Lefèvre d’Étaples​—Gusto Niya Mahibaluan sang mga Tawo ang Pulong sang Dios

ISA ka aga sang Domingo, sa maaga nga bahin sang dekada 1520, ang mga pumuluyo sang Meaux, nga isa ka gamay nga banwa malapit sa Paris, indi makapati sang ila nabatian sa simbahan. Ginbasa sa ila ang Ebanghelyo sa ila mismo lenguahe—sa Pranses imbes nga sa Latin!

Ang nagbadbad sini nga Biblia amo si Jacques Lefèvre d’Étaples (sa Latin, Jacobus Faber Stapulensis), nga nagsulat sang ulihi sa iya suod nga abyan: “Mabudlay gid imadyinon ang tudok nga gugma sang Dios nga pahulagon ang hunahuna sang ordinaryo [nga mga tawo] sa pila ka lugar nga batunon ang iya Pulong.”

Sa sina nga tion, ginpamatukan sang Iglesia Katolika kag sang mga teologo sa Paris ang paggamit sang Biblia nga nabadbad sa mga lenguahe sang mga tawo. Gani, ano ang nagpahulag kay Lefèvre sa pagbadbad sang Biblia sa Pranses? Kag paano niya nabuligan ang ordinaryo nga mga tawo nga mahangpan ang Pulong sang Dios?

PAGPANGITA SANG HUSTO NGA KAHULUGAN SANG KASULATAN

Antes nangin manugbadbad sang Biblia si Lefèvre, naghinguyang sia sang daku nga tion para mahibaluan ang orihinal nga kahulugan sang dumaan nga mga sinulatan sa pilosopiya kag teolohiya. Natalupangdan niya nga ang dumaan nga mga sinulatan masami nga indi na eksakto bangod sa siniglo nga mga sala kag indi maathag nga mga pagbadbad. Bangod gusto niya mahibaluan ang husto nga kahulugan sang dumaan nga mga sinulatan, gintun-an niya sing maayo ang Biblia nga ginagamit sang Iglesia Katolika, ang Latin Vulgate.

Bangod sang iya maukod nga pagtuon sa Kasulatan narealisar niya nga “ang pagtuon lamang sang kamatuoran parte sa Dios ang makahatag sang . . . daku gid nga kalipay.” Gani nag-untat si Lefèvre sa iya pagtuon sa pilosopiya kag nagpokus sa pagbadbad sang Biblia.

Sang 1509, ginbalhag ni Lefèvre ang iya natun-an sa pagpaanggid sa lima ka lainlain nga bersion sang Salmo sa Latin nga lenguahe,a lakip sang iya ginbag-o sa Vulgate. Indi pareho sa mga teologo sa iya tion, gintinguhaan niya nga mabadbad sing natural kag simple ang mga teksto sa Biblia. Ang iya paagi sang pagbadbad sang Kasulatan nakaimpluwensia man sa iban nga iskolar sa Biblia kag mga repormador.—Tan-awa ang kahon nga “Kon Paano Naimpluwensiahan ni Lefèvre si Martin Luther.”

Bisan pa nagdaku nga Katoliko si Lefèvre, kumbinsido sia nga mareporma lamang ang simbahan kon ginatudlo lang sing husto ang Kasulatan sa ordinaryo nga mga tawo. Pero paano makabenepisyo ang ordinaryo nga mga tawo sa Kasulatan sa sina nga tion kon sa Latin lang nga lenguahe matigayon inang sagrado nga mga sinulatan?

ANG BADBAD SANG BIBLIA NGA MATIGAYON SANG TANAN

Bangod sang daku nga gugma ni Lefèvre sa Pulong sang Dios, determinado gid sia nga himuon ang tanan para matigayon ini sang madamo. Gani sang Hunyo 1523, ginbalhag niya ang nabadbad sa Pranses nga Ebanghelyo sa duha ka magagmay nga libro. Ining gamay nga edisyon, nga katunga lamang ang bili sa regular nga edisyon, nakabulig sa mga pigado nga makatigayon sing kopya sang Biblia.

Ginbaton gid ini dayon sang ordinaryo nga mga tawo. Lalaki man ukon babayi, gusto gid magbasa sang mga pulong ni Jesus sa ila mismo lenguahe, gani ang una nga 1,200 ka naimprinta nga kopya naubos sa sulod lang sang pila ka bulan.

ANG MAISOG NGA PANINDUGAN PARA SA BIBLIA

Sa introduksion sang mga Ebanghelyo, ginpaathag ni Lefèvre nga ginbadbad niya ini sa Pranses para ang “ordinaryo nga mga miembro” sang simbahan “makahibalo man sang kamatuoran sa Ebanghelyo pareho sa mga nakahibalo sini sa Latin.” Pero ngaa gusto gid ni Lefèvre nga buligan ang ordinaryo nga mga tawo nga makatuon kon ano gid ang ginatudlo sang Biblia?

Nahibaluan gid ni Lefèvre nga ang mga panudlo kag pilosopiya sang tawo nagpalain sa Iglesia Katolika. (Marcos 7:7; Colosas 2:8) Kumbinsido gid sia nga nag-abot na ang tion nga ang mga Ebanghelyo “mapahayag sing bug-os sa bilog nga kalibutan, agod indi na mapatalang ang katawhan sang indi husto nga mga panudlo sang mga tawo.”

Ginbuyagyag man ni Lefèvre ang sala nga mga rason sang mga nagpamatok sa pagbadbad sang Biblia sa Pranses. Ginbuyagyag niya ang ila pagkasalimpapaw nga nagasiling: “Paano nila tudluan [ang mga tawo] nga sundon ang tanan nga ginsugo ni Jesucristo, kon indi nila luyag nga makita kag mabasa sang ordinaryo nga mga tawo ang Ebanghelyo sang Dios sa ila mismo lenguahe?”—Roma 10:14.

Indi makapakibot nga sang ulihi, ginplanuhan sang mga teologo sa Unibersidad sang Paris—ang Sorbonne—nga pahipuson si Lefèvre. Sang Agosto 1523, ginpamatukan nila ang pagbadbad sang Biblia kag ang mga sinulatan parte sini sa lenguahe sang mga tawo, kay ginakabig nila ini nga “makahalit sa Simbahan.” Kon wala magpasilabot ang hari sang Pransia nga si Francis I, ginkabig kuntani si Lefèvre nga isa ka erehes.

NATAPOS SANG MAHINALUNGON NGA MANUGBADBAD ANG IYA PAGBADBAD

Wala ginpasugtan ni Lefèvre ang mga pagbinaisay parte sa iya mga hinimuan nga magpauntat sa iya pagbadbad sang Biblia. Sang 1524, sang natapos niya ang pagbadbad sang Griego nga Kasulatan (nga gintawag Bag-ong Katipan), ginpagua niya ang Pranses nga bersion sang mga Salmo para ang mga tumuluo makapangamuyo nga “may hanuot nga debosyon kag balatyagon.”

Gin-usisa gilayon sing maayo sang mga teologo sa Sorbonne ang badbad ni Lefèvre. Dayon nagmando sila nga sunugon sa publiko ang iya badbad sang Griego nga Kasulatan, kag ginpakalain ang iban pa nga sinulatan nga “pabor sa mga panumbungon ni Luther.” Sang ginpatawag sia sang mga teologo para pangapinan ang iya mga pagpati, nagdesisyon si Lefèvre nga “maghipos” kag malagyo sa Strasbourg. Mahinalungon nga ginpadayon niya didto ang pagbadbad sang Biblia. Bisan pa ginkabig sang iban nga kakulang sang kaisog ang iya ginhimo, nagpati sia nga amo ini ang pinakamaayo nga sabat sa mga wala nagaapresyar sa bilidhon nga “mga perlas” sa kamatuoran sa Biblia.—Mateo 7:6.

Halos isa ka tuig sa tapos malagyo si Lefèvre, ginkuha sia ni Hari Francis I para mangin tutor sang iya apat ka tuig nga bata nga si Charles. Bangod sini, mas madamo sing tion si Lefèvre para tapuson ang iya pagbadbad sang Biblia. Sang 1530, ang iya badbad sang kompleto nga Biblia gin-imprinta sa gua sang Pransia, sa Antwerp, sa pahanugot ni Emperador Charles V.b

ANG PAGLAUM NGA NAPASLAWAN

Sa bilog nga kabuhi ni Lefèvre, naglaum sia nga bayaan sang simbahan ang mga tradisyon sang tawo kag magbalik sa putli nga ihibalo sang Kasulatan. Nagapati gid sia nga “kinamatarong, ukon, obligasyon sang kada Cristiano nga basahon kag tun-an ang Biblia.” Amo kon ngaa ginpanikasugan gid niya nga matigayon sang tanan ang Biblia. Bisan pa napaslawan ang iya handum nga mareporma ang simbahan, indi gid matupungan ang hinimuan ni Lefèvre—ginbuligan niya ang ordinaryo nga mga tawo nga mahangpan ang Pulong sang Dios.