Pangabudlayi nga Matipigan ang Inyo Pamilya Pasulod sa Bag-ong Kalibutan sang Dios

“Ikaw magabantay sa ila, O Jehova; ikaw magatipig sa ila kutob sini nga kaliwatan tubtob sa tion nga dinapat-od.”—SALMO 12:7.

1, 2. (a) Kamusta ang iban nga mga pamilya sa idalom sang mga pag-ipit sang katapusan nga mga adlaw? (b) Paano ang Cristianong mga pamilya makapanikasog nga makalampuwas?

“PUNO karon sing kasadya ang akon tagipusuon!” siling sang isa ka Cristianong gulang nga ginahingadlan kay John. Ang rason sining kasadya? “Ang akon 14-anyos nga solterito kag 12-anyos nga dalagita ginbawtismuhan,” panugiron niya. Apang ang iya kasadya wala matapos didto. “Ang akon 17-anyos nga solterito kag 16-anyos nga dalagita lunsay nag-auxiliary payunir sining nagligad nga tuig,” dugang niya.

² Madamong mga pamilya sa tunga naton ang may kaanggid nga maayong mga resulta samtang ginapadapat nila ang mga prinsipio sang Biblia. Apang, ang iban nagaeksperiensia sing mga problema. “Lima ang amon kabataan,” sulat sang isa ka Cristianong mag-asawa, “kag amat-amat nga nagabudlay ang makig-angot sa ila. Nawasi na namon ang isa ka bata sa sining daan nga sistema. Ang amon lamharon nga mga tin-edyer daw amo ang panguna nga ginasalakay ni Satanas karon.” May mga mag-asawa man nga nagaeksperiensia sing grabe nga sinuay sa pag-asawahay, kon kaisa nagaresulta sa pagbulagay ukon pagdiborsio. Apang, ang mga pamilya nga nagapalambo sang Cristianong mga kinaiya mahimo makalampuwas sa “dakung kapipit-an” kag pagatipigan pasulod sa nagapakari nga bag-ong kalibutan sang Dios. (Mateo 24:21; 2 Pedro 3:13) Nian, ano ang inyo himuon agod mapat-od ang kaluwasan sang inyo pamilya?

Pagpauswag sang Komunikasyon

3, 4. (a) Daw ano ka importante ang komunikasyon sa pagkabuhi sang pamilya, kag ngaa ang mga problema sa sini masami nagautwas? (b) Ngaa ang mga bana dapat manikasog nga mangin maayo nga mga tagpalamati?

³ Ang maayo nga komunikasyon amo ang nagahatag-kabuhi nga puwersa sa isa ka maayo nga pamilya; kon wala ini, ang tension kag kahuol nagadugang. “Sa wala sing laygay, ang mga katuyuan napaslawan,” siling sang Hulubaton 15:⁠22. Sing makawiwili, ang isa ka manuglaygay sa pag-asawahay nagareport: “Ang labing pamilyar nga reklamo nga nabatian ko gikan sa mga asawa nga ginalaygayan ko amo ang ‘Indi sia makigsugilanon sa akon,’ kag ‘Wala sia nagapamati sa akon.’ Kag kon ipaalinton ko ini nga reklamo sa ila mga bana, wala man nila ako ginapamatian.”

⁴ Ano ang kabangdanan sang kakulang sing komunikasyon? Una, ang mga lalaki kag mga babayi magkatuhay, kag masami nga may yara sila lainlain sing talalupangdon nga mga estilo sa pagkomunikar. Ang isa ka artikulo nagsiling nga ang bana “may huyog nga mangin direkta kag praktikal” sa iya mga pagsugilanon, samtang “ang labi nga luyag sang [asawa] sang sa bisan ano pa nga butang amo ang isa ka mahinuklugon nga manugpamati.” Kon problema ini sa inyo pag-asawahay, pangabudlayi nga mapauswag ang mga butang. Ang isa ka Cristianong bana mahimo nga kinahanglan magpangabudlay sing lakas nga mangin isa ka maayo nga manugpamati. “Ang tagsa ka tawo,” siling ni Santiago, “magmadagmit sa pagpamati, magmahinay sa paghambal.” (Santiago 1:19) Magtuon sa pag-untat sugo, laygay, ukon wali kon ang luyag lamang sang imo asawa amo ang “patugsiling.” (1 Pedro 3:8) “Ang nagapanalagsahon sang iya mga pulong may ihibalo,” siling sang Hulubaton 17:27.

5. Ano ang pila ka mga paagi nga mahimo mapauswag sang mga bana ang pagpabutyag sang ila mga panghunahuna kag mga balatyagon?

⁵ Sa pihak nga bahin, may “tion sa paghambal,” kag mahimo nga kinahanglan nga tun-an mo ang mangin mas mapinabutyagon sang imo mga panghunahuna kag mga balatyagon. (Manugwali 3:7) Halimbawa, maalwan ka bala sa pagdayaw sa mga hinimuan sang imo asawa? (Hulubaton 31:28) Ginapakita mo bala ang imo pagpasalamat sa kapisan nga ginahimo niya sa pagbulig sa imo kag sa pag-atipan sa panimalay? (Ipaanggid ang Colosas 3:15.) Ukon ayhan kinahanglan nga pauswagon mo ang pagpabutyag sang “gugma” paagi sa hambal. (Ambahanon ni Solomon 1:2) Ayhan daw masaw-ahan ka nga himuon ini sa primero, apang mahimo ini makabulig agod pabatyagon ang imo asawa nga may kalig-unan sia sa imo gugma sa iya.

6. Ano ang sarang mahimo sang mga asawa sa pagpauswag sang komunikasyon sa pamilya?

⁶ Kamusta ang Cristianong mga asawa? Ang isa ka asawa ginbalikwat nga nagasiling nga nakahibalo ang iya bana nga ginaapresyar niya sia, gani indi na kinahanglan nga isiling pa niya ini sa iya. Apang, ang mga lalaki nagauswag man sa apresasyon, komendasyon, kag pagdayaw. (Hulubaton 12:8) Kinahanglan ka bala nga mangin mas mapabutyagon sa sini nga bahin? Sa pihak nga bahin, ayhan kinahanglan nga hatagan mo sing dugang nga igtalupangod kon paano ka nagapamati. Kon ang imo bana nabudlayan sa pagsugid sing hilway sang iya mga problema, mga kahadlok, ukon mga kabalaka, natun-an mo bala kon paano sia pahulagon nga magkomunikar sing hilway sa imo, sing malulo kag sing mataktikanhon?

7. Ano ang kabangdanan sang mga away sang mag-asawa, kag paano ini mahimo matapna?

⁷ Matuod, bisan ang mga mag-asawa nga kinaandan na nga nagahangpanay mahimo nagaeksperiensia kon kaisa sing pagkalusod sang komunikasyon. Ang emosyon mahimo nga magapangibabaw sa pangatarungan, ukon ang kalma nga paghambalanay mahimo nga hinali nga mangin mainit nga pagbaisay. (Hulubaton 15:1) “Sa madamong beses kita tanan nagakasandad”; apang, ang diutay nga kaakig sang mag-asawa wala nagakahulugan sang katapusan sang pag-asawahay. (Santiago 3:2) Apang ang “sininggitanay kag pagpasipala” dinagakaigo kag nagahalit sa bisan anong kaangtanan. (Efeso 4:31) Mangin maabtik makighidait kon may pagbayluhanay sing masakit nga mga tinaga. (Mateo 5:23, 24) Una sa tanan ang mga away mahimo nga matapna sa masami kon ginaaplikar ninyo nga duha ang mga pinamulong ni Pablo sa Efeso 4:26: “Dili pagpatunuri sing adlaw ang inyo kaakig.” Huo, hambali ang mga problema samtang diutay pa kag sarang malubad; indi maghulat tubtob nga maglupok ang inyo mga balatyagon. Ang paghinguyang sing pila ka minuto sa kada adlaw sa paghambalanay sang mga butang nga ginakabalak-an mahimo nga daku ang mahimo sa pagpauswag sang komunikasyon kag sa pagtapna sang dipaghangpanay.

‘Ang Panghunahuna ni Jehova’

8. Ngaa ang iban nga mga pamatan-on nagapahilayo gikan sa kamatuoran?

⁸ Daw subong bala nga ang iban nga mga ginikanan kontento na nga tugutan ang ila mga kabataan nga magdalagku nga may diutay nga panuytoy. Ang mga kabataan nagatambong sa mga miting kag nagapakigbahin sa pag-alagad sa latagon, apang sa masami wala sila makatukod sang ila kaugalingon nga kaangtanan upod sa Dios. Sa ulihi “ang kailigbon sang unod kag ang kailigbon sang mga mata” mahimo magapahilayo sa madamo sinang mga pamatan-on gikan sa kamatuoran. (1 Juan 2:16) Daw ano kasubo para sa mga ginikanan nga makalampuwas sa Armagedon apang bangod sang nagligad nga pagpatumbaya nagbilin sang ila mga kabataan subong mga biktima!

9, 10. (a) Ano ang nadalahig sa pagsagud sa mga kabataan sa “disiplina kag panghunahuna ni Jehova”? (b) Ngaa importante nga tugutan ang mga kabataan sa pagpabutyag sang ila mga balatyagon sing hilway?

⁹ Busa si Pablo nagsulat: “Mga amay, dili ninyo pagpaakiga ang inyo mga anak, kundi sagura sila sa disiplina kag panghunahuna ni Jehova.” (Efeso 6:4) Agod mahimo ini, dapat nga ikaw mismo mangin pamilyar sa mga talaksan ni Jehova. Dapat ka magpahamtang sing nagakaigo nga halimbawa kon nahanungod sa mga butang subong sang ginapili mo nga kalingawan, personal nga pagtuon, pagtambong sa mga miting, kag pag-alagad sa latagon. Ang mga pinamulong ni Pablo nagapakita man nga ang isa ka ginikanan dapat (1) mangin isa ka maalam nga tagpanilag sang iya mga kabataan kag nga sia (2) nagahupot sing maayo nga komunikasyon upod sa ila. Diri lamang nga mahimo ninyo mahibaluan kon diin sila nagakinahanglan sing “panghunahuna.”

¹⁰ Natural para sa mga nagahinupang nga ipilit ang pila ka kahilwayan. Apang, dapat ka mangin alisto sa maathag nga mga tanda sang kalibutanon nga impluwensia sa ila panghambal, panghunahuna, pamayo kag pamustora, kag mga abyan. Ang isa ka maalam nga amay nagsiling subong sang ginarekord sa Hulubaton 23:26: “Anak ko, ihatag sa akon ang imo tagipusuon.” Ang imo bala mga kabataan nagabatyag nga hilway sa pagsugid sang ila mga panghunahuna kag mga balatyagon sa imo? Kon ang mga kabataan wala mahadlok sa gilayon nga pagbasol, mahimo nga mas mahuyog sila sa pagsugid kon ano gid ang ila ginabatyag nahanungod sa mga butang subong sang ekstrakurikular nga mga aktibidad, pag-date, mas mataas nga edukasyon, ukon kamatuoran mismo sa Biblia.

11, 12. (a) Paano ang tion sa pagkaon mahimo magamit sa pagpauswag sang komunikasyon sa pamilya? (b) Ano ang mahimo magaresulta bangod sang dalayon nga mga panikasog sang ginikanan nga pauswagon ang komunikasyon upod sa iya mga kabataan?

¹¹ Sa madamo nga mga kadutaan kinaandan na para sa mga pamilya nga magkaon sing dungan. Busa ang tion sa pagkaon mahimo mangin isa ka maayo nga kahigayunan para sa tanan nga mga katapo sang pamilya nga makigbahin sa makapalig-on nga paghambalanay. Sa masami ang pagkaon sang pamilya ginbuslan sang TV kag sang iban pa nga mga kalingawan. Apang, sa madamo nga inoras ang inyo mga kabataan halos daw nangin bihag na sa eskwelahan kag nadayag sa kalibutanon nga panghunahuna. Ang tion sa pagkaon amo ang maayo nga tion sa pagpakigsugilanon sa inyo mga kabataan. “Ginagamit namon ang tion sa pagkaon agod hambalan ang mga butang nga nagautwas sa sina nga adlaw,” siling sang isa ka ginikanan. Apang, ang mga tion sa pagkaon indi dapat mangin makahuluya nga sesyon sa pagdisiplina ukon pag-usisa. Hupti ang okasyon nga matawhay kag makalilipay!

¹² Ang pagtugot sa mga kabataan nga makigsugilanon upod sa imo sing hilway makahalangkat kag mahimo nga nagakinahanglan sing walay katapusan nga pailob. Apang, sa ulihi, makita mo ang makalilipay nga mga resulta. “Ang amon 14-anyos nga solterito ginpung-aw kag nagpahilayo,” panugiron sang isa ka nabalaka nga iloy. “Paagi sa amon mga pangamuyo kag pagpailob, nagsugod sia sa pagpabutyag kag sa paghambal!”

Pagtuon sang Pamilya nga Nagapalig-on

13. Ngaa ang maaga nga paghanas sa mga kabataan importante katama, kag paano ini himuon?

¹³ Ang “panghunahuna” nagalakip man sang pormal nga pagtudlo sa Pulong sang Dios. Kaangay ni Timoteo, ina nga paghanas dapat magsugod “kutob sa pagkabata.” (2 Timoteo 3:15) Ang maaga nga paghanas nagapabakod sa mga kabataan para sa mga pagtilaw sa pagtuo nga mahimo magaabot sa mga tinuig nga nagaekswela—mga pagsaulog sang kaadlawan, patriotiko nga mga seremonya, ukon relihioso nga mga piesta-opisyal. Kon wala sing paghanda sa sinang mga pagtilaw, ang pagtuo sang bata mahimo nga madugmok. Gani himusli ang mga publikasyon nga ginhanda sang Watch Tower Society para sa magagmay nga mga kabataan, subong sang mga libro nga Pagpamati sa Daku nga Manunudlu kag Ang Akon Libro sang mga Sugilanon sa Biblia.a

14. Paano mahuptan nga tayuyon ang pagtuon sang pamilya, kag ano ang inyo ginhimo agod matigayon ang tayuyon nga pagtuon sang pamilya?

¹⁴ Ang isa pa ka bahin para talupangdon amo ang pagtuon sang pamilya, nga mahimo nga mahapos mangin ditayuyon ukon mangin makatalaka, de-makina nga kahimusan nga mabudlay para sa mga ginikanan kag mga kabataan. Paano mo ini mapauswag? Una, dapat mo ‘himuslan ang tion’ sa pagtuon, wala nagatugot nga mapaiway ini bangod sang mga palaguwaon sa TV ukon iban pa nga dibersion. (Efeso 5:15-17) “Nabudlayan kami sa paghupot sang amon pagtuon sang pamilya nga tayuyon,” tu-ad sang isa ka ulo sang pamilya. “Gintilawan namon ang lainlain nga oras tubtob nga sang ulihi nakasapo kami sang oras nga gulugab-i na nga praktikal para sa amon. Karon ang amon pagtuon sang pamilya tayuyon na.”

15. Paano ninyo mapasibu ang inyo pagtuon sang pamilya sa mga kinahanglanon sang inyo pamilya?

¹⁵ Masunod, binagbinaga ang partikular nga mga kinahanglanon sang inyo pamilya. Madamong mga pamilya ang nalipay maghanda sang ila semanal nga pagtuon sa Lalantawan sing dungan. Apang, sa tion kag tion, ang imo pamilya mahimo nga may ispisipiko nga mga pamangkot nga kinahanglan hambalan, lakip ang mga problema nga ginaatubang sa eskwelahan. Ang libro nga Questions Young People Ask—Answers That Work kag ang mga artikulo gikan sa Ang Lalantawan kag Magmata! mahimo makapuno sining kinahanglanon. “Kon ginabinagbinag namon ang bisan anong panimuot sa bahin sang amon mga anak nga lalaki nga nagakinanglan sing pagtadlong,” siling sang isa ka amay, “nagakonsentrar kami sa partikular nga kapitulo sa Young People Ask nga libro nga nagatuptop sini.” Ang iya asawa nagadugang: “Ginatinguhaan namon nga mangin mapasibusibuon. Kon may butang kami nga ginplano para sa amon pagtuon, kag nagautwas ang kinahanglanon agod hambalan ang lain, nian nagabaylo kami suno sa kinahanglanon.”

16. (a) Paano ninyo mapat-od nga nahangpan sang inyo mga kabataan ang ila ginatun-an? (b) Ano ang dapat masami nga likawan sa pagdumala sing pagtuon sa Biblia?

¹⁶ Paano ninyo mapat-od nga nahangpan gid sang inyo mga kabataan ang ila ginatun-an? Ang Sampaton nga Manunudlo, si Jesus, nagpamangkot sing punto-de-vista nga mga pamangkot, subong sang, “Ano bala sa hunahuna mo?” (Mateo 17:25) Paagi man sa paghimo sini, tinguhaa nga hibaluon kon ano gid ang ginahunahuna sang imo mga kabataan. Palig-una ang tagsa ka bata sa pagsabat sa iya kaugalingon nga mga tinaga. Sa pagkamatuod, kon sobra ang imo reaksion sa ila bunayag nga mga ekspresyon upod ang kaakig ukon kakibot, mahimo nga mamensar sila liwat kon bala magtuad sa imo sa masunod. Gani magpabilin nga kalma. Indi paghimua ang pagtuon sang pamilya nga mangin okasyon sa pagsabdong. Dapat ini mangin makalilipay, makapalig-on. “Kon matukiban ko nga ang isa sang akon mga kabataan may problema,” siling sang isa ka amay, “ginalubad ko ini sa lain nga tion.” “Kon ang bata ginasugilanon sing tuhay,” dugang sang isa ka iloy, “ang bata indi mahuya kag mahimo nga magapakigsugilanon sing labi pa ka hilway sang sa kon ginlaygayan sa tion sang pagtuon sang pamilya.”

17. Ano ang mahimo nga himuon agod mangin makawiwili ang pagtuon sang pamilya, kag ano ang epektibo para sa inyo pamilya?

¹⁷ Ang pagtugot sa mga kabataan nga magpakigbahin sa pagtuon sang pamilya mahimo nga makahalangkat, labi na kon nagapakig-angot ka sa mga kabataan nga lainlain sing edad. Ang mas magagmay mga mga kabataan mahimo nga indi mahim-os, masabad, ukon matinalak-on. Ano ang himuon mo? Tinguhai nga huptan ang pagtuon nga relaks. Kon ang imo mga kabataan madali matak-an, tilawi ang mas malip-ot nga mga sesyon apang sing mas masunson. Makabulig man kon ikaw makugi. “Ang nagapanglaygay, maglaygay sia sing hanuot gid.” (Roma 12:8) Ilakip ang tanan. Ang mas magagmay nga mga kabataan mahimo makakomento sa mga laragway ukon makasabat sa simple nga mga pamangkot. Ang mga tin-edyer mahimo mapangabay sa paghimo sing dugang nga pananalawsaw ukon sa paghimo sing praktikal nga aplikasyon sang materyal nga ginahinun-anunan.

18. Paano mapatudok sang mga ginikanan ang Pulong sang Dios sa tanan nga okasyon, kag upod ang anong resulta?

¹⁸ Apang, indi paglimitahi ang espirituwal nga pagtudlo sa isa ka oras sa isa ka semana. Ipatudok ang Pulong sang Dios sa imo mga kabataan sa tagsa ka okasyon. (Deuteronomio 6:7) Maghinguyang sing tion sa pagpamati sa ila. Laygayi kag lugpayi sila kon kinahanglanon. (Ipaanggid ang 1 Tesalonica 2:11.) Mangin mainawaon kag maluluy-on. (Salmo 103:13; Malaquias 3:17) Sa paghimo sini, makasapo ka sing ‘kalipay’ sa imo mga kabataan kag nagasakdag sang pagtipig sa ila pasulod sa bag-ong kalibutan sang Dios.—Hulubaton 29:17.

“Tion sa Pagkadlaw”

19, 20. (a) Ano ang papel sang kalingawan sa pagkabuhi sang pamilya? (b) Ano ang pila ka mga paagi diin ang mga ginikanan makahimos sing kalingawan para sa ila pamil⁠ya?

¹⁹ May yara “tion sa pagkadlaw . . . tion sa pagsaut.” (Manugwali 3:4) Ang Hebreong tinaga para sa “pagkadlaw” mahimo man mabadbad paagi sa mga ekspresyon subong sang “magasaulog,” “magahampang,” “maghimo sing kalingawan,” ukon bisan sang “paghampang.” (2 Samuel 6:21; Job 41:5; Hukom 16:25; Exodo 32:6; Genesis 26:8) Ang hampang may mapuslanon nga katuyuan, kag importante ini sa mga kabataan kag mga pamatan-on. Sadtong panahon sang Biblia ang mga ginikanan nagahimos sing kalingawan kag pagliwaliwa para sa ila mga pamilya. (Ipaanggid ang Lucas 15:25.) Ginahimo mo man bala ini?

²⁰ “Ginahimuslan namon ang publiko nga mga parke,” siling sang isa ka Cristianong bana. “Ginaagda namon ang iban nga mga pamatan-on nga kauturan kag nagahampang sing bola kag nagapiknik. Nasadyahan sila kag nagakalipay sa maayo nga pagpakig-upod.” Dugang sang isa pa ka ginikanan: “Nagaplano kami sing mga butang nga himuon upod sa amon mga kabataan nga lalaki. Nagalangoy kami, nagahampang sing bola, nagabakasyon. Apang ginahuptan namon ang kalingawan sa nagakaigo nga lugar. Ginapadaku ko ang kinahanglanon nga huptan ang pagkatimbang.” Ang maayo nga kalingawan, subong sang nagakaigo nga pagtinipon ukon pagkadto sa mga zoo kag mga museo, daku ang mahimo agod indi maganyat ang bata sa mga kalipayan sang kalibutan.

21. Paano matapna sang mga ginikanan ang ila mga kabataan gikan sa pagbatyag nga gindingutan bangod sang indi pagsaulog sang kalibutanon nga mga piesta-opisyal?

²¹ Importante man nga ang imo kabataan indi magabatyag nga ginadingutan bangod wala sila nagasaulog sang mga kaadlawan ukon dicristiano nga mga piesta-opisyal. Paagi sa imo pag-organisar, mahimo nila paabuton ang madamong makalilipay nga mga tion sa bug-os nga tuig. Ti, ang maayo nga ginikanan wala nagakinahanglan sing piesta-opisyal subong balibad para ipabutyag ang iya gugma sa materyal nga paagi. Kaangay sang iya langitnon nga Amay, ‘nakahibalo [sia] maghatag sing maayo nga mga dulot sa iya mga anak’—sing kinabubut-on.—Mateo 7:11.

Pagtigayon sing Dayon nga Palaabuton Para sa Inyo Pamilya

22, 23. (a) Samtang nagahilapit ang dakung kapipit-an, sa ano ginapasalig ang mahinadlukon sa Dios nga mga pamilya? (b) Ano ang mahimo sang mga pamilya sa pagpangabudlay padulong sa pagtipig sa bag-ong kalibutan sang Dios?

²² Ang salmista nangamuyo: “Ikaw magabantay sa ila, O Jehova; ikaw magatipig sa ila kutob sini nga kaliwatan tubtob sa tion nga dinapat-od.” (Salmo 12:7) Ang pag-ipit gikan kay Satanas pat-od nga magadugang—labi na batok sa mga pamilya sang mga Saksi ni Jehova. Apang, posible nga mabatuan ining nagadugang nga pagsalakay. Paagi sa bulig ni Jehova kag sa daku nga panikasog kag lakas nga pagpangabudlay sa bahin sang mga bana, ang mga asawa, kag mga kabataan, ang mga pamilya—lakip ang inyo pamilya—mahimo makalaum nga matipigan nga buhi sa dakung kapipit-an.

²³ Mga bana kag mga asawa, dalha ang paghidait kag paghiusa sa inyo pag-asawahay paagi sa pagtuman sang inyo gintangdo sang Dios nga mga katungdanan. Mga ginikanan, padayon sa pagpahamtang sing nagakaigo nga halimbawa para sa inyo mga kabataan, nagahimulos sang tion agod hatagan sila sing paghanas kag pagdisiplina nga ginakinahanglan gid nila. Makigsugilanon sa ila. Magpamati sa ila. Ang ila mga kabuhi nataya! Mga kabataan, pamatii kag tumana ang inyo mga ginikanan. Paagi sa bulig ni Jehova mahimo kamo magmadinalag-on kag matigayon sa inyo kaugalingon ang dayon nga palaabuton sa nagapakari nga bag-ong kalibutan sang Dios.

[Footnote]

Madumduman Mo Bala?

◻ Paano mapauswag sang mga bana kag mga asawa ang ila komunikasyon?

◻ Paano masagud sang mga ginikanan ang mga kabataan sa “panghunahuna ni Jehova”? (Efeso 6:4)

◻ Ano ang pila ka mga paagi sa paghimo sang pagtuon sang pamilya nga makapalig-on kag mas makawiwili?

◻ Ano ang mahimo sang mga ginikanan sa paghimos sang kalingawan kag pagliwaliwa para sa ila mga pamilya?

[Kahon sa pahina 16]

Musika—Isa ka Makusog nga Impluwensia

Siling sang awtor sang isa ka libro nahanungod sa pagsagud sa bata: “Kon magatindog ako sa atubangan sang isa ka tumalambong . . . kag magapanugda sang mabaris nga paghinubog, mangin high sa cocaine, pot, ukon bisan anong iban pa nagapatiku sang hunahuna nga mga droga, magatulok sila sa akon nga may daku nga kakibot. . . . [Apang] ang mga ginikanan masami nga nagahatag sa ila mga kabataan sang kuwarta nga inugbakal sang mga plaka ukon mga cassette recording nga hayag nga nagapanugda sinang mga butang.” (Raising Positive Kids in a Negative World, ni Zig Ziglar) Sa Estados Unidos, halimbawa, ang seksuwal nga liriko sang rap nga musika ginasulitsulit sang madamong mga pamatan-on. Ginabuligan mo bala ang imo mga kabataan nga mangin mapilion sa ila ginapili nga musika agod malikawan nila inang demonyohanon nga mga siod?

[Laragway sa pahina 15]

Ang tion sa pagkaon mahimo nga mangin makalilipay nga mga okasyon nga nagapauswag sang paghiusa kag komunikasyon sa pamilya