NAGAPATI ka bala nga halin sa Dios ang Biblia? Ukon libro lang ini nga nagaunod sang panghunahuna sang mga tawo?

Ginadebatihan ini bisan sang nagapangangkon nga mga Cristiano. Halimbawa, sang 2014, ginapakita sang surbe sang Gallup sa Estados Unidos nga ang kalabanan sa nagapangangkon nga mga Cristiano nagaugyon nga “ang Biblia may kaangtanan sa Dios.” Sa pihak nga bahin, mga 1 sa 5 nga ginsurbe ang nagapati nga ang Biblia isa ka libro sang “dumaan nga mga uluistorya, sugidsugid, kasaysayan, kag mga pagsulundan nga ginsulat sang tawo.” Bangod sini, nangin isyu kon bala “gintuytuyan sang Dios” ang pagsulat sang Biblia.—2 Timoteo 3:16.

“GINTUYTUYAN SANG DIOS”

Ang Biblia may 66 ka magagmay nga libro nga ginsulat sang mga 40 ka tawo sa sulod sang mga 1,600 ka tuig. Gani kon ang Biblia ginsulat sang mga tawo, paano masiling nga ‘gintuytuyan ini sang Dios’? Sa simple nga hambal, ang ekspresyon nga “gintuytuyan sang Dios” nagakahulugan nga ang Ginhalinan sang mga impormasyon nga ginsulat amo ang Dios. Nagsiling ang Biblia: “Ang ginhambal sang mga tawo naghalin sa Dios samtang ginapahulag sila sang balaan nga espiritu.” (2 Pedro 1:21) Buot silingon, gingamit sang Dios ang iya indi makita kag gamhanan nga puersa, ang balaan nga espiritu, agod ipaalinton ang iya mensahe sa mga manunulat sang mga libro sang Biblia. Pareho ini sang isa ka negosyante nga nagadikta sa iya sekretaryo sa paghimo sang sulat. Ang awtor sang sulat amo ang nagadikta, indi ang nagasulat.

Ang pila ka manunulat sang Biblia nakabati mismo sang mensahe sang Dios paagi sa isa ka anghel. Ang iban naman nakakita sang mga palanan-awon halin sa Dios. Sa pila ka kahimtangan, ginpaalinton sang Dios ang iya mensahe paagi sa mga damgo. Kon kaisa, ginatugutan sang Dios nga isulat sang mga tawo ang iya mensahe sa ila kaugalingon nga mga tinaga, pero may mga tion man nga ginadikta niya kon ano ang ila isulat. Sa bisan ano man nga paagi, ginsulat sang mga manunulat ang panghunahuna sang Dios, indi ang ila panghunahuna.

Paano naton mahibaluan nga gintuytuyan gid man sang Dios ang mga manunulat sang Biblia? Binagbinaga ang tatlo ka ebidensia nga nagapamatuod nga ang Biblia halin sa Dios.

Sibu sa Siensia

ANG Biblia indi libro parte sa siensia, pero sibu gid ini kon nagabinagbinag parte sa siensia. Binagbinaga ang mga halimbawa parte sa klima kag pagkahuman sang tawo.

KLIMA—PAGPORMA SANG ULAN

Ang Biblia nagsiling: “Ginapasaka [sang Dios] ang tubig halin sa duta; ginahimo niya ang ulan halin sa iya alisngaw; dayon ginabubo ini sang panganod.”—Job 36:27, 28.

Ginalaragway diri sang Biblia ang tatlo ka panguna nga proseso sa siklo sang tubig. Ang Dios nga Ginahalinan sang init sang adlaw ‘nagapasaka sang tubig halin sa duta’ paagi sa (1) ebaporasyon. Dayon, ang nagsaka nga tubig mangin (2) panganod, kag matupa sa duta bilang (3) ulan. Asta subong, indi mahangpan sing bug-os sang mga nagatuon sang klima ang tanan nga detalye sa sini nga proseso. Talalupangdon nga ang Biblia namangkot: “Sin-o ang makahangop kon paano nagalapta ang mga panganod?” (Job 36:29) Pero nahibaluan sang Manunuga ang siklo sang tubig, gani ginsigurado niya nga sibu ang pagsulat sa Biblia parte sa sini. Kag madugay na niya ini ginpasulat antes pa nahangpan sang mga tawo ini nga proseso.

PAGKAHUMAN SANG LAPSAG SA TIYAN

Ang manunulat sang Biblia nga si Hari David nagsiling sa Dios: “Nakita mo na ako sang wala pa ako mabun-ag; nasulat sa imo libro ang tanan ko nga bahin.” (Salmo 139:16) Paagi sa binalaybay, ginlaragway ni David ang wala pa mabun-ag nga lapsag nga nagaporma suno sa impormasyon sa nasulat na nga “libro” ukon plano. Dalayawon gid kay ginsulat ini mga 3,000 ka tuig na ang nagligad!

Sang mga tungatunga sang ika-19 nga siglo, natukiban sang botaniko nga taga-Austria nga si Gregor Mendel kon paano mapasa ukon mapapanubli ang mga gene. Kag sang Abril 2003 lang natapos sang mga researcher ang ila pagtuon parte sa pagpasunod sang genome sang tawo, nga nagaunod sang tanan nga impormasyon agod maporma ang isa ka lawas sang tawo. Ginpaanggid ini sang mga sientipiko sa diksionaryo nga puno sang mga tinaga sang mga letra sang alpabeto. Ini nga mga tinaga amo ang mga impormasyon sa gene. Base sa sini nga mga impormasyon, maporma ang mga bahin sang wala pa mabun-ag nga lapsag, pareho sang utok, tagipusuon, baga, kamot, kag tiil sa eksakto gid nga pagpasunod kag tion. Nagakaigo gid nga ginlaragway sang mga sientipiko ang genome bilang “libro sang kabuhi.” Ngaa sibu ang paglaragway sang manunulat sang Biblia nga si David? Mapainubuson sia nga nagsiling: “Ang espiritu ni Jehova naghambal paagi sa akon; ang iya pulong yara sa akon dila.”a—2 Samuel 23:2.

Sibu nga Nagasugid sang Palaabuton

MABUDLAY gid, ukon imposible pa gani, nga mahibaluan kon san-o, paano, kag kon daw ano kasangkad ang pagtukod ukon pagkapukan sang mga ginharian kag mga siudad. Pero, detalyado nga gintagna sang Biblia ang pagkapukan sang mabakod nga mga panguluhan kag mga siudad. Binagbinaga ang duha ka halimbawa.

ANG PAGKAPUKAN KAG PAGKAHAPAY SANG BABILONIA

Ang dumaan nga Babilonia isa anay ka gamhanan nga emperyo kag siniglo nga nag-impluwensia sa nakatundan sang Asia. Sang una, amo ini ang pinakadaku nga siudad sa bilog nga kalibutan. Pero gintuytuyan sang Dios ang manunulat sang Biblia nga si Isaias sa pagtagna nga si Ciro ang magapierde sa Babilonia kag indi na gid ini pag-istaran, kag ginsulat ini nga tagna mga 200 ka tuig sing abanse. (Isaias 13:17-20; 44:27, 28; 45:1, 2) Natabo gid bala ini?

Sang Oktubre 539 B.C.E., napierde ni Ciro nga Daku ang Babilonia sa isa ka gab-i. Sang ulihi, ang mga suba nga nagapatubig sang una sa matambok nga duta naghubas bangod wala naatipan. Sang 200 C.E., wala na sang nagaistar sa sini nga lugar. Subong, ang Babilonia kagulub-an gihapon. Natuman gid ang gintagna sang Biblia nga ang Babilonia “mahapay . . . sing bug-os.”—Jeremias 50:13.

Paano ini nahibaluan sang manunulat sang Biblia? Ginasiling sang Biblia nga ini “isa ka mensahe batok sa Babilonia nga nakita ni Isaias nga anak ni Amoz sa palanan-awon.”—Isaias 13:1.

NINEVE—“MANGIN KIGAS INI NGA DUTA PAREHO SANG DESYERTO”

Ang Ninive nga kapital sang Emperyo sang Asiria ginakabig anay nga dalayawon sa arkitektura. Ginapabugal sini nga siudad ang malapad nga mga dalan, mga parke, mga templo, kag dalagku katama nga mga palasyo. Pero, gintagna ni Sofonias nga “mangin kigas [ining dalayawon nga siudad] pareho sang desyerto.”—Sofonias 2:13-15.

Ang Ninive napukan sing bug-os sang alyansa sang Babilonia kag Media sang mga 630 B.C.E. Suno sa isa ka reperensia, ining napierde nga siudad “ginkalimtan na sa sulod sang 2500 ka tuig.” May tion pa gani nga nagduhaduha ang mga tawo kon bala nagluntad gid man ang Ninive! Sang mga 1850 lang nakutkutan sang mga arkeologo ang mga kagulub-an sini. Subong, ang lugar padayon nga nagakaguba kag ginaguba amo nga nagpaandam ang Global Heritage Fund: “Ang kagulub-an sang Ninive mahimo matampukan naman asta san-o.”

Paano nabal-an sing abanse ni Sofonias ini nga impormasyon? Nagsiling sia nga “amo ini ang ginsiling ni Jehova [sa iya].”—Sofonias 1:1.

Ang Biblia Nagasabat sang Importante nga mga Pamangkot sa Kabuhi

ANG Biblia nagahatag sang husto nga mga sabat sa importante nga mga pamangkot sa kabuhi. Binagbinaga ang masunod nga mga halimbawa.

NGAA GRABE GID ANG KALAINAN KAG PAG-ANTOS?

Madamo sing mabasa sa Kasulatan parte sa kabangdanan sang kalainan kag pag-antos. Ang Biblia nagapaathag:

1. “Ginagamhan sang tawo ang iya isigkatawo sa iya kahalitan.”—Manugwali 8:9.

   

   Bangod wala sing ikasarang kag garok ang paggahom sang tawo, nagresulta ini sa grabe nga pag-antos.

2. “Ang tion kag ang wala ginapaabot nga hitabo nagakatabo sa ila tanan.”—Manugwali 9:11.

   

   Ang wala ginapaabot nga mga hitabo pareho sang malala nga balatian, aksidente, ukon mga kalamidad puede matabo sa kay bisan sin-o, sa bisan diin, kag bisan san-o.

3. “Paagi sa isa ka tawo nagsulod ang sala sa kalibutan kag ang kamatayon paagi sa sala.”—Roma 5:12.

   Sang gintuga ang una nga lalaki kag babayi, perpekto sila kag may kabuhi nga dayon. Pero “nagsulod ang sala sa kalibutan” sang hungod nila nga ginsupak ang ila Manunuga.

Wala lang ginapaathag sang Biblia kon ngaa nagaantos ang mga tawo. Nagapromisa man ini nga dulaon sang Dios ang kalainan kag “pahiran niya ang tagsa ka luha sa ila mga mata, kag wala na sing kamatayon, ukon paglalaw ukon paghibi ukon kasakit pa.”—Bugna 21:3, 4.

ANO ANG NAGAKATABO SA ATON KON MAPATAY KITA?

Ang Biblia nagapaathag nga sa kamatayon ang isa wala na sing panghunahuna kag pagpanghikot. “Kay ang mga buhi nakahibalo nga mapatay sila,” siling sang Manugwali 9:5, “apang ang mga patay wala gid sing nahibaluan.” Sa kamatayon, “ang [aton] panghunahuna madula.” (Salmo 146:4) Gani ang tanan nga pagpanghikot sang aton utok, lakip na ang aton igbalatyag, nagauntat kon mapatay kita. Amo nga indi na kita makapanghikot, makabatyag, ukon makahunahuna.

Pero wala lang ginapaathag sang Biblia ang kahimtangan sang patay. Nagasugid man ini sang makalilipay nga paglaum nga pukawon sila gikan sa mahamuok nga pagtulog sa kamatayon paagi sa pagkabanhaw.—Oseas 13:14; Juan 11:11-14.

ANO ANG KATUYUAN SANG KABUHI?

Suno sa Biblia, gintuga ni Jehova nga Dios ang lalaki kag babayi. (Genesis 1:27) Gani ang una nga lalaki nga si Adan gintawag nga “anak sang Dios.” (Lucas 3:38) May katuyuan ang pagtuga sa tawo. Amo ini ang pagpakig-abyan sa iya langitnon nga Amay kag mangin malipayon sa pagkabuhi kag sa mga hilikuton sa duta tubtob sa wala sing katapusan. Para mahimo ina, ginhatagan ang tanan nga tawo sing handum nga magtuon parte sa Dios. Gani nagasiling ang Biblia: “Malipayon ang mga mahunahunaon sa ila espirituwal nga kinahanglanon.”—Mateo 5:3.

Dugang pa, ang Biblia nagasiling: “Malipayon ang mga nagapamati sa pulong sang Dios kag nagatuman sini!” (Lucas 11:28) Ang Biblia wala lang nagatudlo sa aton parte sa Dios, kundi nagabulig man ini sa aton nga mangin malipayon ang aton kabuhi kag nagahatag ini sa aton sing paglaum sa palaabuton.

Ang Awtor sang Biblia kag ang Epekto Niya sa Imo

SA TAPOS mabinagbinag ang ebidensia, minilyon sa bilog nga kalibutan ang nakasiling nga ang Biblia indi lang dumaan nga libro. Kumbinsido gid sila nga gintuytuyan sang Dios ang pagsulat sang Biblia kag amo ini ang paagi niya sa pagpakig-istorya sa tawo, lakip na sa imo. Nagaunod ini sang pangagda sang Dios nga kilalahon mo sia kag mangin abyan niya. Nagapromisa ang Biblia, “Magpalapit kamo sa Dios, kag magapalapit sia sa inyo.”—Santiago 4:8.

Paagi sa pagtuon sa Biblia, may makalilipay nga mga butang nga imo mahibaluan. Ano ina? Halimbawa, ang pagbasa sang libro nagahatag sa imo sing ideya parte sa ginahunahuna sang awtor sini, gani ang pagbasa sang Biblia nagabulig sa imo nga mahibaluan ang ginahunahuna kag balatyagon sang Awtor sini nga amo ang Dios. Hunahunaa kon ano ang mga puede mo matun-an. Mahibaluan mo ang ginahunahuna kag ginabatyag sang imo Manunuga! Dugang pa, ginasugid sang Biblia:

• Ang ngalan sang Dios, kon ano gid sia, kag ang iya dalayawon nga mga kinaiya.

• Ang katuyuan sang Dios para sa tawo.

• Kon paano ka mangin abyan sang Dios.

Gusto mo bala makatuon sing dugang? Malipay ang mga Saksi ni Jehova sa pagbulig sa imo. Puede sila makahimo sing iskedyul para matun-an mo ang Biblia upod sa ila nga wala sing bayad. Magabulig ini sa imo nga mangin suod sa Awtor sang Biblia—si Jehova nga Dios.