Kapitulo 17

Ginpadyaan ang ‘Ginpamatay nga mga Kalag’

1. Sa ano nga tion kita nagakabuhi, kag ano ang pamatuod sa sini?

NAGAGAHOM na ang Ginharian sang Dios! Malapit na matapos sang Nagasakay sa puti nga kabayo ang iya pagpangdaug! Ang pula nga kabayo, ang itom nga kabayo, kag ang maluspad nga kabayo nagatuwak sa duta! Ang mga tagna ni Jesus tuhoy sa iya harianon nga presensia indi masuay nga nagakatuman na. (Mateo, kapitulo 24 kag 25; Marcos, kapitulo 13; Lucas, kapitulo 21) Huo, nagakabuhi kita sa katapusan nga mga adlaw sining sistema sang mga butang. (2 Timoteo 3:1-5) Gani, magbantay kita sing maayo samtang ginahukas sang Kordero, nga si Jesucristo, ang ikalima nga pat-in sadtong linukot. Ano nga dugang pa nga bugna ang maambitan naton karon?

2. (a) Ano ang nakita ni Juan sang ginhukas ang ikalima nga pat-in? (b) Ngaa indi kita dapat makibot nga may simbuliko nga halaran sa langit?

² Ginlaragway ni Juan ang isa ka makatalandog nga danyag: “Kag sang ginhukas niya ang ikalima nga pat-in, nakita ko sa idalom sang halaran ang mga kalag sang mga ginpamatay bangod sa pulong sang Dios kag bangod sa pagpanaksi nga ila ginhimo.” (Bugna 6:9) Ano ina? Isa bala ka halaran sa langit? Huo! Una ini nga tion nga ginsambit ni Juan ang halaran. Apang, nalaragway na niya si Jehova nga nagalingkod sa Iya trono, ang mga kerubin sa palibot sini, ang daw kristal nga dagat, ang mga suga, kag ang 24 ka gulang nga nagadala sing incienso—ini tanan nagaanggid sa mga bahin sang tabernakulo sa duta, ang santuaryo ni Jehova sa Israel. (Exodo 25:17, 18; 40:24-27, 30-32; 1 Cronica 24:4) Dapat bala kita makibot kon ngaa may simbuliko nga halaran man sa langit?—Exodo 40:29.

3. (a) Sa dumaan nga tabernakulo sang mga Judiyo, paano ginbubo ang mga kalag “sa tiilan sang halaran”? (b) Ngaa nakita ni Juan ang mga kalag sang ginpamatay nga mga saksi sa idalom sang simbuliko nga halaran sa langit?

³ Yara sa idalom sini nga halaran “ang mga kalag sang mga ginpamatay bangod sa pulong sang Dios kag bangod sa pagpanaksi nga ila ginhimo.” Ano ang buot silingon sini? Indi mahimo nga mga kalag ini nga naggua sa lawas—subong sang ginapatihan anay sang pagano nga mga Griego. (Genesis 2:7; Ezequiel 18:4) Sa baylo, nahibaluan ni Juan nga ang dugo nagasimbulo sa kalag, ukon kabuhi, kag kon ang mga saserdote sa tabernakulo sang mga Judiyo sang dumaan nga tion nagaihaw sing halad nga sapat, ginawisik nila ang dugo sa “palibot sang halaran” ukon ginabubo ini “sa tiilan sang halaran sang halad nga sinunog.” (Levitico 3:2, 8, 13; 4:7; 17:6, 11, 12) Busa, may kaangtanan ang kalag sang sapat kag ang halaran. Apang ngaa ang kalag, ukon dugo, sining partikular nga mga alagad sang Dios makita sa idalom sang simbuliko nga halaran sa langit? Bangod ang ila kamatayon ginatamod subong mahalaron.

4. Sa ano nga paagi ang kamatayon sang ginpanganak sa espiritu nga mga Cristiano mahalaron?

⁴ Sa pagkamatuod, ang kamatayon sang tanan nga ginpanganak subong espiritu nga mga anak sang Dios isa ka mahalaron nga kamatayon. Bangod sang papel nga pagatungdan nila sa langitnon nga Ginharian ni Jehova, kabubut-on sang Dios nga biyaan nila kag ihalad ang paglaum nga kabuhi nga walay katapusan sa duta. Gani, nagaugyon sila sa isa ka mahalaron nga kamatayon para sa pagkasoberano ni Jehova. (Filipos 3:8-11; ipaanggid ang 2:17.) Amo gid sini ang natabo sa mga nakita ni Juan sa idalom sang halaran. Mga hinaplas sila nga ginpatay subong martir sang panahon nila bangod sang ila makugi nga ministeryo sa pagsakdag sang Pulong kag pagkasoberano ni Jehova. Ang ila ‘mga kalag ginpamatay bangod sa pulong sang Dios kag bangod sa pagpanaksi [mar·ty·riʹan] nga ila ginhimo.’

5. Paano ang mga kalag sang mga matutom, bisan pa patay na, nagasinggit nga itimalos?

⁵ Nagpadayon ang danyag sa pagpahayag: “Kag nagsinggit sila sa mabaskog nga tingog, nga nagasiling: ‘Soberanong Ginuo nga balaan kag matuod, tubtob san-o nga magpugong ka sa paghukom kag sa pagtimalos sang amon dugo batok sa mga nagapuyo sa duta?’” (Bugna 6:10) Paano makasinggit ang ila kalag, ukon dugo, nga itimalos sila, kay ginapakita sang Biblia nga wala sing pangalibutan ang mga patay? (Manugwali 9:5) Indi bala nga nagsinggit ang dugo sang matarong nga si Abel sang ginpatay sia ni Cain? Gani nagsiling si Jehova kay Cain: “Ano ang ginhimo mo? Pamatii! Ang dugo sang imo utod nagasinggit sa akon gikan sa duta.” (Genesis 4:10, 11; Hebreo 12:24) Indi buot silingon nga ang dugo ni Abel literal nga naghambal. Sa baylo, napatay si Abel subong isa ka walay sala nga biktima, kag ginpangayo sang hustisya nga dapat silutan ang nagpatay sa iya. Sa kaanggid nga paagi, ang mga Cristiano nga ginpatay subong mga martir wala man sing sala, kag makatarunganon nga dapat sila itimalos. (Lucas 18:7, 8) Mabaskog ang singgit para sa pagtimalos bangod linibo ang napatay sa sini nga paagi.—Ipaanggid ang Jeremias 15:15, 16.

6. Ano nga pagpaagay sing dugo nga wala sing sala ang gintimalos sang 607 B.C.E.?

⁶ Mapaanggid man ang kahimtangan sa natabo anay sa apostata nga Juda sang si Hari Manases naglingkod sa trono sang 716 B.C.E. Madamo nga dugo nga wala sing sala ang ginpaagay niya, mahimo nga ‘ginpalagari’ niya si manalagna Isaias. (Hebreo 11:37; 2 Hari 21:16) Bisan pa naghinulsol sang ulihi si Manases kag nagbag-o, nagpabilin ang iya kasal-anan sa dugo. Sang 607 B.C.E., sang ginhapay sang mga Babilonianhon ang ginharian sang Juda, ‘natabo ini batok sa Juda bangod lamang sa sugo ni Jehova, agod dulaon ini gikan sa iya itululok bangod sang mga sala ni Manases, suno sa tanan nga ginhimo niya; kag bangod man sang dugo nga wala sing sala nga ginpaagay niya, amo nga gintugob niya ang Jerusalem sing dugo nga wala sing sala, kag wala magsugot si Jehova sa paghatag sing kapatawaran.’—2 Hari 24:3, 4.

7. Sin-o ang una gid nga may sala sa pagpaagay sang “dugo sang mga balaan”?

⁷ Subong sang panahon nga ginsulat ang Biblia, madamo nga indibiduwal nga nagpatay sa mga saksi sang Dios ang mahimo man nga madugay na nga patay. Apang ang organisasyon nga nagpapatay sa ila subong mga martir buhi pa gihapon kag may kasal-anan sa dugo. Amo ini ang dutan-on nga organisasyon ni Satanas, ang iya dutan-on nga binhi. Ang prominente sa sini amo ang Babilonia nga Daku, ang bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion.a Ginalaragway sia nga “nahubog sa dugo sang mga balaan kag sa dugo sang mga saksi ni Jesus.” Huo, “nasapwan sa iya ang dugo sang mga manalagna kag sang mga balaan kag sang tanan nga ginpatay sa duta.” (Bugna 17:5, 6; 18:24; Efeso 4:11; 1 Corinto 12:28) Daw ano kabug-at nga kasal-anan sa dugo! Tubtob nagaluntad ang Babilonia nga Daku, ang dugo sang iya mga biktima magasinggit nga nagapangayo sing hustisya.—Bugna 19:1, 2.

8. (a) Ano nga mga halimbawa sang pagkamartir ang natabo sang nagakabuhi si Juan? (b) Ano nga mga paghingabot ang ginsugyot sang Romano nga mga emperador?

⁸ Nasaksihan mismo ni Juan ang mga ginpatay subong martir sang nahauna nga siglo sang ang mapintas nga Man-ug kag ang iya dutan-on nga binhi nagpakig-away batok sa nagauswag nga kongregasyon sang hinaplas nga mga Cristiano. Nakita ni Juan sang ginlansang ang aton Ginuo kag buhi pa sia sang ginpatay si Esteban, ang iya mismo utod nga si Santiago, kag si Pedro, si Pablo, kag ang iban pa sang iya suod nga mga kaupod. (Juan 19:26, 27; 21:15, 18, 19; Binuhatan 7:59, 60; 8:2; 12:2; 2 Timoteo 1:1; 4:6, 7) Sang 64 C.E., ginpasibangdan sang Romano nga emperador nga si Nero ang mga Cristiano nga sila ang nagsunog sang siudad, agod pamatukan ang huringhuring nga sia ang naghimo sini. Ang istoryador nga si Tacitus nagreport: “Napatay sila [mga Cristiano] sa nagapangyaguta nga mga paagi; ang iban ginpasul-ob sing mga panit sang talunon nga mga sapat kag dayon gingus-ab sang mga ido, ang iban [ginlansang],b ang iban naman ginsunog nga daw mga sulo agod mag-iwag sa kagab-ihon.” Ang dugang pa nga mga paghingabot sa idalom ni Emperador Domitian (81-96 C.E.) nagresulta sa pagtapok kay Juan sa isla sang Patmos. Subong sang ginsiling ni Jesus: “Kon ginhingabot nila ako, hingabuton man nila kamo.”—Juan 15:20; Mateo 10:22.

9. (a) Ano nga obra-maestra nga panglimbong ang ginbun-ag ni Satanas sang ikap-at nga siglo C.E., kag panguna nga bahin ini sang ano? (b) Paano gintratar sang pila ka manuggahom sa Cristiandad ang mga Saksi ni Jehova sa tion sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I kag II?

⁹ Sang ikap-at nga siglo C.E., ginbun-ag sang dumaan nga man-ug nga si Satanas nga Yawa ang iya obra-maestra nga panglimbong, ang apostata nga relihion sang Cristiandad—isa ka Babiloniko nga sistema nga nagapakunokuno sa ngalan nga “Cristiano.” Amo ini ang panguna nga bahin sang binhi sang Man-ug kag nangin isa ini ka nagasumpakilay nga mga sekta. Kaangay sang di-matutom nga Juda sang una, ang Cristiandad may daku nga kasal-anan sa dugo, bangod nadalahig ini sa nagakontrahanay nga mga bahin sa tion sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I kag II. Gingamit pa gani sang iban nga politikal nga mga manuggahom sa Cristiandad ining mga inaway subong balibad sa pagpatay sa hinaplas nga mga alagad sang Dios. Nagreport tuhoy sa paghingabot ni Hitler sa mga Saksi ni Jehova, ang pagrepaso sa libro ni Friedrich Zipfel nga Kirchenkampf in Deutschland (Pagpakig-away Sang mga Simbahan sa Alemanya) nagsiling: “Un-tersia sa ila [mga Saksi] ang ginpatay, paagi sa silot nga kamatayon, iban pa masingki nga mga paagi, gutom, balatian ukon sobra kabug-at nga trabaho. Wala pa sing katulad ang kapintas sini nga silot kag resulta ini sang indi magkompromiso nga pagtuo nga wala nagahisanto sa Nasyonal nga Sosyalistiko nga ideolohiya.” Masiling gid ini tuhoy sa Cristiandad, lakip ang mga pari sini: “Sa imo mga palda nakita ang mga marka sang dugo sang mga kalag sang walay sala nga mga imol.”—Jeremias 2:34.c

10. Paano ginhingabot ang pamatan-on nga mga lalaki sang dakung kadam-an sa madamo nga kadutaan?

¹⁰ Sugod sang 1935 natam-an gid sang paghingabot ang matutom nga pamatan-on nga mga lalaki sang dakung kadam-an sa madamo nga kadutaan. (Bugna 7:9) Bisan natapos na ang Bug-os Kalibutan nga Inaway II sa Europa, 14 ka pamatan-on nga mga Saksi ni Jehova ang ginbitay sa isa lamang ka banwa. Ang ila krimen? Nangindi sila nga “magtuon sing inaway.” (Isaias 2:4) Pagligad pa sang mga tinuig, ang pamatan-on nga mga lalaki sa Sidlangan kag sa Aprika ginbakol tubtob kamatayon ukon ginpatay paagi sa firing squad bangod sa amo man nga rason. Ining pamatan-on nga mga lalaki nga ginpatay subong mga martir kag takus nga mga sumalakdag sang hinaplas nga mga kauturan ni Jesus, pat-od nga banhawon sa ginsaad nga bag-ong duta.—2 Pedro 3:13; ipaanggid ang Salmo 110:3; Mateo 25:34-40; Lucas 20:37, 38.

Puti nga Malaba nga Panapton

11. Sa ano nga paagi nakabaton sing “puti nga malaba nga panapton” ang hinaplas nga mga Cristiano nga ginpatay subong mga martir?

¹¹ Sa tapos masulat ang tuhoy sa pagtuo sang mga nagahupot sing integridad sang dumaan nga mga tion, nagsiling si apostol Pablo: “Apang ini sila tanan, bisan pa may pamatuod sila paagi sa ila pagtuo, wala makabaton sang katumanan sang saad, kay ang Dios may una na nga nakita nga mas maayo para sa aton, agod nga indi sila mahimpit nga nahamulag sa aton.” (Hebreo 11:39, 40) Ano inang butang nga “mas maayo” nga ginpaabot ni Pablo kag sang iban pa sang hinaplas nga mga Cristiano? Nakita ina ni Juan sa sini nga palanan-awon: “Kag ang kada isa sa ila ginhatagan sing puti nga malaba nga panapton; kag ginsilingan sila nga magpahuway sa malip-ot pa nga tion, tubtob makompleto man ang kadamuon sang ila mga masigkaulipon kag mga kauturan nga malapit na patyon kaangay man sa ila.” (Bugna 6:11) Ang ila pagbaton sing “puti nga malaba nga panapton” may yara kaangtanan sa ila pagkabanhaw agod mangin di-mamalatyon nga espiritu nga mga tinuga. Wala na sila nagahamyang subong ginpatay nga mga kalag sa idalom sang halaran, kundi ginbanhaw na sila agod mangin bahin sang grupo sang 24 ka gulang nga nagasimba sa atubangan sang langitnon nga trono sang Dios. Ginhatagan man sila didto sing mga trono, nga nagapakita nga nakabaton sila sing harianon nga mga pribilehiyo. Kag ‘nagasuksok sila sing puti nga mga panapton,’ nga nagakahulugan nga ginhukman sila nga matarong, takus sa isa ka dungganon nga duog sa atubangan ni Jehova sa sinang langitnon nga korte. Katumanan man ini sang saad ni Jesus sa matutom nga hinaplas nga mga Cristiano sa kongregasyon sa Sardis: “Sia nga nagadaug magasuksok sing puti nga mga panapton.”—Bugna 3:5; 4:4; 1 Pedro 1:4.

12. Sa ano nga paagi ang ginbanhaw nga mga hinaplas ‘nagapahuway sa malip-ot pa nga tion,’ kag tubtob san-o?

¹² Ginapakita sang tanan nga pamatuod nga ining langitnon nga pagkabanhaw nagsugod sang 1918, sa tapos si Jesus maglingkod sa trono sang 1914 kag sang iya pagpangabayo agod sugdan ang iya pagpangdaug subong hari paagi sa pagtabog kay Satanas kag sa iya mga demonyo gikan sa langit. Apang, ginsilingan ang ginbanhaw nga mga hinaplas nga dapat sila “magpahuway sa malip-ot pa nga tion, tubtob . . . ang kadamuon sang ila mga masigkaulipon” makompleto. Dapat pamatud-an sang mga katapo sang Juan nga klase nga yari pa sa duta ang ila integridad sa idalom sang pagtilaw kag paghingabot, kag ang iban sa ila mahimo nga patyon. Apang, sa ulihi, itimalos ang dugo sang tanan nga matarong nga ginpaagay sang Babilonia nga Daku kag sang iya politikal nga mga kahagugma. Samtang wala pa ina, walay duhaduha nga masako ang mga ginbanhaw sa ila mga katungdanan sa langit. Nagapahuway sila, indi paagi sa paglipaylipay lamang nga wala sing ginahimo, kundi ginahulat nila sing mapailubon ang adlaw sang pagtimalos ni Jehova. (Isaias 34:8; Roma 12:19) Ang ila pagpahuway matapos kon masaksihan nila ang kalaglagan sang butig nga relihion kag, subong “gintawag kag pinili kag matutom,” magaupod sila kay Ginuong Jesucristo sa paghukom sa tanan nga iban pa nga bahin sang malaut nga binhi ni Satanas diri sa duta.—Bugna 2:26, 27; 17:14; Roma 16:20.

‘Ang mga Napatay Mabanhaw Sing Una’

13, 14. (a) Suno kay apostol Pablo, san-o nagsugod ang langitnon nga pagkabanhaw, kag sin-o ang ginbanhaw? (b) San-o banhawon ang mga hinaplas nga buhi pa sang adlaw sang Ginuo?

¹³ Ang mahangpan naton gikan sa paghukas sang ikalima nga pat-in nagaugyon sing bug-os sa iban pa nga mga teksto nga may kaangtanan sa langitnon nga pagkabanhaw. Halimbawa, nagsulat si apostol Pablo: “Kay ini ang ginasiling namon sa inyo paagi sa pulong ni Jehova, nga kita nga mga buhi nga nabilin tubtob sa presensia sang Ginuo indi gid mag-una sa mga nagakatulog sa kamatayon, kay ang Ginuo mismo magakunsad gikan sa langit nga nagamando, may tingog sang puno nga anghel kag may trumpeta sang Dios, kag ang mga napatay nga nahiusa kay Cristo una nga mabanhaw. Nian kita nga mga buhi nga nabilin, sabniton upod sa ila sa mga panganod agod sugataon ang Ginuo sa hangin; kag sa amo pirme kita nga makaupod sang Ginuo.”—1 Tesalonica 4:15-17.

¹⁴ Daw ano ka makatalandog ang ginasugid sini nga mga bersikulo! Ang hinaplas nga mga kauturan ni Jesus nga buhi pa sa tion sang presensia ni Jesus, buot silingon, buhi pa sa duta sa tion sang iya presensia, unahan sa langit sang mga napatay na. Ini sila nga napatay nga nahiusa kay Cristo, una nga banhawon. Magakunsad si Jesus, buot silingon, ipatuhoy niya ang iya igtalupangod sa ila, kag banhawon sila subong mga espiritu kag hatagan sila sing “puti nga malaba nga panapton.” Nian, sila nga buhi pa subong mga tawo magatapos sang ila dutan-on nga dalanon, madamo sa ila mapatay sa masingki nga mga paagi sa mga kamot sang mga manugpamatok. Apang, indi sila magtulog sa kamatayon subong sang natabo sa mga nauna sa ila. Sa baylo, kon mapatay sila, banhawon sila gilayon—“sa isa ka pisok sang mata”—sabniton sila padulong sa langit agod makaupod ni Jesus kag sang kaupod nila nga mga katapo sang lawas ni Cristo. (1 Corinto 15:50-52; ipaanggid ang Bugna 14:13.) Sa amo, ang pagkabanhaw sang hinaplas nga mga Cristiano magasugod gilayon sa tapos sang pagsakay sang apat ka mangangabayo sang Apokalipsis.

15. (a) Ano ang maayo nga balita sang ginhukas ang ikalima nga pat-in? (b) Paano matapos ang pagsakay sang Mandadaug sa puti nga kabayo?

¹⁵ Ang paghukas sa sining ikalima nga pat-in sang linukot isa ka maayo nga balita tuhoy sa naghupot sing integridad nga mga hinaplas nga nagdaug kay matutom sila tubtob sa kamatayon. Apang indi ini maayo nga balita para kay Satanas kag sa iya binhi. Ang pagsakay sang Mandadaug sa puti nga kabayo nagapadayon nga indi mapunggan kag matapos sa tion sang pagpakighusay sa kalibutan nga “yara sa gahom sang isa nga malauton.” (1 Juan 5:19) Maathag ini nga ginapakita kon hukson na sang Kordero ang ikan-om nga pat-in.

[Mga nota]

[Kahon sa pahina 102]

‘Ginpamatay nga mga kalag’

Ginbalikwat sang McClintock and Strong’s Cyclopedia si John Jortin, isa ka Ingles nga Protestante sang ika-18 nga siglo, nga ginbun-ag sang mga ginikanan nga Pranses nga mga Protestante nga gintawag Huguenot, sa pagsiling sini: “Natapos ang Cristianismo sang magsugod ang paghingabot . . . Sang matukod ang Cristianismo subong relihion sang [Romano nga] emperyo, kag mahatag sa mga ministro sini ang manggad kag kadungganan, nagbaskog gid ang mapintas nga paghingabot, kag mabaskog nga naimpluwensiahan sini ang relihion sang Ebanghelyo.”

[Retrato sa pahina 103]

“Kag ang kada isa sa ila ginhatagan sing puti nga malaba nga panapton”