Makamamatay ang Paghaklo sa “Hangin” sining Kalibutan!

“Ginbuhi kamo sang Dios sang patay kamo bangod sa mga paglapas kag mga sala, diin kamo anay naggawi . . . suno sa gumalahom sang awtoridad sang hangin.”—EFESO 2:1, 2.

1. Paano ang pagdagta sa hangin nangin makamamatay sa mga tawo?

PAGHAKLO sa preska nga hangin! Daw ano ina ka makapapagsik pagguwa mo sa isa ka sarado nga hulot! Apang bisan sa mga wayang, ang polusyon isa ka daku nga problema karon. Ang mga hilo nga ginabuga sa atmospera makatalagam katama sa madamong kapungsoran. Ang makahililo nga aso, radioaktibo nga yab-ok, nagatuga sang balatian nga mga kagaw, kag pila ka vir­us nagalakbay sa hangin. Ang nagasustenar sang kabuhi nga hangin, nga tuman kaalwan nga gin-aman sang aton mahigugmaon nga Manunuga, labi kag labi nga makamamatay bangod sang kakagud kag pagpatumbaya sang tawo.

2. Ano ang nahigkuan nga “hangin” nga mas makatalagam sang sa nahigkuan nga hangin nga aton ginahaklo?

² Walay sapayan, subong nga ang polusyon sa hangin makatalagam, may isa pa ka dagway sang nadagtaan nga “hangin” nga labi ka makamamatay. Indi ini hangin nga nahigkuan bangod sang nuklear nga aksidente sa Cher­nobyl (U.S.S.R) ukon sang puno sing aso nga hangin sang Los An­gel­es, Cal­ifornia, (E.U.A.). Yara kita sa katalagman nga mahaklo ang mas makamamatay nga “hangin.” Ginsambit ini ni apostol Pablo sang ginsilingan niya ang mga masigka Cristiano: “Ginbuhi kamo sang Dios sang patay kamo bangod sa mga paglapas kag mga sala, diin kamo anay naggawi suno sa sistema sang mga butang sining kalibutan, suno sa gumalahom sang awtoridad sang hangin, ang espiritu nga karon nagapanghikot sa tunga sang mga anak nga dimasinulundon.”—Efeso 2:1, 2.

3, 4. (a) Sin-o ang “gumalahom sang awtoridad sang hangin”? (b) Ngaa ang “hangin” sa Efeso 2:1, 2 indi ang puluy-an sang mga demonyo?

³ Ano ining “hangin”? Ginapakita ni Pablo nga may “awtoridad” ini, ukon kagamhanan, kag may “gumalahom” sa sini. Wala sing pangduhaduha kon sin-o ini nga gumalahom. Sia amo si Satanas nga Yawa, ang isa nga gintawag ni Jesucristo “ang gumalahom sining kalibutan.” (Juan 12:31) Nahibaluan ini, ang iban nga mga eskolar sa Biblia nagapati nga naghulam diri si Pablo gikan sa Judiyo ukon pagano nga tuburan kag nagpatuhoy sa hangin subong ang puluy-an sang mga demonyo diin kontrolado sang Yawa. Madamong badbad sang Biblia ang nagpakita sini nga pagtamod. Apang ini nga “hangin” indi pareho sa “langitnon nga mga duog” nga ginapuy-an sang “malaut espirituhanon nga mga puwersa.”—Efeso 6:11, 12.

⁴ Sang ginsulatan ni Pablo ang mga Cristiano sa Efeso, si Satanas kag ang mga demonyo yadto pa gihapon sa langit, walay sapayan nga wala na sa kahamuot sang Dios. Inugtagbong pa lang sila diri sa duta. (Bugna 12:7-10) Dugang pa, ang hangin labi nga nagahilabot sa mga tawo sang sa espirituhanon nga mga tinuga. Busa, mabatyagan sang tawhanon nga katilingban ang mga epekto kon ang katapusan nga yahong sang kaakig sang Dios iula sa “hangin.”—Binuhatan 16:17-21.

5. Ano ang “hangin” nga ginahambalan diri, kag ano ang epekto sini sa mga tawo?

⁵ Busa, daw subong bala nga ginagamit ni Pablo ang literal nga hangin, ukon kahawaan, sa pag-ilustrar sang kabilugan nga espiritu, ukon dominante nga panimuot sang kakagud kag pagkadimasinulundon, nga ginpakita sang katawhan nga nahamulag sa Dios. Pareho ini sa “espiritu nga karon nagapanghikot sa tunga sang mga anak sang dimasinulundon” kag sa “espiritu sang kalibutan.” (Efeso 2:2; 1 Corinto 2:12) Subong nga ang literal nga hangin yara bisan diin, nga sarang mahaklo, ang “espiritu sang kalibutan” yara man pirme. Kutob sa pagkalapsag tubtob sa lulubngan, ini nagasulod, nagaimpluensia, kag nagadihon sa kon paano nagahunahuna kag nagahulag ang mga tawo samtang ginapanikasugan nila nga tumanon ang ila mga handum, mga paglaum, kag mga ambisyon.

6. (a) Paano ginapakusog ang epekto sang “hangin” sining kalibutan, kag paano sini ginahimo ang iya “awtoridad”? (b) Paano ang paghaklo sining “hangin” nagatiklod sa isa nga ilugon ang rebelyuso nga dalanon sang Yawa?

⁶ Ining espiritu sang pagkamakasasala kag pagrebelde nagaimpluensia sa dihimpit tawhanon nga katilingban. Subong nga ini nga “hangin” ginahaklo, ang iya makamamatay nga gahom ginapakusog bangod sang pag-ipit sang mga katubotubo kag sang pirme nagadugang nga pagkaganyat sa seksuwal nga kalipayan. Busa, may “awtoridad” ini sa ibabaw sang mga tawo. (Ipaanggid ang Roma 6:12-14.) Ang Yawa, sa pagkamatuod, amo ang ginhalinan sang tanan nga malaut. (Juan 8:44) Gani ginaimpluensiahan niya ang katawhan sa pag-ilog sang iya rebelyuso nga dalanon kag busa nagapapagsik, nagadihon, kag nagakontrol sining espiritu, ukon “hangin” sang komunidad. Subong “gumalahom” sining malaut nga kagamhanan, ukon “awtoridad,” ginagamit ini ni Satanas sa pagkontrol sang panghunahuna sang katawhan. Ang iya mga elemento ginbalay agod huptan ang katawhan nga tuman kasako sa pagpaayaw sang undanon nga mga kailigbon kag sa pagtinguha nga matigayon ang kalibutanon nga mga intereses amo kon ngaa wala na sila sing tion ukon huyog sa pagkilala sa Dios ukon sa pagpasakop sa iya balaan nga espiritu, “ang espiritu nga nagahatag sing kabuhi.” (Juan 6:63) Sa espirituwal, sila patay.

7. (a) Sa anong paagi ang mga Cristiano “mga anak [anay] sang kasingkal”? (b) Sang mangin mga Cristiano kita, ano nga pagbag-o ang natabo?

⁷ Ang mga Cristiano napaidalom man sa “awtoridad,” ukon kontrol, sining nadagtaan nga “hangin” sa wala pa nila maton-i ang kamatuoran sang Pulong sang Dios kag masugdan ang pagsunod sa iya matarong nga mga talaksan. “Huo, sa tunga sini [kalibutanon nga mga tawo] nagpangabuhi anay kita nga tanan sa mga kailigbon sang aton lawas, nga nagasunod sang mga handum sang lawas kag sang hunahuna, kag sa amo sa kinaugali mga anak kita sang kasingkal subong sang iban nga katawhan.” Apang sang mangin mga Cristiano, nag-untat kita sa paghaklo sang makamamatay nga “hangin” sining kalibutan. Aton ‘gin-uba ang daan nga personalidad nga iya sang aton una nga paggawi kag ginsul-ob ang bag-o nga personalidad nga gintuga suno sa kabubut-on sang Dios sa matuod nga pagkamatarong kag pagkatutom.’—Efeso 2:3; 4:22-24.

8. Paano ang kahimtangan naton karon kaanggid sa pungsod sang Israel sa kamingawan?

⁸ Ang katalagman amo nga sa tapos makapalayo gikan sa nadagtaan nga atmospera sining kalibutan ayhan masulay kita sa pagbalik sa sini. Madugay na nga yari kita sa “tion sang katapusan” kag sa atang-atangan mismo sang bag-ong kalibutan. (Daniel 12:4) Sa pagkamatuod, indi naton luyag nga mawasi bangod nga nahulog sa siod kaangay sa mga Israelinhon. Sa tapos sila masalbar sing milagruso gikan sa Egipto kag nakalab-ot sa dulunan sang Ginsaad nga Duta, linibolibo ang “ginpanglaglag sa kamingawan.” Ngaa? Bangod ang iban nangin mga diwatahan, ang iban nakighilawas, kag ang iban pa gid nagtilaw kay Jehova bangod sang ila pagkumud kag pagreklamo. Si Pablo nagsiling sing mabaskog: “Karon ining mga butang nahanabo sa ila subong nga paandam, apang ginsulat sila sa pagtudlo sa aton nga naabutan sang katapusan sang sistema sang mga butang.”—1 Corinto 10:1-11.

9. (a) Paano kita mangin yara sa kalibutan apang dili mangin bahin sini? (b) Ano ang himuon naton agod indi masuyop pabalik sa sining makamamatay nga atmospera sang kalibutan?

⁹ Nahanungod sa iya mga disipulo, si Jesus nangamuyo: “Sila indi iya sang kalibutan, subong nga ako indi iya sang kalibutan. Ako wala nagapangamuyo nga kuhaon mo sila sa kalibutan, kundi nga tipigan mo sila gikan sa malaut.” (Juan 17:14, 15) Amligan kita ni Jehova, apang indi niya pagbutangan sing “kudal” ang palibot naton ukon milagruso nga magataming sa aton gikan sa “hangin” sining kalibutan. (Job 1:9, 10) Gani ang hangkat sa aton amo ang mangin yara sa kalibutan ni Satanas, apang dili bahin sini, nga nalibutan sang iya nadagtaan nga “hangin,” apang wala nagahaklo sini. Kon kita nagabasa sang sekular nga mga publikasyon, nagatan-aw sing telebisyon, ukon nagakadto sa mga lugar nga malingawlingawan, mahimo nga madayag kita sa “hangin” sang kalibutan. Samtang ang iban nga pagpakig-angot sa kalibutanon nga mga tawo indi malikawan—sa trabaho, sa eskwelahan, kag sa iban pa—dapat kita magmabinantayon agod indi masuyop pabalik sa makamamatay nga atmospera sining kalibutan.—1 Corinto 15:33, 34.

10, 11. (a) Paano mapaanggid ang aton pagkayara sa espirituwal nga paraiso ni Jehova sa paglingkod sa lugar nga “indi puede makapanigarilyo”? (b) Anong mga tikang ang himuon kon mamutikan ang baho sang “hangin” sining kalibutan?

¹⁰ Ayhan mapaanggid naton ang aton kahimtangan subong sang paglingkod sa isa ka restawran nga may lugar nga “puede makapanigarilyo” kag “indi puede makapanigarilyo.” Subong mga Cristiano nga yara sa espirituwal nga paraiso ni Jehova, nagakabagay nga yara kita sa “indi puede makapanigarilyo” nga seksion, nga malayo gikan sa espiritu sining kalibutan. Sa pagkamatuod, indi naton hungdon ang paglingkod sa seksion nga “puede makapanigarilyo.” Binuang ina. Apang ano sing masami ang nagakatabo kon yara kita sa “indi puede makapanigarilyo” nga seksion sang isa ka restawran? Ti, ang puno sang aso kag mahigko nga hangin nagadapya, kag mapanimahuan naton ini! Kon matabo ini, nakita bala naton ang nadagtaan nga hangin nga makasululay? Ukon indi bala nga dalidali nga nagalakat kita palayo sa sini sa bug-os nga masarangan naton?

¹¹ Apang ano ang himuon mo kon ang baho sang “hangin” sining kalibutan masugata mo? Nagahimo ka bala sing gilayon nga aksion agod makapahilayo sa sining malain nga impluensia? Kon magpabilin ka didto kag hakluon ini, pat-od nga ang imo panghunahuna maapektuhan. Kon mas madugay mo nga ginahaklo ining “hangin,” labi pa gid nga pabay-an mo na lang ini. Dugang pa, sa ulihi ang baho indi gid man makaulugot kundi makalaganyat, makalilipay, makailibog sa unod. Ayhan pukawon sini sing labi ang pila ka tago nga kailigbon nga madugay mo na ginabatuan nga mapunggan.

12. Ano ang kinahanglan agod indi maapektuhan sang mga bahin sang “hangin” sining kalibutan nga indi madali mamutikan?

¹² Ang iban sang makamamatay nga mga higko sang “hangin” sining kalibutan indi madali mamutikan, subong nga ang mga nagahigko sa literal nga hangin kaangay sang car­bon mon­ox­ide wala sing baho kag wala sing sabor. Ang katalagman, kon amo, amo nga indi naton mamutikan ang ‘makamamatay nga aso’ tubtob nga nadaug na kita sini. Busa, dapat kita mangin alisto nga wala kita ginadaldal pakadto sa siod sang kamatayon sining matinuguton nga mga panimuot sang kalibutan ukon sang iya pagkadimatinumanon sa mga talaksan sang Dios nga pagkamatarong. Ginlaygayan ni Pablo ang iya mga masigka Cristiano nga “maglinaygayay kamo adlaw-adlaw . . . agod nga wala sa inyo nga magtig-a bangod sang pagkadaya sang sala.”—Hebreo 3:13; Roma 12:2.

Ano ang Nagahuman sa “Hangin” Sining Kalibutan?

13. (a) Ano ang isa ka dagway sang “hangin” sining kalibutan nga dapat naton bantayan? (b) Paano naapektuhan sining “hangin” ang iban nga katawhan ni Jehova?

¹³ Ano ang kinaandan nga mga panimuot ang mahimo naton adoptahon, bisan sa wala pa kita makamarasmas sa sini, bangod sang makusog nga impluensia sang “hangin” sining kalibutan? Ang isa ka huyog amo ang paghuluhampanghampang sa mga butang nga imoral. Ang mga ideya sining kalibutan tuhoy sa sekso kag moralidad yara sa palibot naton. Madamo ang nagasiling: ‘Okey lang ang makighilawas, magbata nga wala makasal, kag magbuhat sing homoseksuwalidad. Ginahimo naton kon ano lang ang normal, ang natural.’ Naapektuhan bala sini nga “hangin,” ukon kalibutanon nga espiritu, ang katawhan ni Jehova? Sing makasulubo, sang 1986 nga tuig sang pag-alagad, 37,426 ang gin-disfellow­ship gikan sa Cristianong kongregasyon, madamo sa ila bangod sang pagbuhat sang seksuwal nga imoralidad. Kag wala ini nagalakip sang mas madamo pa nga ginsabdong bangod sang imoralidad apang wala gin-dis­fellow­ship bangod hanuot sila nga naghinulsul.—Hulubaton 28:13.

14. Ngaa ang iban nga mga Cristiano nadaldal palayo sa moral, nga nagsikway sang anong Makasulatanhon nga laygay?

¹⁴ Ano ang natabo sa bahin sadtong nagpadala sa seksuwal nga imoralidad? Kon ang kamatuoran mabuyagyag, sing masunson nasapwan sila nga nagapadayon sa paghaklo sang makamamatay nga “hangin” sining kalibutan. Ginpahanugutan nila ang kalibutanon nga mga panimuot nga magatiklod sa ila nga panubuon ang ila mga talaksan. Halimbawa, ayhan magasugod sila sa pagtan-aw sang mga sine nga sang tinuig nga nagligad wala nila gintan-aw. Sing malain pa, sa vid­eo nga kasangkapan sa balay mahimo sila magtan-aw sang mga sine nga indi gid bagay para sa isa ka Cristiano. Inang paghuluhampanghampang sa mga butang nga imoral isa ka direkta nga paglapas sa Makasulatanhon nga laygay: “Ang pagkamakihilawason kag ang tanan nga kahigkoan ukon paghamkon dili gid paghingadlan sa inyo, subong nga nagakaigo sa mga balaan; magmanginwalay binastos ukon binuang nga hinambal ukon malaw-ay nga linahog.”—Efeso 5:3, 4.

15. Paano ang pagsulay nga maghuluhampanghampang sa seksuwal nga imoralidad ginasugdan sing diginapaabot?

¹⁵ Matuod, ayhan gilayon mo nga sikwayon ang direkta nga panugda sa pagpakighilawas. Apang ano ang ginahimo mo kon may isa sa trabaho ukon sa eskwelahan nga nagapaikrat-ikrat sa imo, nagatinguha nga mangin sobra ka pamilyar sa pisikal nga paagi, ukon nagaagda sa imo nga mag-date? Ang baho sang “hangin” sining kalibutan nagdapya sa imo. Tugutan mo bala ang imo kaugalingon nga magustuhan ang atension, palig-unon ini? Suno sa mga report nga nabaton halin sa mga gulang, ang sala masunson nagasugod sa sinang wala ginapaabot nga mga paagi. Ang kalibutanon nga lalaki ayhan magasiling sa isa ka Cristianong babayi: “Katahom sa imo karon nga adlaw!” Maayo ina pamatian, labi na kon ang babayi daw masinulub-on. Sing malain pa, ang iban wala maghulag sing maalamon sa dinagakaigo nga pagtulutandog. Daw nagapamatok sila kon tan-awon apang sa sinang pasapayan nga paagi nga ang kalibutanon nga lalaki ginapalig-on nga padayunon ang iya ginabuhat. Ano abi kon inang imoral nga mga paghingalit sa isa ka Cristianong babayi magpadayon, kaangay sang madamong buga sang mahigko nga hangin nga nagadapya sa iya? Sa malig-on nga paagi, dapat niya singganan ang lalaki nga indi niya luyag kag wala sia mahamuot sa iya atension. Kon padayon sia nga magahaklo sining “hangin,” ang iya pagpakig-away mahimo nga magaluya. Sarang sia makahimo sing imoralidad, kon indi man sing isa ka dimaalamon nga pagminyo.—Ipaanggid ang Hulubaton 5:3-14; 1 Corinto 7:39.

16. Ano ang kinahanglan agod mangin “kahumut kita ni Cristo”?

¹⁶ Busa, mangin maabtik sa pagsikway sa imoral, makamamatay nga “hangin” sining kalibutan. Sa baylo nga magpadala sa iya makagalanyat nga baho kag magdala sing pasipala sa ngalan kag organisasyon ni Jehova, magmangin mahumut sa Dios paagi sa imo diosnon nga panimuot kag paggawi. Amo sini ang ginsiling ni Pablo: “Kay kahumut kita ni Cristo nga sa Dios sa mga nagkaluwas kag sa mga nagakawala; sa iya kaamyon gikan sa kamatayon pa kamatayon, sa iban kaamyon gikan sa kabuhi pa kabuhi.” (2 Corinto 2:15, 16) Ano ang matabo kon indi pagsapakon sang madamo ang Cristianong dalanon? (1 Pedro 4:1-5) Pabay-i ang kalibutan sa iya ginahimo, nagaani sang iya malain nga bunga sa dagway sang naguba nga mga puluy-an, wala sing amay nga pagbun-ag, ginliton sa sekso nga balatian, subong sang AIDS, kag dimaisip nga iban pa nga emosyonal kag pisikal nga mga kailo. Indi lamang nga masalbar ka sa madamong kasakit kundi matigayon mo man ang kahamuot sang Dios. Dugang pa, sa magkubos ang iban mahamuot sa imo maayo nga pagginawi kag sa mensahe sang Ginharian nga imo ginabantala, kag sa sina maganyat sa “kaamyon gikan sa kabuhi pa kabuhi.”

Ang “Hangin” sang Kalibutanon nga mga Estilo

17. Paano ginapakita sang mga estilo sang pagpanapot kag pagpamustora nga ang isa naimpluensiahan sang espiritu sining kalibutan?

¹⁷ Ang isa ka bahin sang “hangin” sining kalibutan amo ang may kahilabtanan sa mga estilo sa pagpanapot kag pagpamustora. Madamo sa kalibutan ang nagapanapot agod mangin seksuwal nga makagalanyat ang ila kaugalingon. Bisan ang mga bata pa kaayo maluyag nga daw dakudaku na sila tan-awon, nga ginapatalupangod ang sekso. Naapektuhan ka bala sining lapnag nga “hangin,” ukon panimuot? Nagapanapot ka bala agod maganyat, manunlog, mapukaw sing dinagakaigo ang interes sang tuhay nga sekso? Kon amo, ikaw nagahampang sa kalayo. Ang paghaklo sa sining “hangin” magatabon sang imo espiritu sang pagkaugdang, sang imo handum nga mangin putli. (Miqueas 6:8) Maganyat sa imo ang iban nga may kalibutanon nga espiritu. Bangod sang imo mga ginahimo, hangpon nila ini nga handa na ikaw nga magbuylog sa ila sa imoralidad. Apang ngaa sugdan ini nga direksion paagi sa pagtugot sa sinang “hangin” nga magsulay sa imo sa paghimo sang kon ano ang malain sa itololok sang Dios?

18. Paano ang pirme pagdumdom nga ginarepresentar naton si Jehova nagabulig sa aton sa pagpili sang mga estilo sang panapot kag pamustora?

¹⁸ Agod mangin maugdang, indi kinahanglan nga magpanapot kag magpamustora kita sing manubo nga klase ukon dimakagalanyat. Binagbinaga kon paano ang kalabanan nga mga Saksi ni Jehova nagapanapot kag nagapamustora. Ginalikawan nila ang sobra nga estilo sining kalibutan apang ginapresentar nila ang ila kaugalingon sing matahom, nagadumdom nga sila mga ministro nga nagarepresentar sa Soberano sang uniberso, si Jehova. Pabay-i ang kalibutan nga mangin mamulayon sa ila maugdang nga mga estilo. Wala nila ginatugutan ang mga panimuot sining kalibutan nga magpahulag sa ila sa pagpakanubo sang ila Cristianong mga talaksan. “Nagasiling ako sini kag nagapamatuod sa Ginuo,” sulat ni apostol Pablo, “nga dili na kamo maggawi subong sang paggawi sang mga pungsod man sa pagpakawalay pulos sa ila mga hunahuna . . . Nawad-an sila sing igbalatyag kag nagtugyan sang ila kaugalingon sa kaulag sa pagbuhat sang tanan nga kahigkoan.” (Efeso 4:17-19) Ang hamtong nga Cristiano nagapanapot sing maugdang, nga wala nagagawi subong sang paggawi sang mga pungsod.—1 Timoteo 2:9, 10.

19. Nabinagbinag ang duha ka dalagku nga bahin sang “hangin” sining kalibutan, ano ang maathag na tuhoy sa katalagman sang paghaklo sini?

¹⁹ Ginbinagbinag naton ang duha lamang ka bahin sang “hangin” sining kalibutan. Apang nakita na naton nga ining “hangin” tuman ka makatalagam sa espirituwal nga kapagros. Sa masunod nga artikulo, hambalan naton ang iban nga bahin sining makamamatay nga “hangin” nga padayon nga ginahuyup sang Yawa kag sang iya sistema sa mga Cristiano, nagalaum nga madala sila sa sini. Daw ano gid ka importante nga likawan naton ina nga “hangin,” kay ang pagbaton sa espiritu sining kalibutan kaangay sang paghaklo sa kaamyon sang kamatayon!

Padayon nga Magpasakop sa “Espiritu nga Nagahatag sing Kabuhi”

“Ang espiritu amo ang naghatag sing kabuhi; ang unod walay pulos.”—JUAN 6:63.

1. (a) Paano ginabuligan ni Jehova ang iya katawhan nga mabatuan ang impluensia sang “hangin” sining kalibutan? (b) Paano kita mabuligan sa pagpalambo sang bunga sang espiritu sang Dios agod matigayon ang husto nga huyog sa panghunahuna?

ANG balaan nga espiritu ni Jehova nga Dios kinahanglanon gid katama agod mabatuan naton ang impluensia sang “hangin” sining kalibutan, ukon ang iya mga panimuot. (Efeso 2:1, 2) Kinahanglan man naton ang Biblia, nga nagaunod sang mga hunahuna sang Dios nga narekord sa idalom sang panuytoy sang balaan nga espiritu. Kag kinahanglan naton ang mapainubuson nga Cristianong panimuot, nga ginapatubas paagi sa pagpalambo sang mga bunga sang espiritu sang Dios—“gugma, kalipay, paghidait, pagbatas, pagkalulo, pagkaayo, pagkatutom, pagkamapinaubuson, pagpugong sang kaugalingon.” Si apostol Pablo naglaygay: “Maggawi sa espiritu kag dili ninyo pagtumana ang kailigbon sang unod. Kay ang mga handum sang unod batok sa espiritu, kag ang mga handum sang espiritu batok sa unod; kag ini sila nagasumpunganay, agod nga indi ninyo mahimo ang mga butang nga buot ninyo.”—Galacia 5:16, 17, 22, 23.

2. Paano nga ang ginapatubas sang espiritu sang Dios kabaliskaran sa mga resulta sang pag-adoptar sa “espiritu sang kalibutan”?

² Nagsulat man si Pablo: “Karon nabaton na, indi ang espiritu sang kalibutan, kundi ang espiritu nga gikan sa Dios, agod nga mahangpan ta ang mga hiyas nga ginhatag sa aton sang Dios.” (1 Corinto 2:12) Ang “hangin,” ukon panghunahuna, sining kalibutan nagapatay, apang ang ginahatag sang Dios paagi sa balaan nga espiritu nagadala sing kabuhi nga walay katapusan sa mga nagabaton sini. Si Jesus nagsiling: “Ang espiritu amo ang nagahatag sing kabuhi; ang unod walay pulos. Ang mga pulong nga napamulong ko sa inyo amo ang espiritu kag kabuhi.” (Juan 6:63) Bangod “ang unod walay pulos,” kinahanglan naton ang balaan nga bulig agod malandas ang sala kag mabatuan ang espiritu sang kalibutan.

3, 4. (a) Ano ang paghamkon, kag paano ginahampangan sang ‘gumalahom sang hangin’ ang undanon nga pagkaibog sa materyal nga mga butang? (b) Paano ang tawo nga mahamkunon mangin diwatahan?

³ Sa nauna nga artikulo, ginhambalan naton ang duha ka makatalagam nga mga bahin sang “hangin” sining kalibutan—ang paghuluhampanghampang sa mga butang nga imoral kag ang dinagakaigo nga mga estilo sa pagpanapot kag pagpamustora. Apang may madamo iban pa nga bahin. Halimbawa, ang atmospera sining kalibutan puno sing kahamkon, sing tuman kakagud nga kaibog sa materyal nga mga kaayuhan ukon materyal nga mga butang. Ginpanikasugan sang ‘gumalahom sang hangin’ nga ang propaganda kag anunsio sining kalibutan magabatyag sa imo nga dimalipayon kon wala ka sang madamong materyal nga pagkabutang. Ini nga bahin sang “hangin” sang kalibutan magaganyat sa imo paagi sa paghunahuna nga amo ini ang importante gid katama sa kabuhi. Naapektuhan ka bala sining materyalistiko nga “hangin”?

⁴ Ang Biblia nagasiling: “Walay makihilawason ukon mahigko nga tawo ukon mahamkunon—kon sayuron diwatahan—nga may panublion sa ginharian ni Cristo kag sang Dios.” (Efeso 5:5) Talupangda nga ang mahamkunon isa gid ka diwatahan. Ayhan magahunahuna ka, ‘Siempre, indi ako magalab-ot sa sina, ang mangin diwatahan.’ Apang ano ang idolatriya? Indi bala amo ini ang pagbutang sang pila ka butang sa lugar ni Jehova kag sang pagsimba sa iya, nagahatag sing igtalupangod sa sini sa baylo sang sa Dios kag sa pag-alagad sa iya? Ang kahamkon nagadalahig sa ulihi sa pagsimba sa kuwarta kag sa gahom kag impluensia sini. Kon ginabutang mo ang pagtigayon sang bag-o nga awto, vid­eo cas­sette record­er, bisan anong iban pa materyal nga mga butang nga una sa pagpasangkad sang imo mga kahigayunan sa pag-alagad kay Jehova, indi bala ina pamatuod nga ang “hangin” sining kalibutan nagaapektar sa imo sing makatalagam? Indi bala nga ang materyal nga mga butang nangin kaangay sang mga diosdios sa imo?

5. Sa anong mga paagi ang “hangin” sining kalibutan napuno sing mahamkunon nga kaibog sa manggad?

⁵ Kon ginatinguhaan mo nga matigayon ang mataas nga edukasyon ukon ang mataas sing sueldo nga trabaho, ginahimo mo bala ini agod magmanggaranon kag matigayon ang dugang pa materyal nga mga kaayuhan sang sa ginakinahanglan mo? Naganyat ka bala sa mga buko nga magmanggaranon dayon, maluyag nga maulamid sa sini? Ang “hangin” sining kalibutan puno sang mahamkunon nga kaibog sa manggad kag sang pagdaya kon tuhoy sa pagbayad sing ginapatuman nga buhis sang gobierno. Sa sining atmospera ang sugal kag kaanggid nga mga buhat nagadugang. Indi magpasulay. Ang nagalikaw sa impluensia sang mahamkunon nga “hangin” sining kalibutan makasapo nga ang matuod nga kalipay nagahalin sa pagkamangin kontento sa mga kinahanglanon kag pag-una sang intereses sang Ginharian.—Mateo 6:25-34; 1 Juan 2:15-17.

Nagakaigo nga Paggamit sang Dila

6. Ano ang epekto sang mga batasan sa paghambal sining kalibutan sa aton subong mga Cristiano?

⁶ Kamusta ang aton batasan sa paghambal? Ang binastos, akig nga mga pulong, binutig—ang “hangin” sining kalibutan nadagtaan katama sinang malaw-ay nga panghambal. Apang, bisan ang panghambal sang iban nga nagapakig-upod sa Cristianong kongregasyon kon kaisa nagapakita sing malaw-ay, ukon binastos pa gani nga pulong. Si disipulo Santiago makusog nga nagsiling sa aton: “Gikan sa among baba nagaguwa ang pagpakamaayo kag ang pagpakamalaut. Mga kauturan ko, indi ini dapat magmangin amo. Nagapailig bala ang tuburan gikan sa amo man nga boho sing tubig nga matab-ang kag matayam?” (Santiago 3:10, 11) Ginagamit mo bala ang hambal ukon ekspresyon sining kalibutan? May yara bala ikaw duha ka bokabularyo, ang isa para gamiton sa tunga sang mga Cristiano, ang isa pa para gamiton sa iban nga lugar? Si Pablo nagsulat: “Dili pagpaguwaa sa inyo mga baba ang malain nga pulong, kundi ang maayo nga pagpalig-on suno sa kinahanglan, agod nga makahatag sing bugay sa mga nagapamati.” (Efeso 4:29) Daw ano gid ka importante ang paggamit sing nagakaigo, matinlo nga panghambal sa tanan nga tion!

7. Ano ang ginalakip sang ‘pag-uba sa kabutigan kag paghambal sang kamatuoran’?

⁷ Kinahanglan man nga maghalong kita nga pirme kita nagahambal sang kamatuoran. Ang madamo sing kuskus balungos ukon hungod nga paglimbong sa iban agod likawan ang salabton katumbas sa pagbinutig. Gani siguraduha nga pamatian ang laygay ni Pablo: “Busa sa ginauba ang kabutigan, maghambal kamo sing kamatuoran ang tagsatagsa sa iya isigkatawo, kay mga bahin kita sang isa kag isa.”—Efeso 4:25; Hulubaton 3:32.

8. (a) Paano nagahulag ang madamong kalibutanon nga mga tawo kon akig? (b) Kon nagasilabo sa kaakig, ano ang dapat naton nga himuon?

⁸ Ang walay pagpugong nga pagpautwas sang kaakig isa pa ka bahin sang espiritu sining kalibutan. Madamo sang kalibutanon nga mga tawo ang madali madulaan sing pagpugong sa kaugalingon. Nagasilabo sila, dayon nagapasaylo sang ila kaugalingon paagi sa pagsiling nga ginpautwas lang nila ang ila kaakig. Apang indi amo sini ang ginlaygay ni Pablo, kay nagsulat sia: “Isikway ninyo ang tanan nga kapaitan kag kasingkal kag kaakig kag sininggitanay kag pagpasipala upod ang tanan nga kalainan.” (Efeso 4:31) Apang ano abi kon ang kaakig nagatipon walay sapayan sang pagpalambo naton sing pagpugong sa kaugalingon kag sang iban pa nga mga bunga sang espiritu sang Dios? “Magpangakig apang dili magpakasala,” sulat ni Pablo. “Dili pagpatuniri sing adlaw ang inyo kaakig, kag dili paghatagi sing kahigayunan ang Yawa.” (Efeso 4:26, 27) Gani kon kita ginapaakig, dapat naton ini lubaron dayon, sa wala pa magligad ang isa ka adlaw. Kay kon indi, ang kapait kag kaakig magapanggamot sa tagipusuon, kag mabudlay na ini gabuton. Indi pagtuguti ang imo kaugalingon nga maghaklo sang akig, matimaluson nga “hangin” sining kalibutan!—Salmo 37:8.

9. Ano ang pila sa kinaandan nga mga panimuot sang mga empleado, kag ngaa dapat naton usisaon ang aton mga batasan sa trabaho?

⁹ Kamusta ang imo mga batasan sa pagtrabaho? Ang pagpabuyanbuyan sa trabaho kag ang pagpangawti sang mga butang gikan sa amo kinaandan karon. Nakuha mo bala ang iban sining “hangin”? Naapektuhan ka bala sng panimuot nga ‘ginahimo ini sang tanan’? Indi pagkalimti nga bisan ano man ang ginahimo naton sa aton trabaho subong mga Cristiano nagapabanaag kay Jehova kag sa iya putli nga pagsimba. Luyag mo bala nga isikway sang isa ka tawo ang kamatuoran nga ginahambal sang isa sa mga Saksi ni Jehova sa iya ganhaan bangod sa kon paano ka nagagawi sa ulubrahan? “Ang nagpangawat dili na magpangawat,” siling ni Pablo, “kundi hinonoo magpangabudlay sia . . . agod nga may ikahatag sia sa mga nawad-an.”—Efeso 4:28.

10. Kon sekular nga nagapamugon, paano naton mapakita nga wala kita naapektuhan sang mahamkunon nga “hangin” sining kalibutan?

¹⁰ Bisan pa nga ang kaangtanan sang agalon kag ulipon nga nagluntad sang nahaunang siglo malaka na sa karon, ang Cristianong mga emplea­do sarang makatuon gikan sa kon ano ginsulat ni Pablo sa Cristianong mga ulipon sa Efeso kapitulo 6:5-8. Didto ginasilingan ang mga mamumugon nga ‘magmatinumanon sa ila ginapangabudlayan, indi lamang subong mga nagapahamuot sa tawo, kundi subong mga ulipon ni Cristo.’ Gani indi gid dapat pagmaniubrahon sang isa ka Cristiano ang mga butang agod likawan ang pagpangabudlay sing nagakaigo para sa bug-os nga adlaw ukon ang pag-aman sing ginsaad nga mga butang ukon mga serbisyo. Kon ginahimo naton ang mga butang “nga kay Jehova,” may husto kita nga panimuot kag indi maapektuhan sang mahamkunon, matamad nga “hangin” sining kalibutan.

Pagkaon, Ilimnon, kag Kalingawan

11. Paano naapektuhan sang kalibutanon nga panimuot tuhoy sa pagkaon kag pag-inum ang iban nga katawhan ni Jehova sang panahon sang Biblia?

¹¹ Naapektuhan ka bala sang indi haganhagan nga paggamit sang pagkaon kag ilimnon sang kalibutan? Ang iya panimuot amo ang ‘magkaon, mag-inum, kag maglipaylipay, kay buwas kita mapatay.’ (1 Corinto 15:32) Kag ang iban nga mga alagad sang Dios naapektuhan sini nga espiritu, bisan kutob pa sang dumaan nga panahon. Dumduma ang okasyon didto sa kamingawan sang ang mga Israelinhon “naglingkod sa pagkaon kag sa pag-inum. Kag nagtindog sila sa paghampang.” (Exodo 32:6) Inang “paghampang” nagdul-ong sa walay pagpugong nga kaulag kag idolatriya, amo kon ngaa nagsingkal ang kaakig sang Dios batok sa ila. Indi gid naton pagsundon ina nga dalanon.—1 Pedro 4:3-6.

12. Kon ang aton mga batasan sa pagkaon kag pag-inum nagakinahanglan sing pila ka igtalupangod, ano ang dapat naton nga himuon?

¹² Ginhatagan kita ni Jehova sing madamong pagkananuhaytuhay sang manamit, maduagon, kag masustansia nga pagkaon kag ilimnon, apang luyag niya nga gamiton naton ining mga butang sing haganhagan. Ang pagkahakugan kag pagpahubog ginapakamalaut sa Biblia. (Hulubaton 23:20, 21) Gani mangin tampad kag pamangkuta ang kaugalingon: May palauswagon bala sa akon mga batasan sa pagkaon kag pag-inum? Kon kinahanglan mo ang mas dugang nga pagpugong sa kaugalingon, kilalaha ini kag pangabudlayi nahisanto sa imo pagpangamuyo sing espiritu sang Dios agod buligan ikaw sa paglandas sini nga problema. “Dili kamo maghinubog sing alak, sa diin may pagpatuyang, kundi magmapuno sang espiritu,” siling ni Pablo. (Efeso 5:18) Huo, magmapuno sang espiritu sang Dios, kag indi magpadala sa wala sing pagpugong nga espiritu sining kalibutan! “Bisan nagakaon kamo ukon nagainum ukon bisan ano ang inyo ginahimu, himua ang tanan sa kahimayaan sang Dios.” (1 Corinto 10:31) Apang, kon pirme mo ini nga problema, pangabaya ang bulig sang hamtong sa espirituwal nga mga lalaki sa kongregasyon.—Galacia 6:1; Santiago 5:14, 15.

13. (a) Paano mapamatud-an nga ginadunot sang Yawa ang kalabanan nga kalingawan nga matigayon karon? (b) Paano naton malikawan ang panimuot sang kalibutan tuhoy sa kalingawan?

¹³ Ini nga kalibutan makusog nga nayanggaw sa mga hampang, musika, kag lainlain nga dagway sang kalingawan. Ina nga mga butang indi gid man malain, lamang nga wala sini ginalapas ang Makasulatanhon nga mga prinsipio. Apang ang problema amo nga si Satanas, “ang gumalahom nga nagagahom sang hangin,” nagdunot sang kalabanan nga kalingawan nga matigayon sa karon. (Efeso 2:2, The Jerusalem Bible) Sing masunson, ang imoralidad ginapadaku, ang kasingki ginapabay-an, kag ang kadalag-an paagi sa daya, limbong, kag pagpatay ginalarawan. Kon aton ginatan-aw ina nga kalingawan, aton ginahaklo ining mga panimuot sing tudok pasulod sa aton lawas, kag ang ila malain nga mga epekto posible nga magahalit sa aton. Dugang pa, bisan sa pila ka dagway sang kalingawan nga indi malain sa Kasulatan, yara ang katalagman nga mayanggaw sa sini, sa bagay nga diutay na lang nga tion ang nabilin para sa espirituwal nga mga butang. Busa, dapat kita nga magmangin mapili. Maghinguyang sing tion sa pagkalipay sa maayo kag mapuslanon nga pagrelaks sing haganhagan, apang indi pag-iluga ang pagpagusa sang kalibutan. Mahumut man ukon mapait ang baho sang “hangin” sining kalibutan, mahigko ini kag makamamatay!—Hulubaton 11:19.

Bugal sang Rasa—Isa ka Malaut nga Hangin

14. Tuhoy sa sosyal nga mga problema, paano kita mahimo nga maapektuhan sang “hangin” sining kalibutan?

¹⁴ Ang malimbungon nga bahin sang “hangin” sining kalibutan amo ang bugal sang rasa kag nasyonalidad. Ang iban nagapalapnag sang sayop nga ideya nga ang iban nga rasa superyor kag ang iban kubos. Ginapalig-on sang nasyonalismo sa mga tawo ang pagtamod nga ang ila natawhan nga duta superyor sang sa iban. Sa katunayan, madamo ang nagaantos sing dinagakigo kag gindingotan sing tawhanon nga kinamatarong kag mga kinahanglanon bangod sang kakagud kag pagkamaynadampigan sang iban. Nagaresulta ang kaakig, kag subong man ang kasingki. Madamo ang nagaribuk sa pagrebelde, nagatugyan sang kasuguan sa ila mga kamut, nagasalig sa paglubad sang sosyal nga mga problema sa ila kaugalingon nga paagi. Ayhan magumon man kita sa sinang ideya. Kon aton maobserbahan ukon maantos ang mga pagkawalay katarungan kag nian mabatian ang mga nagatinguha sa pagpaluntad sang sosyal nga pagbalhin, mahimo kita maimpluensiahan kon indi kita maghalong. Mahimo kita magasugod sa pagbiya sang aton neutral nga tindog kag magaapin sa isa ka bahin. (Juan 15:19) Sing malain pa, ayhan masulay kita sa pagbuylog sa welga, kampanya, ukon sa paghimo sing kasingki agod ipilit ang mga pagbalhin.

15. Ano nga dalanon ang ginarekomendar sang Biblia kon sa banta naton nahuyog kita sa ‘pagtimalus’?

¹⁵ Ang espiritu sang kongregasyon sarang maapektuhan sing makatalagam sang rasyal ukon nasyonalistiko nga mga balatyagon. (Ipaanggid ang Binuhatan 6:1-7.) Apang may yara kita husto nga espiritu kon aton pamatian ang laygay: “Kon mahimo, sa masarangan ninyo, magpakighidait sa tanan nga tawo. Dili kamo magtimalus, mga hinigugma, kundi pabayai ini sa kasingkal sang Dios; kay nasulat na: ‘Akon ang pagtimalus; ako ang magtumbas, siling ni Jehova.’” (Roma 12:18, 19) Bangod ang tanan nga rasa naghalin sa nahaunang tawhanon nga mag-asawa, kag ang Dios wala sing ginadampigan, ang bugal sa rasa ukon nasyonalidad wala sing lugar sa Cristianong kongregasyon.—Binuhatan 10:34, 35; 17:26; Roma 10:12; Efeso 4:1-3.

Padayon nga Maghaklo sang Nagahatag sing Kabuhi nga “Hangin”

16. Ano ang magabulig agod indi kita maapektuhan sang espiritu sining kalibutan?

¹⁶ Ginhambalan na naton ang pangunang makamamatay nga mga bahin sang “hangin,” ukon espiritu sang kalibutan. Nagapalibot ini sa aton kag nagahatag sing daku nga pag-ipit sa bagay nga kon tugutan naton nga magsulod ini sa lugar nga wala sing unod sa aton espirituwalidad, ining malain nga “hangin” madasig nga magasulod sa sini. Ang kadalag-an sa pagdaug sini nagadepende sing daku sa kon daw ano ka daku ang paghigugma naton sa putli, matinlo, kag matarong, kag ang pagdumot sa diputli, dimatinlo, kag malaut. Padayon naton nga hakluon ang maayo nga “hangin” agod padayon naton nga mapalambo ang husto nga panghunahuna bilang paghulag sa pagtuytoy sang balaan nga espiritu ni Jehova.—Roma 12:9; 2 Timoteo 1:7; Galacia 6:7, 8.

17. Ano ang gilayon nga himuon kon mamutikan naton nga nagadapya sa aton ang iban sang “hangin” sining kalibutan?

¹⁷ Sa tanan nga paagi, indi pagtuguti ang malain nga “hangin” sining kalibutan nga magmangin mahumut sa imo. Nahibaluan gid sang gumalahom sining “hangin” kon ano ang kinahanglan agod maganyat ang mga igbalatyag kag magpahamtang sing daku nga kahidlaw nga sing masami nagadul-ong sa sala. (Santiago 1:14, 15) Magpabilin sa “indi puede makapanigarilyo” nga seksion, ang espirituwal nga paraiso ni Jehova. Kon mamutikan mo nga ang baho sang “hangin” sining kalibutan magdapya sa imo, likawi ini. Magpahilayo sa sini subong sang pagpahilayo mo sa makamamatay nga hilo. “Tan-awa sing mainandamon kon paano ang paggawi ninyo indi subong nga dimaalam kundi subong nga mga maalam, nga nagahimulus sang kahigayunan, bangod nga ang mga adlaw malaut. Busa dili kamo magpakabuang, kundi maghangop kon ano ang kabubut-on ni Jehova.”—Efeso 5:15-17.

18. Ano ang espiritu sadtong may pribilehiyo nga magkabuhi sa natinluan nga duta?

¹⁸ Kabubut-on sang Dios nga alagaron naton sia subong mga nagahupot sing integridad. Nagakahulugan ini sang pagkabuhi sa iya bag-ong sistema, nga tuman na kalapit sa karon. Kon maghaklo kita didto sing hangin, makapapagsik gid ini! Wala sing makamamatay nga mga higko, kundi puro nagasustenar sing kabuhi nga hangin. Amo man sina sa pisikal nga hangin kag, sing mas importante, sa espiritu sang mga may pribilehiyo nga magkabuhi sa natinluan nga duta. May yara sila matinumanon, mapainubuson, masinulundon nga panimuot. Ang “hangin” sining daan nga kalibutan, nga puno sang rebelyuso, malaut kag didiosnon nga mga impluensia, mawala na.—Bugna 21:5-8.

19. Sin-o ang makalampuwas pasulod sa bag-ong sistema ni Jehova?

¹⁹ Sa pagkamatuod, indi naton luyag nga mangin sa tunga sadtong nagahaklo sang “hangin” sining sistema kon dulaon ni Jehova ang polusyon kag ang mga manugdagta sa Armagedon. Kon wala na ang daan nga kalibutan kag ang ‘gumalahom sang hangin’ yadto na sa kadadalman, daw ano gid nga paumpaw! Ang tagsatagsa nga nagahigugma kay Jehova kag padayon nga nagahigugma sa kon ano ang matinlo, desente, kag matarong mangin yadto didto. Luyag ni Jehova nga didto sila kag buligan sila paagi sa iya espiritu. Hatagan niya sila sing dayon nga kabuhi sa isa ka matinlo kag maayo nga bag-ong sistema. Kabay nga indi naton mawasi ina nga pribilehiyo bangod sang paghaklo sa makamamatay nga “hangin” sining kalibutan!