Mahimo nga Makalilingaw ang Kusina

“INDI magkadto diri sa kusina!” Madamo sang gutom nga kabataan ang ginasaway sing subong sina samtang nagatinguha nga tilawan sing una ang palanyapunon. Apang, sa baylo nga pahalinon sila, may maayong rason ang mga ginikanan nga agdahon ang ila kabataan sa kusina. Ngaa? Bangod ang kusina isa gid ka makalilingaw nga hulot-klasehan.

Ang kusina isa ka duog diin mahimo mapalambo sang mga kabataan ang pagkamapahituon kag mga ikasarang sa paglubad sang problema, isa ka duog diin matun-an nila ang pag-alagad sa iban kag pagpanghikot subong bahin sang isa ka grupo, isa ka duog diin ang makatalandog nga paghambalanay mahimo mag-utwas, isa ka duog diin mahimo mapatudok nga dihilmunon ang maayo nga mga prinsipio. Huo, sa magamo nga mga platera kag mga hunoshunos kag sa mga banggirahan sang kada kusina may madamong mapuslanon nga leksion​—⁠nga mahimo matun-an kag maaplikar sa masunod nga paghanda sing pagkaon.

Sa sining dag-on sang teknolohiya kag impormasyon, ngaa pa gamiton ang kusina subong duog sa paghanas sa kabataan? Ang sabat amo ang tion. Nahibaluan sang madamo nga ginikanan nga wala gid sing makatal-us sa paghinguyang sing tion upod sa ila kabataan​—⁠sing madamo sini!a Ang problema amo kon diin ini pangitaon. Ginapalig-on sang pila ka awtoridad ang mga ginikanan nga kabigon ang rutina nga hilikuton sa sulod sang balay subong kahigayunan sa paghimo sing mga butang upod sa ila kabataan kag sa pagtudlo sa ila. Nahisanto ini sa sugo nga ginhatag sang Dios sa mga ginikanan sa dumaan nga pungsod sang Israel: “Ining mga pulong nga ginasugo ko karon sa imo mangin sa imo tagipusuon; kag itudlo mo sila sing makugihon sa imo mga anak kag hambalon mo sila sa naglingkod ka sa imo balay kag sa nagalakat ka sa dalanon kag sa nagahigda ka kag sa nagabangon ka.”​—⁠Deuteronomio 6:​6, 7.

Bangod tayuyon kita nga nagahinguyang sing tion sa kusina, daw nagakaigo gid ini nga duog para sa pagbinuligay sang pamilya. Kag indi kaangay sang pinasahi nga mga piknik, nga ginahimo lamang kon may tion, enerhiya, ukon kuwarta, indi mapaisol ang makapapagros nga mga gana sa pagkaon. Luwas sina, ang kabataan kinaandan nga maganyat sa kusina. Ti, diin bala sila ginahanas sa paggamit sing maayo sa mga kutsilyo kag paggamit sing iban pa nga kagamitan? Ang nasadyahan nga kabataan magapanglapta pa gani kon kaisa! Apang, ano nga mga leksion ang makuha sa kusina?

Pagtuon sa “Hulot-Klasehan” sa Kusina

Si Louise Smith​—⁠ginakilala sang iya kuatro-anyos nga mga estudyante subong Gingerbread Lady​—⁠nagsiling pasad sa 17 ka tuig nga eksperiensia sang pagtudlo sa pagpangluto sa magamay nga kabataan: “Ang pagkaon isa ka daku nga instrumento sa pagtudlo bangod butang ini nga mahangpan sang kabataan. Ang ila igbalatyag sa pagpanimaho, pagpanabor, kag pagbatyag tuman ka sensitibo sa lamharon nga pangidaron amo nga nagapakigbahin sila sing bug-os. Kag mahimo mo sila matudluan sing phonics, matematika, kag mga ikasarang sa paglubad sing problema paagi sa pagkaon.” Ang pagbubo, pagbukbok, pagpanit, pag-ayag, paglugay, kag pagligis nagabulig sa kabataan nga magmalantipon sa paggamit sing mga kamot kag matigayon ang koordinasyon sang mata kag kamot. Ang pagpain (pagbutang sang mga pasas kag mga mani sa lainlain nga bulutangan) kag ang pagpasunod (pagsampaw sing pasunod sang sulukban nga mga tasa) nagatudlo sing sadsaran nga mga ideya sa pagtuon sing matematika. Ang pagsunod sa resipe isa ka paghanas sa paggamit sing mga numero, mga takus, pag-oras, lohiko, kag lenguwahe. Kag ang isa indi makapasimpalad sa masibod kag puno sing peligro nga duog sa kusina nga indi makatuon tuhoy sa pagkamahalungon, responsabilidad, personal nga organisasyon, kag pagpanghikot upod sa grupo.

Importante man nga matun-an ang pagluto. Kinaandan sa kabataan nga nagabulig sa kusina ang makahibalo na magluto sing bug-os nga kalan-on sa tion nga tin-edyer na sila. Sin-ong masako nga ginikanan ang indi mag-apresyar sina sa pulupanag-on? Dugang pa, ang pagluto nagabulig sa mga pamatan-on nga mapalambo ang pagsalig kag kompiansa sa kaugalingon​—⁠mga kinaiya nga mapuslanon sa ulihi sa ila mga responsabilidad subong mga adulto, magaminyo man sila ukon magpabilin nga diminyo.​—⁠Ipaanggid ang 1 Timoteo 6:⁠6.

Si Lee, nga nagpabilin nga diminyo tubtob sa pangidaron nga 30 nagsiling: “Ginhanas ako sang akon iloy sa mga sadsaran nga mga hilikuton sa kusina sang mga anom pa lang ako ka tuig. Sang primero, interesado lang ako sa paghimo sing cookies, mga cake, kag iban pa nga mga panam-is. Apang sang nuebe anyos ako, nasarangan ko na nga planuhon kag lutuon ang bug-os nga kalan-on para sa amon pamilya, kag ginahimo ko ini sing tayuyon. Sang ulihi, subong diminyo nga adulto, nasapwan ko nga ang ihibalo sa nanuhaytuhay nga hilikuton sa panimalay, lakip ang pagluto, nagapahapos sang kabuhi. Kag masiling ko gid nga nakabulig ini sa pagtigayon ko sing madinalag-on nga pag-asawahay karon.”

Makalilipay ang Pagluto!

Paano makasapo ang ginikanan sing tion sa paghanas sa kabataan sa kusina? Ang isa ka iloy nagapanugda sang pag-iskedyul sing tion kon diutay lamang ang sablag. Kon madamo ang imo kabataan, mahimo nga luyag mo manghikot upod sa ila sing isa-isa sa tion nga interesado na sila sa kusina. Sa paghimo sini, pilia ang tion nga ang iban nga kabataan nagakatulog ukon sa eskwelahan. Planuha nga maghinguyang sing kapin nga tion sangsa nagaluto ka nga isahanon. Kag mangin handa sa pagkalipay sa kusina!

Sa inyo una nga sesyon, mahimo mo papilion ang imo bata sang iya naluyagan nga kaunon. Pilia ang simple nga resipe nga madasig lutuon. Pat-ura nga nagalakip ini sing mga hilikuton nga sarang niya matapos sing madinalag-on. Agod indi magsinabad kag matak-an ang imo bata, ipapangita sa iya ang pila ka kinahanglanon nga mga ingrediente kag mga galamiton antes sini. Mahimo mo pa gani mahanda sing abanse ang iban nga mga ingrediente agod indi maglawig kag makatalaka ang sesyon.

Basaha upod sa imo bata ang resipe, ginapakita sa iya kon paano himuon ang kada hilikuton. Hatagi sing kaugalingon nga lugar sa kusina ang imo bata​—⁠ayhan isa ka hunoshunos nga may duha ka yahong kag pila ka kagamitan​—⁠kag hatagi sia sing tampi. Sa baylo nga pasuksukan sing pangbabayi nga tampi ang imo anak nga lalaki, hatagi sia sing isa nga ginhimo para sa kusinero. Halin gid sa umpisa, ipadaku nga importante gid ang paghalong kag maghimo sing maalamon nga mga pagsulundan para sa kusina.​—⁠Tan-awa ang kahon nga natig-uluhan “Ang Una nga Leksion​—⁠Pagkamahalungon,” sa pahina  28.

Labaw sa tanan, himua ini nga makalilipay. Indi lamang pagpatan-awa ang imo bata sa imo; pahinawa sia sang iya kamot, kag hupti sila nga masako sa aktuwal nga paghanda sing pagkaon. Hatagi sia sing kahigayunan nga magtukib, mag-eksperimento, kag magpamangkot. Kag kon ang linuto indi manamit kaayo, indi magkabalaka. Kon ginhimo ini mismo sang imo bata, ayhan kaunon man niya ini!

Pag-updanay sang Pamilya

Walay duhaduha, ang pinakadaku nga mga benepisyo nga matigayon sa kusina nagalakip sa paghiusa kag mga prinsipio sang pamilya. Ayhan natalupangdan mo nga sa pila ka panimalay karon, ang mga katapo sang pamilya masako sa tagsatagsa nila nga mga hilikuton nga wala sing matuod nga komunikasyon sa isa kag isa. Sa idalom sinang mga kahimtangan, ang puluy-an nangin duog-palahuwayan, isa lamang ka kalan-an nga duog. Sa kabaliskaran, ang pamilya nga nagaluto sing ulupod mahimo gid magkaon sing ulupod kag magpanghimos sing ulupod. Ining mga hilikuton nagahatag sa ila sing regular nga mga kahigayunan sa pagkomunikar, pagbuligay, kag pagpakig-angot sa isa kag isa. “Natigayon ko ang pila ka pinakamaayo nga paghambalanay upod sa akon mga anak nga lalaki samtang nagatindog sa lababo sa kusina,” hinumdom sang isa ka iloy. Kag si Hermann, isa ka Cristianong amay nagdugang: “Ginhungod namon nga wala sing dishwasher sa sulod sang madamong tinuig, agod mahugasan kag mapamala ang mga pinggan paagi sa kamot. Gintugyan sa amon mga anak nga lalaki ang pagpamala, kag may mga turno sila sa paghimo sini. Pinakamaayo yadto nga tion para sa dipormal nga paghambalanay.”

Huo, ang tion nga ginahinguyang mo sa kusina upod sa imo kabataan​—⁠sing tayuyon sa sulod sang mga senemana kag mga tinuig​—⁠nagaaman sing sadsaran nga mahimo mapalambo ang espirituwal nga mga prinsipio kag diosnon nga mga kinaiya. Sa sining relaks nga mga tion sang pag-updanay mahimo mag-utwas sing kinaugali ang tinagipusuon nga paghambalanay sa ulot sang ginikanan kag bata kag ang impluwensia sang ginapakita nga halimbawa sang isa ka ginikanan mahimo gid makaapektar sa tagipusuon sang bata. Ina nga paghanas mapuslanon gid sa bug-os nga kabuhi sang bata, kay ang Hulubaton 22:6 nagasiling: “Hanasa ang bata nga lalaki suno sa dalanon nga para sa iya; bisan kon magtigulang na sia indi sia magtalikod sa sini.”

Gani kon ikaw subong ginikanan nagapangita sing mga paagi agod maghinguyang sing kapin nga tion upod sa imo kabataan, ngaa indi mo sila pag-agdahon nga buligan ikaw sa pagluto sing cake ukon sing bug-os nga pagkaon? Masapwan mo nga ang pagpanghikot upod sa ila sa kusina isa ka paagi sang pagpakaon kag pag-atipan sang imo pamilya.

[Footnote]

[Kahon sa pahina 28]

Ang Una nga Leksion​—⁠Pagkamahalungon

Magmahalungon

• Sing serioso apang indi makahaladlok, ipaathag ang mga katalagman sang pagpanghikot sa kusina, kasubong sang pagpaathag mo sang mga katalagman sa trapiko sa masako nga kalye. Magpakita ka sing maayo nga huwaran.

• Kinahanglan may nagabantay nga adulto sa tion nga ang kabataan nagapanghikot sa kusina. Indi pagtuguti nga gamiton sang bata ang bisan anong kagamitan ukon kasangkapan, ilabi na ang de-koryente, tubtob nga sunado na niya ang paggamit sini.

• Hupti nga mahipid ang inyo kusina. Tinlui ang mga uyang kag himusa gilayon ang mga nagalinapta. Kinahanglan wala sa kusina ang mga hinuptanan nga sapat kag iban pa nga tublag samtang nagaluto.

Amligi ang mga Tudlo

• Ang de-koryente nga mga mixer, mga blender, kag mga food processor dapat gamiton lamang kon may nagabantay nga adulto. Pat-ura nga naka-off ukon nahukas sa saksakan ang kasangkapan antes lugayon sing kutsara sang imo bata ang pagkaon sa yahong sang kasangkapan.

• Hupti nga matalom ang kutsilyo, sanglit ang mahabol nga kutsilyo nagakinahanglan sing dugang nga puwersa kag sa amo madali ini magligdas.

• Kon nagatuon sa pag-uyat sing kutsilyo ang imo bata, ipasunod sa iya ining mga tikang: (1) uyati ang kutsilyo sa pulo sini, (2) itungtong ang kutsilyo sa pagkaon, (3) itungtong ang isa pa ka kamot sa likod sang kutsilyo, kag (4) itum-ok ini agod mautod ang pagkaon.

• Maggamit sing tapalan. Agod indi magligid ang ulutanon samtang ginatinguhaan sang imo bata nga utdon ini, pihaka anay ini kag pakuloba sa tapalan.

Maghalong nga Indi Mapaso

• Patya pirme ang kalan kag ang kontrol sang oven kon wala ginagamit. Ipalayo sa kalan ang mga tuwalya, mga libro sa pagluto, kag mga hapin sa pag-uyat sing lutuan.

• Iplastar ang uluyatan sang mga kalaha sa tunga nayon sang kalan, agod indi ini madali masalapay kag maula.

• Kon ginapaluto mo ang imo bata sa kalan, pat-ura nga mabakod kag malig-on ang iya ginatindugan.

• Indi pag-uyati ang mainit nga mga bagay luwas kon nahibaluan mo na kon diin ini ibutang. Pat-ura nga nahibaluan sang iban sa kusina nga nagadala ikaw sing mainit nga bagay, ilabi na gid kon nagalakat ka sa likod nila.