Paano ang Pagtinguha Para sa Mas Malawig nga Kabuhi Magmadinalag-on?

GINAPAKABAHANDI sang iban ang paglaum nga ang bag-o nga milenyo makakita sing kadalag-an sa mga panikasog sang tawo sa pagpalawig sa kabuhi. Si Dr. Ronald Klatz isa sa ila. Presidente sia sang American Academy of Anti-Aging Medicine, isa ka organisasyon sang mga doktor kag mga sientipiko nga dedikado sa pagpalawig sa kabuhi sang tawo. Sila sang iya mga kaupdanan nagaplano nga mabuhi sing tuman kalawig. “Nagapaabot ako nga mabuhi sing 130 ka tuig, sa pinakakubos,” siling ni Dr. Klatz. “Nagapati kami nga ang pagtigulang malikawan. May teknolohiya na karon nga mahimo makapahinay, makapugong kag ayhan talalupangdon nga makabaliskad pa gani sa pisikal nga pagluya kag balatian nga ginatawag karon nga duna nga pagtigulang.” Si Dr. Klatz mismo nagatomar sing mga 60 ka pildora kada adlaw sa iya pagtinguha nga mapalawig ang kabuhi.

Hormone Therapy kag Genetics—Mga Rason Agod Maglaum?

Ang hormone therapy isa ka patag nga nagapalig-on sang paglaum. Ang eksperimento sa hormone nga kilala subong DHEA daw nagapahinay sa proseso sang pagtigulang sang mga sapat sa laboratoryo.

Nahanungod sa hormone sang tanom nga kinetin, ginkutlo sang pamantalaan sa Sweden nga Aftonbladet si Dr. Suresh Rattan, propesor sa Aarhus University, sa Denmark, nga nagasiling: “Ginapakita sang mga pagtilaw sa amon laboratoryo nga ang mga selula sang panit sang tawo nga ginpatubo sa kinetin wala nagabag-o sa may kaangtanan sa edad nga normal nga paagi. Nagapabilin ini nga lamharon sa bug-os nila nga kabuhi.” Ang mga insekto nga ginpadapatan sing hormone nagkabuhi kuno sing halin sa 30 tubtob 45 porsiento nga mas malawig sangsa kinaandan.

Ang melatonin nagpalawig kuno sa kabuhi sang mga ilaga sing tubtob sa 25 porsiento. Dugang pa, ang mga ilaga daw nagbata, mas mapagros, kag mas mapagsik tan-awon.

Ginasiling sang mga tagsakdag sang human growth hormone (hGH) nga ini nagapanami sang pamanit, nagapatibsol sang maskulo, nagapadugang sang sugyot sa sekso, nagapahalipay sing labi, nagapaabtik sing labi sa hunahuna, kag nagahatag sing metabolismo nga daw tin-edyer.

Madamo man ang nagalaum sa genetics. Ang mga sientipiko naghinakop nga paagi sa pagmaniobra sa genes, makontrol nila ang kalawigon sang kabuhi sang isa ka nematode, ukon roundworm. Sa katunayan, nagmadinalag-on sila sa paghupot sa pila sini nga buhi sa kalawigon nga anom ka pilo sa kinaandan sini nga kalawigon sang kabuhi. Naghatag ini sing dugang nga paglaum sa pagpangita kag pagmaniobra sing kaangay nga mga genes sa mga tawo. Ginkutlo sang Time nga magasin si Dr. Siegfried Hekimi sang McGill University, sa Montreal, nga nagasiling: “Kon matukiban namon ang tanan nga genes nga nagapat-od sang kalawigon sang kabuhi sang tawo, ayhan mapahinay namon ini bisan sing diutay lang, agod mapalawig namon ang kabuhi.”

Madugay na nahibaluan sang mga biologo nga ang punta nga bahin sang chromosomes, nga ginatawag telomere, nagalip-ot sa kada tion nga ang selula nagamuad. Kon madula sang telomere ang mga 20 porsiento sang kalabaon sini, ang ikasarang sang selula sa pagmuad magauntat kag nagakapatay ini. Ang espesipiko nga enzyme nga ginatawag telomerase makapasag-uli sa telomere sa bug-os nga kalabaon, sa amo nagatugot sa selula nga magpadayon sa pagmuad. Sa kalabanan nga mga selula ining enzyme wala nagapanghikot kag di-aktibo, apang ang aktibo nga telomerase madinalag-on nga ginbutang sa pila ka selula, nga nagpatubo kag nagpamuad sini labaw pa sa kinaandan nga kadamuon.

Suno sa mga manugpanalawsaw, nagabukas ini sing tumalagsahon nga mga posibilidad sa pag-away sa mga balatian may kaangtanan sa pagtigulang. Kamusta naman ang pagtal-us sa mga stem cell (mga selula nga nagakay-o sa mga basad sang lawas) sang lawas sa stem cell nga “ginhimo nga di-mamalatyon” paagi sa aktibo nga telomerase? Si Dr. William A. Haseltine nagsiling: “Maathag gid ini nga ideya sang pagkadi-mamalatyon sang tawo nga ipakilala sing amat-amat sa masunod nga 50 ka tuig.”—The New York Times.

Yara Bala sa Nanotechnology kag Cryonics ang Solusyon?

Ang nanotechnology, ang siensia sang enhinyerya sa nanometro (un bilyon nga bahin sang isa ka metro) nga kasangkaron, nagapukaw man sing paglaum. Ginapangangkon sang mga bisyonaryo (tawo nga malaumon sa kauswagan sa palaabuton) sa sina nga patag nga ang de-kompyuter nga mga makina, nga magamay pa sa mga selula, mahimo nga himuon sa palaabuton agod gamiton sa molekula nga kasangkaron sa pagkay-o kag sa pagpasag-uli sa pagkabatan-on sang mga nagatigulang nga mga selula, mga basad, kag mga organo. Sa isa ka kontra-pagtigulang nga komperensia, ginpanugda sang isa ka manugpanalawsaw nga mahimo gamiton sang mga doktor sa ika-21 nga siglo ang nanotechnology agod ang tawo mangin di-mamalatyon sa pisikal.

Ang cryonics isa ka buhat sang pagpakusog sa freezer sa mga bangkay sang tawo sa paglaum nga mahimo mapasag-uli sang siensia ang patay nga mga selula, sa amo nagabuhi liwat sa ila. Ang bug-os nga lawas, ukon utok lamang, ang mahimo pakusugon. Ginpakusog pa gani sang isa ka tawo ang isa ka kobre-kama. Ngaa kobre-kama? Iya ini sang nadula niya nga amigo kag ini may pila ka selula sang panit kag pila ka buhok. Ginpakusog niya ini agod hatagan ang iya amigo sing kahigayunan nga mabuhi liwat kon mapasag-uli na sang siensia ang tawo gikan lamang sa pila ukon bisan isa lang sang ila mga selula.

Diin Kita Dapat Magsalig?

Ang tawo may duna nga handum nga mabuhi, indi mapatay. Busa, ang pag-uswag sang siensia sa sining patag ginadayaw gilayon kag ginalauman sing daku. Apang tubtob karon wala gid sing pamatuod nga ang DHEA, kinetin, melatonin, hGH, ukon iban pa nga butang makapugong gid sa pagtigulang sang mga tawo. Ang maduhaduhaon nga mga tawo nagakahangawa nga ang pagmaniobra sing telomerase sa mga selula magatuga lamang sing mahimo makapakanser nga mga selula. Kag ang paggamit sa nanotechnology kag cryonics isa lamang gihapon ka science fiction sa baylo nga katunayan.

Ang siensia nakabulig, kag mahimo gihapon magbulig, sa mas malawig kag mas mapagros nga kabuhi para sa iban, apang indi gid ini makahatag kay bisan sin-o sing dayon nga kabuhi. Ngaa indi? Sa simple nga paghambal, ini bangod ang gamot nga kabangdanan sang pagtigulang kag kamatayon nahamtang labaw pa sa patag sang tawhanon nga siensia.

Ang Gamot nga Kabangdanan Sang Pagtigulang kag Kamatayon

Ang kalabanan nga sientipiko nagaugyon nga ang pagtigulang kag kamatayon daw naprograma na sa aton genes. Ang pamangkot amo: San-o, paano, kag ngaa nagsulod ini sa aton genetic code, kon sa aton pa?

Ginahatag sa aton sang Biblia ang simple nga sabat—bisan pa wala sini ginapresentar pasad sa genetics ukon DNA. Ang Roma 5:12 mabasa: “Amo ina kon ngaa, subong nga paagi sa isa ka tawo nagsulod ang sala sa kalibutan kag ang kamatayon paagi sa sala, kag busa ang kamatayon naglapnag sa tanan nga tawo bangod sila tanan nakasala.”

Ang una nga tawo, si Adan, may paglaum nga mabuhi sing dayon. Ang iya lawas gindesinyo nga may kinahanglanon nga mga ikasarang agod mabuhi kag matigayon ang dayon nga kabuhi. Apang, ang dayon nga kabuhi may kondisyon. Si Adan dapat mag-ugyon kag magmatinumanon sa Tuburan sang kabuhi, ang iya Manunuga, agod mahuptan ang iya kabuhi sing dayon.—Genesis 1:31; 2:15-17.

Ginpili ni Adan nga lapason ang Manunuga. Sa amo, ginpangangkon ni Adan nga ang tawo mas maayo pa sa paggahom sang iya kaugalingon nga nahamulag sa Dios. Gani, nakasala sia. Kutob sadto, daw subong bala nga ang iya genetic code nagbag-o. Sa baylo nga iliton ang kabuhi nga walay katapusan subong palanublion sang iya kaanakan, ginliton ni Adan ang sala kag kamatayon.—Genesis 3:6,19; Roma 6:23.

Matuod nga Paglaum

Apang, ina nga kahimtangan indi mangin permanente. Ang Roma 8:20 nagasiling: “Ang tinuga ginpasakop sa pagkawalay pulos, indi sa iya kaugalingon nga kabubut-on kundi paagi sa iya nga nagpasakop sini, pasad sa paglaum.” Ginpasakop ni Jehova nga Dios, nga Manunuga sang tawo, ang mga tawo sa kamatayon bangod nakasala sila batok sa iya, apang sang ginhimo ini nagpasad man sia sing isa ka sadsaran para sa paglaum.

Ini nga sadsaran maathag nga nakilala sang nagkari si Jesucristo sa duta. Ang Juan 3:16 nagasiling: “Kay ginhigugma gid sang Dios ang kalibutan sa bagay nga ginhatag niya ang iya bugtong nga Anak, agod nga ang bisan sin-o nga magtuo sa iya indi mawala kundi may kabuhi nga walay katapusan.” Apang, paano ang pagtuo kay Jesucristo makaluwas sa aton gikan sa kamatayon?

Kon ang sala amo ang kabangdanan sang kamatayon, dapat anay dulaon ang sala antes madula ang kamatayon. Sang maaga nga bahin sang ministeryo ni Jesus subong ang Cristo, si Juan Bautista nagsiling: “Tan-awa ninyo, ang Kordero sang Dios nga nagakuha sang sala sang kalibutan!” (Juan 1:29) Si Jesucristo wala gid sing sala. Sa amo, wala sia napasakop sa kamatayon, nga amo ang silot sa sala. Apang, gintugutan niya ang iban nga patyon sia. Ngaa? Bangod sa paghimo sini, ginbayaran niya ang bili sang aton mga sala.—Mateo 20:28; 1 Pedro 3:18.

Bangod nabayaran na ang bili, ang kahigayunan nga mabuhi nga indi mapatay nabuksan sa tanan nga nagatuo kay Jesus. Ayhan ang siensia nagabulig sa pagpalawig sang aton kabuhi sa limitado kaayo nga kasangkaron, apang ang pagtuo kay Jesus amo ang matuod nga dalanon padulong sa kabuhi nga walay katapusan. Natigayon ni Jesus ina nga kabuhi sa langit, kag matigayon man ini sang matutom nga mga apostoles kag sang pila nga iban pa. Apang, para sa kalabanan sa aton nga nagatuo kay Jesus, ang kabuhi nga walay katapusan mangin sa duta, kon ipasag-uli na ni Jehova nga Dios ang Paraiso sa duta.—Isaias 25:8; 1 Corinto 15:48, 49; 2 Corinto 5:1.

Kabuhi nga Walay Katapusan sa Paraiso nga Duta

Isa ka tawo ang namangkot: “Pila ayhan ka tawo ang makasapo nga takus mabuhi sa tion nga indi na sila mapatay?” Mangin makatalaka ayhan ang kabuhi nga wala sing kamatayon? Ginapasalig kita sang Biblia nga indi ini makatalaka. “Ang tanan nga butang ginhimo niya nga matahom sa tion sini. Bisan ang tion nga wala sing latid ginbutang niya sa ila tagipusuon, agod indi gid matukiban sang katawhan ang binuhatan nga ginhimo sang matuod nga Dios kutob sa ginsuguran tubtob sa katapusan.” (Manugwali 3:11) Ang tinuga ni Jehova nga Dios madamo gid kaayo kag masibod amo nga padayon ini nga magapawili sa aton, magapakunyag sa aton, kag magapahalipay sa aton tubtob nagakabuhi kita—bisan tubtob sa walay katubtuban.

Ang isa ka tawo nga nagtuon sa pispis nga nakilal-an nga Siberian Jay nagtawag sini nga “isa ka tumalagsahon, makalilipay nga ihibalo” kag nagsiling nga ang pag-obserbar sa pispis isa sang labing makalilipay nga mga inagihan sa iya kabuhi. Sa labi niya nga pagtuon sa pispis, labi pa nga nawili sia sa sini. Nagsiling sia nga bisan pagligad sang 18 ka tuig, ang iya pagtuon wala pa matapos. Kon ang isa ka espesyi sang pispis makapawili, makapakunyag, kag padayon nga makapahalipay sa isa ka maalam nga tawo sa sulod sang 18 ka tuig nga kalawigon sang maid-id nga pagtuon, handurawa lamang ang mahimo nga kalipay kag kaayawan nga matigayon sa pagtuon sa tanan nga tinuga sa duta.

Handurawa ang tanan makawiwili nga patag sang siensia nga magabukas sa isa nga wala ginalatiran sang tion. Handurawa ang tanan matahom kaayo nga lugar nga malagulad kag ang tanan makawiwili nga tawo nga makilala. Tinguhai nga hantupon ang walay katapusan nga mga posibilidad nga mahanduraw, mapahito, kag matukod ang mga butang. Wala sing latid sa mga kahigayunan nga mapalambo kag mapanginpuslan naton ang aton pagkamapahituon. Kon hunahunaon naton ang madamo kaayo nga tinuga, maathag nga ang walay katubtuban amo lamang ang nagakaigo nga tion agod sarang mahimo ang mga posibilidad sa kabuhi.

Ginapakita sang Biblia nga paagi sa pagkabanhaw, ang kabuhi nga dayon matigayon man sang mga patay. (Juan 5:28, 29) Madamo sang mga tanhaga sang maragtas ang mahimo mag-athag sa aton kon ang mga nakaeksperiensia sini makasugid sing mga detalye kag sabat sa aton mga pamangkot. Hunahunaa ang tanan nga paghantop sa nanuhaytuhay nga panag-on sang maragtas nga isugid sang mga banhawon.—Binuhatan 24:15.

Kon nagapamalandong sa sina nga tion, mahangpan mo nga mahimo luyag bag-uhon sang ginbanhaw nga si Job ang pinamulong nga masapwan sa Job 14:1. Ayhan sa baylo magasiling sia: ‘Ang tawo, nga natawo sa babayi, nagakabuhi karon sing dayon kag puno sing kaayawan.’

Para sa mga nagasalig kay Jehova kag nagatuo kay Jesus, ang pagpalawig sing kabuhi nga wala ginalatiran sang tion indi lamang isa ka malayo matuman nga damgo. Sa indi madugay mangin matuod ini. Ang pagtigulang kag kamatayon madula. Nahisuno ini sa Salmo 68:20, nga nagasiling: “Iya ni Jehova nga Soberanong Ginuo ang mga dalanon paguwa gikan sa kamatayon.”—Bugna 21:3, 4.

[Mga laragway sa pahina 4, 5]

Ang kauswagan sa siensia naghatag sing paglaum nahanungod sa posibilidad nga magkabuhi sing mas malawig

[Laragway sa pahina 7]

Ang walay katubtuban amo lamang ang nagakaigo nga tion agod sarang mahimo ang mga posibilidad nga mahatag sang kabuhi