Mga Pamatan-on nga Nagadumdom sang Ila Manunuga

“Dumduma, karon, ang imo Dakung Manunuga sa mga adlaw sang imo pagkapamatan-on.”​​—⁠MANUGWALI 12:⁠1.

1. Ano ang ginsiling sang isa ka 11-anyos ang nagapakita nga ang aton Manunuga matuod gid sa iya?

DAW ano kaayo kon ang mga pamatan-on nagahambal kag nagahulag sa paagi nga nagapakita nga ginatamod nila si Jehova nga Dios subong matuod nga persona nga ila ginadayaw kag luyag pahamut-an! Ang 11-anyos nga bata nga lalaki nagsiling: “Kon nagaisahanon ako kag nagapamintana, makita ko kon daw ano ka dalayawon ang mga tinuga ni Jehova. Nian ginahanduraw ko kon daw ano katahom sang Paraiso sa palaabuton kag kon paano ko mahikap ang mga sapat.” (Isaias 11:​6-9) Nagdugang sia: “Kon nagaisahanon ako, nagapangamuyo ako kay Jehova. Nahibaluan ko nga indi sia matak-an sa akon bangod sang pirme nga pagpakigsugilanon sa iya. Nahibaluan ko nga pirme niya ako ginabantayan.” Matuod gid bala ang aton Manunuga sa inyo kaangay sining bata nga lalaki?

Daw Ano ka Matuod ang Dios sa Inyo?

2. (a) Paano mangin matuod sa imo ang imo Manunuga? (b) Ano ang mahimo sang mga ginikanan sa pagbulig sa ila kabataan nga mahangpan nga ang Dios isa ka matuod nga persona?

² Agod mangin matuod sa imo si Jehova kag ang iya mga saad, dapat mo anay tun-an ang tuhoy sa iya kag ang makadalayaw nga palaabuton nga ginatanyag niya sa imo sa matarong nga bag-ong kalibutan nga ginalaragway sang Biblia. (Bugna 21:​3, 4) Kon gintudluan ikaw sang imo mga ginikanan tuhoy sining mga butang, dapat ikaw magpasalamat bangod makabulig ini sa imo nga matuman ang inspirado nga sugo: “Dumduma, karon, ang imo Dakung Manunuga.” (Manugwali 12:1) Ang isa ka dalagita nagsiling tuhoy sa paghanas sa iya sang iya mga ginikanan kutob sang bata pa sia: “Pirme nila ginaangot ang tanan nga butang sa kabuhi kay Jehova. Amo sini ang sekreto sang akon pagdumdom sa akon Manunuga.” Ang isa pa ka dalagita nagsiling: “Ginapasalamatan ko sing dayon ang akon mga ginikanan bangod sang pagtudlo sa akon nga si Jehova isa ka matuod nga persona. Ginpakita nila sa akon kon paano sia higugmaon kag ginsugiran nila ako sang kalipay sang pag-alagad sa iya sing bug-os tion.”

3, 4. Ano ang makabulig sa imo sa pagtamod kay Jehova subong matuod nga persona?

³ Apang, madamo ang ginabudlayan sa pagtamod sa Dios subong matuod nga persona nga interesado sa ila. Ikaw man bala? Ang isa ka solterito personal nga nabuligan tuhoy sa iya pagtamod sa Dios paagi sining dinalan sa Ang Lalantawan: “Wala naton mahibaluan kon daw ano kadaku si Jehova.” Sa pagkamatuod, ang pagkahalangdon sang Dios wala nasandig sa iya kadakuon ukon panglawason, kay ang masunod nga dinalan sa sinang Lalantawan nagsiling: “Ang Iya matuod nga kadakuon makita sa kon ano sia nga sahi sang Dios,” sa pagkamatuod, isa ka matutom, maawaon, mahigugmaon, kag mapinatawaron nga Dios.⁠a (Exodo 34:​6; Deuteronomio 32:​4; Salmo 86:​5; Santiago 5:11) Ginatamod mo bala si Jehova subong amo sina nga sahi sang persona, isa ka masaligan nga abyan nga mahimo ka makatigayon sing hamili nga kaangtanan?​—⁠Isaias 41:​8; Santiago 2:⁠23.

⁴ Ginbuligan ni Jesus ang iya unang mga sumulunod nga makatigayon sing personal nga kaangtanan sa Dios. Sa amo, sang magsulat si apostol Juan tuhoy sa iya ginapaabot nga pagkabanhaw sa langitnon nga kabuhi, si Juan nagsiling: “Mangin katulad kita sang [Dios], bangod makita naton sia subong nga amo sia.” (1 Juan 3:​2; 1 Corinto 15:44) Ang mga pamatan-on sa karon mabuligan man nga tamdon ang Dios subong matuod nga persona, isa nga makilala nila sing suod bisan indi nila sia makita sing personal. Ang isa ka solterito nagsiling: “Ginbuligan ako sang akon mga ginikanan nga dumdumon si Jehova paagi sa pagpamangkot sing madamong pakiana, subong sang, ‘Ano ayhan ang isiling ni Jehova? Paano mo mapaathag ini sa imo kaugalingon nga mga tinaga? Ano ang buot silingon sina?’ ” Wala bala kita ginabuligan sining mga pamangkot nga hunahunaon ang aton personal nga kaangtanan sa Dios?

Kon Ano ang Buot Silingon sing Pagdumdom

5. Anong mga halimbawa sa Biblia ang nagapakita nga ang pagdumdom sa isa ka persona nagadalahig sing kapin pa sa pagdumdom sang iya ngalan?

⁵ Ang pagsunod sa sugo, “Dumduma, karon, ang imo Dakung Manunuga,” nagakahulugan sing kapin pa sa paghunahuna lamang tuhoy kay Jehova. Nagalakip ini sing paghulag, ginahimo kon ano ang makapahamuot sa iya. Sang nakiluoy ang kriminal kay Jesus, “Dumduma ako kon didto ka na sa imo ginharian,” luyag niya nga himuon ni Jesus ang kapin pa sa pagdumdom lamang sang iya ngalan. Luyag niya nga maghulag si Jesus, sa pagbanhaw sa iya. (Lucas 23:42) Sing kaanggid, ang nabilanggo nga si Jose nagpaabot sing paghulag para sa iya kaayuhan sang ginpangabay niya ang manugtagay sang alak ni Faraon nga dumdumon niya sia kay Faraon. Kag sang nangabay si Job sa Dios, “Dumduma ako,” si Job nangabay nga sa palaabuton nga tion, ang Dios magahulag sa pagbanhaw sa iya.​—⁠Job 14:​13; Genesis 40:​14, 23.

6. Paano ang Hebreong tinaga para sa “pagdumdom” nagapahangop sing kahamuot para sa isa ka butang ukon persona nga ginadumdom?

⁶ Ang isa ka awtoridad nagasiling nga ang Hebreong tinaga nga ginbadbad “dumduma” masami nagapahangop sing “kahamuot sang hunahuna kag sang paghulag nga ginaupdan sing paghanduraw.” Ang kaangtanan sang “kahamuot” sa tinaga “dumduma” makita sa gintuaw sang “nagsalakot nga kadam-an” sa kamingawan: “Nadumduman gid namon ang isda nga ginkaon namon anay sa Egipto!” Subong nga si Job nangabay nga pagadumdumon nga may kahamuot sang Dios, amo man sanday Esequias, Nehemias, David, kag ang wala mahingadlan nga salmista nga nangabay man nga dumdumon sing may kahamuot ni Jehova subong pagkilala sa ila katutom.​—⁠Numeros 11:​4, 5; 2 Hari 20:​3; Nehemias 5:​19; 13:​31; Salmo 25:​7; 106:⁠4.

7. Kon ginadumdom naton ang Dios nga may kahamuot, paano ini makaapektar sa aton paggawi?

⁷ Sa amo ayhan mamangkot kita, ‘May kahamuot bala nga ginadumdom naton ang aton Manunuga kag ginalikawan ang paghimo sang bisan anong butang nga makasaklaw ukon makasakit sa iya?’ Ang isa ka pamatan-on nagsiling: “Ginbuligan ako ni Nanay nga makilala nga si Jehova may balatyagon, kag kutob sa pagkabata, nahibaluan ko nga ang akon mga ginahimo nagaapektar sa iya.” (Salmo 78:​40-42) Ang isa pa nagpaathag: “Nahibaluan ko nga ang akon mga ginahimo makabulig ukon makaupang sa pagsabat sa hangkat ni Satanas kay Jehova. Luyag ko pahalipayon ang tagipusuon ni Jehova, gani nakabulig ini sa akon kag padayon nga nagabulig sa akon karon.”​—⁠Hulubaton 27:⁠11.

8. (a) Anong hilikuton ang nagapakita nga ginadumdom naton si Jehova nga may kahamuot? (b) Anong mga pamangkot ang maalamon nga binagbinagon sang mga pamatan-on?

⁸ Sa pagkamatuod, sa sining malauton nga kalibutan, indi pirme mahapos ang pagdumdom kay Jehova paagi sa pagpakigbahin sing bug-os sa hilikuton nga nagapahamuot sa iya. Apang daw ano kaayo kon mailog mo ang pamatan-on nga si Timoteo sang unang siglo​—⁠walay labot sa linibo ka mahinadlukon sa Dios nga pamatan-on sa karon​—⁠paagi sa pagsakdag sa Cristianong pag-alagad sing bug-os tion subong payunir nga ministro! (Binuhatan 16:​1-3; 1 Tesalonica 3:2) Apang, mahimo mapamangkot, Masarangan mo ayhan sakdagon ang imo kaugalingon sa payunir nga ministeryo? Kag kon magminyo ka, may ikasarang ka bala sa pag-aman sa imo pamilya? (1 Timoteo 5:8) Importante ini nga mga pamangkot, kag importante nga hunahunaon mo ini sing serioso.

Edukasyon nga may Katuyuan

9. Anong desisyon ang nagaatubang sa mga pamatan-on tuhoy sa sekular nga edukasyon?

⁹ Samtang labi nga nagasibod ang katilingban sang tawo, mas daku nga tion sang pag-eskwela ang ginakinahanglan agod makakita sing nagakaigo nga palamugnan sa pagsakdag sang imo kaugalingon sa payunir nga hilikuton. Ayhan natalupangdan mo nga bisan ang iban nga nakagradwar sa unibersidad kinahanglan mag-eskwela sing dugang pa agod makatuon sing bag-o nga mga abilidad nga ginakinahanglan sang mga nagapatrabaho sa karon. Gani daw ano kalawig nga pag-eskwela ang luyag ninyo matigayon nga mga pamantan-on agod pahamut-an ang Dios? Sing nagakaigo ang desisyon dapat himuon nga ginahunahuna ang inspirado nga sugo: “Dumduma, karon, ang imo Dakung Manunuga.”

10. Ano ang pinakamaayo nga edukasyon nga aton matigayon?

¹⁰ Pat-od nga luyag mo gani matigayon ang ginakabig sang sekular nga mga awtoridad subong pinakamaayo nga edukasyon​—⁠ang isa nga matigayon paagi sa mahalungon nga pagtuon sang Pulong sang Dios. Ang Aleman nga manunulat nga si ­Johann Wolf­gang von ­Goethe nagsiling: “Kon mas daku ang intelektuwal nga pag-uswag sang [mga tawo], mas daku ang posibilidad nga gamiton niya ang Biblia subong sadsaran kag instrumento sang edukasyon.” Huo, ang pagtuon sang Biblia magasangkap sa imo sing labi sa kabuhi sangsa bisan anong iban nga edukasyon!​—⁠Hulubaton 2:​6-17; 2 Timoteo 3:​14-17.

11. (a) Ano ang labing importante nga hilikuton nga mahimo naton? (b) Ngaa ginpili sang isa ka pamatan-on nga mag-eskwela?

¹¹ Sanglit ang ihibalo tuhoy sa Dios makahatag sing kabuhi, ang labing importante nga hilikuton nga mahimo mo karon amo ang pagpaambit sinang ihibalo sa iban. (Hulubaton 3:​13-18; Juan 4:​34; 17:3) Apang, agod mahimo ini sing epektibo, dapat mo matun-an ang sadsaran nga mga paagi. Dapat mo mahibaluan kon paano maghunahuna sing maathag, sa paghambal sing lohiko, kag sa pagbasa kag pagsulat sing maathag​—⁠mga ikasarang nga ginatudlo sa eskwelahan. Gani mangin serioso sa mga ginatudlo sa inyo eskwelahan, subong sang ginhimo ni Tra­cy, isa ka pamatan-on sa Florida, E.⁠U.⁠A., nga naggradwar sa hayskul nga may eskolastiko nga kadungganan. Ginpabutyag niya ang iya mga handum: “Madugay ko na ginahandum nga mangin isa ka bug-os tion nga alagad sang akon Dios nga si Jehova, kag nagalaum ako nga ang akon tinun-an makabulig sa akon nga malab-ot ining tulumuron.”

12. Kon ginpili mo nga magtigayon sing dugang sekular nga edukasyon, anong katuyuan ang matuman sini?

¹² Napamensar mo na bala ang rason kon ngaa nagaeskwela ikaw? Agod bala masangkapan mo ang imo kaugalingon nga mangin isa ka epektibo nga ministro ni Jehova? Kon amo, ayhan luyag mo binagbinagon sing serioso kon paano makabulig ang imo pag-eskwela nga matigayon ining katuyuan. Sa tapos masugilanon ang imo mga ginikanan, mahimo kamo magdesisyon nga magaeskwela ikaw labaw sangsa ginapatuman sang kasuguan. Inang dugang nga edukasyon mahimo makabulig sa imo nga makakita sing palamugnan nga makasakdag sa imo kag makahatag man sa imo sing tion kag kusog nga makapakigbahin sing bug-os sa hilikuton sang Ginharian.​—⁠Mateo 6:⁠33.

13. Paano ginpakita sang duha ka Cristiano sa Rusya nga nagtigayon sing dugang nga edukasyon ang ila katuyuan sa kabuhi?

¹³ Ang iban nga nagakuha sing dugang nga edukasyon nagsulod sa bug-os tion nga ministeryo samtang nagaeskwela sing dugang. Binagbinaga sanday Nadia kag Marina, duha ka tin-edyer nga babayi sa Moscow, Rusya. Pareho sila nga nabawtismuhan sang Abril 1994 kag nag-alagad subong auxil­iary payunir nga mga ministro. Sang ulihi nakagradwar sila sa hayskul kag nag-eskwela sing duha ka tuig nga programa sa ac­count­ing. Sang Mayo 1995 nagregular payunir sila, apang nahuptan nila ang grado nga A sa ila klase sa ac­count­ing. Dugang pa, sila nga duha, nakadumala sing 14 ka pagtuon sa Biblia sa promedyo kada semana samtang nagaeskwela. Nagalaum ining mga dalagita nga ang ila tinun-an sa ac­count­ing makabulig sa ila nga makakita sing maayo nga palamugnan, agod masakdag nila ang ila kaugalingon sa bug-os tion nga ministeryo.

14. Walay sapayan sang kataason sang aton ginpili nga sekular nga edukasyon, ano dapat ang pinakaimportante nga butang sa aton kabuhi?

¹⁴ Kon nagaeskwela ikaw labaw sa ginapatuman sang kasuguan, usisaa maayo ang imo rason sa paghimo sini. Ginahimo mo bala ini agod makilala ka kag magmanggaranon? (Jeremias 45:​5; 1 Timoteo 6:17) Ukon tuyo mo bala nga gamiton ang dugang nga edukasyon agod makapakigbahin sing labi pa sa pag-alagad kay Jehova? Si Lydia, isa ka dalagita nga nag-eskwela sing dugang, nagpabutyag sing maayo nga tulumuron sa espirituwal nga mga butang, nga nagapaathag: “Ang iban nagakuha sing mas mataas nga edukasyon kag ginatugutan ang materyalismo sa pag-upang sa ila, kag ginakalimtan nila ang Dios. Sing personal ang akon kaangtanan sa Dios amo ang pinakaimportante nga butang para sa akon.” Daw ano ka dalayawon nga panimuot para sa aton tanan!

15. Anong lainlain nga kataason sang tinun-an ang masapwan sa tunga sang unang-siglong mga Cristiano?

¹⁵ Sing talalupangdon, ang unang-siglong mga Cristiano may nanuhaytuhay nga kataason sang edukasyon. Halimbawa sanday apostol Pedro kag Juan, ginkabig subong “wala sing tinun-an kag kubos” bangod wala sila makaeskwela sa mga eskwelahan sang mga rabbi. (Binuhatan 4:13) Si apostol Pablo, sa pihak nga bahin, nakatigayon sa mapaanggid naton sa karon nga tinapusan sa unibersidad. Apang, wala gingamit ni Pablo yadto nga tinun-an agod padakuon ang iya kaugalingon, sa baylo, nakabulig ini sa iya sang magbantala sia sa mga tawo sa lainlain nga kahimtangan sang kabuhi. (Binuhatan 22:​3; 1 Corinto 9:​19-23; Filipos 1:7) Sing kaanggid, si Manaen, nga “nakaeskwela upod kay Herodes nga manuggahom sang distrito,” nangin isa sadtong nagpanguna sa kongregasyon sa Antioquia.​—⁠Binuhatan 13:⁠1.

Ngaa Gamiton sing Maalamon ang Imo Kuwarta?

16. (a) Ngaa mabudlay ang pagdumdom sa aton Manunuga kon nalubong kita sa kautangan? (b) Paano ginapakita sang isa sang mga ilustrasyon ni Jesus ang importansia sang pagbinagbinag anay antes kita maggasto?

¹⁶ Kon wala mo ginagamit sing maalamon ang imo kuwarta, mabudlayan ka sa pagdumdom sang imo Manunuga paagi sa paghimo sang iya ginakahamut-an. Kay kon malubong ikaw sa kautangan, kaangay ini nga may lain ka pa nga agalon. Ang Biblia nagapaathag: “Mag-utang ka sing kuwarta kag mangin ulipon ikaw sang imo gin-utangan.” (Hulubaton 22:​7, Today’s English Version) Ginapadaku sang isa sang mga ilustrasyon ni Jesus ang importansia sang paghunahuna anay antes kita maggasto. “Sin-o sa inyo,” siling ni Jesus, “ang buot magtukod sing torre nga wala anay nagalingkod kag nagaisip sang kagastuhanan, agod tan-awon kon may ipahuman sia sa sini? Kay kon indi, basi mapasad niya ang sadsaran kag indi masarangan ang pagtapos sini, kag nian ang tanan nga nagatan-aw magasugod sa pag-uligyat sa iya.”​—⁠Lucas 14:​28, 29.

17. Ngaa pirme mabudlay kontrolon ang paggasto sang isa?

¹⁷ Busa, sing maalamon, tinguhai ang magkabuhi suno sa Makasulatanhon nga prinsipio nga ‘indi mag-utang sa bisan kay sin-o sing isa ka butang, magluwas sing gugma sa isa kag isa.’ (Roma 13:8) Apang mabudlay ini himuon, ilabi na kon nagaatubang sing walay untat nga suplay sang bag-o nga mga produkto nga ginakinahanglan mo gid suno sa mga manugpasayod. Ang isa ka ginikanan, nga nagtinguha sa pagbulig sa iya kabataan nga mangin makinot, nagsiling: “Naghinguyang kami sing malawig nga tion sa pagbinagbinag kon ano ang kinahanglanon kag ano ang naluyagan lamang.” Ang eskwelahan sa kabilugan napaslawan sa pagtudlo sinang mga butang, labi na kon paano badyeton ang kuwarta sing nagakaigo. “Nakagradwar kami sa hayskul nga may daku nga nahibaluan tuhoy sa isos­ce­les tri­an­gle sangsa kon paano magsupot,” siling sang isa ka so­cial work­er. Ano kon amo ang makabulig sa imo nga matun-an ang paggasto sing maalamon?

18. Ano ang sekreto sa maalamon nga paggasto sing kuwarta, kag ngaa?

¹⁸ Ang pagpamati sa sugo, “Dumduma, karon, ang imo Dakung Manunuga,” isa ka yabi sa maalamon nga paggamit sang imo kuwarta. Ini bangod nga kon ginasunod mo ina nga sugo, ginauna mo ang pagpahamuot kay Jehova, kag ang imo gugma sa iya nagaimpluwensia sa kon paano mo ginagasto ang imo kuwarta. Sing nagakaigo, indi pagtuguti ang personal nga mga luyag nga mag-upang sa imo sa paghatag sing bug-os-kalag nga debosyon sa Dios. (Mateo 16:​24-26) Tinguhai nga mahuptan ang imo mga mata nga “simple,” buot silingon, maathag nga nasentro sa Ginharian sang Dios kag sa paghimo sang iya kabubut-on. (Mateo 6:​22-24) Paagi sini masapwan mo ang laygay sang Dios nga ‘padunggan si Jehova paagi sa imo malahalon nga mga butang’ subong makalilipay nga pribilehiyo.​—⁠Hulubaton 3:⁠9.

Mga Pamatan-on nga Takus Ilugon

19. Paano gindumdom sang mga pamatan-on anay ang ila Manunuga?

¹⁹ Sing makalilipay, madamong pamatan-on, sadto kag sa karon, ang nagdumdom sa ila Manunuga. Ang bata nga si Samuel nagpabilin nga dimationg sa pag-alagad sa tabernakulo walay sapayan sang imoral nga impluwensia sang mga nakaupod niya sa pag-alagad. (1 Samuel 2:​12-26) Ang makabilihag nga manunulay, nga asawa ni Potifar, napaslawan sa pagsulay sa pamatan-on nga si Jose nga makighilawas. (Genesis 39:​1-12) Walay sapayan nga “isa ka bata nga lalaki,” maisugon nga nagbantala si Jeremias sa atubangan sang daku nga pagpamatok. (Jeremias 1:​6-8) Walay kahadlok nga ginhambalan sang Israelinhon nga bata nga babayi ang gamhanan nga pangulo sang hangaway sang Siria nga mangayo sing bulig sa Israel, diin matun-an niya ang tuhoy kay Jehova. (2 Hari 5:​1-4) Ginhuptan sang pamatan-on nga si Daniel kag sang iya mga kaupdanan ang ila pagtuo sang gintilawan tuhoy sa mga kasuguan sang Dios sa pagkaon. Kag ginpili sang mga pamatan-on nga sanday Sadrac, Mesac, kag Abednego nga itagbong sa nagadabadaba nga hurno sa baylo nga ikompromiso ang ila pagkamainunungon sa Dios paagi sa pagsimba sa atubangan sang isa ka diosdios.​—⁠Daniel 1:​8, 17; 3:​16-18; Exodo 20:⁠5.

20. Paano ginadumdom sang madamong pamatan-on karon ang ila Manunuga?

²⁰ Kapin sa 2,000 ka pamatan-on nga nagaedad sing 19 tubtob 25 anyos karon ang nagaalagad sa bug-os kalibutan nga ulong talatapan sang mga Saksi ni Jehova sa Estado sang New York, E.⁠U.⁠A. Diutay lamang sila nga bahin sang linibulibo ka pamatan-on nga nagadumdom sa ila Manunuga sa bug-os nga kalibutan. Kaangay kay Jose sadtong una, nagdumili sila nga ikompromiso ang ila katinlo sa moral. Madamo ang nagtuman sa Dios sa baylo sang mga tawo sang ginpilit nga magpili kon sin-o ang ila alagaron. (Binuhatan 5:29) Sang 1946 sa Poland, ang 15-anyos nga si Henry­ka Zur ginpaantos sang magdumili sia sa paghimo sing isa ka idolatroso nga buhat sa relihion. “Mahimo mo matuuhan ang bisan ano nga luyag mo,” panugda sang isa sang mga nagpaantos sa iya, “magpanguros ka lamang.” Bangod nagdumili sia, ginganoy sia padulong sa kagulangan kag ginluthang, nga may malig-on nga paglaum para sa kabuhi nga walay katapusan!⁠b

21. Anong pangagda ang maalamon nga batunon, upod ang anong resulta?

²¹ Nagakalipay gid ang tagipusuon ni Jehova bangod sa mga pamatan-on nga nagadumdom sa iya sa bug-os nga mga siglo! Magasabat ka bala sa iya pangagda, “Dumduma, karon, ang imo Dakung Manunuga”? Sa pagkamatuod takus sia nga imo dumdumon! Dumduma adlaw-adlaw ang iya ginhimo para sa imo kag pagahimuon pa, kag batuna ang iya pangagda: “Magmaalam ka, anak ko, kag pahalipaya ang akon tagipusuon, agod nga masabat ko sia nga nagapakahuya sa akon.”​—⁠Hulubaton 27:⁠11.

[Mga footnote]

Madumduman Mo Bala?

◻ Paano mabuligan ang mga pamatan-on nga tamdon ang Dios subong isa ka matuod nga persona?

◻ Ano ang buot silingon sang pagdumdom sa imo Manunuga?

◻ Ano dapat ang katuyuan sang aton edukasyon?

◻ Ngaa importante ang paggasto sang aton kuwarta sing maalamon?

◻ Sin-o nga mga pamatan-on ang takus mo nga ilugon?

[Retrato sa pahina 17]

Nahunahuna mo na bala kon ngaa nagaeskwela ka?

[Retrato sa pahina 18]

Ginatun-an mo bala ang paggasto sing maalamon sang imo kuwarta?