Ang Mesias—Isa Bala ka Matuod nga Paglaum?

Gintawag niya ang iya kaugalingon nga Moises. Apang, ang iya matuod nga ngalan nalimtan na sa maragtas. Sang ikalima nga siglo C.E., naglakbay sia sa bug-os nga pulo sang Creta, nagkombinse sa mga Judiyo didto nga sia ang mesias nga ginahulat nila. Ginsugiran niya sila nga sa dili madugay ang pagpigos sa ila, ang pagtapok kag pagbihag sa ila matapos. Nagpati sila. Sang nag-abot ang ila adlaw sang kahilwayan, ang mga Judiyo nagsunod kay “Moises” sa mataas nga punta sang pangpang nga nagatan-aw sa Dagat sang Mediteraneo. Ginsilingan niya sila nga dapat lang sila maglumpat sa dagat kag magatunga ini sa atubangan nila. Madamo ang nagtuman, naglumpat sa dagat nga wala magtunga. Tuman kadamo ang nalumos; ang iban ginluwas sang mga tripulante kag sang mga mangingisda. Apang, si Moises wala na makita. Yadtong mesias nadula.

ANO ang mesias? Ang mga tinaga nga “manluluwas,” “manunubos,” kag “lider” mahimo nga magasulod sa hunahuna. Madamong mga tawo ang nagahunahuna nga ang isa ka mesias isa ka tawo nga nagapukaw sang paglaum kag debosyon sa iya mga sumulunod, nagasaad sa pagluwas sa ila gikan sa pagpigos pakadto sa kahilwayan. Sanglit ang tawhanon nga maragtas isa gid ka maragtas sang pagpigos, indi makakilibot nga madamo sinang mga mesias ang naglutaw sa sulod sang mga siglo. (Ipaanggid ang Manugwali 8:9.) Apang kaangay sang nagpatawag nga si Moises sang Creta, ining mga mesias mas masunson nga nagdul-ong sa ila mga sumulunod sa kapaslawan kag kapahamakan sang sa kahilwayan.

“Amo ini ang Hari nga Mesias!” Amo ina ang panamyaw sang ginatahod nga rabbi nga si Akiba ben Joseph kay Simeon Bar Kokhba sang tuig 132 C.E. Si Bar Kokhba isa anay ka gamhanan nga tawo nga nagmando sa isa ka makusog nga hangaway. Yari gid man sa katapusan, hunahuna sang madamong mga Judiyo, ang isa ka tawo nga magatapos sang ila madugay na nga pagpigos sa kamot sang Kalibutanon nga Kagamhanan sang Roma. Si Bar Kokhba napaslawan; ginatos ka libo sang iya mga kasimanwa ang napatay subong resulta sina nga kapaslawan.

Sadtong ika-12 nga siglo, isa pa ka Judiyong mesias ang naglutaw, sini nga tion sa Yemen. Sang ang caliph, ukon gumalahom, nagpangabay sa iya sang isa ka tanda tuhoy sa iya pagkamesias, ining mesias nagpanugda nga papugutan sia sang ulo sang caliph kag pabay-an nga ang iya maabtik nga pagkabanhaw mangin ang tanda. Ang caliph nagpasugot sa plano—kag amo yadto ang katapusan sang mesias sa Yemen. Sadto man nga siglo, ang isa ka tawo nga nagahingalan kay David Alroy nagsiling sa mga Judiyo sa Natung-an nga Sidlangan nga maghanda sa pagsunod sa iya sa mga pakpak sang mga anghel pabalik sa Sagrado nga Duta. Madamo ang nagpati nga sia ang mesias. Ang mga Judiyo sa Baghdad naghulat sing mapailubon sa ibabaw sang ila mga atop, hungod nga wala magsapak kag wala makahibalo nga ang ila mga pagkabutang ginaati sang mga makawat.

Si Sabbatai Zevi naglutaw sang ika-17 nga siglo gikan sa Smirna. Ginwali niya ang iya pagkamesias sa mga Judiyo sa bug-os nga Europa. Namati man sa iya ang mga Cristiano. Si Zevi nagtanyag sa iya mga sumulunod sing kahilwayan—ayhan paagi sa pagtugot sa ila sa paghimo sing sala nga wala sing pagdumili. Ang iya pinakasuod nga mga sumulunod naghimo sing paghinubog, paghubo, pakighilawas, kag incesto, nian ginsilutan ang ila kaugalingon paagi sa mga lapdus, paagi sa pagligidligid nga hubo sa yelo, kag paagi sa paglubong sang ila kaugalingon tubtob sa liog sa matugnaw nga duta. Sang naglakbay sia sa Turkey, si Zevi gindakop kag ginsingganan nga dapat sia magpakombertir sa Islam ukon indi gani mapatay. Nagpakombertir sia. Madamo sang iya mga deboto ang natublag sing daku. Apang, sa masunod nga duha ka siglo, si Zevi ginatawag gihapon nga mesias sang iban nga mga tawo.

Ang Cristiandad may mga mesias man. Sadtong ika-12 nga siglo, si Tanchelm nagtukod sang isa ka hangaway sang mga sumalakdag kag naggahom sa banwa sang Antwerp. Gintawag sining mesias ang iya kaugalingon nga isa ka dios; ginbaligya pa gani niya ang iya tubig nga ginpaligo agod imnon sang iya mga sumulunod subong sakramento! Ang isa pa ka “Cristianong” mesias amo si Thomas Müntzer sadtong ika-16 nga siglo nga Alemanya. Ginpangunahan niya ang isa ka pag-alsa batok sa lokal nga sibil nga mga awtoridad, nagsiling sa iya mga sumulunod nga amo ini ang inaway sang Armagedon. Nanaad sia nga saluon niya ang mga bala sang mga kaaway sa pako sang iya panapton. Sa baylo, ang iya tinawo ginpamatay, kag si Müntzer ginpugutan sing ulo. Madamong iban pa nga mga mesias ang naglutaw sa Cristiandad sa sulod sang mga siglo.

Ang iban man nga mga relihion may mga mesias. Ang Islam nagatudlo kay Mahdi, ukon ang isa nga gintuytuyan sing husto, nga magadala sang isa ka dag-on sang katarungan. Sa Hinduismo, ang iban nagpangangkon nga mga avatar, ukon mga nagpakatawo, sang lainlain nga mga dios. Kag, subong sang ginasiling sang The New Encyclopædia Britannica, “bisan ang dimesianikong relihion subong sang Budhismo nagpalambo sang pagtuo, sa tunga sang Mahāyāna nga mga grupo, sa palaabuton nga si Buddha Maitreya, nga magapanaug gikan sa iya langitnon nga puluy-an kag magadala sa matutom nga mga sumilimba sa paraiso.”

Ika-20 nga Siglo nga mga Mesias

Sa aton kaugalingon nga siglo, ang pagkinahanglan sa isa ka matuod nga mesias mas madagmit labi pa sang una; indi makakilibot, nian, nga madamo ang nagpangangkon sang titulo. Sa Congo sa Aprika sang mga dekada 1920, ’30, kag ’40, si Simon Kimbangu kag ang nagbulos sa iya nga si Andre “Jesus” Matswa gintawag subong mga mesias. Napatay sila, apang ang ila mga sumulunod nagapaabot gihapon nga magabalik sila kag magadala sang isa ka Aprikano nga milenio.

Nakita man sining siglo ang paglutaw sang “cargo nga kulto” sa New Guinea kag Melanesia. Ang mga miembro nagahulat sang pag-abot sang isa ka barko ukon isa ka eroplano, nga ginamaneho sang kaangay sang mesias nga puti nga mga tawo nga magahimo sa ila nga manggaranon kag magadala sa ila sa isa ka dag-on sang kalipay nga bisan ang patay magabangon.

Ang industriyalisado nga mga pungsod may mga mesias man. Ang iban mga lider sang relihion, subong ni Sun Myung Moon, isa nga nagkabig sang iya kaugalingon nga salili ni Jesucristo, nga nagatuyo sa pagputli sang kalibutan paagi sa isa ka nahiusa nga pamilya sang iya mga deboto. Ang mga lider sa politika nagtinguha man sa pagtigayon sang mesianiko nga tindog, si Adolf Hitler subong amo ang labing makahaladlok nga halimbawa sang siglo bangod sang iya tinikal nga paghambal tuhoy sa Isa ka Libo ka Tuig nga Paggahom.

Ang politikal nga mga pilosopiya kag mga organisasyon nakatigayon man sing mesianikong tindog. Halimbawa, ang The Encyclopedia Americana nagasiling nga ang Marxista-Leninista nga teoriya sa politika may mesianikong mga kahulugan. Kag ang organisasyon sang Nasyones Unidas, gintawag sing lapnag subong ang lamang nga paglaum para sa bug-os kalibutan nga paghidait, daw nangin tal-us nga mesias sa mga painoino sang madamo.

Isa Bala ka Matuod nga Paglaum?

Ining malip-ot nga sumaryo nagapaathag gid nga ang maragtas sang mesianikong mga hublag isa gid lamang ka maragtas sang butig nga pagtuo, sang napaslawan nga mga paglaum kag sang sayop nga mga dalamguhanon. Indi makakilibot, nian, nga madamong tawo karon ang nangin mayubiton nahanungod sa paglaum para sa isa ka mesias.

Apang, antes kalimtan sing bug-os ang mesianikong paglaum, dapat naton anay hibaluon kon diin ini maghalin. Sa katunayan, ang “mesias” isa ka tinaga sa Biblia. Ang Hebreong tinaga amo ang ma·shiʹach, ukon “isa nga hinaplas.” Sa mga panahon sang Biblia, ang mga hari kag mga saserdote gintangdo kon kaisa sa ila mga posisyon paagi sa isa ka seremonya sa paghaplas, diin ang mahumot nga lana ginabubo sa ulo. Gani ang tinaga nga ma·shiʹach naaplikar sing nagakaigo sa ila. May mga lalaki man nga ginhaplas, ukon gintangdo sa isa ka pinasahi nga posisyon, nga wala sing bisan ano nga seremonya sa paghaplas. Si Moises gintawag nga “Cristo,” ukon “isa nga hinaplas,” sa Hebreo 11:24-26, bangod ginpili sia subong manalagna ukon tiglawas sang Dios.

Ining kahulugan sang mesias subong “isa nga hinaplas” nagapakilala sa mga mesias sa Biblia nga tuhay sa butig nga mga mesias nga ginhambalan naton. Ang mga mesias sa Biblia wala gintangdo sang kinaugalingon; ni ginpili sila sang isa ka hubon sang humalangad nga mga sumulunod. Indi, ang pagtangdo sa ila naghalin sa ibabaw, gikan kay Jehova nga Dios mismo.

Samtang ang Biblia nagapamulong nahanungod sa madamong mesias, isa lamang ang ginabayaw sini nga labaw sa tanan. (Salmo 45:7) Ining Mesias amo ang pangunang persona sa tagna sa Biblia, ang yabi sang katumanan sang pinakamakapulukaw nga mga tagna sa Biblia. Kag ining Mesias nagapakig-away gid sa mga problema nga ginaatubang naton karon.

Ang Manluluwas sang Katawhan

Ang Mesias sa Biblia nagatalupangod sang mga problema sang katawhan paagi sa pagbinagbinag sa mga gamot sini. Sang ang aton nahaunang mga ginikanan, sanday Adan kag Eva, nagrebelde batok sa Manunuga sa sugyot sang rebeldeng espirituhanon nga tinuga nga si Satanas, sa katunayan halos ginaangkon nila ang lubos nga kinamatarong sa paggahom. Luyag nila nga sila amo ang magapamat-od kon ano ang husto kag kon ano ang sayop. Busa nagguwa sila sa idalom sang mahigugmaon kag maamligon nga panguluhan ni Jehova kag nagtugdang sang tawhanon nga pamilya sa kagamo kag kasubo sang kinaugalingon nga paggahom, pagkadihimpit, kag kamatayon.—Roma 5:12.

Daw ano ka mahigugmaon, kon amo, nga si Jehova nga Dios nagpili sinang madulom nga higayon sa maragtas sang tawo sa pag-aman sa bug-os nga katawhan sang silak sang paglaum. Sang ginpahibalo ang pamatbat sa tawhanon nga mga rebelde, nagtagna ang Dios nga ang ila mga kaanakan makatigayon sang isa ka manluluwas. Ginpatuhuyan subong ang “binhi,” ining Manluluwas magakari sa pagdula sang makangilidlis nga buhat nga ginhimo ni Satanas didto sa Eden; ang Binhi magadugmok sinang “man-ug,” nga si Satanas, sa ulo, nagadugmok sa iya sa kamatayon.—Genesis 3:14, 15.

Kutob sang unang panahon, ginhangop sang mga Judiyo ining tagna subong Mesianiko. Madamong mga Targum, ang Judiyong paraprase sang Sagrado nga mga Kasulatan nga gingamit sing kinaandan sang nahaunang siglo, ang nagpaathag nga ining tagna matuman sa “adlaw sang Haring Mesias.”

Indi katingalahan, nian, nga kutob gid sa pamuno, ang mga tawo sang pagtuo nakunyag sa sining saad tuhoy sa nagapakari nga Binhi, ukon Manluluwas. Handurawa lamang ang mga balatyagon ni Abraham sang ginsugiran sia ni Jehova nga ang Binhi magagikan sa iya kaugalingon nga linya, kag nga “ang tanan nga mga pungsod sa duta”​—⁠indi lamang ang iya kaugalingon nga kaliwatan—“magapakamaayo sang ila kaugalingon” paagi sina nga Binhi.—Genesis 22:17, 18.

Ang Mesias kag Panguluhan

Ang ulihi nga mga tagna nag-angot sining paglaum sa palaabuton nga maayong panguluhan. Sa Genesis 49:10, ang apo sa tuhod ni Abraham nga si Juda ginsilingan: “Ang setro indi mahamulag kay Juda, ukon ang sungkod sang manuggahom gikan sa tunga sang iya mga tiil, tubtob nga mag-abot ang Silo; kag ang pagkamasinulundon sang mga katawhan mangin sa iya.” Sing maathag ining “Silo” magagahom—kag magagahom sia indi lamang sa mga Judiyo kundi sa “mga katawhan.” (Ipaanggid ang Daniel 7:13, 14.) Ang Silo ginkilala upod sa Mesias sang mga Judiyo anay; sa katunayan, ang iban sang Judiyong mga Targum nag-ilis sang tinaga nga “Silo” sing “Mesias” ukon “ang haring Mesias.”

Samtang ang kapawa sang ginbugna nga tagna padayon nga nagasanag, ginpahayag ang dugang pa nahanungod sa paggahom sining Mesias. (Hulubaton 4:18) Sa 2 Samuel 7:12-16, si Hari David, nga kaliwat ni Juda, ginsingganan nga ang Binhi magagikan sa iya linya. Dugang pa, ining Binhi mangin isa ka dikinaandan nga Hari. Ang iya trono, ukon pagginahom, magapabilin sing dayon! Ang Isaias 9:6, 7 nagasakdag sining punto: “Sa aton natawo ang isa ka bata, sa aton ginhatag ang isa ka anak nga lalaki; kag ang prinsipenhon nga paggahom [“panguluhan,” King James Version] mangin sa iya abaga. . . . Nahanungod sang pagdugang sang prinsipenhon nga pagginahom kag sang paghidait walay katapusan, sa trono ni David kag sa iya ginharian sa pagpalig-on sini kag sa pagtib-ong sini sa katarungan kag sa pagkamatarong, kutob karon tubtob gid sa tion nga dinapat-od. Ang kakugi ni Jehova sang mga kasoldadosan magahimo sini.”

Mahanduraw mo bala ina nga panguluhan? Isa ka makatarunganon, matarong nga gumalahom nga nagapasad sang paghidait kag nagagahom sing dayon. Tuhay gid katama sa makaluluoy nga sunodsunod nga butig nga mga mesias sang maragtas! Malayo gikan sa ginlimbungan kag gintangdo sing kinaugalingon nga lider, ang Mesias sang Biblia isa ka gumalahom sang kalibutan nga may bug-os nga gahom kag awtoridad nga kinahanglanon sa pagbalhin sang mga kahimtangan sang kalibutan.

Ining paglaum may daku gid nga kahulugan sa aton magamo nga mga tion. Ang katawhan nagakinahanglan gid katama sina nga paglaum. Apang, bangod ang isa mahapos mahaylo sang butig nga mga paglaum, kinahanglan nga ang kada isa sa aton magahimo sing maayo nga pagtuon tuhoy sini nga pamangkot: Si Jesus sang Nasaret amo bala ang gintagna nga Mesias subong sang ginapatihan sang madamo? Ang masunod nga artikulo magabinagbinag sini.

[Kahon sa pahina 6]

Mesias sa Brooklyn?

Ang mga karatula, mga paskin, kag mga suga nga neyon sa Israel nagpahibalo sining karon lang “Maghanda para sa pagkari sang Mesias.” Ining $400,000 nga kampanya sang publisidad ginhimo sang mga Lubavitcher, ang ultraortodokso nga sekta sang Hasidiko nga mga Judiyo. Yara ang lapnag nga pagtuo sa tunga sang 250,000-sing-katapo nga grupo nga ang ila dakung rabbi, si Menachem Mendel Schneerson sang Brooklyn, New York, amo ang Mesias. Ngaa? Si Schneerson nagatudlo nga ang Mesias magakari sa sining kaliwatan. Kag suno sa Newsweek nga magasin, ang mga opisyales sang Lubavitcher nagainsister nga ang 90-anyos nga rabbi indi mapatay antes magaabot ang Mesias. Sa mga siglo ang sekta nagtudlo nga ang kada kaliwatan nagapatubas sang dimagkubos isa ka tawo nga kalipikado nga mangin Mesias. Si Schneerson daw amo sina nga tawo sa iya mga sumulunod, kag wala sia magtangdo sing salili. Apang, ang kalabanan nga mga Judiyo wala nagabaton sa iya subong ang Mesias, siling sang Newsweek. Suno sa pamantalaan nga Newsday, ang 96-anyos nga karibal nga rabbi nga si Eliezer Schach nagtawag sa iya nga isa ka “butig nga mesias.”

[Laragway sa pahina 7]

Ang pagpati nga si Moises sang Creta amo ang mesias ginbayaran sang madamo nga mga tawo sang ila kabuhi