagatan. Karon mag-utod na kami nga magkaupod nga nagaalagad sa amon Dios nga si Jehova. Sang isa pa ka okasyon sa isa ka asambleya sa Paris, nakita ko ang isa ka tawo nga kilala ko. Sia yadtong kumander sang kampo diin nabilanggo ako sa aminhan nga Pransia. Malipayon gid kami nga nangabudlay nga magkaupod sa tion sang kombension! Amo sina ka gamhanan ang Pulong sang Dios nga nagahimo sa mga magkaaway sadto nga mangin mag-ulutod kag suod nga mga mag-abyan!

Sing makapasubo, pagkatapos sang 14 ka tuig sa nagalakbay nga hilikuton, nag-untat ako bangod sang akon nagaluya nga panglawas. Apang, determinado kami sang akon asawa nga magpadayon nga mag-alagad kay Jehova sa bug-os namon nga masarangan. Sa amo nangita kami sing maistaran kag trabaho sa banwa sang ­Mulhouse, sa sidlangan sang Pransia, kag nagpayunir (bug-os tion nga mga ebanghelisador).

Ang isa pa ka daku nga kalipay sa sulod sang mga tinuig amo ang akon pagpakigbahin sa pagtukod sing mga King­dom ­Hall. Sang 1985, ginpangabay ako nga mag-organisar sing isa ka grupo sa konstruksion para sa sidlangan sang Pransia. Paagi sa paggamit sing lantip nga mga trabahador kag paghanas sa handa nga mga boluntaryo, nakaporma kami sing isa ka grupo nga nakapakigbahin sa pagtukod ukon pagkaayo sa kapin sa 80 ka tilipunan, ginhimo ini nga nagakaigo nga duog para sa pagsimba kay Jehova. Kag sang 1993, daku gid ang akon kalipay nga makapangabudlay sa pagtukod sing As­sem­bly ­Hall kag sing lima ka King­dom ­Hall sa ­French ­Guiana, Bagatnan nga Amerika!

Nagapadayon Walay Sapayan sang mga Pagtilaw

Masiling ko gid nga sa sulod sang kapin sa 50 ka tuig sang teokratiko nga hilikuton, ang akon kabuhi puno sing daku nga kalipay kag mga pribilehiyo sa pag-alagad. Sing makapasubo, sang Disiembre 1995, napatay ang akon pinalangga nga asawa, nga nangin kaupod ko sa sulod sang 43 ka tuig. Walay sapayan nga isa ini ka tion sang daku nga kasubo—kag nagakasubo ako tubtob karon—ginhatagan ako ni Jehova sing kusog, kag ginahigugma kag ginasakdag ako sang akon espirituwal nga mga kauturan nga lalaki kag babayi nga nagabuhin sa kasakit sa pagligad sang mga tion.

Madumduman ko pa sing maathag ang mga ginsiling sang isa ka hinaplas nga utod nga lalaki sa isa ka asambleya sa ­Munich, Alemanya, sang 1963. “André,” siling niya, “indi magtulok sa wala ukon sa tuo. Ang mga kauturan sa mga kampo konsentrasyon nakaagi sing mga pagtilaw. Depende sa aton kon magpadayon kita. Indi gid kita dapat maluyahan sing buot. Gani magpadayon ka!” Ginadumdom ko ini pirme. Karon nga diutay na lang ang akon mahimo bangod sang balatian kag katigulangon, ang mga pinamulong sa Hebreo 6:10 padayon nga nagapapagsik sa akon: “Kay ang Dios indi dimatarong nga malimot sang inyo binuhatan kag sang gugma nga ginpakita ninyo tungod sa iya ngalan.” Huo, ang pagpangabudlay sa pag-alagad kay Jehova amo ang pinakadaku nga pribilehiyo nga matigayon sang isa. Sa sulod na sing 50 ka tuig, ang akon anay tulumuron, kag amo gihapon tubtob karon, amo ang mangin “manugpangabudlay nga wala sing dapat ikahuya.”—2 Timoteo 2:15.

[Retrato sa pahina 22]

Ang sahi sang barko nga akon anay ginsakyan sa mga gibwangan sang Norway

[Retrato sa pahina 23]

Pagbantala nga nagasakay sa bisikleta sa naaminhan nga Pransia

[Retrato sa pahina 23]

Ginsampawsampaw nga mga maleta agod himuon nga speaker’s stand para sa pamulongpulong publiko

[Retrato sa pahina 24]

Upod sa akon asawa, si Jeannette, sang amon kasal sang 1952