Pagsimba kay Baal—Ang Inaway sa Tagipusuon sang mga Israelinhon

Sa sulod sang halos isa ka libo ka tuig, isa ka inaway ang nagdabdab sa tagipusuon sang mga Israelinhon. Ang kahadlok sa disparatis kag mga rito sa sekso nakig-away batok sa pagtuo kag pagkamainunungon. Ining kabuhi-kag-kamatayon nga inaway amo ang pagsumpunganay sang pagsimba kay Baal kag sang pagsimba kay Jehova.

MAGAPABILIN bala nga matutom ang pungsod sang Israel sa matuod nga Dios, nga nagpaguwa sa ila sa Egipto? (Exodo 20:2,3) Ukon magadampig bala sila kay Baal, ang paborito nga dios sang Canaan, nga nanaad nga magapauya sang duta?

Ining espirituwal nga inaway, nga natabo linibo ka tuig na ang nagligad, importante para sa aton. Ngaa? “Ining mga butang,” sulat ni apostol Pablo, ‘ginsulat subong paandam sa aton nga naabutan sang katapusan sang sistema sang mga butang.’ (1 Corinto 10:11) Ang importante nga paandam sining maragtason nga inaway labi nga mangin makahulugan kon mahangpan naton kon sin-o si Baal kag ano ang nadalahig sa pagsimba kay Baal.

Sin-o si Baal?

Nakilala sang mga Israelinhon si Baal sang nag-abot sila sa Canaan sang mga tuig 1473 B.C.E. Nasapwan nila nga ang mga Canaanhon nagsimba sa madamo nga dios nga kaangay sang mga dios sang Egipto, walay sapayan nga may tuhay sila nga mga ngalan kag pila ka tuhay nga mga karakteristiko. Apang, ginapadaku sang Biblia si Baal subong ang panguna nga dios sang mga Canaanhon, kag ginapamatud-an sang mga tukib sa arkeolohiya ang iya pagkasuperyor. (Hukom 2:11) Walay sapayan nga si Baal indi ang supremo nga dios sa tunga sang ila mga dios, sia ang dios nga importante gid sa mga Canaanhon. Nagpati sila nga may gahom sia sa ulan, sa hangin, kag sa mga panganod kag nga sia lamang ang makaluwas sa katawhan—subong man sa ila mga sapat kag mga pananom—gikan sa pagkabaog ukon bisan sa kamatayon. Kon wala ang pangamlig ni Baal, si Mot, ang matimaluson nga dios sang mga Canaanhon, pat-od nga magapadala sa ila sing mga kalamidad.

Ang pagsimba kay Baal puno sang mga rito sa sekso. Bisan ang relihioso nga mga butang nga naangot kay Baal, kaangay sang sagrado nga mga haligi kag sagrado nga mga poste, may seksuwal nga kahulugan. Sing maathag, ang sagrado nga mga haligi—mga igang man ukon tinigban nga mga bato sa porma sang simbulo sang kinatawo sang lalaki—nagrepresentar kay Baal, ang lalaki nga bahin sa seksuwal nga paghiusa. Ang sagrado nga mga poste, sa pihak nga bahin, human sa tapi ukon mga kahoy nga nagrepresentar kay Asera, ang asawa ni Baal kag amo ang babayi nga bahin.—1 Hari 18:19.

Ang pagpakighilawas sa templo kag paghalad sing bata amo ang iban pa bantog nga mga bahin sang pagsimba kay Baal. (1 Hari 14:23, 24; 2 Cronica 28:2,3) Ang libro nga The Bible and Archaeology nagasiling: “Sa mga templo sang mga Canaanhon may lalaki kag babayi nga mga pampam (‘sagrado’ nga mga lalaki kag mga babayi) kag ginabuhat ang tanan nga sahi sang pagpatuyang sa sekso. [Ang mga Canaanhon] nagpati nga sa pila ka paagi ini nga mga rito nagpabugana sa mga pananom kag sa mga kasapatan.” Ano man ang kahimtangan ina amo ang relihiosong pangatarungan, bisan pa inang imoralidad walay duhaduha nga nagganyat sa undanon nga mga kailigbon sang mga sumilimba. Paano, nian, ginhaylo ni Baal ang mga tagipusuon sang mga Israelinhon?

Ngaa Tuman ka Makagalanyat?

Ayhan mas luyag sang madamong Israelinhon ang relihion nga diutay lamang ang ginapangayo sa ila. Sa pagsimba kay Baal indi na sila kinahanglan magtuman sa Kasuguan, subong sang Adlaw nga Inugpahuway kag sang madamong pagdumili sa moral. (Levitico 18:2-30; Deuteronomio 5:1-3) Posible nga ang kabuganaan sa materyal sang mga Canaanhon nagkumbinsi sa iban nga kinahanglan pahamut-an si Baal.

Ang Canaanhon nga mga santuaryo, nga kilala subong mataas nga mga duog kag nahamtang sa kakahuyan sa manubo nga bahin sang mga bukid, mahimo nagpatahom sa mga rito sa pertilidad nga ginabuhat didto. Sang ulihi, wala nakontento ang mga Israelinhon sa pagduaw pirme sa sagrado nga mga duog sa Canaan; nagpatindog pa gani sila sang ila kaugalingon. “Sila man nagpatindog para sa ila sing mataas nga mga duog kag sagrado nga mga haligi kag sagrado nga mga poste sa tagsa ka bakulod nga mataas kag sa idalom sang tagsa ka kahoy nga madabong.”—1 Hari 14:23; Oseas 4:13.

Apang labaw sa tanan, ang pagsimba kay Baal makagalanyat sa unod. (Galacia 5:19-21) Ang seksuwal nga mga buhat naglabaw sangsa handum sa bugana nga patubas kag kasapatan. Ginhimaya ang sekso. Ginapamatud-an ini sang madamo nga mga figurine nga nakutkot, nga may pagpasobra nga mga bahin sa sekso, nga nagapakita sing pagpukaw sa sekso. Ang sinalusalo, sinaot, kag musika nagkondisyon sang hunahuna para sa imoral nga paggawi.

Mahanduraw naton ang isa ka kinaandan nga eksena sa maaga nga tigragas. Sa isa ka talalupangdon kinaugali nga kahimtangan, nabusog sang sinalusalo kag napahulag sang alak, nagasaot ang mga sumilimba. Ang ila sinaot sa pertilidad gintuyo agod pukawon si Baal gikan sa iya nga pagpahuway sa tig-ilinit agod nga ang duta maulanan. Nagasaot sila sa palibot sang kaangay-kinatawo sang lalaki nga mga haligi kag sagrado nga mga poste. Ang mga hulag, ilabi na sang mga pampam sang templo, makaululag kag nagapukaw sang balatyagon sa sekso. Ang musika kag tumalan-aw nagapapagsik pa gid sa ila. Kag mahimo nga sa putukputukan sang sinaot, ang mga nagasaot nagakadto sa mga hulot sang balay ni Baal agod imoral nga maghulid.—Numeros 25:1, 2; ipaanggid ang Exodo 32:​6, 17-​19; Amos 2:8.

Naglakat Sila Paagi sa Panulok, Indi Paagi sa Pagtuo

Samtang inang seksuwal nga paagi sang pagsimba nagganyat sa madamo, ang mga Israelinhon nagsimba man kay Baal bangod sang kahadlok. Bangod nadula na sang mga Israelinhon ang ila pagtuo kay Jehova, ang kahadlok sa patay, kahadlok sa palaabuton, kag ang pagkawili sa okulto nagdul-ong sa ila sa pagbuhat sang espiritismo, nga naglakip sing mga rito nga tuman kalaut. Ang The International Standard Bible Encyclopedia nagalaragway kon paano ginpadunggan sang mga Canaanhon ang nagtaliwan nga espiritu subong bahin sang pagsimba sa katigulangan: “Ang mga sinalusalo . . . ginasaulog sa lulubngan sang pamilya ukon sa mga ginlubngan nga duta upod ang rituwal nga pagpahubog kag seksuwalidad (posible nga nagadalahig sang incesto) diin ginapatihan nga nagapakigbahin ang mga napatay.” Ang pagpakigbahin sa sinang makahuluya espiritistiko nga mga buhat nagpahilayo pa gid sa mga Israelinhon gikan sa ila Dios, nga si Jehova.—Deuteronomio 18:9-12.

Ang mga idolo—kag ang may kaangtanan sini nga mga rituwal—nagganyat man sadtong mga Israelinhon nga luyag maglakat paagi sa panulok sa baylo nga paagi sa pagtuo. (2 Corinto 5:7) Bisan sa tapos makakita sing tumalagsahon nga mga milagro sa dimakita nga kamot ni Jehova, madamong Israelinhon nga nagbiya sa Egipto ang nagkinahanglan pa sang makita nga pagpahanumdom sa iya. (Exodo 32:1-4) Ang iban sa ila mga kaliwatan luyag man magsimba sa isa nga makita, subong sang mga idolo ni Baal.—1 Hari 12:25-30.

Sin-o ang Nagdaug?

Ang inaway sa tagipusuon sang mga Israelinhon nagpadayon sa sulod sang mga siglo, kutob sang nag-abot sila sa kapatagan sang Moab antes lang gid magsulod sa Ginsaad nga Duta tubtob sa tion sang pagtapok sa ila sa Babilonia. Ang kahimtangan daw nagalainlain. Kon kaisa, ang kalabanan sa mga Israelinhon nagpabilin nga matutom kay Jehova, apang sa masami nagsimba sila kay Baal. Ang panguna nga rason sa sini amo ang ila pagpakig-upod sa paganong katawhan sa palibot nila.

Sa tapos malutos sa militar, nagpakig-away ang mga Canaanhon sa mas malalangon nga paagi. Nagkabuhi sila kaupod sang mga Israelinhon kag nagpalig-on sa ila mananakop nga batunon ang mga dios sang pungsod. Ginpamatukan sang maisog nga mga hukom subong sanday Gideon kag Samuel ining huyog. Si Samuel naglaygay sa katawhan: “Isikway ang dumuluong nga mga dios . . . , kag ipatuhoy ang inyo tagipusuon kay Jehova kag alagda sia lamang.” Sing makadali, ginsunod sang mga Israelinhon ang laygay ni Samuel, kag ila ‘ginsikway ang mga larawan nanday Baal kag Astoret kag gin-alagad si Jehova lamang.’—1 Samuel 7:3,4; Hukom 6:25-27.

Sa tapos sang paggahom nanday Saul kag David, si Solomon naghalad sa iban nga mga dios sa ulihi nga bahin sang iya kabuhi. (1 Hari 11:​4-8) Ang iban nga mga hari sang Israel kag Juda naghimo man sina kag nagpasakop kay Baal. Apang, ang matutom nga mga manalagna kag mga hari, subong sanday Elias, Eliseo, kag Josias, nagpanguna sa pagpakig-away batok sa pagsimba kay Baal. (2 Cronica 34:1-5) Dugang pa, sa sulod sining panahon sa maragtas sang Israel, may mga indibiduwal nga nagpabilin nga matutom kay Jehova. Bisan sa tion nanday Ahab kag Jezebel, sa tion nga yara sa putukputukan ang pagsimba kay Baal, pito ka libo ang wala ‘magluhod kay Baal.’—1 Hari 19:18.

Sang ulihi, sa tapos makabalik ang mga Judiyo gikan sa pagkatapok sa Babilonia, wala na mahinambitan ang pagsimba kay Baal. Kaangay sadtong ginpatuhuyan sa Esdras 6:21, ang tanan ‘nagpain sang ila kaugalingon gikan sa kahigkuan sang mga pungsod sang duta, agod pangitaon si Jehova nga Dios sang Israel.’

Mga Paandam Gikan sa Pagsimba kay Baal

Bisan pa madugay na nga nadula ang pagsimba kay Baal, yadtong Canaanhon nga relihion kag ang katilingban sa karon may isa ka butang nga magkapareho—ang paghimaya sa sekso. Ang pagganyat sa imoralidad nagalatom gid sa aton palibot. (Efeso 2:2) “Batok kita sa dimakita nga gahom nga nagakontrol sining madulom nga kalibutan, kag sa espirituwal nga mga ahente gikan sa duog sang kalautan,” nagapaandam si Pablo.​—Efeso 6:12, Phillips.

Ining “dimakita nga gahom” ni Satanas nagapadaku sa seksuwal nga imoralidad agod ulipunon sa espirituwal ang katawhan. (Juan 8:​34) Sa matinuguton nga katilingban sa karon, ang pagpatuyang sa sekso wala ginabuhat subong isa ka rito sa pertilidad kundi, sa baylo, subong isa ka paagi agod makasapo sing kaayawan sa kaugalingon ukon agod mahimo ang bisan ano nga naluyagan sang isa. Kag ang propaganda makahalaylo man. Paagi sa kalingawan, musika, kag pasayod, ang mga mensahe sa sekso nagapuno sang panghunahuna sang mga tawo. Ang mga alagad sang Dios indi hilway sa sining pagsalakay. Sa pagkamatuod, ang kalabanan sadtong ginsikway sa Cristianong kongregasyon amo ang mga indibiduwal nga nagpadala sa sinang mga buhat. Paagi lamang sa padayon nga pagsikway sa sining imoral nga mga pagganyat nga makapabilin nga putli ang isa ka Cristiano.—Roma 12:9.

Ang pamatan-on nga mga Saksi ilabi na nga napadayag sa katalagman, sanglit madamo sang mga butang nga makagalanyat sa ila ang ginapresentar nga nagabuyok sa sekso. Sing malain pa, kinahanglan nila pamatukan ang impluwensia sang iban nga pamatan-on nga nagaganyat sa ila. (Ipaanggid ang Hulubaton 1:10-15.) Halimbawa, madamo ang nabutang sa alang-alang sa dalagku nga pagtililipon. Kaangay sang pagsimba kay Baal sang dumaan nga tinion, ang musika, sinaot, kag pagganyat sa sekso makapalingin man sing ulo nga kombinasyon.—2 Timoteo 2:22.

“Paano bala matinluan sang pamatan-on nga lalaki ang iya dalanon?” pamangkot sang salmista. “Paagi sa pagpabilin nga nagabantay suno sa pulong [ni Jehova],” sabat niya. (Salmo 119:9) Subong nga ang Kasuguan sang Dios nagsugo sa mga Israelinhon nga indi magpakig-upod sing suod sa mga Canaanhon, ang Biblia nagapaandam man sa aton sa mga katalagman sang dimaalamon nga pagpakig-upod. (1 Corinto 15:32, 33) Ginapakita sang isa ka pamatan-on nga Cristiano ang iya pagkahamtong kon ginasikway niya ang mahimo makagalanyat sa balatyagon apang nahibaluan niya nga makahalalit sa moral. Katulad sa matutom nga si Elias, indi naton dapat pahanugutan ang nagabulubag-o nga opinyon sang kadam-an sa paghimo sang desisyon para sa aton.—1 Hari 18:21; ipaanggid ang Mateo 7:13, 14.

Ang isa pa ka paandam nagapatuhoy sa pagkadula sang pagtuo, “ang sala nga madali makasalawid sa aton.” (Hebreo 12:1) Masiling nga madamong Israelinhon ang nagpati gihapon kay Jehova, apang nagsalig sila kay Baal subong ang dios nga magaamlig sang ila pananom kag magahatag sang ila matag-adlaw nga kinahanglanon. Ayhan nagbatyag sila nga ang templo ni Jehova sa Jerusalem tuman kalayo kag nga ang pagtuman sang iya mga kasuguan indi praktikal. Ang pagsimba kay Baal matawhay kag mahapos​—makahalad pa gani sila sing incienso kay Baal sa ibabaw lang sang ila mismo atop. (Jeremias 32:29) Posible nga nadaldal sila sa pagsimba kay Baal paagi lamang sa pagpakigbahin sa pila ka mga rito ukon paagi sa paghalad kay Baal sa ngalan ni Jehova.

Paano kita mahimo madulaan sing pagtuo kag amat-amat nga mapahilayo sa buhi nga Dios? (Hebreo 3:12) Mahimo madula naton sing amat-amat ang apresasyon naton anay sa mga miting kag mga asambleya. Ina nga panimuot wala nagapakita sing pagsalig sa aman ni Jehova nga espirituwal nga “pagkaon sa nagakaigo nga tion.” (Mateo 24:45-47) Busa kon magluya, mahimo makapanginpadlos kita sa aton ‘pagpanguyapot sa pulong sang kabuhi’ ukon makapalambo pa gani sing nabahinbahin nga tagipusuon, ayhan nagapadaug sa materyalistiko nga pagtinguha ukon imoralidad.​—Filipos 2:16; ipaanggid ang Salmo 119:113.

Pagpabilin sing Malig-on sa Aton Integridad

Wala sing duhaduha, sa karon isa ka pagpakig-away ang ginaaway sa tagipusuon. Magapabilin bala kita nga matutom kay Jehova ukon madala sang imoral nga pagkabuhi sining kalibutan? Sing makapasubo, subong nga ang mga Israelinhon naganyat sa makangilil-ad Canaanhon nga mga buhat, ang iban sang mga Cristianong lalaki kag babayi sa karon nabuyok sa paghimo sang makahuluya nga mga buhat.—Ipaanggid ang Hulubaton 7:​7, 21-​23.Inang espirituwal nga pagkalutos sarang malikawan kon, kaangay ni Moises, ‘padayon [kita] nga nagabatas subong nga nagatan-aw sa Isa nga dimakita.’ (Hebreo 11:27) Sa pagkamatuod, dapat kita “makig-away sing lakas para sa pagtuo.” (Judas 3) Apang paagi sa pagpabilin nga matutom sa aton Dios kag sa iya mga prinsipio, mapaabot naton ang tion nga madula sing dayon ang butig nga pagsimba. Subong nga ang pagsimba kay Jehova nagdaug batok sa pagsimba kay Baal, mapat-od man naton nga sa dili madugay “ang duta pat-od gid nga matugob sang ihibalo kay Jehova subong nga ang mga tubig nagatabon sang dagat.”—Isaias 11:⁠9.

[Laragway sa pahina 31]

Kagulub-an sa Gezer sang sagrado nga mga haligi nga gingamit sa pagsimba kay Baal

[Ginkuhaan sang Laragway sa pahina 28]

Musée du Louvre, Paris