Mga Pamangkot Gikan sa mga Bumalasa

◼ Sugot bala ang mga Saksi ni Jehova nga indyeksionan sing isa ka elemento sang dugo, subong sang im­mune glob­u­lin ukon albumin?

Ang iban sugot, bangod nagapati sila nga indi maathag nga ginadumilian sang Kasulatan ang pagpaindyeksion sing isa ka elemento nga ginkuha sa dugo.

Una nga ginpatuman sang Manunuga sa tanan nga katawhan ang obligasyon nga likawan ang pagkaon sing dugo: “Ang tagsa ka sapat nga nagagiho nga nagakabuhi mangin kalan-on mo . . . Apang ang unod upod ang kalag sini​—⁠nga amo ang iya dugo, dili ninyo pagkaunon.” (Genesis 9:​3, 4) Ang dugo balaan kag magamit lamang para sa halad. Kon indi paggamiton sa sina nga paagi, dapat ini iula sa duta.​—⁠Levitico 17:​13, 14; Deuteronomio 12:​15, 16.

Indi ini temporaryo nga pagdumili sa mga Judiyo. Ang kinahanglanon nga likawan ang dugo ginsulit sa mga Cristiano. (Binuhatan 21:25) Sa palibot nila sa Romanong Emperyo, ang sugo sang Dios kinaandan nga ginlapas, kay ang mga tawo nagakaon sing pagkaon gikan sa dugo. Ginlapas man ini para sa “medikal” nga mga kabangdanan; si Tertullian nagreport nga ang iban nga tawo nag-inom sing dugo sa pagdumdom nga bulong ini sa kuyap. ‘Ginalag-ok nila nga may daku nga kauhaw ang dugo sang mga kriminal nga ginapatay sa arena.’ Sia nagdugang: “Mahuya ka sa imo malaut nga mga buhat sa atubangan sang mga Cristiano, nga wala man lang makakaon bisan sing dugo sang mga sapat.” Ang mga Saksi ni Jehova karon subong man sina ka determinado nga indi paglapason ang sugo sang Dios, bisan pa daw ano ka kinaandan nga ginakaon sang iban ang pagkaon gikan sa dugo. Sang katuigan 1940, ang pagtughong sing dugo gingamit sing lapnag, kag nahangpan sang mga Saksi nga ang pagtuman sa Dios nagakinahanglan man nga likawan nila ang pagpatughong sing dugo, bisan pa ginapilit ini sang mga doktor.

Sang primero, ang kalabanan nga ginatughong ginatawag nga whole blood. Sang ulihi, ginpain sang mga mananalawsaw ang nagapanguna nga mga elemento sang dugo, kay naghinakop ang mga doktor nga indi kinahanglan sang iban nga pasyente ang tanan sang nagapanguna nga mga bahin sang dugo. Kon hatagan nila sia sing isa ka elemento, mas diutay ang peligro para sa iya, kag kapin ang mapuslan sang mga doktor gikan sa dugo nga matigayon.

Ang dugo sang tawo sarang matunga sa maitom-itom nga selula nga materyal kag sa dalagdalagon nga pluido (plasma, ukon serum). Ang selula nga bahin (45 porsiento sa kadamuon) ginahuman sang ginatawag sa kinaandan nga pula nga mga selula, puti nga selula, kag plate­let. Ang nabilin nga 55 porsiento amo ang plasma. Ang 90 porsiento sini tubig, apang nagaunod ini sing diutay nga kadamuon sang madamo nga protina, mga hor­mone, mga asin, kag mga en­zyme. Sa karon, ang kalabanan sang dugo nga ginadonar ginapain sa nagapanguna nga mga elemento. Ang isa ka pasyente mahimo nga tughungan sing plasma (ayhan sing FFP, ­fresh fro­zen plasma) agod bulngon ang pagka-shock. Apang ang anemic nga pasyente mahimo nga hatagan sing napakete nga pula nga mga selula, kon sayoron, pula nga mga selula nga gintago kag dayon gintunaw kag ginatughong. Ang mga plate­let kag puti nga mga selula ginatughong man apang malaka lang.

Sang panahon sang Biblia ang mga tawo wala pa makatukib sing mga teknik sa paggamit sining mga elemento. Ang Dios maathag nga nagsugo: ‘Maglihi sa dugo.’ (Binuhatan 15:​28, 29) Apang ngaa mahunahuna sang isa nga may kinaliwan kon ang dugo bug-os ukon gintunga sa sining mga elemento? Bisan pa ang iban nga mga tawo nagainom anay sing dugo, ang mga Cristiano nagdumili bisan pa nagkahulugan ini sing kamatayon. Sa banta mo ayhan tuhay ang reaksion nila kon gintipon sang isa ang dugo, gintunga ini, kag dayon ang ginhatag lamang sa ila amo ang plasma ukon ang nagbilog nga bahin, ayhan dugo nga soriso? Indi gid! Busa, ang mga Saksi ni Jehova indi sugot sa pagpatughong sing bug-os nga dugo ukon sang nagapanguna nga mga elemento sini (pula nga mga selula, puti nga mga selula, plate­let, ukon plasma) nga ginagamit sa paghimo sang pareho lang nga katuyuan.

Apang, subong ginapahangop sang pamangkot, nakatuon ang mga sientipiko nahanungod sa pinasahi nga mga elemento sang dugo kag kon paano ini gamiton. Ang kinaandan nga isyu nagadalahig sang plasma nga mga protina​—⁠globulin, albumin, kag fibrinogen. Mahimo gid nga ang labing lapnag nga terapeutiko nga paggamit sa sina amo ang pag-indyeksion sing im­mune glob­u­lin. Ngaa ginahimo ina?

Ang imo lawas makapatubas sing mga anti­body batok sa pila ka balatian, nga nagahatag sa imo sing aktibo nga imunidad. Amo ini ang palasandigan sang abanse nga pagbakuna sing (toxoid) batok sa polio, bayuok, tipdas, dipteria-tetanus-pertussis, kag tipos. Apang, kon ang isa napadayag sa pila ka serioso nga balatian, mahimo irekomendar sang mga manugbulong ang pag-indyeksion sing serum (antitoxin) agod hatagan sia sing gilayon nga pas­sive im­mu­ni­ty. Tubtob sining karon lang ina nga mga indyeksion ginhimo paagi sa pagkuha sing im­mune glob­u­lin, nga nagaunod sing anti­body, gikan sa isa ka tawo nga may imunidad na.⁠a Ang passive immunity nga makuha gikan sa indyeksion indi permanente, kay ang gin-indyeksion nga anti­bodies nagaguwa sa iya lawas sa ulihi.

Bangod sang sugo nga ‘maglihi sa dugo,’ ginbatyag sang iban nga mga Cristiano nga indi sila dapat magpaindyeksion sing im­mune glob­u­lin (protina), bisan pa isa lamang ini ka elemento sang dugo. Ang ila tindog maathag kag simple​—⁠wala sing elemento sang dugo sa bisan ano nga porma ukon kantidad.

Ginbatyag sang iban nga ang serum (anti­toxin), subong sang im­mune glob­u­lin, nga nagaunod sing diutay lamang nga bahin sang plasma sang dugo sang nagdonar kag ginagamit sa pagpabakod sang ila depensa batok sa balatian, indi pareho sa nagasakdag sang kabuhi nga pagpatughong sing dugo. Gani mahimo nga ang ila konsiensia indi magdumili sa ila sa pagbaton sing im­mune glob­u­lin ukon sang kaanggid nga mga elemento.⁠b Mahimo magahinakop sila nga para sa ila ang desisyon nasandig sing una sa kon bala handa sila nga batunon ang bisan anong peligro sa lawas nga nadalahig sa indyeksion nga ginkuha sa dugo sang iban.

Importante talupangdon nga ang sistema sang dugo sang nagabusong nga babayi tuhay sa iya sang kiring sa sulod sang iya tiyan; ang tipo sang ila dugo masami nga magkatuhay. Wala ginaliton sang iloy ang iya dugo sa kiring. Ang nagporma nga mga elemento (mga selula) gikan sa dugo sang iloy wala nagatabok sa lambay sang inunlan padulong sa dugo sang kiring, ukon ang plasma. Sa kamatuoran, kon bangod sang halit ang dugo sang iloy kag sang kiring magsamo, mahimo maglutaw sa ulihi ang problema sa lawas (indi paghisantuanay sang Rh ukon ABO). Apang, ang iban nga sustansya gikan sa plasma nagatabok padulong sa sirkulasyon sang kiring. Amo man bala ang mga protina sang plasma, subong sang im­mune glob­u­lin kag albumin? Huo.

Ang nagabusong nga babayi may aktibo nga mekanismo nga sa diin ang pila sang im­mune glob­u­lin sa dugo sang iloy nagasaylo sa iya sang kiring. Bangod ining kinaugali nga pagsaylo sang antibody sa kiring nagakatabo sa tanan nga pagbusong, ang mga bata nagakatawo nga may isa ka kadakuon sang normal nga imunidad subong proteksion batok sa pila ka impeksion.

Amo man sa albumin, nga mahimo iresita sang mga doktor subong bulong sa shock ukon sa pila ka iban pa nga kahimtangan.⁠c Napamatud-an sang mga mananalawsaw nga ang albumin gikan sa plasma ginasaylo man, apang indi tanto ka madinalag-on, patabok sa inunlan gikan sa iloy padulong sa iya kiring.

Nga ang pila ka protina gikan sa plasma kinaugali nga nagasylo sa sistema sang dugo sang lain nga indibiduwal (ang kiring) mahimo nga isa pa ka butang nga binagbinagon kon nagadesisyon ang isa ka Cristiano kon bala batunon niya ang im­mune glob­u­lin, albumin, ukon ang kaanggid nga pag-indyeksion sing plasma. Mahimo batyagon sang isa ka tawo nga mabaton niya ini kag sa gihapon matinlo ang iya konsiensia; ang isa naman mahimo maghinakop nga indi niya mabaton ini. Dapat desisyonan sang kada isa ini nga butang sing personal sa atubangan sang Dios.

[Mga footnote]