Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Mapauswag Ko Bala ang Akon Ginahimo sa Eskwelahan?

“Importante gid sa akon mga ginikanan ang mga marka. ‘Ano nga marka ang nakuha mo sa inyo eksamin sa math? Ano nga marka ang nakuha mo sa inyo salaysay sa Ingles?’ Naugot gid ako!”​—⁠13-anyos nga si Sam.

WALA nagaisahanon si Sam sa iya palaligban. Sa pagkamatuod, ang mga awtor sang libro nga “Could Do Better” nagsulat: “Wala pa kami makasumalang sing ginikanan nga nagahunahuna nga ginahimo sang ila anak ang masarangan niya sa eskwelahan.” Apang madamo nga pamatan-on, kaangay ni Sam, ang nagabatyag nga ginaipit sila sing tuman sang ila mga ginikanan nga pauswagon ang ila pagtuon​—⁠ayhan ang mangibabaw pa gani. Mahimo nga ginaipit pa gid sila sa hulot-klasehan. “Ang mga manunudlo kulang gid sing paumod,” reklamo sang isa ka tin-edyer. “Luyag nila nga matandaan mo dayon ang leksion kag kon indi, namanguan na sila sa imo. Gani wala na ako nagapanikasog.”

Ang mga pamatan-on nga wala makahimo sang suno sa ginapaabot sa ila sang ila mga ginikanan kag mga manunudlo masunson ginatawag nga mga wala nagapanikasog. Kag may mga tion gid man nga wala nagapanikasog ang halos tanan nga estudyante. Ngaa? Sing makawiwili, ang pagkatamad ukon ang problema sa pagtuon indi amo pirme ang rason.⁠a

Kon Ngaa ang Iban Wala Nagapanikasog

Matuod, kon tuhoy sa pagtuon, may pila ka pamatan-on nga kontento na lamang nga makapasar nga wala nagapanikasog. “Kon makapasar man lang ako sa pinakamanubo nga marka,” panuaron sang 15-anyos nga si Herman, “himuon ko ina.” Apang, sa katunayan, indi tanan sining pamatan-on ang wala sing interes sa pagtuon. Ayhan indi lang sila interesado sa isa ka subject. Nian may iban naman nga wala sing nakita nga praktikal nga kabilihanan sa ila ginatun-an. Si Reuben, 17-anyos, nagsiling: “May mga subject nga sigurado ako nga indi ko gid magamit pagkatapos sang pag-eskwela.” Ang kakulang sing interes ukon pangpapagsik madali nga magadul-ong sa indi pagpanikasog.

May iban pa nga mga rason. Halimbawa, kon nadasigan ka sa panudlo sang isa ka manunudlo, mahimo nga maugot ka. Kon tuman naman kahinay, mahimo nga matak-an ka. Ang pag-ipit sang mga katubotubo makaapektar man sang imo hinimuan sa eskwelahan. Ang libro nga Kids Who Underachieve nagasiling: “Kon luyag sang maalam, palatuon nga bata nga kahamut-an sia sang indi palatuon nga mga katubotubo, mahimo sia mapilitan nga indi manikasog.” Gani, ang isa ka tin-edyer nagyamo nga sang nagtuon sia sing maayo sa iya unang tinuig sa eskwelahan, ang iban nahisa kag nag-uligyat sa iya. Huo, mahimo makita sang pamatan-on ang kamatuoran sang prinsipio sa Hulubaton 14:​17: “Ang tawo nga may ikasarang sa hunahuna ginakaugtan.”

Kon kaisa, ang kabangdanan sang indi pagpanikasog mas masibod. Sing makapasubo, ang pila ka pamatan-on nagdaku nga may negatibo nga pagtamod sa kaugalingon. Amo sini ang resulta kon ang bata pirme ginatawag sa malaw-ay nga mga bansag, subong sang mahinay, mango, ukon matamad. Sing makapasubo, nagamatuod ini nga mga bansag. Subong sang ginsiling sang isa ka doktor, “kon ginasingganan ka nga mango kag magapati ka sa sini, mangin subong gid ikaw sini.”

Sa masami, ang pirme nga pagsaway sang mga ginikanan kag mga manunudlo may maayo nga tuyo. Apang, bisan amo sina, ang mga pamatan-on mahimo magbatyag nga sobra katama ang ginapangayo sa ila. Kon daw matuod ini sa imo, makasalig ka nga ang imo mga ginikanan kag mga manunudlo wala nagatinguha nga paakigon ikaw. Ayhan luyag lamang nila nga himuon mo ang imo bug-os nga masarangan. Apang, ang pagkabalaka sa kon ano ang ginapaabot sa imo mahimo magapabatyag sa imo nga mag-untat na lang. Apang indi mag-untat: Sarang mo mapauswag ang imo ginahimo sa eskwelahan.

Mapahulag

Ang una nga tikang amo ang mapahulag! Agod mahimo ini, dapat nimo makita ang katuyuan sang imo ginatun-an. Ang Biblia nagasiling: “Ang tawo nga nagaarado dapat mag-arado nga may paglaum kag ang tawo nga nagalinas dapat maghimo sini sa paglaum nga mangin umalambit.” (1 Corinto 9:10) Ang pagtan-aw sa kabilihanan sang ‘pag-arado’ paagi sa pila ka subject indi pirme mahapos. Halimbawa, mahimo ikaw magsiling, ‘Luyag ko mangin programmer sa kompyuter. Gani ngaa abi matuon pa ako sing history?’

Matuod, indi tanan nga ginatudlo sa inyo eskwelahan daw mapuslanon​—⁠sa dimagkubos indi sa karon. Apang tinguhai nga tan-awa ini sa malayo nga palaabuton. Ang pagtuon sa lainlain nga subject magapauswag sang imo paghangop sa kalibutan sa palibot mo. Natukiban sang madamong pamatan-on sa tunga sang mga Saksi ni Jehova nga ang komprehensibo nga edukasyon nakabulig sa ila nga “mangin tanan nga butang sa tanan nga sahi sang tawo,” nga mangin mapasibusibuon sa pagtanyag sing mensahe sang Ginharian sa lainlain sing pangabuhi nga katawhan. (1 Corinto 9:22) Bisan nga ang subject daw diutay lamang sing praktikal nga kabilihanan, mapanginpuslan mo ang pagtuon sa sini. Sa pinakakubos, mapauswag mo ang imo “ikasarang sa hunahuna,” butang nga mapuslan mo sing daku sa ulihi.​—⁠Hulubaton 1:​1-4.

Ang imo natago nga mga kinaadman mahimo man matukiban sa eskwelahan. Si apostol Pablo nagsulat kay Timoteo: ‘Padabdaba kaangay sa kalayo ang dulot sang Dios nga yara sa imo.’ (2 Timoteo 1:6) Si Timoteo maathag nga gintangdo sa pinasahi nga pag-alagad sa Cristianong kongregasyon. Apang ang iya hatag-Dios nga ikasarang​—⁠ang iya “dulot”​—⁠kinahanglan palambuon, kay basi indi ini maglambo kag indi mapuslan. Sa pagkamatuod, ang imo mga ikasarang sa pagtuon wala ginhatag sing direkta sa imo sang Dios, subong anay sa dulot ni Timoteo. Apang, ang imo mga ikasarang​—⁠sa taliambong man, musika, math, siensia, ukon iban pa nga mga patag​—⁠pinasahi sa imo, kag ang eskwelahan makabulig sa imo nga matukiban kag mapalambo ina nga mga dulot.

Maayong mga Pamatasan sa Pagtuon

Apang, agod mabuligan sing daku sang eskwelahan, kinahanglan mo ang isa ka maayong pamatasan sa pagtuon. (Ipaanggid ang Filipos 3:⁠16.) Mag-iskedyul sing bastante nga tion agod matuptupan ang nagakaigo nga tulun-an, apang magpulupahuway agod marepreskuhan ka. Kon ang imo pagtuon nagalakip sang pagbasa, tan-awa anay ang materyal agod may ideya ka tuhoy sini. Masunod, magpautwas sing mga pamangkot pasad sa mga titulo sang mga kapitulo ukon pangunang mga tig-ulo. Nian basaha, ginapangita ang sabat sa imo mga pamangkot samtang nagabasa. Sa katapusan, tan-awa kon masaulo mo ang imo natun-an.

Iangot ang imo ginatun-an sa imo na nahibaluan. Halimbawa, ang kurso sa siensia mahimo mangin paagi agod ang “dikitaon nga mga kinaiya [sang Dios] makita sing maathag.” (Roma 1:20) Ang history magabulig sa imo nga mapamatud-an ang kamatuoran sang pinamulong: “Nahibaluan ko, O Jehova, nga ang dalanon sang tawo wala sa iya kaugalingon. Wala sa tawo nga nagalakat bisan ang pagtuytoy sa iya tikang.” (Jeremias 10:23) Samtang nagatuon ka sing maukod, ayhan matukiban mo nga nangin mahapos ini​—⁠nangin mas makalilipay pa gani! Si Solomon nagsiling: “Sa isa nga mahangpunon ang ihibalo mahapos nga butang.”​—⁠Hulubaton 14:⁠6.

Hupti ang Positibo nga Panimuot

Apang, kon kaisa ang indi pagpanikasog may yara kaangtanan sa ginapili nga mga abyan sang isa ka tawo. Ginapalig-on bala sang imo mga abyan ang kadalag-an, ukon sila bala mismo wala man nagapanikasog? Ang hulubaton sang Biblia nagasiling: “Sia nga nagalakat upod sa maalam nga mga tawo mangin maalam, apang sia nga nagapakig-angot sa mga buangbuang indi magakaayuhan.” (Hulubaton 13:20) Gani pilia sing maalamon ang imo kaupdanan. Makig-upod lamang sa mga may positibo sing panimuot tuhoy sa pagtuon. Indi magpangalag-ag sa pagpakighambal sing personal sa imo manunudlo tuhoy sa imo tulumuron nga mapauswag ang imo mga marka. Walay duhaduha nga ang imo manunudlo magapanikasog sing labi nga buligan ikaw nga mag-uswag.

Kon ginatublag sang negatibo nga mga panghunahuna tuhoy sa imo mga ikasarang, binagbinaga ang halimbawa ni apostol Pablo. Sang ginhikayan sang mga tawo ang iya ikasarang sa paghambal, nagsabat sia: “Bisan indi ako lantip sa paghambal, pat-od nga indi ako subong sa ihibalo.” (2 Corinto 10:​10; 11:6) Huo, nagkonsentrar si Pablo sa iya mga kusog sa baylo nga sa iya mga kaluyahon. Ano ang imo mga kusog? Kon indi mo ini nahibaluan, ngaa indi ka makighambal sa isa ka masinakdagon nga hamtong? Ang subong sini nga abyan magabulig sa imo nga mahibaluan ang imo mga kusog kag magamit ini sing labi.

Mag-uswag Walay Sapayan Sang mga Problema

“Ihatag ang imo bug-os nga igtalupangod, ang imo tanan nga kusog, sa sining mga butang, agod ang imo pag-uswag makita sing maathag sang tanan.” (1 Timoteo 4:​15, Phillips) Kaangay sang isa ka amay nga nagapakighambal sa iya anak, ginpalig-on ni Pablo ang madinalag-on na nga si Timoteo nga mag-uswag sing labi pa sa iya ministeryo. Sadtong panahon sang Biblia ang Griegong berbo nga “pag-uswag” literal nga nagakahulugan sing “paabante nga paghagbas,” nga nagapahanumdom sa isa nga nagapanglaktod sa kasiutan. Kon kaisa, ang pag-eskwela daw subong sina. Apang mangin mas mahapos ang paglakat sa banas padulong sa eskwelahan kon ginahunahuna mo nga ang padya sa katapusan mapuslanon gid.

Ang panikasog, pangpahulag, kag pagtuon may suod nga kaangtanan. Sa pag-ilustrar: Hunahunaa ang isa nga nagatokar sing isa ka instrumento. Kon manamian sia sa sini, magatokar sia sing dugang pa. Sa sulitsulit niya nga pagtokar, labi sia nga nagasampaton, kag labi ini nga nagapahalipay sa iya. Sa labi naton nga pagtuon, labi pa nga nagahapos ang pagtuon. Gani indi maluyahan sing buot sa imo pag-eskwela. Manikasog sing nagakaigo, makig-upod sa mga tawo nga makabulig sa imo nga mangibabaw, kag dumduma ang pinamulong ni Asarias kay Hari Asa sang una: “Indi magluya ang imo mga kamot, bangod may padya para sa imo binuhatan.”​—⁠2 Cronica 15:⁠7.

[Footnote]

[Piktyur sa pahina 21]

Indi magpangalag-ag sa pagpakighambal sa imo manunudlo tuhoy sa imo tulumuron nga mapauswag ang imo mga marka

[Piktyur sa pahina 22]

Bisan nga ang subject daw diutay lamang ang praktikal nga kabilihanan, mapanginpuslan mo ang pagtuon sa sini