Mga Ginikanan, Ano ang Ginatudlo sang Inyo Halimbawa?
“Mangin mga manug-ilog kamo sang Dios, subong nga mga anak nga hinigugma, kag padayon nga maglakat sa gugma.”—EFESO 5:1,2.
1. Ano nga sahi sang mga panuytoy ang ginhatag ni Jehova sa nahaunang mag-asawa?
SI Jehova amo ang Tagtukod sang kahimusan sang pamilya. Utang sang tagsa ka pamilya sa iya ang pagluntad sini bangod gintukod niya ang nahaunang pamilya kag ginhatagan sing ikasarang sa pagmuad ang nahaunang mag-asawa. (Efeso 3:14,15) Ginhatagan niya si Adan kag si Eva sing sadsaran nga mga instruksion tuhoy sa ila mga responsabilidad kag sing nagakaigo man nga kahigayunan nga pangunahan sing personal ang pagtuman sini. (Genesis 1:28-30; 2:6,15-22) Sang nagpakasala sanday Adan kag Eva, ang mga kahimtangan nga dapat atubangon sang mga pamilya labi nga nagbudlay. Apang, si Jehova mahigugmaon nga nag-aman sing panuytoy nga makabulig sa iya mga alagad sa pag-atubang sini nga mga kahimtangan.
2. (a) Sa anong paagi gin-updan ni Jehova ang nasulat nga laygay sing ginmitlang nga instruksion? (b) Anong pamangkot ang dapat ipamangkot sang mga ginikanan sa ila kaugalingon?
2 Subong ang aton Daku nga Instruktor, si Jehova wala lamang mag-aman sing nasulat nga mga panuytoy sa kon ano ang dapat kag indi dapat nga himuon naton. Sang una nga panahon gin-updan niya ang nasulat nga instruksion sing ginmitlang nga instruksion paagi sa mga saserdote kag mga manalagna kag paagi sa mga ulo sang pamilya. Sin-o ang ginagamit niya sa paghatag sining ginmitlang nga panudlo sa aton adlaw? Ang Cristianong mga gulang kag mga ginikanan. Kon ikaw isa ka ginikanan, ginahimo mo bala ang imo katungdanan nga tudluan ang imo pamilya sang mga dalanon ni Jehova?—Hulubaton 6:20-23.
3. Ano ang matun-an sang mga ulo sang pamilya gikan kay Jehova tuhoy sa epektibo nga pagtudlo?
3 Paano dapat ihatag ini nga instruksion sa sulod sang pamilya? Si Jehova nagapahamtang sing huwaran. Maathag niya nga ginasiling kon ano ang maayo kag kon ano ang malain, kag madamo nga beses nga ginasulitsulit niya ini. (Exodo 20:4,5; Deuteronomio 4:23, 24; 5:8,9; 6:14, 15; Josue 24:19, 20) Nagagamit sia sing nagapahunahuna nga mga pamangkot. (Job 38:4,8,31) Paagi sa mga ilustrasyon kag matuodtuod nga mga halimbawa, ginapukaw niya ang aton mga emosyon kag ginadihon ang aton mga tagipusuon. (Genesis 15:5; Daniel 3:1-29) Mga ginikanan, kon nagatudlo kamo sa inyo mga kabataan, ginatinguhaan bala ninyo nga ilugon ina nga huwaran?
4. Ano ang matun-an naton gikan kay Jehova tuhoy sa pagpadapat sing disiplina, kag ngaa importante ang disiplina?
4 Si Jehova malig-on sa kon ano ang husto, apang nahangpan niya ang mga epekto sang pagkadihimpit. Gani antes sia magsilot, nagatudlo kag nagahatag sia sing sulitsulit nga mga paandam kag mga pahanumdom sa dihimpit nga katawhan. (Genesis 19:15, 16; Jeremias 7:23-26) Kon magdisiplina sia, ginahimo niya ini sing nagakaigo, indi sing sobra. (Salmo 103:10,11; Isaias 28:26-29) Kon ginapakig-angutan naton ang aton kabataan sa sini nga paagi, nagapamatuod ini nga kilala naton si Jehova, kag mangin mas mahapos man para sa ila nga makilala sia.—Jeremias 22:16; 1 Juan 4:8.
5. Ano ang matun-an sang mga ginikanan gikan kay Jehova tuhoy sa pagpamati?
5 Sing makatilingala, si Jehova nagapamati subong isa ka mahigugmaon nga langitnon nga Amay. Wala lamang sia nagahatag sing mga sugo. Ginapalig-on niya kita nga ibubo sa iya ang aton mga tagipusuon. (Salmo 62:8) Kag kon ang mga sentimiento nga ginapabutyag naton indi gid husto, wala sia nagasabdong sing mabaskog gikan sa langit. Mapailubon sia nga nagatudlo sa aton. Busa, daw ano gid ka nagakaigo ang laygay ni apostol Pablo: “Mangin mga manug-ilog kamo sang Dios, subong nga mga anak nga hinigugma”! (Efeso 4:31–5:1) Daw ano kaayo nga halimbawa ang ginapahamtang ni Jehova para sa mga ginikanan samtang ginapanikasugan nila nga tudluan ang ila kabataan! Isa ini ka halimbawa nga nagalab-ot sang aton mga tagipusuon kag nagabulig sa aton sa paglakat sa iya dalanon sang kabuhi.
Ang Impluwensia Sang Halimbawa
6. Paano maimpluwensiahan sang panimuot kag halimbawa sang mga ginikanan ang ila mga kabataan?
6 Dugang sa instruksion paagi sa hambal, ang halimbawa may daku nga impluwensia sa mga kabataan. Sa luyag man ukon indi sang mga ginikanan, ang ila mga kabataan magailog sa ila. Ang mga ginikanan mahimo mahamuot—kon kaisa mahimo makibang sila—kon mabatian nila ang ila mga kabataan nga nagahambal sang mga butang nga ila mismo ginhambal. Kon ang pagginawi kag panimuot sang mga ginikanan nagapabanaag sing tudok nga apresasyon sa espirituwal nga mga butang, may positibo ini nga impluwensia sa mga kabataan.—Hulubaton 20:7.
7. Ano nga sahi sang halimbawa sang ginikanan ang ginpahamtang ni Jefte para sa iya anak nga babayi, kag ano ang resulta?
7 Ang epekto sang halimbawa sang mga ginikanan ginailustrar sing maayo sa Biblia. Si Jefte, nga gingamit anay ni Jehova nga pangunahan ang Israel agod daugon ang mga Amonhon, isa man ka amay. Ang rekord tuhoy sa iya sabat sa hari sang Amon nagapakita nga ayhan pirme ginabasa ni Jefte ang maragtas sang mga pagpakig-angot ni Jehova sa Israel. Pirme niya ginabalikwat yadto nga maragtas, kag nagpakita sia sing mabakod nga pagtuo kay Jehova. Walay duhaduha nga ang iya halimbawa nagbulig sa iya anak nga babayi nga mapalambo ang pagtuo kag masinakripisyuhon-sa-kaugalingon nga espiritu nga ginpakita niya sang ginhimo ang bug-os kabuhi nga pag-alagad subong diminyo nga babayi nga gindedikar kay Jehova.—Hukom 11:14-27, 34-40; ipaanggid ang Josue 1:8.
8. (a) Anong maayong panimuot ang ginpadayag sang mga ginikanan ni Samuel? (b) Paano yadto nakabulig kay Samuel?
8 Si Samuel isa anay ka huwaran subong isa ka bata kag matutom sa Dios subong isa ka manalagna sa bug-os niya nga kabuhi. Luyag mo bala nga mangin subong sa iya ang imo mga anak? Usisaa ang halimbawa nga ginpahamtang sang mga ginikanan ni Samuel, sanday Elkana kag Ana. Bisan pa nga ang kahimtangan sa ila panimalay indi himpit, tayuyon sila nga nagkadto sa Silo para magsimba, sa lugar nga ginahamtangan anay sang sagrado nga tabernakulo. (1 Samuel 1:3-8,21) Talupangda ang tudok nga balatyagon ni Ana sang mangamuyo sia. (1 Samuel 1:9-13) Panilagi kon ano ang balatyagon nila nga duha tuhoy sa importansia sang pagtuman sa bisan ano nga ginsaad sa Dios. (1 Samuel 1:22-28) Ang ila maayo nga halimbawa pat-od gid nga nakabulig kay Samuel agod mapalambo ang mga kinaiya nga nagbulig sa iya sa paglakat sa husto nga dalanon—bisan sang ang katawhan sa palibot niya nga kuntani nagaalagad kay Jehova wala magpakita sing pagtahod sa mga dalanon sang Dios. Sang ulihi, gintugyan ni Jehova kay Samuel ang responsabilidad subong mangin manalagna Niya.—1 Samuel 2:11, 12; 3:1-21.
9. (a) Anong mga impluwensia sa puluy-an ang may maayo nga epekto kay Timoteo? (b) Nangin ano nga sahi sang tawo si Timoteo?
9 Luyag mo bala nga ang imo anak nga lalaki mangin subong ni Timoteo, nga sang pamatan-on pa lang nangin kaupod na ni apostol Pablo? Ang amay ni Timoteo indi isa ka tumuluo, apang ang iya iloy kag ang iya lola nagpahamtang sing maayo nga halimbawa sang pag-apresyar sa espirituwal nga mga butang. Walay duhaduha nga nakabulig ini sa pagpasad sing maayo nga sadsaran para sa pagkabuhi ni Timoteo subong isa ka Cristiano. Ginasugiran kita nga ang iya iloy, nga si Eunice, kag ang iya lola nga si Loida may “pagtuo . . . nga wala sing bisan ano man nga pagkasalimpapaw.” Ang ila kabuhi subong mga Cristiano indi pakunokuno lamang; nagkabuhi gid sila suno sa ginapangangkon nila nga ginatuuhan, kag gintudluan nila ang lamharon nga si Timoteo nga himuon man ini. Si Timoteo napamatud-an nga masaligan kag interesado gid sa kaayuhan sang iban.—2 Timoteo 1:5; Filipos 2:20-22.
10. (a) Anong halimbawa sa guwa sang puluy-an ang mahimo makaapektar sa aton mga kabataan? (b) Ano ang dapat nga mangin reaksion naton kon ining mga impluwensia makita sa hambal ukon panimuot sang aton mga kabataan?
10 Ang mga halimbawa nga nagaapektar sa aton mga kabataan wala lamang nagahalin sa sulod sang puluy-an. Yara ang mga kabataan sa ila eskwelahan, ang mga manunudlo nga ang hilikuton amo ang dihunon ang lamharon nga mga hunahuna, ang mga tawo nga nagabatyag sing tudok nga ang tanan dapat magsunod sa madugay na nga kinabatasan sang tribo ukon komunidad, ang mga bituon sa isport nga ang ila mga kadalag-an ginadayaw sing lapnag, kag ang publiko nga mga opisyales nga ang ila pagginawi ginabalita. Minilyon ka kabataan ang nadayag man sa kapintas sang inaway. Dapat bala kita makibot kon ini nga mga impluwensia mag-utwas sa hambal ukon panimuot sang aton kabataan? Ano ang mangin reaksion naton kon mag-utwas ini? Malubad bala sang masakit nga saway ukon matigdas nga sermon ang problema? Sa baylo nga saparon sing maabtik ang aton kabataan, indi bala mas maayo nga pamangkuton ang aton kaugalingon, ‘Sa pagpakig-angot ni Jehova sa aton, may mabulig bala ini agod mahantupan kon paano atubangon ini nga kahimtangan?’—Ipaanggid ang Roma 2:4.
11. Kon ang mga ginikanan magsayop, paano ini mahimo makaapektar sa panimuot sang ila mga kabataan?
11 Sa pagkamatuod, ang dihimpit nga mga ginikanan indi pirme magaatubang sang mga kahimtangan sa labing maayo nga paagi. Magasayop sila. Kon mahangpan ina sang mga kabataan, magadula bala ina sang ila pagtahod sa ila mga ginikanan? Ayhan magadula ini, ilabi na kon tinguhaan sang mga ginikanan nga taguon ang ila kasaypanan paagi sa matigdas nga pagpilit sang ila awtoridad. Apang ang resulta mahimo nga tuhay gid kon ang mga ginikanan mapainubuson kag hilway nga magabaton sang ila mga sayop. Sa sini, makapahamtang sila sing hamili nga halimbawa sa ila mga kabataan, nga dapat magtuon nga himuon man ini.—Santiago 4:6.
Ang Matudlo Sang Aton Halimbawa
12, 13. (a) Ano ang dapat matun-an sang mga kabataan tuhoy sa gugma, kag paano ini matudlo sing epektibo gid? (b) Ngaa importante nga ang mga kabataan makatuon tuhoy sa gugma?
12 Madamong hamili nga leksion ang matudlo sing labing epektibo kon ang ginmitlang nga instruksion ginaupdan sing maayo nga halimbawa. Binagbinaga ang pila lamang.
13 Pagpabutyag sing dimakagod nga gugma: Ang isa sang labing importante nga leksion nga mapalig-on paagi sa halimbawa amo ang kahulugan sang gugma. “Nagahigugma kita, bangod [ang Dios] naghigugma sa aton sing una.” (1 Juan 4:19) Sia ang Tuburan kag supremo nga halimbawa sang gugma. Ining may prinsipio nga gugma, ang a·gaʹpe, ginasambit sa Biblia sing kapin sa 100 ka beses. Isa ini ka kinaiya nga nagapakilala sa matuod nga mga Cristiano. (Juan 13:35) Ini nga gugma dapat ipakita sa Dios kag kay Jesucristo kag ipakita man sang mga tawo sa isa kag isa—bisan sa mga tawo nga ayhan wala naton maluyagan. (Mateo 5:44, 45; 1 Juan 5:3) Ini nga gugma dapat nga yara sa aton mga tagipusuon kag makita sa aton kabuhi antes naton ini matudlo sing epektibo sa aton kabataan. Ang buhat mas epektibo sangsa hambal. Sa sulod sang pamilya, dapat makita kag mabatyagan sang mga kabataan ang gugma kag ang may kaangtanan nga mga kinaiya, subong sang pagpalangga. Kon wala ining mga butang, ang pagtubo sang isa ka bata sa pisikal, mental, kag emosyonal magakunol. Dapat man makita sang mga kabataan kon paano ang gugma kag pagpalangga nagakaigo nga ginapakita sa mga masigka-Cristiano sa guwa sang pamilya.—Roma 12:10; 1 Pedro 3:8.
14. (a) Paano matudluan ang mga kabataan sa paghimo sing maayong hilikuton nga nagahatag sing kaayawan? (b) Paano ini sarang mahimo sa kahimtangan sang inyo pamilya?
14 Pagtuon kon paano mangabudlay: Ang pagpangabudlay isa ka panguna nga bahin sang kabuhi. Agod may balatyagon nga ginapabaloran ang kaugalingon, ang isa ka tawo dapat magtuon kon paano himuon ang de-kalidad nga hilikuton. (Manugwali 2:24; 2 Tesalonica 3:10) Kon ang bata ginhatagan sing mga hilikuton nga diutay lamang ang gintudlo sa iya tuhoy sini kag dayon gin-akigan bangod indi maayo ang paghimo niya sini, ayhan indi gid niya matun-an ang magpanghikot sing maayo. Apang kon ang mga kabataan makatuon paagi sa aktuwal nga pagpangabudlay upod sa ila mga ginikanan kag ginahatagan sing nagakaigo nga komendasyon, labi sila nga makatuon sa paghimo sing hilikuton nga nagahatag sing kaayawan. Kon ang halimbawa sang mga ginikanan ginaupdan sing paathag, ang mga kabataan indi lamang makatuon sa pagtapos sang isa ka hilikuton kundi kon paano man malandas ang mga problema, kon paano magpabilin sa isa ka trabaho tubtob matapos ini, kag kon paano mangatarungan kag magdesisyon. Sa sining kahimtangan mabuligan sila nga mahangpan nga si Jehova nagapangabudlay man, nga sia nagapanghikot sing maayo, kag nga si Jesus nagailog sa iya Amay. (Genesis 1:31; Hulubaton 8:27-31; Juan 5:17) Kon ang pamilya nagapanguma ukon nagapalakat sing isa ka negosyo, ang pila ka katapo sang pamilya mahimo magpangabudlay sing magkaupod. Ukon ayhan tudluan sang iloy ang iya anak nga lalaki ukon babayi sa pagluto kag sa paghimos sang kinan-an. Ang amay nga ang palamugnan malayo sa balay sarang makaplano sa pagpangabudlay sa mga proyekto sa balay upod sang iya mga kabataan. Daw ano ka mapuslanon kon ginahunahuna sang mga ginikanan indi lamang ang pagtapos sang karon nga hilikuton kundi ang pagsangkap sa mga kabataan para sa kabuhi!
15. Sa anong mga paagi sarang matudlo ang mga leksion sa pagtuo? Iilustrar.
15 Paghupot sing pagtuo walay sapayan sang kabudlayan: Ang pagtuo isa man ka kinahanglanon nga bahin sang aton kabuhi. Kon ang pagtuo ginahambalan sa pagtuon sang pamilya, ang mga kabataan mahimo makatuon sa pagpaathag sini. Mahimo man sila makakita sing ebidensia nga sa amo ang pagtuo magasugod sa pagtubo sa ila mga tagipusuon. Apang kon makita nila ang ila mga ginikanan nga nagapakita sing dimationg nga pagtuo walay sapayan sang mabug-at nga mga pagtilaw, ang epekto mahimo magapabilin sa bug-os nga kabuhi. Ang isa ka estudyante sang Biblia sa Panama ginpahog sang iya bana nga palayason sa ila balay kon indi sia mag-untat sa pag-alagad kay Jehova. Apang, upod sang iya apat ka magagmay nga anak, tayuyon sia nga naglakat sing 16 kilometros kag dayon nagsakay sa bus para sa 30 kilometros pa nga paglakbay agod makakadto sa pinakamalapit nga Kingdom Hall. Napalig-on bangod sadto nga halimbawa, mga 20 ka katapo sang iya pamilya ang nagbaton sang dalanon sang kamatuoran.
Pagpahamtang Sing Halimbawa sa Adlaw-adlaw nga Pagbasa sa Biblia
16. Ngaa ang adlaw-adlaw nga pagbasa sa Biblia sang pamilya ginarekomendar?
16 Ang isa sang labing bilidhon nga kinabatasan nga matukod sang bisan ano nga pamilya—ang kinabatasan nga makabulig sa mga ginikanan kag mangin halimbawa nga ilugon sang mga kabataan—amo ang tayuyon nga pagbasa sa Biblia. Kon mahimo, basaha ang Biblia kada adlaw. Indi ang kadamuon sang mabasa ang labing importante. Ang mas importante amo ang pagkatayuyon kag kon paano ini ginahimo. Para sa mga kabataan, ang pagbasa sa Biblia mahimo maglakip sang pagpamati sa mga audiocassette sang My Book of Bible Stories kon matigayon ini sa inyo hambal. Ang pagbasa sa Pulong sang Dios kada adlaw nagabulig sa aton nga unahon ang panghunahuna sang Dios. Kag kon ining pagbasa sa Biblia ginahimo indi lamang sang mga indibiduwal kundi sang mga pamilya, makabulig ini sa bug-os nga panimalay sa paglakat sa mga dalanon ni Jehova. Amo ini ang batasan nga ginpalig-on sa ulihi nga “Dalanon Sang Dios sa Kabuhi” nga mga Kombension sa drama nga Mga Pamilya—Ugalia ang Pagbasa sa Biblia!—Salmo 1:1-3.
17. Paano ang pagbasa sa Biblia sang pamilya kag ang pagsaulo sa importante nga mga kasulatan nagabulig sa pag-aplikar sang laygay sa Efeso 6:4?
17 Ang pagbasa sa Biblia subong isa ka pamilya nagahisanto sa ginsulat ni apostol Pablo sa iya inspirado nga sulat sa mga Cristiano sa Efeso, nga amo: “Mga amay, dili ninyo pagpaakiga ang inyo mga anak, kundi padayon sila nga padakua sa disiplina kag sa nagatadlong nga panghunahuna ni Jehova.” (Efeso 6:4) Ano ang buot silingon sini? Ang “nagatadlong nga panghunahuna” literal nga nagakahulugan sang “pagbutang sang hunahuna sa”; gani ang Cristianong mga amay ginapalig-on nga ipatudok sa ila mga kabataan ang panghunahuna ni Jehova nga Dios—agod buligan ang mga kabataan nga mahibaluan ang panghunahuna sang Dios. Ang pagpalig-on sa mga kabataan nga sauluhon ang importante nga mga kasulatan makabulig agod matigayon ini. Ang tulumuron amo ang pagtuytoy sa painuino sang mga kabataan sa panghunahuna ni Jehova agod ang ila handum kag pagginawi amat-amat nga magapabanaag sang diosnon nga mga talaksan kaupod man sang mga kabataan ang ila mga ginikanan ukon indi. Ang Biblia amo ang sadsaran sini nga panghunahuna.—Deuteronomio 6:6, 7.
18. Kon nagabasa sing Biblia, ano ang kinahanglan agod (a) mahangpan ini sing maayo? (b) makapanginpulos sa laygay nga ginaunod sini? (c) makahulag sa kon ano ang ginasugid sini tuhoy sa katuyuan ni Jehova? (d) makabenepisyo gikan sa ginasiling sini tuhoy sa mga panimuot kag mga buhat sang mga tawo?
18 Sa pagkamatuod, agod ang Biblia may epekto sa aton kabuhi, dapat naton mahangpan ang ginasiling sini. Para sa madamo, nagakinahanglan ini sang pagbasa sa mga bahin sing kapin sa makaisa. Agod mahangpan sing bug-os ang pila ka ekspresyon, mahimo naton tan-awon ang tinaga sa diksionaryo ukon sa Insight on the Scriptures. Kon ang kasulatan nagaunod sing laygay ukon sugo, maghinguyang sing tion nga hambalan ang mga kahimtangan sa aton adlaw nga nagahimo sa sini nga nagakaigo. Nian mahimo ka mamangkot, ‘Paano ang pag-aplikar sa sini nga laygay makabulig sa aton?’ (Isaias 48:17,18) Kon ang kasulatan nagasugid tuhoy sa pila ka bahin sang katuyuan ni Jehova, mamangkot, ‘Paano ang aton kabuhi naapektuhan sini?’ Ayhan nagabasa ikaw sing isa ka kasaysayan nga nagasugid tuhoy sa mga panimuot kag mga buhat sang katawhan. Ano nga mga pag-ipit sa kabuhi ang ila anay gin-agom? Paano nila ini gin-atubang? Paano kita makapanginpulos gikan sa ila halimbawa? Hatagi pirme sing tion nga hambalan kon ano ang kahulugan sang kasaysayan sa aton kabuhi karon.—Roma 15:4; 1 Corinto 10:11.
19. Paagi sa pag-ilog sa Dios, ano ang aton ginaaman para sa aton mga kabataan?
19 Daw ano kaayo nga paagi agod mapatudok ang panghunahuna sang Dios sa aton mga hunahuna kag mga tagipusuon! Sa amo mabuligan gid kita nga mangin “mga manug-ilog sang Dios, subong nga mga anak nga hinigugma.” (Efeso 5:1) Kag magahatag kita sing halimbawa nga takus gid nga ilugon sang aton mga kabataan.
Madumduman Mo Bala?
◻ Paano ang mga ginikanan makabenepisyo gikan sa halimbawa ni Jehova?
◻ Ngaa ang ginmitlang nga instruksion sa mga kabataan dapat updan sing maayong halimbawa sang mga ginikanan?
◻ Ano ang pila ka leksion nga labing maayo nga matudlo paagi sa halimbawa sang mga ginikanan?
◻ Paano kita makapanginpulos sing bug-os gikan sa pagbasa sa Biblia sang pamilya?
[Mga laragway sa pahina 10]
Madamo ang nalipay sa pagbasa sa Biblia adlaw-adlaw subong isa ka pamilya