Ang Biblia​—Ngaa Tama Kadamo?

Ngaa tama gid kadamo sang bersion ukon badbad sang Biblia subong? Para sa imo, makabulig bala ang bag-o nga mga bersion ukon nagapabudlay ini sa imo sa pag-intiende sang Biblia? Ang paghibalo sang ila ginhalinan makabulig sa imo nga mausisa ini sing maalamon.

Pero, hibaluon anay naton kon sin-o ang nagsulat sang Biblia, kag san-o ini ginsulat?

ANG ORIHINAL NGA BIBLIA

Ang Biblia kinaandan na nga may duha ka bahin. Ang una nga bahin may 39 ka libro nga nagaunod sang “sagrado nga mga pulong sang Dios.” (Roma 3:2) Gingiyahan sang Dios ang matutom nga mga lalaki sa pagsulat sini nga mga libro sa sulod sang malawig nga tion—mga 1,100 ka tuig sugod sang 1513 B.C.E. asta sang mga 443 B.C.E. Kalabanan nga ginsulat nila ini sa Hebreo, gani gintawag ini nga bahin nga Hebreong Kasulatan, nga ginatawag man nga Daan nga Katipan.

Ang ikaduha nga bahin may 27 ka libro nga nagaunod man sang “pulong sang Dios.” (1 Tesalonica 2:13) Gingiyahan sang Dios ang matutom nga mga disipulo ni Jesucristo nga isulat ini nga mga libro sa mas malip-ot nga tion—mga 60 ka tuig sugod sang 41 C.E. asta sang 98 C.E. Kalabanan nga ginsulat nila ini sa Griego, gani gintawag ini nga bahin nga Cristianong Griegong Kasulatan, nga ginatawag man nga Bag-ong Katipan.

Ining 66 ka libro nga ginsulat sa paggiya sang Dios amo ang kompleto nga Biblia—ang mensahe sang Dios para sa mga tawo. Pero ngaa nagbadbad pa sang dugang nga Biblia? Ari ang tatlo ka panguna nga rason.

• Para mabasa sang mga tawo ang Biblia sa ila lenguahe.

• Para matadlong ang mga sala sang mga manugkopya kag mapasag-uli ang orihinal nga sinulatan sa Biblia.

• Para maislan ang daan nga mga termino.

Binagbinaga kon paano ini nga mga rason gingamit sa duha ka dumaan nga badbad.

ANG GRIEGO NGA SEPTUAGINT

Mga 300 ka tuig antes sang panahon ni Jesus, ang Judiyo nga mga iskolar nagbadbad sang Hebreong Kasulatan sa isa pa ka lenguahe—ang Griego. Ini nga badbad gintawag nga Griego nga Septuagint. Ngaa ginhimo ini? Para buligan ang madamo nga Judiyo nga nagahambal sing Griego imbes nga Hebreo agod mahangpan nila ang ila “balaan nga mga sinulatan.”—2 Timoteo 3:15.

Ang Septuagint nagbulig man sa minilyon nga indi Judiyo, ang mga tawo nga nagahambal sing Griego, para mahibaluan ang ginatudlo sang Biblia. Paano? “Sugod sang tungatunga nga bahin sang unang siglo,” siling ni Propesor W. F. Howard, “nangin Biblia ini sang Cristianong Simbahan, nga ang mga misyonero sini nagakadto sa mga sinagoga ‘nga nagapamatuod base sa kasulatan nga si Jesus amo ang Mesias.’” (Binuhatan 17:3, 4; 20:20) Isa ina sa madamo nga rason kon ngaa madamo nga Judiyo ang “nadulaan sing gana sa Septuagint” sang ulihi, suno sa iskolar sang Biblia nga si F. F. Bruce.

Sang amat-amat nga nabaton sang mga disipulo ni Jesus ang mga libro sang Cristianong Griegong Kasulatan, gintingob nila ini sa Septuagint nga badbad sang Hebreong Kasulatan, kag nangin kompleto ini nga Biblia nga ara sa aton subong.

ANG LATIN VULGATE

Mga 300 ka tuig ang nagligad sa tapos nakompleto ang Biblia, ang iskolar sang relihion nga si Jerome naghimo sang Latin nga badbad sang Biblia, nga sang ulihi nangin Latin Vulgate. May mga Latin na nga badbad sadto nga tion, gani ngaa kinahanglan pa sang bag-o nga badbad? Gusto ni Jerome nga tadlungon ang “sala nga mga pagbadbad, mga sayop, kag wala sing basihan nga mga pagdugang kag mga pagbuhin,” siling sang The International Standard Bible Encyclopedia.

Gintadlong ni Jerome yadtong madamo nga sala. Pero sang ulihi, ang mga opisyal sang simbahan nakahimo sang pinakadaku nga sala! Gindeklarar nila nga ang Latin Vulgate amo lamang ang aprobado nga badbad sang Biblia kag nagpadayon ini sa sulod sang mga siglo! Imbes nga buligan sini ang ordinaryo nga mga tawo nga mahangpan ang Biblia, ang Vulgate indi na mahangpan kay sang ulihi ang kalabanan nga mga tawo indi na makaintiende sang Latin.

NAGDAMO ANG BAG-O NGA MGA BADBAD

Sang sina man nga tion, padayon nga naghimo ang mga tawo sing sarisari nga badbad sang Biblia—pareho sang kilala nga Syriac Peshitta sang mga ikalima nga siglo C.E. Pero sang ika-14 nga siglo, ginpanikasugan liwat nga makabaton ang ordinaryo nga mga tawo sing Biblia sa ila lenguahe.

Sa England sang ulihi nga bahin sang ika-14 nga siglo, ginsugdan ni John Wycliffe ang panikasog para makapanginpadlos sa patay na nga lenguahe paagi sa paghimo sing Ingles nga Biblia, ang lenguahe nga maintiendihan sang mga tawo sa ila lugar. Wala madugay sa tapos sini, ang pamaagi ni Johannes Gutenberg sa pag-imprinta nakabulig para makahimo kag makapanagtag ang mga iskolar sang Biblia sang bag-o nga mga bersion sang Biblia sa lainlain nga lenguahe sa bilog nga Europa.

Sang nagdamo ang Ingles nga mga badbad sang Biblia, ginakuestyon sang mga kritiko ang paghimo sang lainlain nga bersion sa pareho nga lenguahe. Ang taga-England nga klerigo nga si John Lewis sang ika-18 nga siglo nagsulat: “Ang lenguahe nagadaan kag indi na maintiendihan, gani kinahanglan usisaon ang daan nga mga Badbad para maislan ini sang Lenguahe nga ginagamit, kag mahangpan sina nga henerasyon.”

Sa karon, ang mga iskolar sang Biblia may mas maayo nga basihan para mausisa ang daan nga mga badbad. Mas nahangpan nila ang dumaan nga mga lenguahe sang Biblia, kag may dumaan nga mga manuskrito sang Biblia nga nadiskobrehan sining karon lang. Makabulig ini para mahibaluan sing mas sibu ang orihinal nga sinulatan sang Biblia.

Gani makabulig gid ang bag-o nga mga bersion sang Biblia. Siempre, kinahanglan man maghalong sa pila sini.a Pero kon ang nagrebisar sini ginpahulag sang iya matuod nga gugma sa Dios sa paghimo sang bag-o nga bersion sang Biblia, makapanginpulos gid kita sa ila ginahimo.