Isa ka Importante nga Hitabo Para sa mga Mahigugmaon sang Pulong Sang Dios

Sang 1998 isa ka importante nga hitabo sa maragtas ang natigayon sang mga mahigugmaon sang Pulong sang Dios. Sadto nga tuig, gin-imprinta ang ika-100 ka milyon nga kopya sang “New World Translation of the Holy Scriptures.” Sa amo nangin isa ini sang labi ka lapnag nga Biblia nga gin-imprinta sini nga siglo!

INI nga hinimuan ilabi na nga talalupangdon bangod sang ginpaguwa ini, ini nga badbad ginmulay sing daku. Apang, wala lamang ini nakalampuwas kundi nagdamo pa, nakasulod sa minilyon ka puluy-an—kag tagipusuon—sa bug-os nga kalibutan! Ano ang ginhalinan sining pinasahi nga badbad? Sin-o ang sa likod sini? Kag paano kamo makabenepisyo paagi sa paggamit sini?

Ngaa Bag-o nga Badbad?

Sa kapin sa isa ka gatos ka tuig, ang Watch Tower Bible and Tract Society, ang legal nga ahensia nga nagarepresentar sang mga Saksi ni Jehova, nagapanagtag sing mga Biblia. Apang, ngaa kinahanglan nga magbalhag ang mga Saksi ni Jehova sing isa pa ka bersion sang Pulong sang Dios? Ang libro nga So Many Versions?, nanday Sakae Kubo kag Walter Specht, nagsiling: “Wala sing badbad sang Biblia nga makabig nga amo na ang katapusan. Ang mga badbad dapat makigdungan sa pag-uswag sang biblikanhon nga pagtuon kag sa mga pagbag-o sa lenguahe.”

Nakita sini nga siglo ang daku nga pag-uswag sa paghangop sa Hebreo, Griego, kag Aramaiko—ang mga len­guahe nga sa sini ginsulat anay ang Biblia. Isa pa, natukiban ang mga manuskrito sa Biblia nga mas daan kag mas sibu sangsa mga gingamit anay sang nauna nga kaliwatan sang mga manugbadbad sang Biblia. Sa amo mahimo na karon mabadbad ang Pulong sang Dios sing kapin ka sibu sangsa nagligad! Gani, bangod sang maayo nga rason nga gintukod ang New World Bible Translation Committee sa pagbadbad sing Biblia sa modernong-adlaw nga lenguahe.

Sang 1950 ginbalhag ang Ingles nga bersion sang New World Translation of the Christian Greek Scriptures. Ang titulo mismo isa ka maisugon nga pagtaliwan sa tradisyon, nagasikway sang pagpatuhoy sa Biblia subong ginahuman sang “Daan” kag “Bag-o” nga mga testamento. Sang masunod nga dekada, ginbalhag sing utay-utay ang mga bahin sang Hebreong Kasulatan. Sang 1961 ginpaguwa subong isa ka tomo ang kompleto nga Biblia sa Ingles.

Sin-o gid bala ang nagbadbad sining talalupangdon nga Biblia? Ang The Watchtower sang Septiembre 15, 1950, nagsiling: “Ang mga lalaki nga katapo sang komite sa pagbadbad nagpabutyag sang ila handum . . . nga magpabilin nga indi makilala, kag indi gid luyag nga ang ila ngalan mabalhag samtang nagakabuhi sila ukon kon mapatay sila. Ang katuyuan sang pagbadbad amo ang pagbayaw sa ngalan sang buhi kag matuod nga Dios.” Ginsumbong sang pila ka kritiko nga ang badbad dapat kabigon sa gilayon nga produkto sang mga di-sangkol, apang indi tanan ang may amo sina nga panimuot. Si Alan S. Duthie nagsulat: “Kon kilala naton kon sin-o ang mga manugbadbad ukon ang mga manugbalhag sang isa ka badbad sang Biblia, makabulig bala ini sa aton sa pagpat-od kon bala maayo ukon malain ina nga badbad? Indi gid man. Wala sing salili sa pag-usisa sa mga kinaiya sang tagsa ka badbad mismo.”a

Pinasahi nga mga Bahin

Minilyon ka bumalasa ang naghimo gid sina kag nakasapo nga indi lamang mahapos basahon ang New World Translation kundi sibu gid sing bug-os. Ang mga manugbadbad sini nagbadbad gikan sa orihinal nga Hebreo, Aramaiko, kag Griego nga mga lenguahe, naggamit sang pinakamaayo nga teksto nga matigayon.b Gingamit man ang di-kinaandan nga paghalong sa pagbadbad sa dumaan nga teksto sing literal kon posible apang sa lenguahe nga madali mahangpan. Sa amo, gindayaw sang pila ka iskolar ini nga badbad bangod sang iya pagkamaminatud-on kag pagkasibu. Halimbawa, ang Andover Newton Quarterly sang Enero 1963 nagsiling: “Ang pagbadbad sa Bag-ong Testamento pamatuod nga may mga iskolar nga kalipikado sa pag-atubang sing maalamon sa madamo nga problema sa pagbadbad sing Biblia.”

Ginbuksan sang mga manugbadbad ang bag-ong patag sang paghangop sa Biblia. Ang mga teksto sa Biblia nga indi anay mahangpan sing maayo nangin tuman kaathag. Halimbawa, ang makalilibog nga teksto sa Mateo 5:3, nga “bulahan ang mga imol sa espiritu” (King James Version), ginbadbad sa paagi nga mahangpan: “Malipayon ang mga mahunahunaon sang ila espirituwal nga kinahanglanon.” Ang New World Translation nagabadbad man sang yabi nga mga tinaga sing palareho. Halimbawa, ginbadbad ang Griegong tinaga nga psy·kheʹ sing “kalag” sa tagsa ka paglutaw sini. Subong resulta, madali mahangpan sang mga bumalasa nga kabaliskaran sa relihiosong mga teoriya, ang kalag indi imortal!—Mateo 2:20; Marcos 3:4; Lucas 6:9; 17:33.

Pagpasag-uli sa Ngalan sang Dios

Ang isa ka talalupangdon nga bahin sang New World Translation amo ang pagpasag-uli sa ngalan sang Dios, nga Jehova. Sa dumaan nga mga kopya sang Hebreo nga Biblia, ang ngalan sang Dios ginrepresentar sang apat ka konsonante nga mahimo mabadbad sing literal subong YHWH ukon JHVH. Ining pinasahi nga ngalan naglutaw sing halos 7,000 ka beses sa ginatawag nga Daan nga Testamento lamang. (Exodo 3:15; Salmo 83:18) Sing maathag, tuyo sang aton Manunuga nga mahibaluan kag gamiton sang iya mga sumilimba ina nga ngalan!

Apang, bangod sang kahadlok sa disparatis wala na gingamit sang mga Judiyo ang ngalan sang Dios. Sa tapos mapatay ang mga apostoles ni Jesus, ginbayluhan sang mga manugkopya sang Griegong Kasulatan ang personal nga ngalan sang Dios sing Griegong mga tinaga nga Kyʹri·os (Ginuo) ukon The·osʹ (Dios). Makapasubo isiling nga gintugutan sang modernong mga manugbadbad nga magpadayon ining nagapakahuya sa Dios nga tradisyon, nagadula sang ngalan sang Dios sa kalabanan nga Biblia kag nagahinago pa gani nga may ngalan ang Dios. Halimbawa, sa Juan 17:6 si Jesus nagsiling: “Ginpahayag ko ang imo ngalan.” Apang, ang Today’s English Version nagbadbad sini nga: “Ginpakilala ko ikaw.”

Ginapangapinan sang iban nga iskolar ang pagdula sa ngalan sang Dios bangod wala mahibalui ang eksakto nga pagmitlang sini. Apang, ang pamilyar nga mga ngalan sa Biblia subong sang Jeremias, Isaias, kag Jesus kinaandan nga ginbadbad sa mga paagi nga may diutay lamang nga pagkapareho sa orihinal nga pagmitlang sini sa Hebreo. Sanglit ang porma nga Jehova isa ka husto nga paagi sang pagbadbad sa ngalan sang Dios—kag isa nga pamilyar sa madamo nga tawo—ang mga pagdumili sa paggamit sini daw indi sinsero.

Ang New World Bible Translation Committee naggamit sing maisugon sa ngalan nga Jehova sa Hebreo kag Griego nga mga bahin sang Kasulatan. May basihan sila sa sini sa dumaan nga mga badbad sang mga misyonero para sa mga tawo sa Sentral nga Amerika, sa Bagatnan nga Pasipiko, kag sa Sidlangan. Apang, indi lamang tungod sa akademiko nga interes ina nga paggamit sa ngalan sang Dios. Ang paghibalo sa ngalan sang Dios importante sa pagkilala sa iya subong isa ka persona. (Exodo 34:6, 7) Ginpalig-on sang New World Translation ang minilyon ka bumalasa nga gamiton ang iya ngalan!

Paglab-ot sa mga Wala Nagabasa sing Ingles

Sa ulot sang 1963 kag 1989, ang New World Translation natigayon, sing kompleto ukon sing bahin, sa napulo pa ka lenguahe. Apang, mabudlay kaayo ang pagbadbad, ang iban nga mga proyekto naglawig sing 20 ka tuig ukon sing kapin pa. Nian, sang 1989 gintukod ang Translation Services Department sa bug-os kalibutan nga ulong-talatapan sang mga Saksi ni Jehova. Sa idalom sang pagtuytoy sang Writing Committee sang Nagadumala nga Hubon, ini nga departamento nagpadasig sa pagbadbad sang Biblia. Nahimo ang isa ka pamaagi sang pagbadbad nga nagtingob sang pagtuon sa mga tinaga sa Biblia upod sa teknolohiya sa kompyuter. Paano nagapanghikot ini nga sistema?

Kon maaprobahan sang Writing Committee ang pagbadbad sing Biblia sa isa ka bag-o nga lenguahe, nagatangdo ini sing isa ka grupo sang dedikado nga mga Cristiano agod magpanghikot subong isa ka manugbadbad nga team. Ang mga team makahimo sing mas balanse nga mga pagbadbad sangsa kon nagaisahanon lamang. (Ipaanggid ang Hulubaton 11:14.) Sa kabilugan, ang tagsa ka katapo sang team may eksperiensia sa pagbadbad sing mga publikasyon sang Sosiedad. Nian nagabaton ang team sing maid-id nga paghanas sa mga prinsipio sa pagbadbad sang Biblia kag sa paggamit sa ginhimo sing pinasahi nga mga program sa kompyuter. Ang kompyuter wala nagahimo sang aktuwal nga pagbadbad, apang makabulig ini sa team nga matigayon ang importante nga impormasyon kag marekord ang ila mga desisyon.

Ang proyekto sa pagbadbad sang Biblia may duha ka hugna. Sa una nga hugna, ginahatagan ang mga manugbadbad sing listahan sang mga tinaga kag mga ekspresyon nga gingamit sa Ingles nga New World Translation. Ginagrupo ang may kaangtanan nga mga tinaga sa Ingles, subong sang “atone” (tubson), “atonement” (katumbasan), kag “propitiation” (pagtubos), nagapahibalo sa mga manugbadbad sang nanuhaytuhay nga mga kahulugan. Nagatipon sila sing listahan sang mga katumbas sa lokal nga hambal. Apang, kon kaisa, mahimo nga mabudlayan ang isa ka manugbadbad sa pagbadbad sing isa ka bersikulo. Ang sistema sa pagpanalawsaw sang kompyuter nagahatag sa manugbadbad sing impormasyon tuhoy sa Griego kag Hebreo nga mga tinaga kag nagabulig nga matigayon ang mga publikasyon sang Watch Tower.

Sa ikaduha nga hugna sang proyekto, ang napili nga mga tinaga sa lokal nga hambal awtomatiko nga ginapasulod sa teksto sang Biblia. Ginapaposible sini ang daku nga pagkasibu kag pagkatayuyon sa badbad. Apang, ang resulta nga teksto gikan sini nga “search and replace” (ginabayluhan ang isa ka tinaga ukon mga tinaga sing iban nga mga tinaga) nga paagi mabudlay hangpon. Daku pa ang dapat himuon sa pag-edit kag pagbalhin sa mga bersikulo sa Biblia agod mabasa nga mahangpan.

Ining sistema sa pagbadbad nangin epektibo kaayo. Nabadbad sang isa ka grupo ang bug-os nga Hebreong Kasulatan sa duha lamang ka tuig. Ipaanggid ini sa isa ka grupo nga naghikot sa isa nga may kaangtanan nga len­guahe nga wala sing bulig sang kompyuter. Naghinguyang sila sing 16 ka tuig. Tubtob karon, ang Cristianong Griegong Kasulatan naimprinta na sa 18 pa ka lenguahe kutob sang 1989. Matigayon na karon ang New World Translation, sing kompleto ukon sing bahin, sa 34 ka lenguahe. Sa amo kapin sa 80 porsiento sang mga Saksi ni Jehova ang di-magkubos may Cristianong Griegong Kasulatan sa ila tumandok nga lenguahe.

Ang United Bible Societies nagareport nga sa 6,500 ka lenguahe sa bug-os nga kalibutan, ang mga bahin sang Biblia matigayon lamang sa 2,212.c Gani, nagapanghikot ang mga 100 ka manugbadbad agod mabadbad ang New World Translation sang Hebreo nga Kasulatan sa 11 ka lenguahe kag ang Griego nga Kasulatan sa 8 ka lenguahe. Kabubut-on sang Dios “nga ang tanan nga sahi sang tawo maluwas kag makadangat sa sibu nga ihibalo sang kamatuoran.” (1 Timoteo 2:4) Wala sing duhaduha nga padayon nga may daku nga bahin sa sini ang New World Translation.

Busa nagakalipay kami nga nalampasan sini nga badbad ang tumalagsahon nga 100 milyones ka kopya, kag nagapangamuyo kami nga minilyon pa ang maimprinta sa palaabuton. Ginapalig-on namon kamo nga usisaon ini. Magustuhan ninyo ang madamong pinasahi nga bahin: ang maathag nga imprinta, mga titulo sa ibabaw sang mga pahina, isa ka indese nga makabulig sa inyo agod matultulan ang pamilyar nga mga bersikulo, detalyado nga mga mapa, kag makawiwili nga materyal sa apendise. Labi ka importante, mabasa ninyo ining Biblia upod ang pagsalig nga ginapaalinton sini sing sibu ang mga pinamulong gid sang Dios sa inyo lenguahe.

[Mga footnote]

[Kapsion 29]

“Ang pagbadbad sang Bag-ong Testamento pamatuod sang mga iskolar nga kalipikado sa pag-atubang sing maalamon sa madamo nga problema sa pagbadbad sang Biblia.”—ANDOVER NEWTON QUARTERLY, ENERO 1963

[Kapsion sa pahina 30]

“Ang mga badbad dapat magdungan sa pag-uswag sang biblikanhon nga pagtuon kag sa mga pagbag-o sa lenguahe”

[Kahon/Laragway sa pahina 31]

GINDAYAW SANG MGA ISKOLAR ANG NEW WORLD TRANSLATION

NAHANUNGOD sa New World Translation of the Christian Greek Scriptures, nagsulat si Edgar J. Goodspeed, ang manugbadbad sang Griegong “Bag-ong Testamento” sa An American Translation, sa isa ka sulat nga napetsahan Disiembre 8, 1950: “Interesado ako sa hilikuton nga pag-alagad sang inyo katawhan, kag sa bug-os kalibutan nga kasangkaron sini, kag nahamuot gid sa indi literal, prangka kag maathag nga badbad. Nagapakita ini sing daku gid nga husto kag serioso nga pagtuon, nga akon mapamatud-an.”

Ang iskolar sa Hebreo kag Griego nga si Alexander Thomson nagsulat: “Maathag nga ang badbad hinimuan sang lantip kag batid nga mga iskolar, nga nagtinguha sa pagpaguwa sa matuod nga kahulugan sang Griegong teksto sa masarangan nga ipabutyag sang Ingles nga lenguahe.”—The Differentiator, Abril 1952, pahina 52-7.

Si Propesor Benjamin Kedar, isa ka Hebreong iskolar sa Israel, nagsiling sang 1989: “Sa akon pagpanalawsaw sa len­guahe may kaangtanan sa Hebreong Biblia kag mga badbad, masunson ko nga ginagamit ang Ingles nga edisyon nga kilala subong New World Translation. Sa paghimo sini, sulitsulit ako nga ginapasalig nga ini nga badbad nagapabanaag sang bunayag nga panikasog sa pagtigayon sing paghangop sa teksto sing sibu kon posible.”