Ang Kabayaran sang Bugal—Daw Ano ka Daku?

NAKASUGATA ka na bala sang isa ka tawo nga hungod nga nagapakadiutay sa imo? Ayhan isa ka manedyer, amo, manugtatap, ukon himata nga nagapakanubo kag nagapakahuya sa imo? Ano ang nabatyagan mo sa sina nga tawo? Naluyagan mo bala ang iya personalidad? Wala gid! Ngaa? Bangod ang bugal nagatuga sing mga pagbinahinbahin kag nagaupang sa komunikasyon.

Ang bugal nagapahulag sa tawo nga pakanubuon ang bisan sin-o, agod sia ang daw pirme nga nagapangibabaw. Ang tawo nga may amo sina nga panimuot talagsa lang nagahambal sing maayo tuhoy sa iban. Pirme sia may ginahambal nga negatibo—“huo, mahimo nga may pila sia ka maayo nga kinaiya, apang may problema sia ukon depekto.”

Sa Thoughts of Gold in Words of Silver, ang bugal ginlaragway subong “makahalalit nga bisyo. Ginaguba sini ang tawo, halos wala na sing butang nga sarang madayaw sa iya.” Katingalahan bala nga wala sing luyag makig-upod sa bugalon nga tawo? Sa katunayan, ang kabayaran sang bugal amo sa masami ang pagkadula sing matuod nga mga abyan. “Sa kabaliskaran,” ina man nga libro padayon nga nagasiling, “naluyagan sang mga tawo ang mapainubuson—indi ang nagapakunokuno nga mapainubuson, kundi ang tunay nga mapainubuson.” Sing nagakaigo, ang Biblia nagasiling: “Ang bugal sang tawo nagapakahuya sa iya, ang mapainubuson makatigayon sing kadungganan.”—Hulubaton 29:23, The Jerusalem Bible.

Apang, kapin pa sa epekto sa pag-abyanay ukon sa pagtahod sang mga tawo, paano maapektuhan sang bugal ang kaangtanan sang isa sa Dios? Paano ginatamod sang Dios ang mga bugalon, ang mapalabilabihon, kag ang matinaastaason? Bugal ukon pagkamapainubuson—importante bala ini sa iya?

Isa ka Leksion Tuhoy sa Pagkamapainubuson

Ang inspirado nga manunulat sang Hulubaton nagsiling: “Ang bugal nagauna sa kalaglagan, kag ang mapalabilabihon nga espiritu nagauna sa pagkapukan. Maayo pa nga magmapainubuson sing espiritu upod sa mga mahagop sangsa magbahin sang inagaw upod sa mga bugalon.” (Hulubaton 16:18, 19) Ang kamatuoran sinang mga pinamulong ginpamatud-an sa kaso sang heneral sang Siria nga si Naaman, nga nagkabuhi sang tion sang Israelinhon nga manalagna nga si Eliseo.

Si Naaman isa ka aruon. Sa pagpangita niya sing bulong, naglakbay sia padulong sa Samaria nga nagalaum nga personal sia nga abiabihon ni Eliseo. Sa baylo, ginpadala sang manalagna ang iya alagad nga nagsugo kay Naaman nga maligo sing pito ka beses sa Suba sang Jordan. Nainsulto si Naaman sa pagtratar kag paglaygay sa iya. Ngaa indi makaguwa ang manalagna kag makighambal sa iya sing personal sa baylo nga magpadala sing isa ka alagad? Kag pat-od gid, nga ang bisan anong suba sa Siria subong kaayo sa Jordan! Ang iya problema amo ang iya bugal. Ang resulta? Sing makalilipay, nangibabaw ang mas maalamon nga laygay. “Gani naglusong sia kag naglumoy sing makapito sa Jordan suno sa pinamulong sang tawo sang matuod nga Dios; kag ang iya unod nag-uli kaangay sa unod sang diutay nga bata kag nagtinlo sia.”—2 Hari 5:14.

Kon kaisa ang diutay nga pagkamapainubuson nagaresulta sa daku nga mga benepisyo.

Ang Kabayaran sang Bugal

Apang, ang kabayaran sa aton sang bugal, mangin daku pa sangsa indi naton pagtigayon sang benepisyo ukon sing daug. May isa pa ka sahi sang bugal nga ginapahangop ang Ingles nga tinaga nga “hubris,” nga nagakahulugan sing “sobra nga bugal ukon pagsalig sa kaugalingon nga masami nagaresulta sa silot.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Ini nga tinaga direkta nga naghalin sa Griego, kag suno sa Griegong iskolar nga si William Barclay, ang “hubris amo ang pag-upod sang bugal kag kapintas . . . , ang matinaastaason nga panimuot nga nagapahulag sa [isa ka tawo] nga pakahuy-an ang iya isigkatawo.”

Ang maathag nga halimbawa sining sahi sang sobra nga bugal makit-an sa Biblia. Natabo ini kay Hanun, nga hari sang Amon. Ang Insight on the Scriptures nagapaathag: “Bangod sang mahigugmaon nga kaayo nga ginpakita sa iya ni Nahas, nagpadala si David sing mga mensahero agod lugpayan si Hanun bangod sa pagkapatay sang iya amay. Apang, bangod nakumbinsi si Hanun sang iya mga prinsipe nga isa lamang ini ka padihot ni David agod espiyahan ang siudad, ginpakahuy-an niya ang mga alagad ni David paagi sa pag-utod sang katunga sang ila mga bungot kag pag-utod sang katunga sang ila mga panapton tubtob sa ila mga balikawang kag ginpalakat sila.”a Tuhoy sining hitabo, si ­Barclay nagsiling: “Yadto nga pagtratar isa ka hubris. Isa yadto ka insulto, pagpamintas kag publiko nga pagpakahuya.”—2 Samuel 10:1-5.

Huo, ang bugalon nga tawo sarang mag-insulto, magpakahuya sa iban. Nalipay sia magsaklaw sa iban sa dimapatugsilingon, walay kaluoy nga paagi kag nian ginakadlawan kon ginabudlayan kag nahuy-an ang iban nga tawo. Apang ang pagpakanubo ukon pagguba sa pagtahod sang isa sa iya kaugalingon makahalit sa duha ka magkatuhay nga paagi. Makadula ini sang isa ka abyan kag, mahimo gid makakita sing kaaway.

Paano ang isa ka matuod nga Cristiano makapakita sing amo nga sahi sang makahalalit nga bugal, samtang ginsugo sia sang iya Agalon nga ‘dapat niya higugmaon ang iya isigkatawo subong sang iya kaugalingon’? (Mateo 7:12; 22:39) Supak gid ini sa tanan nga prinsipio sang Dios kag ni Cristo. Tuhoy sini, si Barclay matigdas nga nagsiling: “Ang hubris amo ang bugal nga nagapahulag sa tawo nga lapason ang Dios.” Amo ini ang bugal nga nagasiling: “Wala sing Jehova.” (Salmo 14:1) Ukon subong sang ginasiling sa Salmo 10:4: “Ang malauton sa bugal sang iya nawong wala nagapangita sa iya; ang tanan niya nga hunahuna amo: ‘Wala sing Dios.’” Ina nga bugal, ukon pagkamatinaastaason, nagahamulag sa isa indi lamang gikan sa mga abyan kag mga himata kundi subong man gikan sa Dios. Daw ano ka daku nga kabayaran!

Indi Pagtuguti ang Bugal nga Magguba sa Imo

Ang bugal madamo sing bahin—ang bugal nga tuga sang nasyonalismo, sang rasismo, sang sosyal nga mga kinatuhayan, sang edukasyon, manggad, kabantugan, kag gahom. Sa bisan anong paagi, ang bugal madali makasulod kag makaguba sang imo personalidad.

Madamo nga tawo ang daw mapainubuson kon nagapakig-angot sa mga superyor ukon sa ila mga katupong. Apang ano ang matabo kon ang nagapakunokuno nga mapainubuson makatigayon sing awtoridad? Sa hinali, mangin manugpigos sia nga ginapabudlayan ang mga tawo sa idalom niya! Mahimo ini matabo sa pila kon makasuksok na sila sing uniporme ukon sing tsapa nga nagakahulugan sing gahom. Bisan ang mga empeleyado sang gobierno mahimo mangin bugalon kon nagapakig-angot sa publiko, nagahunahuna nga ang publiko amo ang magaalagad sa ila, sa baylo nga sila ang mag-alagad sa publiko. Ang bugal makahimo sa imo nga matigdas, dimapinatugsilingon; ang pagkamapainubuson makahimo sa imo nga malulo.

Si Jesus mahimo kuntani mangin bugalon ukon matigdas sa iya mga disipulo. Isa sia ka himpit nga tawo, ang Anak sang Dios, nga nagapakig-angot sa dihimpit, padasudaso, mainiton nga mga sumulunod. Apang, ano ang iya pangagda sa mga nagpamati? “Kari sa akon, kamo tanan nga ginabudlayan kag ginabug-atan, kag papahuwayon ko kamo. Itakod ang akon gota kag magtuon kamo sa akon, kay ako malulo kag mapainubuson sing tagipusuon, kag makakita kamo sing kapahuwayan sa inyo mga kalag. Kay ang akon gota mahulas kag ang akon lulan mamag-an.”—Mateo 11:28-30.

Ginatinguhaan bala naton pirme nga sundon ang halimbawa ni Jesus? Ukon nangin matigdas bala kita, matig-a sing buot, manugpigos, dimaluluy-on, bugalon? Kaangay ni Jesus, tinguhai nga magpaumpaw, indi magpamigos. Pamatuki ang makapaguba nga epekto sang bugal.

Bangod sa mga nasambit na, sayop bala ang tanan nga bugal?

Pagtahod sa Kaugalingon Batok sa Pagpahambog

Ang bugal isa man ka “makatarunganon kag nagakaigo nga pagtahod sa kaugalingon.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Ang pagtahod sa kaugalingon nagakahulugan sing pagtahod sa imo kaugalingon. Buot silingon nga ginakabalak-an mo kon ano ang pagtamod sang iban nga tawo sa imo. Ginakabalak-an mo ang imo panagway kag ang imo reputasyon. Ang Espanyol nga hulubaton matuod, “Sugiri ako kon sin-o ang imo kaupod kag sugiran ko ikaw kon sin-o ka.” Kon nagapakig-upod ikaw sa mga tawo nga taramhak, matamad, baraghal maghulag, kag bastos, nian mangin kaangay ikaw sa ila. Malatnan ikaw sang ila mga panimuot, kag kaangay nila, madulaan ikaw sing pagtahod sa kaugalingon.

Sa pagkamatuod, may isa pa ka malain nga epekto—ang bugal nga nagadul-ong sa pagpahambog ukon pagpadayaw. Ang mga eskriba kag mga Fariseo sang mga adlaw ni Jesus nagpabugal sang ila mga tradisyon kag sang ila sobra ka relihioso nga mga dagway. Si Jesus nagpaandam nahanungod sa ila: “Ang tanan nga butang nga ila ginahimo ginahimo nila agod makita sang mga tawo; bangod ginapasangkad nila ang nagaunod sing kasulatan nga mga suludlan nga ila ginasuksok subong pangamlig, kag ginapalaba ang mga plikos sang ila mga panapton [agod mangin diosnon pa gid kon tulukon]. Luyag nila ang pinasulabi nga mga duog sa mga sinalusalo kag ang pinasulabi nga mga lingkuranan sa mga sinagoga, kag ang mga pagtamyaw sa mga balaligyaan kag nga pagatawgon sang mga tawo nga Rabbi.”—Mateo 23:5-7.

Sa amo, ang nagakaigo nga pagtahod sa kaugalingon isa ka timbang nga panimuot. Dumduma, man, nga nakita ni Jehova ang tagipusuon, indi lamang ang pakitakita nga buhat. (1 Samuel 16:7; Jeremias 17:10) Ang pagpakamatarong sa kaugalingon indi pagpakamatarong sang Dios. Apang, ang pamangkot karon amo, Paano kita makapalambo sing matuod nga pagkamapainubuson kag malikawan ang daku nga kabayaran sang bugal?

[Footnote]

[Retrato sa pahina 4]

Ang diutay nga pagkamapainubuson nagdala sing daku nga mga benepisyo kay Naaman