KAPITULO 4

“Ordinaryo Lang Sila nga mga Tawo kag Indi Edukado”

Nangin maisog ang mga apostoles, kag ginpakamaayo sila ni Jehova

1, 2. Ano nga milagro ang ginhimo nanday Pedro kag Juan malapit sa puertahan sang templo?

NAGASILAK ang adlaw sa nagasinumbali nga kadam-an. Ang debotado nga mga Judiyo kag mga disipulo sang Cristo nagapasulod sa ugsaran sang templo. Madali na lang ang “oras sang pangamuyo.”a (Binu. 2:46; 3:1) Upod sa madamo nga tawo, nagpalapit si Pedro kag si Juan sa puertahan sang templo nga ginatawag Matahom. Mabatian sa gahod sang kadam-an ang tingog sang isa ka lalaki nga manugpakilimos nga sobra na 40 ang edad, kag lupog halin pa sa iya pagkabun-ag.—Binu. 3:2; 4:22.

² Samtang nagapalapit sanday Pedro kag Juan, ginsulit sang manugpakilimos ang iya naandan nga pagpakitluoy. Ang mga apostoles nagdulog, gani nagtulok ang manugpakilimos sa ila, kay abi niya hatagan nila sia sang kuarta. Si Pedro nagsiling: “Wala ako sing pilak kag bulawan, apang may ihatag ako sa imo. Sa ngalan ni Jesucristo nga Nazaretnon, maglakat ka!” Imadyina ang kakibot sang kadam-an sang ginpatindog ni Pedro ang lupog, kag sa una nga tion, nagtindog ang tawo! (Binu. 3:6, 7) Maimadyin mo bala ang manugpakilimos nga nagatan-aw sa iya nag-ayo nga mga tiil kag nagsugod sa pagtikang? Sigurado gid nga nagatumbotumbo sia sa kalipay kag nagdayaw sing matunog sa Dios!

3. Ano ang indi matupungan nga regalo ang mahimo mabaton sang lupog nga nag-ayo kag sang mga tawo?

³ Nagdinaguso ang malipayon nga mga tawo pakadto kanday Pedro kag Juan sa kolonada ni Solomon. (Juan 10:23) Sa sini nga lugar diin nagpanudlo anay si Jesus, ginpaathag ni Pedro ang kahulugan sang bag-o lang natabo. Gintanyagan niya ang mga tawo nga ato didto kag ang lupog nga nag-ayo sing regalo nga labaw pa sa pilak ukon bulawan. Ini nga regalo labaw pa sa pagbalik sang kapagros. Ini amo ang kahigayunan nga maghinulsol, nga mapanas ang ila mga sala, kag mangin mga sumulunod sang gintangdo ni Jehova nga “Pangulo nga Ahente sang kabuhi,” si Jesucristo.—Binu. 3:15.

4. (a) Sa tapos gin-ayo ni Pedro kag ni Juan ang tawo, ano ang ginhimo sang mga tawo nga may posisyon? (b) Ano ang duha ka pamangkot nga sabton naton?

⁴ Espesyal gid ato nga adlaw! Isa ka tawo ang gin-ayo kag makalakat na. Kag linibo pa gid ang ginhatagan sang kahigayunan nga maintiendihan ang kabubut-on sang Dios para makalakat sila upod sa Dios. (Col. 1:9, 10) Dugang pa, bangod sa natabo sina nga adlaw, gintinguhaan sang mga tawo nga may posisyon nga punggan ang matutom nga mga disipulo sang Cristo sa pagtuman sang sugo nga ibantala ang mensahe sang Ginharian. (Binu. 1:8) Ano ang matun-an naton sa mga pamaagi kag panimuot nga ginpakita nanday Pedro kag Juan, nga ‘ordinaryo lang nga mga tawo kag indi edukado,’ sa ila pagpanaksi sa mga tawo?b (Binu. 4:13) Kag paano naton mailog ang ila ginhimo sang ginhingabot sila kag ang iban nga mga disipulo?

Indi “Paagi sa Amon Kaugalingon nga Gahom” (Binuhatan 3:11-26)

5. Ano ang matun-an naton sa paagi sang pagpakighambal ni Pedro sa mga tawo?

⁵ Sanday Pedro kag Juan nagtindog sa atubangan sang kadam-an, bisan pa nga nahibaluan nila nga ang pila sa sini nga mga tawo amo ang nagpapatay kay Jesus. (Mar. 15:8-15; Binu. 3:13-15) Hunahunaa ang kaisog nga ginpakita ni Pedro samtang ginabantala niya nga nag-ayo ang lupog paagi sa ngalan ni Jesus. Maisog gid nga ginsugid ni Pedro ang kamatuoran. Prangka niya nga ginsiling sa mga tawo nga may salabton sila sa kamatayon sang Cristo. Bal-an ni Pedro nga ‘wala sila makahibalo kon ano ang ila ginahimo,’ gani indi sia akig sa ila. (Binu. 3:17) Nakighambal sia sa ila bilang iya mga kauturan kag ginsugiran sila sang maayong balita sang Ginharian. Kon maghinulsol sila kag magtuo sa Cristo, ang “mga tion sang kaumpawan” halin kay Jehova mabaton nila. (Binu. 3:19) Dapat man kita mangin maisog kag prangka kon nagabantala sang nagapakari nga paghukom sang Dios. Pero, indi kita dapat mangin huroshuros ukon wala sing respeto, kag indi man naton paghukman ang iban. Tamdon naton ang aton ginabantalaan nga posible mangin kauturan naton, kag pareho kay Pedro, ginasugid naton ang matahom nga mensahe sang Ginharian.

6. Paano ginpakita nanday Pedro kag Juan nga mapainubuson sila?

⁶ Ang mga apostoles mapainubuson nga mga tawo. Wala sila nagsiling nga sila ang naghimo sang mga milagro paagi sa ila gahom. Si Pedro nagsiling sa mga tawo: “Ngaa ginatulok ninyo kami nga daw subong bala ginpalakat namon sia paagi sa amon kaugalingon nga gahom ukon diosnon nga debosyon?” (Binu. 3:12) Nahibaluan ni Pedro kag sang iban nga apostoles nga ang tanan nga nahimo nila sa ministeryo, nahimo nila paagi lang sa gahom sang Dios. Bilang resulta, mapainubuson nila nga ginhatag kay Jehova kag kay Jesus ang kadungganan sa tanan nila nga hinimuan.

7, 8. (a) Ano nga regalo ang matanyag naton sa mga tawo? (b) Paano natuman subong ang promisa nga ‘pagpasag-uli sang tanan nga butang’?

⁷ Dapat man naton ipakita nga mapainubuson kita kon nagabantala kita sang Ginharian. Matuod, ang mga Cristiano subong wala na ginahatagan sing gahom sang espiritu sang Dios para magpang-ayo paagi sa milagro. Pero mabuligan naton ang mga tawo nga magtuo sa Dios kag sa Cristo para mabaton nila ang regalo nga pareho sa gintanyag ni Pedro. Amo ini ang kahigayunan nga mapatawad ang ila mga sala kag mapaumpawan ni Jehova. Kada tuig, ginatos ka libo ang nagabaton sini nga tanyag kag nangin bawtismado nga mga disipulo sang Cristo.

⁸ Sa pagkamatuod, nagakabuhi kita sa tion sang ‘pagpasag-uli sang tanan nga butang’ nga ginsambit ni Pedro. Bilang katumanan sang “ginsaad [sang Dios] paagi sa balaan nga mga manalagna sang una,” ang Ginharian gintukod sa langit sang 1914. (Binu. 3:21; Sal. 110:1-3; Dan. 4:16, 17) Wala madugay pagkatapos sadto, gindumalahan sang Cristo ang pagpasag-uli sang matuod nga pagsimba diri sa duta. Bilang resulta, minilyon ang nagsulod sa espirituwal nga paraiso kag nangin mga sakop sang Ginharian sang Dios. Gin-uba nila ang ila daan kag malain nga personalidad kag ‘ginsuklob ang bag-o nga personalidad nga gintuga suno sa kabubut-on sang Dios.’ (Efe. 4:22-24) Pareho sang pag-ayo sa lupog nga manugpakilimos, ining makatilingala nga pagbag-o sang personalidad nahimo indi paagi sa panikasog sang tawo, kundi paagi sa espiritu sang Dios. Pareho kay Pedro, dapat mangin maisog kita kag maayo maggamit sang Pulong sang Dios sa pagtudlo sa iban. Ang bisan ano nga kadalag-an nga aton nahimo sa pagbulig sa mga tawo para mangin mga disipulo sang Cristo wala naton nahimo paagi sa aton kaugalingon kundi paagi lang sa gahom sang Dios.

“Indi Kami Mag-untat sa Paghambal” (Binuhatan 4:1-22)

9-11. (a) Ano ang reaksion sang Judiyo nga mga lider sa mensahe nanday Pedro kag Juan? (b) Ano ang determinado nga himuon sang mga apostoles?

⁹ Nagkinagula gid bangod sang pamulongpulong ni Pedro kag sang pagtumbotumbo kag pagsinggitan sang lupog nga nag-ayo. Bilang resulta, ang kapitan sang mga bantay sa templo nga gintangdo para dumalahan ang seguridad sa palibot sang templo kag ang puno nga mga saserdote nagdalidali para mangusisa. Mahimo nga mga Saduceo sila, isa ka sekta nga manggaranon kag gamhanan sa pulitika nga nagatinguha nga mangin maayo ang ila relasyon sa mga Romano. Indi pareho sa mga Fariseo, wala sila nagapati sa mga kasuguan kag sa pagkabanhaw.c Naakig gid sila sang nabal-an nila nga ara sa templo sanday Pedro kag Juan nga maisog nga nagabantala nga nabanhaw si Jesus!

¹⁰ Ginpriso sang akig nga mga manugpamatok sanday Pedro kag Juan kag gindala sila sa mataas nga korte sang mga Judiyo pagkadason nga adlaw. Para sa sining mga lider nga nagapati nga superyor gid sila sangsa iban nga tawo, wala sing kinamatarong nga magpanudlo sa templo sanday Pedro kag Juan kay “ordinaryo lang sila nga mga tawo kag indi edukado.” Wala sila makaeskwela sa kilala nga mga eskwelahan sang relihion. Pero natingala gid ang mga tawo sa korte bangod sang ila pagkaprangka kag panindugan. Ngaa maayo maghambal sanday Pedro kag Juan? Ang isa ka rason amo nga “kaupod sila anay ni Jesus.” (Binu. 4:13) Ang ila Agalon nagtudlo nga may matuod nga awtoridad, indi pareho sa mga escriba.—Mat. 7:28, 29.

¹¹ Ginmanduan sang korte ang mga apostoles nga mag-untat sa pagbantala. Sa sina nga komunidad, ang mando sang korte gamhanan gid. Pila lang ka semana ang nagligad, sang nag-atubang si Jesus sini mismo nga korte, ang mga miembro sini nagsiling: “Takus sia sa kamatayon.” (Mat. 26:59-66) Pero wala mahadlok sanday Pedro kag Juan. Nagatindog sa atubangan sining manggaranon, edukado, kag may impluwensia nga mga tawo, matinahuron pero wala sing kahadlok nga nagsiling sanday Pedro kag Juan: “Kon sa banta ninyo ginakabig nga matarong sang Dios nga magpamati sa inyo sa baylo nga magpamati sa Dios, yara ina sa inyo. Apang para sa amon, indi kami mag-untat sa paghambal tuhoy sa mga butang nga amon nakita kag nabatian.”—Binu. 4:19, 20.

ANG MATAAS NGA SASERDOTE KAG ANG PUNO NGA MGA SASERDOTE

Ang mataas nga saserdote amo ang nagatiglawas sa iya katawhan sa atubangan sang Dios. Sang unang siglo C.E., sia man ang pangulo sang Sanhedrin. Ang kaupod niya bilang mga lider sang mga Judiyo amo ang puno nga mga saserdote. Nalakip sa ila ang mataas nga mga saserdote, pareho kay Anas, kag ang pila pa ka hamtong nga lalaki sa mga pamilya, posible mga apat ukon lima ka pamilya, nga ginahalinan sang mataas nga mga saserdote. “Kon ang isa ka saserdote naghalin sa sining ginatahod nga pamilya,” sulat sang scholar nga si Emil Schürer, “mas mataas ang pagtan-aw sa iya” sang iban nga mga saserdote.

Ginapakita sang Kasulatan nga ang mataas nga mga saserdote nagaalagad sa bilog nila nga kabuhi. (Num. 35:25) Pero sa mga hitabo nga ginasugid sa libro sang Mga Binuhatan, ang mga gobernador sang Roma kag ang mga hari nga sakop sang Roma amo ang nagatangdo kag nagapahalin sang mataas nga mga saserdote suno sa ila gusto. Pero ining pagano nga mga manuggahom nagapili sang ila mga gintangdo halin sa linya sang mga saserdote sa kaliwatan ni Aaron.

12. Ano ang makabulig sa aton para magdugang ang aton kaisog kag mangin mas mabakod ang aton panindugan?

¹² Ginapakita mo man bala ini nga kaisog? Ano ang imo ginabatyag kon may kahigayunan ka nga bantalaan ang mga manggaranon, edukado, ukon ang may impluwensia nga mga tawo sa inyo komunidad? Ano abi kon yagutaon ka sang mga miembro sang imo pamilya, schoolmate, ukon mga upod sa obra bangod sang imo pagtuo? Mahadlok ka bala? Kon amo sini ang imo ginabatyag, may mahimo ka. Sang ari si Jesus sa duta, gintudluan niya ang mga apostoles kon paano ipakita ang kompiansa kag pagrespeto kon ginapangapinan nila ang ila mga pagpati. (Mat. 10:11-18) Pagkatapos sang iya pagkabanhaw, nagpromisa si Jesus sa iya mga disipulo nga padayon sia nga magaupod sa ila “sa tanan nga tion tubtob sa hingapusan sang sistema sang mga butang.” (Mat. 28:20) Sa paggiya ni Jesus, ginatudluan kita sang “matutom kag mainandamon nga ulipon” kon paano pangapinan ang aton mga pagpati. (Mat. 24:45-47; 1 Ped. 3:15) Ginahimo ini paagi sa mga miting sa kongregasyon, pareho sang Ang Aton Cristianong Pagkabuhi kag Pagministeryo, kag paagi sa base sa Biblia nga mga publikasyon, pareho sang mga artikulo sa “Sabat sa mga Pamangkot sa Biblia” sa jw.org nga website. Ginagamit mo bala ini sing maayo? Kon amo, magadugang ang imo kaisog kag mangin mas mabakod ang imo panindugan. Kag pareho sa mga apostoles, indi pagtuguti ang bisan ano nga magpugong sa imo nga isugid sa iban ang matahom nga mga kamatuoran sa Biblia nga imo natun-an.

Isa ka sister nga nagapanaksi sa iya upod sa obra samtang nagapangape sila. — Indi pagtuguti ang bisan ano nga magpugong sa imo nga isugid sa iban ang matahom nga mga kamatuoran sa Biblia nga imo natun-an

“Nahiusa Sila nga Nagpangamuyo sa Dios” (Binuhatan 4:23-31)

13, 14. Kon ginapamatukan kita, ano ang dapat naton himuon, kag ngaa?

¹³ Sang nakagua sa prisuhan, nakigkita sanday Pedro kag Juan sa kongregasyon. “Nahiusa sila nga nagpangamuyo sa Dios” para mangin maisog kag para makapadayon sa pagbantala. (Binu. 4:24) Nahibaluan ni Pedro nga indi gid maayo nga magsalig sa kaugalingon nga kusog sa paghimo sang kabubut-on sang Dios. Sang nagligad lang nga sinemana, may kompiansa gid sia nga nagsiling kay Jesus: “Bisan pa ang tanan masandad bangod sa matabo sa imo, indi gid ako masandad!” Pero natabo gid ang gintagna ni Jesus, kay nadaug si Pedro sang kahadlok sa tawo kag ginpanghiwala niya ang iya abyan kag manunudlo. Nakatuon gid sing leksion si Pedro sa iya sala.—Mat. 26:33, 34, 69-75.

¹⁴ Indi lang determinasyon ang kinahanglan para matuman mo ang sugo nga manaksi parte sa Cristo. Kon tinguhaan sang mga manugpamatok nga paluyahon ang imo pagtuo ukon pauntaton ka sa pagbantala, sunda ang halimbawa nanday Pedro kag Juan. Mangamuyo kay Jehova para sa kusog. Mangayo sing bulig sa kongregasyon. Sugiri ang mga gulang kag ang iban pa nga hamtong nga mga utod sang imo mga kabudlayan. Ang pangamuyo sang iban gamhanan gid nga puersa nga makabulig sa imo.—Efe. 6:18; Sant. 5:16.

15. Ngaa indi dapat maluyahan sing buot ang mga nag-untat sadto sa pagbantala?

¹⁵ Kon sang nagligad nag-untat ka sa pagbantala bangod ginapamatukan ka, indi maluyahan sing buot. Dumduma, ang tanan nga apostoles nag-untat sing makadali sa pagbantala sang mapatay si Jesus pero nangin aktibo sila liwat. (Mat. 26:56; 28:10, 16-20) Imbes nga maluyahan bangod sang imo mga sala sang nagligad, puede mo magamit ang imo mga eksperiensia kag ang mga leksion nga imo natun-an para palig-unon ang iban.

16, 17. Ano ang matun-an naton sa pangamuyo sang mga sumulunod sang Cristo sa Jerusalem?

¹⁶ Ano ang aton ipangamuyo kon ginahingabot kita sang mga may awtoridad? Palihug talupangda nga wala ginpangamuyo sang mga disipulo nga indi sila makaeksperiensia sang kabudlayan. Nadumduman gid nila ang ginhambal ni Jesus: “Kon ginhingabot nila ako, hingabuton man nila kamo.” (Juan 15:20) Gani, ining matutom nga mga disipulo nangabay kay Jehova nga pamatian ang pamahog sang mga manugpamatok. (Binu. 4:29) Maathag nga naintiendihan sang mga disipulo kon ano ang pinakaimportante nga isyu. Naintiendihan nila nga ang paghingabot katumanan sang mga tagna. Nahibaluan nila nga bisan ano man ang isiling sang gobierno sang tawo, ‘matuman ang kabubut-on sang Dios sa duta’ suno sa pangamuyo nga gintudlo sa ila ni Jesus.—Mat. 6:9, 10.

¹⁷ Para mahimo ang kabubut-on sang Dios, nangamuyo ang mga disipulo: “Tuguti ang imo mga ulipon nga padayon nga ibantala ang imo pulong nga may daku nga kaisog.” Ano ang insigida nga sabat ni Jehova? “Nag-uyog ang balay nga ila ginatipunan, kag napuno sila tanan sing balaan nga espiritu kag ginbantala nila ang pulong sang Dios nga may kaisog.” (Binu. 4:29-31) Wala sing makapugong sa kabubut-on sang Dios. (Isa. 55:11) Mahimo nga daw imposible nga matuman ang kabubut-on sang Dios, kag ang aton mga kaaway mahimo nga daw gamhanan gid. Pero kon mangamuyo kita sing kusog sa Dios, buligan niya kita nga makapadayon sa pagbantala nga may kaisog.

May Salabton, “Indi sa Tawo, Kundi sa Dios” (Binuhatan 4:32–5:11)

18. Ano ang ginhimo sang mga miembro sang kongregasyon sa Jerusalem para sa isa kag isa?

¹⁸ Wala lang madugay, sobra na 5,000 ang miembro sang bag-o natukod nga kongregasyon sa Jerusalem.d Bisan pa sarisari ang ila ginhalinan, ang mga disipulo “nahiusa sa tagipusuon kag kalag.” Nahiusa sila sa isa ka hunahuna kag katuyuan. (Binu. 4:32; 1 Cor. 1:10) Ang mga disipulo wala lang nangamuyo kay Jehova nga pakamaayuhon ang ila mga panikasog. Ginpalig-on man nila ang isa kag isa kag kon kinahanglanon, nagbuligay man sila pati sa materyal. (1 Juan 3:16-18) Halimbawa, ang isa ka disipulo nga si Jose, nga gintawag sang mga apostoles nga Bernabe, nagbaligya sang iya uma. Dayon, maalwan nga ginhatag niya ang tanan nga bili sini para ibulig sa mga naghalin sa malayo nga lugar nga nagtener anay sa Jerusalem. Nagtener sila para makatuon sing dugang pa parte sa ila bag-o nga pagtuo.

19. Ngaa ginlaglag ni Jehova sanday Ananias kag Safira?

¹⁹ Ang mag-asawa nga sanday Ananias kag Safira nagbaligya man sang ila propiedad kag gin-amot ini. Pero nagpakunokuno sila nga ginhatag kuno nila ang tanan nga bili, gali kay “gintago [nila] ang bahin sang binaligyaan.” (Binu. 5:2) Ginlaglag ni Jehova ining mag-asawa, indi bangod kulang ang ila ginhatag, kundi bangod malain ang ila motibo sa paghatag kag nagbinutig sila. “Nagbinutig [sila], indi sa tawo, kundi sa Dios.” (Binu. 5:4) Pareho sang mga salimpapaw nga ginkondenar ni Jesus, mas importante para kay Ananias kag Safira nga dayawon sila sang mga tawo sangsa malipay ang Dios sa ila.—Mat. 6:1-3.

20. Ano nga mga leksion ang aton matun-an parte sa paghatag kay Jehova?

²⁰ Pareho sa matutom nga mga disipulo sa Jerusalem sang unang siglo, minilyon ka Saksi subong ang maalwan man nga nagasuporta sang pagbantala nga hilikuton paagi sa boluntaryo nga mga donasyon. Wala sing may nagpilit sa ila nga ihatag ang ila kuarta ukon tion para suportahan ini nga hilikuton. Ang matuod, indi gusto ni Jehova nga alagaron naton sia bangod napilitan lang kita. (2 Cor. 9:7) Kon maghatag kita, ginapabaloran ni Jehova indi ang kadakuon, kundi ang aton motibo sa paghatag. (Mar. 12:41-44) Indi naton gusto nga mangin pareho nanday Ananias kag Safira, nga nagaalagad lang para sa aton personal nga kaayuhan kag para dayawon sang iban. Pareho nanday Pedro, Juan, kag Bernabe, kabay nga nagaalagad kita kay Jehova bangod ginahigugma gid naton sia kag ang aton isigkatawo.—Mat. 22:37-40.

SI PEDRO—MANGINGISDA NGA NANGIN MAPAGSIK NGA APOSTOL

Si Pedro may lima ka ngalan sa Kasulatan. Kilala sia nga si Simeon sa Hebreo kag ang katumbas sini nga Simon sa Griego. Ginatawag man sia nga si Pedro kag ang Semitiko nga katumbas sini nga Cefas. Nakilal-an man sia nga si Simon Pedro, ang kombinasyon sang iya duha ka ngalan.—Mat. 10:2; Juan 1:42; Binu. 15:14.

May asawa si Pedro kag nagaistar sa ila ang iya ugangan nga babayi kag ang iya utod. (Mar. 1:29-31) Mangingisda sia halin sa Betsaida, isa ka banwa sa aminhan nga bahin sang Dagat sang Galilea. (Juan 1:44) Nagsaylo sia sang ulihi sa Capernaum. (Luc. 4:31, 38) Kay Pedro sakayan ang ginsakyan ni Jesus sang nagpamulongpulong sia sa kadam-an nga nagtipon sa baybayon sang Dagat sang Galilea. Wala madugay pagkatapos sadto, sa sugo ni Jesus, nakakuha si Pedro sang madamo nga isda paagi sa milagro. Nagluhod si Pedro sa kahadlok, pero si Jesus nagsiling sa iya: “Indi ka na magkahadlok. Kutob karon magapangisda ka sang buhi nga mga tawo.” (Luc. 5:1-11) Upod ni Pedro sa pagpangisda si Andres nga iya utod kag sanday Santiago kag Juan. Ginbiyaan nila nga apat ang ila pagpangisda kag ginbaton ang imbitasyon ni Jesus nga mangin iya mga sumulunod. (Mat. 4:18-22; Mar. 1:16-18) Mga isa ka tuig sang ulihi, lakip si Pedro sa 12 nga ginpili ni Jesus bilang iya “mga apostoles,” buot silingon “mga pinadala.”—Mar. 3:13-16.

Ginaupod ni Jesus sanday Pedro, Santiago, kag Juan sa espesyal nga mga okasyon. Nasaksihan nila nga nagbaylo ang dagway ni Jesus, nakita nila nga ginbanhaw niya ang bata ni Jairo, kag nakita nila ang iya kasubo sa hardin sang Getsemane. (Mat. 17:1, 2; 26:36-46; Mar. 5:22-24, 35-42; Luc. 22:39-46) Ining tatlo, kag si Andres, amo ang namangkot kay Jesus parte sa tanda sang iya presensia.—Mar. 13:1-4.

Si Pedro prangka, mapagsik, kag kon kaisa padasudaso. Sia pirme ang nagauna hambal. Sa rekord sang mga Ebanghelyo, mas madamo sia sing ginhambal sangsa 11 ka apostoles bisan tingbon pa ang ila ginpanghambal. Nagapamangkot si Pedro samtang nagahipos lang ang iban. (Mat. 15:15; 18:21; 19:27-29; Luc. 12:41; Juan 13:36-38) Sia ang nangindi nga hinawan ni Jesus ang iya mga tiil kag sang ginsabdong sia, nangabay pa gid sia kay Jesus nga hinawan man ang iya mga kamot kag pati man ang iya ulo.—Juan 13:5-10.

Bangod palangga ni Pedro si Jesus, nagsiling sia nga indi mag-antos kag mapatay si Jesus. Gani, ginsabdong sia ni Jesus bangod sining sala nga panghunahuna. (Mat. 16:21-23) Sa katapusan nga gab-i ni Jesus sa duta, nagsiling si Pedro nga indi gid niya pagbiyaan si Jesus bisan pa nga biyaan sia sang iban nga apostoles. Sang gindakop si Jesus sang iya mga kaaway, ginpakita ni Pedro ang iya kaisog. Gingamit niya ang iya espada para proteksionan si Jesus kag ginsundan niya si Jesus sa luwang sang mataas nga saserdote. Pero sina man nga gab-i, ginpanghiwala ni Pedro ang iya Agalon sing tatlo ka beses kag dayon naghilibion gid sia sang narealisar niya ang iya ginhimo.—Mat. 26:31-35, 51, 52, 69-75.

Pagkatapos sang kamatayon kag pagkabanhaw ni Jesus, ang mga apostoles nagkadto sa Galilea. Sang didto sila, nagsiling si Pedro nga mangisda sia, kag ang iban nga apostoles nag-upod sa iya. Sang nagpakita si Jesus sa ila sa baybayon kag sang nakilala sia ni Pedro, padasudaso nga nagsugbo si Pedro sa tubig kag naglangoy pahigad. Samtang nagapamahaw sang isda nga ginluto ni Jesus, ginpamangkot niya si Pedro kon ginahigugma niya sia sing labaw pa “sa sini,” ukon sa isda sa ila atubangan. Ginpalig-on ni Jesus si Pedro nga magsunod sa iya sa bilog niya nga kabuhi imbes nga mangin mangingisda.—Juan 21:1-22.

Sang mga 62-64 C.E., ginbantala ni Pedro ang maayong balita sa Babilonia, nga amo ang Iraq subong, nga madamo sing mga Judiyo. (1 Ped. 5:13) Sa Babilonia, ginsulat ni Pedro ang libro sa Biblia nga 1 Pedro kag posible pati man ang 2 Pedro. ‘Ginhatagan ni Jesus si Pedro sang ikasarang,’ kag ginsalig sa iya ang “pagkaapostol para sa mga natuli.” (Gal. 2:8, 9) Ginpakita gid ni Pedro ang kaluoy kag kapagsik sa pagtuman sini nga sugo.

SI JUAN—ANG HINIGUGMA NGA DISIPULO NI JESUS

Si apostol Juan anak ni Zebedeo kag mahimo manghod ni apostol Santiago. Posible nga si Salome ang iya iloy, nga mahimo utod ni Maria, nga iloy ni Jesus. (Mat. 10:2; 27:55, 56; Mar. 15:40; Luc. 5:9, 10) Gani pakaisa ni Jesus si Juan. Masiling nga manggaranon ang pamilya ni Juan kay matin-ad ang negosyo sa pagpangisda ni Zebedeo kag may mga trabahador sila. (Mar. 1:20) Nag-upod si Salome kay Jesus kag nag-alagad sa iya sang ara sia sa Galilea, kag sang ulihi nagdala si Salome sing mahamot nga mga tanom para ibutang sa bangkay ni Jesus. (Mar. 16:1; Juan 19:40) Mahimo nga may kaugalingon nga balay si Juan.—Juan 19:26, 27.

Si Juan mahimo nga disipulo ni Juan nga Manugbawtismo. Posible nagatindog sia upod kay Andres sang nakita ni Juan nga Manugbawtismo si Jesus kag nagsiling: “Tan-awa, ang Kordero sang Dios!” (Juan 1:35, 36, 40) Pagkatapos sina, nag-upod na si Juan nga anak ni Zebedeo kay Jesus sa Cana kag nasaksihan niya ang una nga milagro ni Jesus. (Juan 2:1-11) Base sa maathag kag detalyado nga paglaragway ni Juan sang mga ginhimo ni Jesus sa Jerusalem, Samaria, kag Galilea masiling nga nasaksihan man sining manunulat sang Ebanghelyo ini nga mga hitabo. Pareho nanday Santiago, Pedro, kag Andres, handa man si Juan sa pagbiya sang iya mga pukot, sakayan, kag palangabuhian sang gintawag sia nga mangin sumulunod ni Jesus. Ebidensia ini sang pagtuo ni Juan.—Mat. 4:18-22.

Bisan pa mas pirme ginasambit si Pedro sa Ebanghelyo, maisog man ang personalidad ni Juan, kay sila ni Santiago nga iya utod gintawag ni Jesus nga Boanerges, nga buot silingon “Mga Anak sang Daguob.” (Mar. 3:17) Sang primero, gusto ni Juan sang mataas nga posisyon, amo nga ginpakadto nila nga mag-utod ang ila iloy kay Jesus para mangabay nga ihatag sa iya mga anak ang pinakamaayo nga posisyon sa Ginharian. Bisan pa sakon ini nga handum, ebidensia man ini sang ila pagtuo nga matuod ang Ginharian. Ang ambisyon sang mag-utod naghatag kay Jesus sing kahigayunan nga laygayan ang iya mga apostoles nga dapat sila mangin mapainubuson.—Mat. 20:20-28.

Ginpakita ni Juan ang iya maisog nga personalidad sang ginpunggan niya ang isa ka tawo nga indi sumulunod ni Jesus sa pagtabog sang mga demonyo sa ngalan ni Jesus. Isa ka bes, sang wala ginbaton sang isa ka baryo sa Samaria si Jesus kag ang iya mga disipulo, gusto ni Juan nga magtawag sang kalayo halin sa langit para laglagon ang mga pumuluyo sini. Gani, ginsabdong ni Jesus si Juan. Maathag nga sa pagligad sang tion, natun-an ni Juan nga mangin balanse kag magpakita sing kaluoy. (Luc. 9:49-56) Bisan sang iya mga kakulangan, si Juan amo ang “hinigugma nga disipulo ni Jesus.” Gani sang dali na lang mapatay si Jesus, gintugon niya kay Juan ang iya iloy.—Juan 19:26, 27; 21:7, 20, 24.

Si Juan ang ulihi nga napatay sa mga apostoles, suno sa gintagna ni Jesus. (Juan 21:20-22) Mga 70 ka tuig nga gin-alagad sing matutom ni Juan si Jehova. Sang dali na lang sia mapatay, sa tion sang paggahom sang Romano nga Emperador nga si Domitian, gintapok si Juan sa isla sang Patmos “bangod sa paghambal tuhoy sa Dios kag sa pagpanaksi tuhoy kay Jesus.” Didto, sang mga 96 C.E., nakita ni Juan ang mga palanan-awon nga ginrekord niya sa libro sang Bugna. (Bug. 1:1, 2, 9) Suno sa ginapatihan sang kalabanan, nagkadto si Juan sa Efeso sang ginhilway sia, diin ginsulat niya ang Ebanghelyo nga ginsunod sa iya ngalan kag ang mga sulat nga 1, 2, kag 3 Juan. Napatay sia sa Efeso sang mga 100 C.E.

a May pangamuyo nga ginahimo sa templo dungan sa mga halad sa aga kag gab-i. Ang paghalad sa gab-i ginahimo sa “ikasiam nga oras,” ukon mga alas tres sa hapon.

b Tan-awa ang kahon nga “Si Pedro—Mangingisda nga Nangin Mapagsik nga Apostol” kag “Si Juan—Ang Hinigugma nga Disipulo ni Jesus.”

c Tan-awa ang kahon nga “Ang Mataas nga Saserdote kag ang Puno nga mga Saserdote.”

d Mga 6,000 lang ang Fariseo kag mas diutay pa ang mga Saduceo sa Jerusalem sang 33 C.E. Mahimo nga isa pa ini ka rason kon ngaa indi nila gusto nga nagabantala ang mga apostoles parte sa mga panudlo ni Jesus.