Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa

Sang ginkaon ni Eva, kag sang ulihi ni Adan, ang bunga sang kahoy sang ihibalo sang maayo kag malain, mansanas bala ang ila ginkaon?

Wala kita makahibalo. Madamo nga tawo ang nagahunahuna nga ang ‘gindumilian nga bungang kahoy’ amo ang mansanas, kag sa sulod sing mga siniglo masami nga ginapakita sang mga manunulat nga matuod ini. Apang ang Biblia wala nagahinambit sa ngalan sang kahoy ukon sang iya bunga. Gintawag lamang ini ni Eva subong “ang bunga sing kahoy nga yara sa tunga sang katamnan.”​—⁠Genesis 3:⁠3.

Talalupangdon sa sini amo ang artikulo nga ­“Apple” nga makita sa Insight on the Scriptures:

“Madamo sing paghaumhaum tuhoy sa ngalan sang kahoy kag sa bunga sang kahoy nga ginapahangop sang Hebreong tinaga nga tap·puʹach. Ginapakita mismo sang tinaga nga makilala ini paagi sa iya matam-is nga baho, ukon kahumot. Naghalin ini sa tinaga nga na·phachʹ, nga nagakahulugan sing ‘paghuyop; pagpusnga; panikasog sa pagginhawa.’ (Gen. 2:​7; Job 31:​39; Jer. 15:9) Tuhoy sini, si M. C. Fish­er nagsulat: ‘Subong bala nga sa panugod daw wala gid sing kaangtanan [sa ­na·phachʹ] kon tuhoy sa kahulugan, apang ang mga kahulugan sing “pagginhawa” kag “pagpusnga sang isa ka baho” nagakaanggid. Ang kaupod nga porma nga puah nagakahulugan sing “paghuyop” (sang hangin) kag sing “pagpusnga sang isa ka baho, ukon kahumot.” ’​—⁠Theological Wordbook of the Old Testament, gin-edit ni R. L. Harris, 1980, Tomo 2, p. 586.

“Madamong bungang kahoy ang ginpanugda sa baylo sang mansanas, lakip ang kahil, ang cit­ron, ang ­quince, kag ang apri­cot. . . . Apang, ang kaanggid nga Arabo nga tinaga nga tuffah nagakahulugan gid sing ‘mansanas,’ kag talalupangdon nga ang mga ngalan sang Hebreong duog nga Tappuah kag Beth-tappuah (mahimo nga ginhingalanan bangod sang kadamuon sining bungang kahoy sa ila duog) ginhuptan sa Arabiko nga mga katumbas sini paagi sa paggamit sini nga tinaga. (Hos. 12:​17; 15:​34, 53; 16:​8; 17:8) Ini nga mga duog nahamtang indi sa mga kapatagan kundi sa mga bulubakulod, diin ang klima kinaandan na nga medyo mahaganhagan. Dugang pa, ang posibilidad sang nanuhaytuhay nga klima sadto anay indi mapanghiwala. Ang mga mansanas nagatubo gid man karon sa Israel kag daw nagakaigo nga nagapamatuod sa paglaragway sang Biblia. Si Wil­liam Thom­son, nga naghinguyang sing madamo nga tinuig sa Syria kag Palestina sang nagligad nga siglo, nagareport nga nakasapo sia sing mga katamnan sang mansanas sa duog sang Ashkelon sa Kapatagan sang Philistia.​—⁠The Land and the Book, ginrebisa ni J. Grande, 1910, p. 545, 546.

“Ang kahoy nga mansanas (Pyrus malus) ginsambit lamang sa Ambahanon ni Solomon, diin ang mga ekspresyon sang paghigugma sang manugbantay nga nobyo sang Shulamita ginpaanggid sa handong sang kahoy nga mansanas kag sa katam-is sang iya nga bunga. (Amb. 2:​3, 5) Sa pihak nga bahin, ginpaanggid niya ang iya ginhawa sa kahumot sang mga mansanas. (Amb. 7:​8; tan-awa man ang 8:⁠5.) Sa Hulubaton (25:11) ang mga pulong nga ginpamulong sing nagakaigo ginpaanggid sa ‘mga mansanas nga bulawan sa pinuna nga pilak.’ Ang isa pa ka nagaisahanon nga pagpatuhoy sa mansanas yara sa Joel 1:⁠12. Ang kinaandan nga tradisyon sa mansanas subong ang gindumilian nga bunga sing kahoy sa Eden wala sing Makasulatanhon nga sadsaran. Sing kaanggid ang ekspresyon nga ‘mansanas sang mata’ masapwan sa King James Version (Sal. 17:​8; Hul. 7:​2: kag sa iban pa) apang indi ini isa ka Hebreong ekspresyon, nga ang literal nga pagbadbad amo ‘ang tawotawo sang mata.’ ”​—⁠Insight on the Scriptures, Tomo 1, pahina 131-2, ginbalhag sang 1988 sang Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.